Search results

1

Starotestamentowe źródła Augustyńskiej teorii wojny sprawiedliwej. Rozważania nad fragmentem Contra Faustum

100%

Tulejski T.

Forum Teologiczne

|

2014

|

vol. 15

161-173

PL

Autor argumentuje, że Augustyńska teoria wojny sprawiedliwej nie jest jedynie Chrystianizacją koncepcji Cycerona. Wskazuje, że w już traktacie Contra Faustum, napisanym przed De Civitate Dei, Augustyn opierając się na argumencie zaczerpniętym ze Starego Testamentu określa zasadnicze komponenty wojny sprawiedliwej: kompetentną władzę (competent authority), słuszną przyczynę (just causa), prawą intencję (right intention) i pokój jako ostateczny cel wojny (peace as the ultimate objective of war). Podążając tym tropem Autor rekonstruuje koncepcję wojny sprawiedliwej funkcjonującą w starotestamentowej narracji o wojnach Narodu Wybranego. Kompetentną władzą, która może wydać rozkaz rozpoczęcia wojny są w Starym Testamencie sędziowie, a później prorocy, jako ci, którzy komunikują Izraelowi wolę YHWH, który jest jego absolutnym Panem. Wynika to wprost z teologii Przymierza, w której Izrael wybrany zostaje przez YHWH i wchodzi z nim w szczególną relację. Wszczynane są one na podstawie sprawiedliwej przyczyny, za sprawą krzywdy wyrządzonej przez inne plemion Izraelowi. Wojnom towarzyszy słuszna intencja ponieważ Izrael walczy tylko o to, co mu się, zgodnie w wolą Stwórcy, należy i nie są one powodowane pragnieniem czynienia zła i wyrządzenia krzywdy. Ich ostatecznym celem jest osiągniecie sprawiedliwego pokoju. Autor wykazuje zatem, że argument jurydyczny miał istotne znaczenie dla usprawiedliwienia niektórych akcji militarnych starożytnego Izraela. Stąd obok inspiracji cycerońskiej koncepcja istniejąca wśród plemion Izraelitów była podstawą dla sformułowani chrześcijańskiego usprawiedliwienia wojny.

EN

The author argues that the Augustinian theory of just war does not constitute merely a Christian version of Cicero's insight. He indicates that Augustine drew his argument from the Old Testament and stated it in his treatise Contra Faustum written already before his famous De Civitate Dei. It is in Contra Faustum that Augustine described the main components of just war – competent authority, just causa, right intention and peace as the ultimate objective of war. Following this train of thought, the author reconstructs the notion of just war as described in the Old Testament narrations concerning the wars conducted by the Chosen People. The authority to launch a war belonged originally to the judges and later on to the prophets who communicated the will of God to the people of Israel. These wars were conducted as a result of just cause, i.e. harm done to Israel by other tribes. They were motivated by the right intention since behind the war stood the will of God that indicated what truly belonged to Israel rather than Israel's desire to wrong others or do harm to them. Finally, the ultimate goal of these efforts was nothing more than peace. The author claims that this juridical argument played a considerable role in justifying various military actions taken by ancient Israel. Accordingly, he states that the Christian notion of just war has a dual origin – Ciceronian as well as Biblical – stemming from the Old Testament.

DE

Der Autor argumentiert, dass die von Augustinus erarbeitete Theorie des gerechten Krieges nicht bloß eine Christianisierung des Konzepts von Cicero ist. Es wird darauf verwiesen, dass schon im Traktat Contra Faustum, geschrieben vor De Civitate Dei, Augustinus, zurückgreifend auf ein Argument aus dem Alten Testament, die grundsätzlichen Bedingungen des gerechten Krieges aufzeigt: eine kompetente Autorität, ein gerechter Grund, eine rechte Intention sowie der Friede als das letzte Ziel des Krieges. Dieser Spur folgend rekonstruiert der Autor das Konzept des gerechten Krieges, welche für die alttestamentliche Narration über die Kriege des außerwählten Volkes charakteristisch ist. Die kompetenten Autoritäten, die den Befehl zum Beginn eines Krieges erteilen, sind im Alten Testament die Richter, später die Propheten, als jene, die Israel den Willen YHWH, der dessen absoluter Herr ist, kundtun. Dies folgt unmittelbar aus der Bundestheologie, nach der Israel von YHWH ausgewählt wurde und in ein besonderes Verhältnis mit ihm tritt. Die Kriege werden anhand einer gerechten Ursache, nämlich den Schäden, die andere Völker Israel angetan haben, geführt. Die Kriege werden auch durch die rechte Intention geleitet, da Israel nur um das kämpft, was ihm gemäß dem Willen Gottes zusteht, und sie werden schließlich nicht mit der Absicht geführt, Böses zu tun und Unrecht zu etablieren. Ihr letztes Ziel ist das Erreichen des gerechten Friedens. Der Autor zeigt also auf, dass das Rechtsargument eine wichtige Bedeutung bei der Rechtfertigung einiger Militäraktionen des Alten Israel hatte. Daher war für die Formulierung der christlichen Rechtfertigung des Krieges, neben den Inspirationen von Cicero, auch das bei den israelitischen Stämmen vorhandene Konzept von Bedeutung.

2

Plan z Albany i koncepcja brytyjskiej konstytucji imperialnej Benjamina Franklina

100%

Tulejski T.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2024

|

issue 1(77)

109-122

PL

Plan Unii z Albany był planem utworzenia jednolitego rządu federalnego dla kolonii brytyjskich w Ameryce na Kongresie w Albany 10 lipca 1754 r. w Albany w stanie Nowy Jork. Jednym z jego pomysłodawców był Benjamin Franklin delegat z Pensylwanii. Plan zakładał utworzenie rządu zarządzanego przez Prezydenta Generalnego, który miał być mianowany i wspierany przez Koronę, oraz Wielkiej Rady składającej się z delegatów nominowanych przez zgromadzenia kolonialne. Proponowane uprawnienia obejmowały zawieranie traktatów oraz tworzenie armii i marynarki wojennej, a także, co najważniejsze, obejmowały prawo do opodatkowania. Plan ten był częścią realizacji koncepcji Franklina dotyczącej zmiany sposobu sprawowania władzy przez Brytyjczyków w Ameryce i stworzenia federalnego Imperium Brytyjskiego. Plan został odrzucony przez zgromadzenia kolonialne i Koronę, ale był prekursorem Artykułów Konfederacji i Konstytucji Stanów Zjednoczonych.

EN

The Albany Plan of Union was a plan to create a unified federal government for the British colonies in America at the Albany Congress on July 10, 1754 in Albany, New York. One of its originators was Benjamin Franklin – a delegate from Pennsylvania. The plan called for a general government to be administered by a President-General, to be appointed and supported by the Crown, and a Grand Council to consist of delegates nominated by the colonial assemblies. Proposed powers included treaty-making, and raising army and naval forces and, most significantly, included the right of taxation. The plan was part of the implementation of Franklin’s concept of changing the way British rule in America and creating a federal British Empire. The plan was rejected by colonial assemblies and the Crown but it was a forerunner for the Articles of Confederation and the United States Constitution.

3

Problem tyranii w radykalnej myśli prezbiteriańskiej. Przypadek Samuela Rutherforda

100%

Tulejski T.

Studia Europaea Gnesnensia

|

2019

|

issue 19

31-53

EN

The article delves into the principles of the right to resistance in radical Presbyterian thought. As an example, the author discusses Samuel Rutherford’s political theology, which represents a consummation of the earlier concepts of tyranny and right to disobey that had been formulated largely within the Calvinistic camp. The theology in question became one of the chief arguments in support of the Puritan Revolution in England.

4

Debata Webster–Hayne. Początek sporu Północ–Południe o interpretację Konstytucji Stanów Zjednoczonych w epoce antebellum

100%

Tulejski T.

Studia Politologiczne

|

2018

|

vol. 49

216-239

EN

The Author analyses a famous debate in the United States between Senator Daniel Webster of Massachusetts and Senator Robert Y. Hayne of South Carolina that took place on January 19–27, 1830 on the topic of protectionist tariffs. These constitutional debate gave fateful utterance to the differing understandings of the nature of the American Union that had come to predominate in the North and the South. To Webster the Union was the indivisible expression of one nation of people, but to Hayne was the voluntary compact among sovereign states. The Author presents Hayne’s argument for states’ right to nullify, or invalidate, any federal law which that state has deemed unconstitutional, and Webster response for Supreme Court jurisdiction. Their classic expositions of their respective views framed the political conflicts that culminated at last in the secession of the Southern states and war between advocates of Union and champions of Confederacy.

5

Edmund Burke – ostatni syn Rewolucji Chwalebnej

100%

Tulejski T.

Studia Politologiczne

|

2015

|

vol. 38

237-260

EN

The Author demonstrates that in his Reflections and Appeal Edmund Burke argued against the New Whigs’ interpretation of Glorious Revolution. Instead, he gave an Old Whig’ defence of it. Accordingly, the English had not created a new regime but, rather, they restored the old one previously distorted by the Stuarts. Thus, the Revolution was carried out exclusively to preserve the old laws and liberties of Ancient Constitution. In fact, Burke rejected the idea of abstract, metaphysical freedom and defended the notion of freedom deeply rooted in the national heritage including the institutions of Ancient Constitution and the common law tradition. The Author points out that, for Burke, the national institutions, customs, values and liberties were a result of centuries’ long political experiences and social practices. Therefore, Burke used his argument to defend the Ancient liberties of the English as understood by the Old Whigs and to demolish the rationalistic speculations on freedom as practiced by the New Whigs. All in all, the Author claims that defending the Glorious Revolution in this way Burke proved himself to be the last Old Whig.

6

Od posłuszeństwa do tyranobójstwa. Ewolucja prawa oporu w teologii politycznej Johna Knoxa

100%

Tulejski T.

Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem

|

2020

|

vol. 42

|

issue 1

39-58

PL

Myśl polityczna reformacji i kontrreformacji po rozpadzie Christianitas po raz kolejny postawiła pytania o zakres posłuszeństwa i możliwość czynnego oporu wobec tyranii. Spośród ojców doktryny uzasadniającej sprzeciw wobec władzy należy wskazać przede wszystkim Johna Knoxa, uważanego za jednego z założycieli szkockiej reformacji. Ten prominentny kaznodzieja i teolog jest także, obok George’a Buchanana i Samuela Rutherforda, jednym z klasyków anglosaskiej koncepcji prawa oporu. W artykule autor dowodzi, że Knox, wychodząc od stanowiska nakazującego obowiązek posłuchu wobec monarchy i dopuszczającego jedynie bierny opór, ostatecznie odchodzi od umiarkowanego stanowiska Jana Kalwina i Heinricha Bullingera. Jego argumentacja, pod wpływem wydarzeń politycznych w Szkocji i Anglii oraz radykalnych koncepcji pisarzy kalwińskich, zmierza do uzasadnienia powszechnej rewolucji, a nawet królobójstwa. Ewolucja jego poglądów zdaniem autora spowodowana była zmianami sytuacji politycznej i religijnej w Szkocji i Anglii. Rządy katolickich królowych — Marii de Guise, Marii Tudor i Marii Stuart — spowodowały radykalizację jego politycznych poglądów, których sensem było bezlitosne zwalczanie herezji i bałwochwalstwa oraz obrona prawdziwej wiary. Jego koncepcje miały zdaniem autora wielki wpływ na angielskich purytanów — to między innymi jemu angielski purytanizm zawdzięczał swą radykalizację. To Knox był również w dużym stopniu odpowiedzialny za postawę szkockich prezbiterian podczas rewolucji purytańskiej, a jego myśl była istotną inspiracją najbardziej radykalnych koncepcji tego okresu. W artykule autor zastosował metodę kontekstowej analizy dzieł i wypowiedzi Knoxa, stosując klucz chronologiczny. Pozwoliło mu to na wykazanie ścisłej korelacji między poglądami Knoxa na prawo oporu a zapotrzebowaniem bieżącej debaty politycznej. Autor dochodzi ostatecznie do wniosku, że to właśnie okoliczności polityczne, a nie poglądy teologiczne uczyniły z Knoxa monarchomachę.

EN

The political thought of the Reformation and Counter-Reformation after the collapse of Christianitas once again raised questions about the extent of obedience and the possibility of active resistance to tyranny. One of the fathers of the doctrine which justified resistance to power was John Knox, considered also as one of the fathers of the Scottish Reformation. This prominent preacher and theologian was also, along with George Buchanan and Samuel Rutherford, one of the classics of the Anglo-Saxon concept of the right to resist and the right of rebellion. In the article, the author argues that Knox, starting from the position requiring obedience to the monarch and allowing only passive resistance, ultimately deviated from the moderate position of John Calvin and Heinrich Bullinger. His argument, influenced by political events in Scotland and England, and the radical concepts of Calvinist writers, tended to justify general revolution and even regicide. According to the author, the evolution of his views was caused by changes in the political and religious situation in Scotland and England. The rule of Catholic queens — Maria de Guise, Mary Tudor, and Mary Stuart — radicalised his political views, whose sense was to mercilessly fight heresy and idolatry and defend true faith. His ideas, according to the author, had a great impact on English puritans — thanks to him English puritanism obtained its radicalisation. Knox was also largely responsible for the attitude of Scottish Presbyterians during the Puritan Revolution, and his thought became largely the inspiration for the most radical concepts of this period. In the article, the author adopts the method of contextual analysis of Knox’s works and statements using a chronological key. This allows him to demonstrate a close correlation between Knox’s views on the law of resistance and the demand for ongoing political debate. The author finally concludes that political circumstances, not theological views, made Knox a monarchomach.

7

Jakub I (VI) STUART – łowca czarownic – część I.

100%

Tulejski T.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2018

|

vol. 107

155-176

EN

King James I (VI) Stuart is known as one of the most important and sophisticated English defenders of absolute monarchy and a furious enemy of the Puritans. However, few know that James was a famous hunter of witches and the author of Daemomologie – a philosophical dissertation on contemporary necromancy, witchcraft, and black magic. In this article, the Authors argue that King James did not start the witch-hunts in Scotland, but his writings profoundly influenced the politicization of the legal trial of witchcraft by outlining the definition of witchcraft and the detailing how to identify and accuse witches. The king’s position of authority meant that his ideas were highly regarded and widely accepted. According to the Authors, James’ personal experiences also determined the development of his views on the divine right of kings.

PL

Król Jakub VI (I) Stuart jest znany jako jeden z najważniejszych i najbardziej wyrafinowanych angielskich obrońców monarchii absolutnej i zajadły wróg purytanów. Jednakże nieliczni wiedzą, że Jakub był również sławnym łowcą czarownic i autorem Demonologie – rozprawy filozoficznej dotyczącej nekromancji, czarostwa i czarnej magii. W tej części autorzy dowodzą, że król Jakub nie zapoczątkował polowań na czarownice w Szkocji, lecz jego pisarstwo wpłynęło na prawną stronę procesów czarownic poprzez określenie definicji czarostwa oraz sposobów identyfikacji wiedźmy. Pozycja króla sprawiła bowiem, że jego koncepcje stały się wpływowe i szeroko akceptowane. Zgodnie z przekonaniem autorów osobiste doświadczenia Jakuba w tym względzie wpłynęły również na rozwój jego koncepcji boskiego prawa królów.

8

John Lilburne – człowiek, który za bardzo uwierzył w wolność

100%

Tulejski T.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2018

|

vol. 106

143-164

EN

The Levellers was a political movement during the English Civil War that advocated radical political reforms because, in those Agreements of the People, arguably for the first time, contemporary democratic ideas had been formally framed and adopted by a political movement. One of the Levellers’ leaders was John Lilburne – also known as Freeborn John – an influential political agitator and officer of the New Model Army. In this Article, the Author tries to reconstruct Lilburne’s coherent political doctrine from his speeches, letters and political manifestoes. He argues that Freeborn John’s thought is rooted in Baptist theology because his political and social argument is a secularisation of Baptist concepts of the origin of the Church. As the congregational government called for and expressed the equality and responsibility of believers under the Lordship of Christ, and that in Jesus Christ, all people are equal and everyone is free to be in a relationship with God and to express his faith voluntarily, Lilburne infers universal and natural rights, the conventional origin of society, extended suffrage, general equality before the law, and religious tolerance.

PL

Lewellerzy byli ruchem politycznym działającym podczas angielskiej wojny domowej, który opowiadał się za radykalnymi reformami politycznymi, ponieważ ich Agreement of the People zawierały prawdopodobnie pierwsze nowożytne idee demokratyczne formalnie opracowane i zaadoptowane przez ruch polityczny. Jednym z liderów lewellerów i wpływowym agitatorem politycznym był John Lilburne, oficer Armii Nowego Wzoru, znany również jako Freeborn John. W niniejszym artykule autor próbuje z jego mów, listów i manifestów politycznych zrekonstruować spójną doktrynę Lilburne’a. Dowodzi, że myśl Freeborn Johna jest zakorzeniona w baptystycznej teologii, ponieważ jego argument społeczny i polityczny jest sekularyzacją baptystycznej koncepcji genezy kościoła. Z faktu, że władza kongregacji wywodziła się z równości i odpowiedzialności wiernych pod władzą Chrystusa, że w Jezusie Chrystusie wszyscy ludzie są równi i każdy jest wolny w relacji z Bogiem, i wyznaje swą wiarę dobrowolnie, Lilburne wywodzi uniwersale i naturalne uprawnienia, konwencjonalne pochodzenie społeczeństwa, rozszerzenie praw wyborczych, powszechną równość wobec prawa i tolerancję religijną.

9

Burke v. Hume – problem prawa natury u początków brytyjskiego konserwatyzmu

100%

Tulejski T.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2013

|

vol. LXXXIX (89)

155-170

EN

The Author presents two different currents in Anglo-Saxon conservative political philosophy. He argues that their founders – David Hume and Edmund Burke – represent completely different approaches toward the issue of natural law. For Hume, the natural law is nothing but the product of social practices. It is changeable and evolves together with society itself. In turn, Burke appeals to the conception of natural law in its classical version. For him, it is universal, commonly binding and immutable. It constitutes the main source of the legitimacy of all social and political institutions. The Author indicates that it is the reason why it is appropriate to consider these two conceptions of natural law separately. The former accepts slow, evolutionary changes regardless of their direction. The latter assumes that they are bound to be correlated with the natural law order.

10

Prawo do secesji. Argument konstytucyjny i metaprawny Starego Południa Stanów Zjednoczonych

100%

Tulejski T.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2023

|

issue 2(72)

245-256

PL

W okresie poprzedzającym wybuch wojny secesyjnej teoretycy i politycy Starego Południa Stanów Zjednoczonych (Calhoun, Hayne, Tucker, Taylor of Caroline) wypracowali teoretyczne instrumenty oporu wobec ich zdaniem tyrańskim praktykom rządu federalnego. Obok interpozycji i nullifikacji najbardziej radykalnym środkiem było prawo do secesji. Autor w artykule dokonuje rozróżnienia argumentacji na argumentację konstytucyjną i metaprawną. Pierwsza odwołuje się do myśli Founding Fathers, ducha roku ’98 i koncepcji praw stanowych. Głównymi jej elementami są: kontraktowy charakter Unii, pierwotna suwerenność stanów oraz interpretacja użytego w konstytucji zwrotu „My, Naród”. Uzasadnienie filozoficzne odwołuje się natomiast do prawa oporu wobec tyrańskiego rządu zawarte w Deklaracji Niepodległości. Oba te uzasadnienia występowały wspólnie i autor poszukuje ich w aktach secesji Karoliny Południowej i Konstytucji Skonfederowanych Stanów.

EN

Before the outbreak of the Civil War, the theorists and politicians of the South of the US developed the theoretical instruments of resistance to what they considered tyrannical practices of the federal government. Just next to interposition and nullification, the most radical measure was the right of secession. In the article, the author distinguishes between constitutional and meta-legal arguments. The first ones refer to the thought of the Founding Fathers, the spirit of ‘98 and the concept of states’ rights. Its main elements are: the contractual nature of the Union, the original sovereignty of the states and the interpretation of the phrase: “We the People” used in the Constitution. In turn the philosophical justification refers to the right of resistance to tyrannical government contained in the Declaration of Independence. The two group of justifications appeared together, and the author searches for them in the acts of secession of South Carolina and the CS Constitution

11

Nieświęte „Święte wojny” nowożytności

100%

Tulejski T.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2013

|

vol. LXXXVIII (88)

157-188

EN

The Author argues that the medieval notion of holy war did not pass away at the dawn of modernity. Rather, it has only taken a new form. Indeed, modern ideological wars constitute a secularized form of medieval crusades. The wars conducted by the French revolutionaries, the Bolsheviks as well as the contemporary American neoconservatives have all aimed at the construction of different versions of the Kingdom of Heaven on Earth. Indeed, the Jacobins desired to make true an enlightened dream of a perfect social order of democratic republic. The Bolsheviks tried to put into practice abstracts rules of communist society. The Americans were determined to impose all over the world a democratic order based on human rights. In all these cases, the ideological purposes made legitimate a rejection of the traditional rules of just war. Although it lacks a transcendental component, the rhetorics of all these modern ideological wars is strikingly similar to that used in the Middle Ages.

12

Piotr Mieszkowski o Senacie Rzeczpospolitej. Kilka uwag na temat XVII-wiecznego polskiego republikanizmu

100%

Tulejski T.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2022

|

issue 5(69)

167-180

PL

Piotr Mieszkowski jest jednym z zapomnianych dzisiaj polskich pisarzy republikańskich XVII wieku. Jego rozważania nad ustrojem Rzeczypospolitej Obojga Narodów są zwieńczeniem debat, które toczyły się w wieku XVI. W traktacie Polonus Iure Politus Mieszkowski przedstawia dojrzałe spojrzenie na zagadnienie właściwego ustroju państwa polsko-litewskiego. Zdaniem autora jego koncepcja ustrojowa jest połączeniem rzymskiej tradycji republikańskiej oraz dorobku polskiej renesansowej filozofii politycznej okresu złotego wieku. Szczególne znaczenie ma dla niego rola senatu Rzeczpospolitej. Autor artykułu dowodzi, że Mieszkowski jest jednym z przedstawicieli grupy konstytucjonalistów, którzy uważali senat, za newralgiczny element ustroju państwa zapewniający mu trwałość i stabilność. Warunkiem koniecznym realizacji tej roli jest jednak kultywowanie cnót republikańskich.

EN

Piotr Mieszkowski is one of the forgotten republican writers of 17th century Poland. His reflections on the political system of the Polish-Lithuanian Commonwealth are the culmination of the debates that took place in the 16th century. In his treatise Polonus Iure Politus, Mieszkowski presents a mature perspective on the proper system of the Polish-Lithuanian state, which merges the Roman republican tradition and the achievements of Polish political philosophy of the Renaissance, its golden age. According to Mieszkowski, the Senate of the Polish-Lithuanian Commonwealth is of particular importance. The author of the article proves that Mieszkowski is one of the representatives of a group of constitutionalists of 17th century Commonwealth who considered the senate the crucial element of the political system, ensuring its durability and stability. The necessary condition for fulfilling this role, however, is the cultivation of republican virtues.

13

Richard Hooker i obrona królewskiej supremacji

100%

Tulejski T.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2019

|

vol. 110

167-185

EN

Richard Hooker (1554–1600) was an influential and famous figure in the Church of England and one of the most important theologians during the reign of Elizabeth I. Of the Lawes of Ecclesiastical Politie – Hooker’s best-known work – is a reply to the general theological and ecclesiastical principles of Puritanism. This subtle work deals mainly with the problems of the church as an argument for the position of the Queen as the Supreme Governor of the Church. In this article, the author reconstructs Hooker’s argument and points out his fundamental theological principles. In the author’s opinion, Hooker approaches the issue from two main theological angles: first, from the position of the crucial distinction of Reformation soteriology between the so-called two kingdoms; second, he applies the magisterial reformers’ test of ecclesiological orthodoxy. He tried to convince his opponents by the most compelling type of argument they knew – the theological one – that the royal headship was wholly consistent with the cardinal principles of the ecclesiology and political theory of the magisterial Reformation.

PL

Richard Hooker (1554–1600) był wpływową i sławną postacią Kościoła Anglikańskiego i jednym z najważniejszych teologów okresu panowania Elżbiety I. Of the Lawes of Ecclesiastical Politie – najbardziej znane dzieło Hookera – jest odpowiedzią na główne teologiczne i eklezjalne argumenty purytanów. Ta subtelna praca zajmuje się przede wszystkim problemem kościoła, będąc argumentem za pozycją królowej jako jego najwyższego zwierzchnika. W niniejszym artykule autor rekonstruuje argument Hookera i wskazuje jego główne teologiczne zapatrywania. W opinii autora Hooker podchodzi do problemu z dwóch głównych teologicznych punktów widzenia: po pierwsze z pozycji fundamentalnego dla reformowanej soteriologii rozróżnienia pomiędzy Dwoma Królestwami; po drugie stosuje zasady reformowanej ortodoksji. W ten sposób próbował przekonać swych przeciwników za pomocą tych argumentów, że zasada królewskiego zwierzchnictwa nad kościołem jest zgodna z głównymi zasadami eklezjologii i teorii politycznej reformacji.

14

Samuela Rutherforda koncepcja genezy społeczeństwa, władzy i państwa

100%

Tulejski T.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2019

|

vol. 112

EN

Samuel Rutherford – a prominent Scottish Presbyterian theologian and influential political thinker of the period of the English Civil War – is the author of the interesting contractual genesis of society and the state. Based on the theological construction of the covenant, he perceives it as the implementation of the laws of nature grafted in the human soul, and on the other hand as the work of the people themselves. In its perspective, the basis for the legitimacy of authority is a voluntary agreement concluded between the rulers and the ruled. The consequence of this submission is the limited character of power and subordination to law. The author argues that this theoretical construction is the basis of the concept of tyranny and the right of resistance formulated by Rutherford.

PL

Samuel Rutherford – prominentny szkocki teolog prezbiteriański oraz wpływowy myśliciel polityczny okresu angielskiej wojny domowej – jest autorem interesującej kontraktowej genezy społeczeństwa i państwa. Opierając się na teologicznej konstrukcji przymierza, postrzega je z jednej strony jako realizację zaszczepionego w duszy człowieka prawa natury, z drugiej zaś jako dzieło samych ludzi. W jego perspektywie podstawą legitymacji władzy jest dobrowolna umowa zawarta pomiędzy rządzącymi i rządzonymi. Konsekwencją tego złożenia jest ograniczony charakter władzy oraz podporządkowanie prawu. Autor dowodzi, że ta konstrukcja teoretyczna jest podstawą sformułowanej przez Rutherforda koncepcji tyranii oraz prawa oporu.

15

John Adams, republikanin, konserwatysta czy liberał - o unikalności amerykańskiego doświadczenia

100%

Tulejski T.

Horyzonty Polityki

|

2023

|

vol. 14

|

issue 46

165-184

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The research aim of the article is to answer the question of whether John Adams’ political thought situates him in the conservative, liberal or republican mainstream. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The main problem analysed in the article is a discussion of the essential elements of John Adams’ political reflection, such as the intellectual inspiration of the 2nd President of the United States, his concept of human nature, his analysis of the structure of political society and the mechanics of political system. They are presented from the perspective of the uniquely American social and political experience. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The scholarly analysis includes the examination of the key elements of John Adams’ social and political philosophy from the perspectives of conservatism, liberalism and republicanism. It makes possible to conclude that these fundamental categories that define these three styles of political thinking in Europe cannot be directly applied to American conditions. The article argues that, despite the fundamental differences between the American and European political traditions, John Adams’ thought is not conservative in nature, but much closer to Neo-Roman republicanism and the classical preliberal and liberal traditions. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: The article demonstrates that the study of political categories must always be done in the context of some particular political and social tradition and political experience.

PL

CEL BADAWCZY: Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie, czy myśl polityczna Johna Adamsa sytuuje go w nurcie konserwatywnym, liberalnym czy republikańskim. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Głównym problemem analizowanym w artykule jest omówienie zasadniczych elementów refleksji politycznej Johna Adamsa, takich jak inspiracje intelektualne drugiego prezydenta Stanów Zjednoczonych, jego koncepcja natury ludzkiej, analiza struktury społeczeństwa politycznego oraz mechaniki ustrojowej. Przedstawione są one z punktu widzenia unikalnego amerykańskiego doświadczenia społecznego i politycznego. PROCES WYWODU: Analiza naukowa polega na refleksji nad kluczowymi elementami filozofii społecznej i politycznej Johna Adamsa z punktu widzenia konserwatyzmu, liberalizmu oraz republikanizmu. Pozwala to na stwierdzenie, że fundamentalne kategorie definiujące w Europie te trzy style politycznego myślenia nie mogą być wprost zastosowane do warunków amerykańskich. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Artykuł dowodzi, że mimo zasadniczych różnic pomiędzy amerykańską i europejską tradycją polityczną myśl Johna Adamsa nie ma charakteru konserwatywnego, lecz znacznie bliżej jej do neoromańskiego republikanizmu oraz klasycznej tradycji preliberalnej i liberalnej. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Artykuł pokazuje, że badanie kategorii politycznych zawsze musi być dokonywane w kontekście określonej tradycji politycznej, społecznej oraz doświadczenia politycznego.

16

Samuel Rutherford – monarchia prawa czy monarchia świętych?

100%

Tulejski T.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2020

|

vol. 91

67-81

EN

Samuel Rutherford – Scottish Presbyterian priest and political thinker who lived in the times of English civil war – is commonly considered as one of the theorists of the monarchy of law concept, the mixed constitution and the right of revolution. All these ideas are fundamental for modern English constitutionalism which is in opposition to the idea of monarchical absolutism which is based on the concept of the social contract. For this reason, he was among the authorities quoted by the Founding Fathers during their opposition against the arbitrary powers of the Metropole. Meanwhile, the global analysis of his achievements put in doubts many circulating opinions regarding the author of Lex, Rex. In this article, an author proves that the hermeneutic analysis of Rutherford’s political theology suggests that Rutherford was not the theorist of the monarchy of law in its common meaning, but rather theonomic vision of the state.

PL

Samuel Rutherford – szkocki prezbiteriański pastor i myśliciel polityczny okresu angielskiej wojny domowej – uważany jest powszechnie za jednego z teoretyków koncepcji monarchii prawa, ustroju mieszanego oraz prawa oporu. Wszystkie te idee, konstytuujące nowożytny angielski konstytucjonalizm w opozycji do monarszego absolutyzmu, wywodzi z koncepcji umowy społecznej, co czyni zeń autora, do którego odwoływali się dla przykładu Ojcowie Założyciele w swym sprzeciwie wobec arbitralnej władzy metropolii. Tymczasem analiza całości jego dorobku każe poddać w wątpliwość wiele obiegowych opinii na temat autora Lex, Rex. W niniejszym artykule autor dowodzi, że hermeneutyczna analiza teologii politycznej Rutherforda skłania do wniosku, że nie był on teoretykiem monarchii prawa w jej powszechnym znaczeniu, lecz w istocie teonomicznej wizji państwa.

17

Czekając na niemieckiego hegemona. Otto von Gierke i koncepcja wojny narzuconej.

63%

Kopczyński M., Tulejski T.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2018

|

vol. 107

63-82

EN

The questions about the causes of the Great War and the responsibility for its outbreak have been the subject of discussion and controversies for one hundred years. In the article, the Authors analyse the concept of the renowned German professor of law Otto von Gierke, who is his three wartime writings presented the original concept of the imposed war. In his opinion, the stance of the Entente states forced Germany to take aggressive actions, which for him were fully justified. As the authors demonstrate, von Gierke claims that such a war must be treated as a just war, in that sense that it is a war between Germany, which represents civilisation, and the anti-civilised allies. Due to this, only a German victory might guarantee a just order to Europe and the whole world. This German peace should influence the fate of the whole continent for a long time. It should also correspond with the worldwide German aspiration as well as with the interest of mankind in abstracto.

PL

Przyczyny Wielkiej Wojny i odpowiedzialność za wybuch ogólnoświatowego konfliktu od stu lat są przedmiotem dyskusji i kontrowersji. W swoim artykule autorzy analizują stanowisko słynnego niemieckiego profesora prawa Otto von Gierke, który w swych trzech pismach wojennych przedstawił oryginalną koncepcję wojny narzuconej. W jego opinii to postawa państw Ententy zmusiła Niemcy do agresywnych poczynań, które jednak są dla niego w pełni uzasadnione. Jak dowodzą autorzy, dla von Gierke wojnę taką należy traktować jako wojnę sprawiedliwą w tym sensie, że jest to wojna pomiędzy reprezentującymi cywilizację Niemcami a antycywilizacyjnymi siłami mocarstw sprzymierzonych. Dlatego tylko zwycięstwo Niemiec może dać Europie i światu sprawiedliwy porządek. Ten niemiecki pokój miał rozstrzygnąć na długi czas o losach całego kontynentu i korespondować zarówno ze światowymi aspiracjami niemczyzny, jak i z interesami in abstracto pojętej ludzkości.

18

Jakub VI (I) Stuart – Łowca czarownic – Część II

63%

Tulejski T., Tomza-Tulejska A.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2018

|

vol. 108

135-158

EN

King James VI (I) Stuart is known as one of the most important and sophisticated English defenders of absolute monarchy and a furious enemy of the Puritans. However a few know that James was a famous hunter of witches and the author of Daemonologie – the philosophical dissertation on contemporary necromancy, witchcraft, and black magic. In this article the Authors argue, that Daemonologie was the political yet theological statement to educate a misinformed populace on the history, practices and implications of sorcery and the reasons for persecuting witchcraft in a Christian society. King James did not start the witch-hunts in Scotland, but his writings profoundly influenced on the politicization of legal trial of witchcraft by outlining the definition of witchcraft and the manner how to identify and accuse witches. The king’s position of authority allowed his ideas to be highly regarded and widely accepted. According to the Authors James’ personal experiences also determined the development of his views on divine right of a kings.

PL

Król Jakub VI (I) Stuart jest znany jako jeden z najważniejszych i najbardziej wyrafinowanych angielskich obrońców monarchii absolutnej, a także zajadły wróg purytanów. Jednakże nieliczni wiedzą, że Jakub był również sławnym łowcą czarownic i autorem Daemonologie – rozprawy filozoficznej dotyczącej nekromancji, czarostwa i czarnej magii. Autorzy dowodzą, że Daemonologie była politycznym i teologicznym narzędziem edukacji poddanych w zakresie historii, praktyk i skutków uprawiania czarostwa oraz powodów jego zwalczania w chrześcijańskim społeczeństwie. Król Jakub nie zapoczątkował polowań na czarownice w Szkocji, lecz jego pisarstwo wpłynęło na prawną stronę procesów czarownic poprzez określenie definicji czarostwa oraz sposobów identyfikacji wiedźmy. Pozycja króla sprawiła bowiem, że jego koncepcje stały się wpływowe i szeroko akceptowane. Zgodnie z przekonaniem autorów osobiste doświadczenia Jakuba w tym względzie wpłynęły również na rozwój jego koncepcji boskiego prawa królów.

19

Diuk, król i papież. Kilka uwag na temat sporu o legalność objęcia tronu anglii przez Williama Bastarda w 1066 roku. Cz. II

63%

Tulejski T., Wierzbiński S.

Studia Prawno-Ekonomiczne

|

2014

|

vol. XCI (91)/1

217-227

EN

It is not a secret that the war between Harold II and William the Bastard, who eventually became William the Conquer, belongs to the most discussed topics. This statement applies especially to the English scholars, who treat the issue as one of the key events in the history of their nation. However, while reading the works of these excellent scientists, one can have the impression that the topic in question was utilized to strengthen the traditional, post-Wig historiosophy. It is a very popular belief that papacy (in person of pope Alexander II) supported the Norman conquest of England in 1066. According to some of the Norman sources, William even received a papal banner which he took for his expedition. In opinion of many scholars, there are grounds to treat the invasion of Norman duke as a first crusade (mainly due to character of Alexander II support). However, both nations were Christian, so the assessment of the pope`s statement in modern history is explicit. In the second part of this paper, arguments will be given, that the Apostolic See didn`t support the Normans at the time of the conquest. The paper also examines the evolution of church` approach towards war in early middle ages.

20

Wojna o śledzie i początki prawa morskiego. William Welwood o władzy nad morzem

63%

Tulejski T., Tomza-Tulejska A.

Res Historica

|

2022

|

issue 53

45-60

EN

The period of the great geographical discoveries and the formation of European colonial empires caused great international debate on the freedom of the seas. Many prominent European lawyers became involved in the dispute, splitting their support between mare liberum and mare clausum. One of the many spin-off debates was the Anglo-Dutch dispute about fishing around the coast of Britain. Although its most important figures were Grotious and Selden, the theoretical grounding for the British claims to the waters surrounding their islands was laid by William Welwood, a Scottish professor of mathematics and civil law. In the article, the author presents Welwood’s approach to maritime law, which combines two opposing concepts by Grotious and Selden. He thus anticipated modern solutions based on the division into territorial waters and the open sea.

PL

Okres wielkich odkryć geograficznych i powstawania europejskich imperiów kolonialnych stał się przyczyną wielkiej międzynarodowej debaty na temat wolności mórz. W spór zaangażowanych było wielu wybitnych prawników europejskich, którzy opowiadali się bądź to za koncepcją morza zamkniętego, bądź otwartego. Jedną z wielu debat wpisujących się w ten konflikt był angielsko-holenderski spór o rybołówstwo u wybrzeży Wielkiej Brytanii. Chociaż jego najważniejszymi postaciami byli Grocjusz i Selden, to teoretyczne podstawy roszczeń Brytyjczyków do wód otaczających ich wyspy przedstawił William Welwood, szkocki profesor matematyki i prawa cywilnego. W artykule autorzy przedstawiają podejście Welwooda do prawa morskiego, które łączy dwie przeciwstawne koncepcje Grocjusza i Seldena. W ten sposób staje się antycypacją nowoczesnych rozwiązań opartych na podziale na wody terytorialne i morze otwarte.

Refine search results

Starotestamentowe źródła Augustyńskiej teorii wojny sprawiedliwej. Rozważania nad fragmentem Contra Faustum

Plan z Albany i koncepcja brytyjskiej konstytucji imperialnej Benjamina Franklina

Problem tyranii w radykalnej myśli prezbiteriańskiej. Przypadek Samuela Rutherforda

Debata Webster–Hayne. Początek sporu Północ–Południe o interpretację Konstytucji Stanów Zjednoczonych w epoce antebellum

Edmund Burke – ostatni syn Rewolucji Chwalebnej

Od posłuszeństwa do tyranobójstwa. Ewolucja prawa oporu w teologii politycznej Johna Knoxa

Jakub I (VI) STUART – łowca czarownic – część I.

John Lilburne – człowiek, który za bardzo uwierzył w wolność

Burke v. Hume – problem prawa natury u początków brytyjskiego konserwatyzmu

Prawo do secesji. Argument konstytucyjny i metaprawny Starego Południa Stanów Zjednoczonych

Nieświęte „Święte wojny” nowożytności

Piotr Mieszkowski o Senacie Rzeczpospolitej. Kilka uwag na temat XVII-wiecznego polskiego republikanizmu

Richard Hooker i obrona królewskiej supremacji

Samuela Rutherforda koncepcja genezy społeczeństwa, władzy i państwa

John Adams, republikanin, konserwatysta czy liberał - o unikalności amerykańskiego doświadczenia

Samuel Rutherford – monarchia prawa czy monarchia świętych?

Czekając na niemieckiego hegemona. Otto von Gierke i koncepcja wojny narzuconej.

Jakub VI (I) Stuart – Łowca czarownic – Część II

Diuk, król i papież. Kilka uwag na temat sporu o legalność objęcia tronu anglii przez Williama Bastarda w 1066 roku. Cz. II

Wojna o śledzie i początki prawa morskiego. William Welwood o władzy nad morzem