Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Językowe ślady starożytnej kultury grecko-rzymskiej w powieściach kryminalnych Marka Krajewskiego

100%
Puda-Blokesz M.
Język Polski
|
2022
|
vol. 102
|
issue 2
66-78
EN
The description and classification of linguistic references to the classical (Graeco-Roman) antiquity used in eight M. Krajewski’s crime novels are the main basis for the present paper. The conclusions form an attempt to look in general at the purposefulness of their use and the functions they serve, while referencing certain rules and tendencies related to crime writing and popular literature as such. The research results put forward are mostly based on the body of linguistic examination drawing from lexicology, phraseme studies, including phraseology, and onomastics. In the novels (about 600 fragments), the two-pronged (textual and paratextual) references to classical antiquity materialise in three layers: phraseme-related (polyword constructions in the form of Latin quotations and set phrases – reproductions, innovations and nonce words), lexical (Latin lexemes, eponyms and eponymisms), and onimic (primary and secondary proper names of ancient provenance among them).
PL
Podstawę opracowania stanowią przede wszystkim opis i klasyfikacja użytych w siedmiu powieściach kryminalnych M. Krajewskiego językowych odwołań do antyku klasycznego (grecko-rzymskiego). We wnioskach podjęto próbę ogólnego spojrzenia na celowość ich użycia i pełnione przez nie funkcje, z odniesieniem do pewnych prawideł i tendencji wiązanych z literaturą kryminalną i popularną w ogóle. Prezentowane wyniki badań są oparte przede wszystkim na kanwie ustaleń lingwistycznych z zakresu leksykologii, frazematyki, w tym frazeologii, i onomastyki. W powieściach (w około 600 fragmentach) na dwóch płaszczyznach (paratekstu i tekstu) realizują się odwołania do antyku klasycznego w trzech warstwach: frazematycznej (konstrukcje wielowyrazowe w postaci cytatów łacińskich i frazeologizmów – reprodukty, innowacje i okazjonalizmy), leksykalnej (leksemy łacińskie, eponimy i eponimizmy) i onimicznej (m.in. prymarne i wtórne nazwy własne o antycznej proweniencji).
2
Publication available in full text mode
Content available

A złote jabłko stało się jabłkiem niezgody – o kulturowym i leksykograficznym wymiarze dwóch mitologizmów z komponentem nazywającym owoc

100%
Puda-Blokesz M.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2015
|
issue 10
146-162
EN
In the phraseological stock of Polish there can be found language units which conceal a cultural symbolism of mythological provenance – symbolism that speakers are perhaps sometimes unaware of. In this group tere are two phraseological expressions containing a fruit name (apple) that seem to be genetically related to Greek mythology: the złote jabłko [golden apple] and the jabłko niezgody [apple of discord]. The article presents the etymology of the ‘apple’ lexeme, broadly outlines the symbolism of apple and apple tree in various cultures and mythologies, and eventually discusses, inter alia, (1) mythological motivation of the units under consideration, (2) semantic and formal status of mythology-based phraseological expressions, (3) lexicographic status of both expressions, and (4) their international character.
3

Odwołania mitologiczne w polskiej chrematonimii funeralnej – rekonesans

100%
Puda-Blokesz M.
Język Polski
|
2020
|
vol. 100
|
issue 1
78-91
PL
Przedmiotem badań są polskie chrematonimy funeralne z mitologizmami. Ilościowy i jakościowy ogląd materii badawczej, oparty na kilku kryteriach (m.in. genetyczno-kulturowym – pochodzenie mitologizmu, onomastycznym – typ nazwy mitologicznej, leksykalno-semantycznym – wartość konotacyjna mitologizmu, funkcjonalnym – funkcja mitologizmu w nazwie), pokazuje, że nadawcy/kreatorzy chrematonimów najczęściej sięgają po leksykę z mitologii greckiej (rzadziej rzymskiej i egipskiej), po teonimy – nazwy bogów, po mitologizmy konotujące treści funeralne i identyfikujące zakres pełnionych przez firmę usług. Nierzadko jednak decydują się na formalne modyfikacje komponentu mitologicznego (Archon zamiast Charon) czy użycie w nazwie firmy mitologizmu słabo konotującego treści funeralne (Olimp, Arkadia) bądź w ogóle nieidentyfikującego profilu działalności przedsiębiorstwa (Achilles, Herkules).
EN
Polish funeral chrematonyms with mythological elements are being examined here. The quantitative and qualitative survey of the subject matter, based on several criteria (among them, a genetic and cultural criterion – the origin of a mythology reference; onomastic – its type; lexical and semantic – its connotative values; functional – the function of a mythological component in a name), shows that chrematonym senders/creators most often turn to Greek vocabulary – less frequently Roman or Egyptian – to teonyms (names of deities), to mythological words which connote funeral topics and identify the range of services the company offers. In addition, now and again they choose to modify the form that a mythological component assumes (Archon instead of Charon) or to use a term which hardly connotes funeral topics (Olimp, Arkadia) or does not clarify the business profile at all (Achilles, Herkules)
4
Content available remote

Językowe dziedzictwo mitologiczne w Słowniku języka polskiego Samuela Bogumiła Lindego – leksyka

100%
Puda-Blokesz M.
LingVaria : Półrocznik Wydziału Polonistyki UJ poświęcony zagadnieniom języka i językoznawstwa
|
2015
|
issue 19
153-167
XX
Linguistic mythological heritage preserved in S.B. Linde’s Słownik języka polskiego ‘Polish dictionary’, comprises mainly one-word mythologisms, i.e. mythologically-motivated lexemes. The subject of my query are those Polish mythologisms, and that are lexicographically marked in Linde’s dictionary (are entries or subentries). The paper discusses the problem of mythological sources and that of textual lexical mythologisms; it isolates groups of mythological names, and describes Linde’s lexicographical notation of the selected linguistic units (among others, their place in the macro- and microstructure of the dictionary, qualification, markings, abbreviations, information on the origin, definition and isolation of secondary meanings).
5
Publication available in full text mode
Content available

Maciej Rak, Kulturemy podhalańskie Kraków: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015, 430 s. (Biblioteka „LingVariów”, t. 19)

100%
Puda-Blokesz M.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2015
|
issue 10
203-208
XX
-
6

[recenzja:] "Powiedziane po krakowsku. Słownik regionalizmów krakowskich", red. Donata Ochmann, Renata Przybylska

100%
Puda-Blokesz M.
Język Polski
|
2018
|
vol. 98
|
issue 4
111-115
7
Publication available in full text mode
Content available

Współczesny potencjał frazeologizmu motywowanego mitem Feniksa

100%
Puda-Blokesz M.
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
|
2019
|
issue 14
170-193
EN
The article aims to present whether and how the phraseme to be reborn || rise (like a Phoenix / phoenix) from the ashes exists today in various texts of culture (recorded after 2000 in the National Corpus of Polish, drawn from the web and elsewhere), how it is present in various registers of communication and whether this petrified lexical unit is undergoing any changes. The analysis is preceded by a cultural introduction into understanding the symbolic power of Phoenix hidden in the phrase, as well as the insights into the systemic (lexicographic) state of the expression and the attempt to establish its source and the approximate time in which it was created.
8
Publication available in full text mode
Content available

Biblijne i religijne odwołania we współczesnych nazwach firm rejestrowanych w Polsce

100%
Puda-Blokesz M.
Język Polski
|
2024
|
vol. 104
|
issue 4
49-61
PL
Celem opracowania jest przedstawienie obserwacji i wniosków płynących z językoznawczego oglądu obecności odwołań biblijnych i religijnych związanych z religią i kulturą chrześcijańską w nazewnictwie firm rejestrowanych w Polsce, pozyskanym z rejestrów Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) i Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) poprzez wyszukiwarkę Biznes.gov.pl. Proponowany temat mieści się w obszarze ujęć onomastyczno-kulturowych, ściślej: chrematonomastycznych. Jak wynika z badań, podstawą firmonimów mogą być jednostki o biblijno-religijnej proweniencji o różnym statusie: genetycznym, formalnym, semantycznym, leksykalnym, onomastycznym oraz aksjologicznym. Firmonimy te są tworzone poprzez transonimizację lub onimizację, w tym adaptację frazemów i zapożyczeń, głównie łacińskich. Tak zakrojony temat stał się także okazją do poruszenia kilku ogólnych kwestii wiążących się z badaniem nazw własnych firm, m.in. takich jak ich wielodyskursywność, wariantywność, wieloskładnikowość i fortunność.
EN
The purpose of this paper is to present observations and conclusions drawn from a linguistic overview of the presence of linguistic biblical and religious references related to Christian religion and culture in the naming of companies registered in Poland, obtained from the registers of the Central Register and Information on Economic Activity (CEIDG) and the National Court Register (KRS) through the search engine Biznes.gov.pl. The proposed topic falls within the area of onomastic-cultural, more precisely, chrematonomastic approaches. According to the research, the basis of firmonyms can be units of biblical-religious provenance with different status: genetic, formal, semantic, lexical, onomastic and axiological. These firmonims are created through transonymization or onimization, including the adaptation of phrases and borrowings, mainly Latin. Such a wide-ranging topic also provided an opportunity to raise some general issues related to the study of proper names of firms, such as their multidiscursivity, variationality, plurality and fortuity, among others.
9
Publication available in full text mode
Content available

Jak nie ma w domu chłopa, zgłupieje i Penelopa – męskość i żeńskość w polskiej leksyce i frazeologii o proweniencji mitologicznej

100%
Puda-Blokesz M.
Socjolingwistyka
|
2016
|
issue 30
207-220
PL
Proponowany opis mitologizmów leksykalnych i frazeologicznych mieści się w nurcie badań z zakresu lingwistyki kulturowej i stanowi kolejną próbę potwierdzenia, że polszczyzna jest rezerwuarem treści kulturowych, których istotnym składnikiem jest stereotypowy obraz kobiety i mężczyzny. Badane jednostki języka zgodnie z kryterium semantycznym i pragmatycznym podzielono na mitologizmy, (I) które służą mówieniu o konkretnej płci (tylko o kobiecie albo tylko o mężczyźnie), (II) które służą mówieniu zarówno o kobiecie, jak i o mężczyźnie (niektóre częściej o jednej z płci) i wreszcie takie, (III) które bezpośrednio nie są odnoszone do płci. Ogląd przykładów mieszczących się w pierwszych dwóch grupach, przeprowadzony z perspektywy językowej, kulturowej i aksjologicznej, poszerza spojrzenie na niesymetryczny i zależny od naturalnych i społecznych uwarunkowań obraz kobiet i mężczyzn zakodowany i utrwalony w polskim zasobie leksykalnym i frazeologicznym. Tę niesymetryczność ukazuje także analiza leksykalno-gramatyczna podstawy materiałowej, z której wynika, że w zasobie polskich mitologizmów frazeologicznych więcej jest jednostek zawierających męskie komponenty mitologiczne niż żeńskie.
EN
The proposed description of mythology-based lexemes and phrases is situated in the area of cultural linguistics and attempts to confirm again that the Polish language is a repository of cultural ideas, among which a stereotypical image of woman and man is an important element. The language units under study were grouped semantically and pragmatically into those mythology-based phrasemes, which (i) are only used to talk about one gender (only women or only men), (ii) are used to discuss both women and men (sometimes one gender more often), and (iii) are not used to discuss gender directly. Examples drawn from the first two groups, perused by means of linguistic, cultural, and axiological analysis, broaden our knowledge of the image of women and men which is coded into and preserved in Polish lexical and phraseological stock, insofar as that image is asymmetrical and dependent on social conditions. The asymmetry can also be seen in the lexico-grammatical analysis of the source material, which supports the view the set of Polish mythological expressions contains more units with male than with female mythological components.
10
Publication available in full text mode
Content available

Społeczność Internetu wobec tradycji antycznej, czyli o mitologizmach frazeologicznych w gatunkach prymarnie internetowych (na wybranych przykładach)

100%
Puda-Blokesz M.
Socjolingwistyka
|
2020
|
issue 34
131-143
PL
Artykuł ma na celu przybliżenie, w jaki sposób pokolenie Internetu w żywej mowie nowego medium, w wir tualnej komunikacji korzysta z zasobu frazeologicznego o mitologicznej proweniencji (grecko-rzymskiej). Analiza materiału badawczego pozyskanego z wpisów na forach i w grupach dyskusyjnych, oparta na typologii innowacji frazeologicznych Stanisława Bąby, pokazuje, że internauci w codziennych rozmowach sięgają po książkowe mitologizmy frazeologiczne i śmiało je modyfikują: zmieniają ich strukturę i łączliwość składniową. U podstaw tych działań może leżeć kilka czynników, m.in. poziom współczesnej kompetencji kulturowej i językowej czynnych użytkowników Internetu, naśladowanie wzorców mownych płynących z mediów, świadome nawiązanie do tradycji i zabawa z nią, a także specyfika internetowej komunikacji językowej i warunkowana przez nią jakość polszczyzny.
EN
The article aims to describe how the Internet generation uses, in natural speech in a new medium, the mythology-based phraseological inventory (of Graeco-Roman provenance) for virtual communication. The analysis of research data gathered from forum and discussion group posts, based on Stanisław Bąba’s phraseological innovation typology, indicates that in everyday talk Internet users do make use of highbrow mythological phrases and have no qualms about modifying them, changing their structure and syntactic collocability. Several factors can be the source of such a practice, including active Internet users’ level of cultural and linguistic competence, their imitation of speech patterns emanating from the media, conscious reference to tradition and playfully toying with it, along with the specificity of online linguistic communica tion and the quality of Polish it occasions.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.