In this article, the author explores the permanent fortifications known as the “Fortified Districts”, and unofficially as the “Stalin Line”, which were established on the western borderland of the Soviet Union between 1929 and 1939. The Soviet theory of developing a fortification system along the entire western borderland envisaged protection of the most important operational and strategic directions: Leningrad, Moscow, and Kiev. According to Soviet plans, the basis for the line of fortifications was the Fortified Districts. In terms of manpower, they were equivalent to an infantry brigade, with powerful firing assets matching those of a corps. Overall, a typical Fortified District ranged from 100 to 180 km in length (140 on average) and from 30 to 50 km in depth (42 on average), and was varied in nature. The “Stalin Line” was built between 1929 and 1939, and this period can be divided into two distinctive phases, namely: the first, covering years from 1931 to 1934, which witnessed the construction of the first thirteen Fortified Districts, fully equipped where possible; the second period, covering the years from 1936 to 1939, when a decision was made to close the gaps existing between the thirteen Fortified Districts by adding eight more, to further reinforce the fortifications by placing heavy artillery in the flanking bunkers, and to complete the formation of the fireteams. The development of the fortified districts lasted probably until the end of August 1939, after which it was stopped on the explicit orders of Joseph Stalin. It is reasonable to believe that this decision originated, among others, in the signing of the Molotov–Ribbentrop Pact on 23 August 1939. At the same time, it can be concluded that the eastern neighbour of Poland, who on 17 September 1939 became its aggressor, had a well-developed fortification system along its western border. Starting with 28 June 1940, it constituted a new line of fortifications known as the “Molotov Line”.
PL
Szkic eksploruje stałe umocnienia fortyfikacyjne zwane „Umocnionymi Rejonami”, a nieoficjalnie „Linią Stalina”, która powstała na zachodnim pograniczu Związku Sowieckiego w latach 1929–1939. Sowiecka teoria wybudowania na całym pograniczu zachodnim systemu fortyfikacyjnego zakładała osłonę najważniejszych kierunków operacyjno-strategicznych: Leningradu, Moskwy i Kijowa. Podstawę linii umocnień według planów sowieckich stanowił UR. Odpowiadał liczebnie brygadzie piechoty, z silnym wyposażeniem w środki ogniowe, dorównujące korpusowi. Ogólnie rzecz ujmując, typowy UR rozciągał się na długości od 100 do 180 km (średnio 140 km) oraz głębokości od 30 do 50 km (średnio 42 km) i miał zróżnicowany charakter. Okres budowy „Linii Stalina” obejmował lata 1929–1939, jednak można w nim wyróżnić dwa charakterystyczne etapy, mianowicie: pierwszy – to lata 1931–1934, w których zbudowano pierwsze trzynaście UR w miarę możliwości z pełnym wyposażeniem; drugi – w latach 1936–1939, kiedy postanowiono zamknąć istniejące luki między trzynastoma UR poprzez budowę następnych ośmiu, dodatkowo wzmocnić fortyfikacje ciężką artylerią umieszczoną w bunkrach flankujących oraz zakończyć formowanie załóg. Rozbudowa rejonów umocnionych trwała prawdopodobnie do końca sierpnia 1939 r., po czym została przerwana na wyraźny rozkaz Józefa Stalina. Należy sądzić, iż decyzja ta wynikała m.in. z podpisania 23 sierpnia 1939 r. paktu Ribbentrop–Mołotow. Można jednocześnie skonstatować, iż wschodni sąsiad, a następnie agresor Polski z 17 września 1939 r. posiadał na swoim zachodnim pograniczu dobrze rozwinięty system fortyfikacyjny. Natomiast od 28 czerwca 1940 r. stanowił on nową linię umocnień zwaną „Linią Mołotowa”.
Prezentowany artykuł ściśle wiąże się z dziejami stosunków politycznych II Rzeczypospolitej ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich w latach 1939-1943. Charakterystyka masowych deportacji oraz rozmieszczenia obywateli polskich na obszarach Związku Radzieckiego, ze szczególnym uwzględnieniem ludności wyznania mojżeszowego stanowią zasadnicze cele opracowania. Przy zastosowaniu metody statystycznej poddano analizie i ocenie kwestie zasadnicze związane z: eksploracją ludności żydowskiej na tle struktury narodowościowej Polski lat 1918-1939; masowymi deportacjami ludności Kresów Wschodni przez władze radzieckie w latach 1940-1941 oraz obszary państwa radzieckiego, na których została rozmieszczona ludność z okupowanych ziem II Rzeczypospolitej. W rozważaniach merytorycznych wskazano jednocześnie , że masowe akcje deportacyjne, a także życie codzienne na „nieludzkiej ziemi” dosięgły oprócz Polaków, również obywateli polskich wyznania mojżeszowego.
EN
The presented article addresses the history of the Second Polish Republic’s political relations with the Union of Soviet Socialist Republics in 1939-1943. The study aims to characterize the mass deportations and the distribution of Polish citizens in the territory of the Soviet Union, with emphasis on the population of the Mosaic faith. The statistical method was used to analyze and assess the fundamental issues related to the exploration of the Jewish population against the background of the national structure of Poland in the years 1918-1939, mass deportations of the people of the Eastern Borderlands by the Soviet authorities in 1940-1941, and the areas of the Soviet state where people from the occupied territories of the Second Polish Republic were deployed. The substantive considerations also indicated that mass deportation actions and everyday life on “inhuman land” reached not only Poles but also Polish citizens of the Mosaic faith.
W latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku Polska zawierała związki sojusznicze z powodu słabości państwa, przede wszystkim w wymiarze militarnym i ekonomicznym. Sytuacja państwa polskiego pod względem gwarancji bezpieczeństwa polityczno-militarnego ze strony innych podmiotów społeczności międzynarodowej w tym okresie nie była ani stabilna ani korzystna. Wpływ na to miały między innymi następujące zjawiska: niekorzystne dla II Rzeczypospolitej zmiany na arenie międzynarodowej; działania dyplomatyczne Niemiec i ZSRR zmierzające do rewizji granic państwa polskiego; zbliżenie polityczno-militarne ZSRR i Niemiec w dziedzinie współpracy ekonomiczno-militarnej; ugodowa i nieskuteczna polityka międzynarodowa mocarstw zachodnich (głównie Republiki Francuskiej) względem Niemiec pod koniec lat dwudziestych XX wieku; nietrwałość oraz mała skuteczność umów i deklaracji bilateralnych zawartych przez Polskę z sąsiadem wschodnim – Związkiem Radzieckim oraz sąsiadem zachodnim – Niemcami; nieskuteczność zawartych przez Polskę sojuszy polityczno-wojskowych z Francją, Rumunią i Wielką Brytanią oraz znaczące dysproporcje między polskim a niemieckim i radzieckim potencjałem przemysłowo-militarnym, połączone z brakiem możliwości wypełnienia zobowiązań sojuszniczych w wymiarze praktycznym ze strony mocarstw zachodnich.
EN
Poland was forming allied relations in the twenties and thirties of the twentieth century due to the state’s weakness, mainly in military and economic terms. The Polish state’s situation regarding political and military security guarantees on the part of other subjects of the international community was neither stable nor advantageous during that period. That was influenced, among others, by the following phenomena: changes in the international arena that were unfavorable for the Second Republic of Poland, diplomatic activities of Germany and the USSR aimed at revising the borders of the Polish state, political and military rapprochement between the USSR and Germany in the area of economic and military cooperation, conciliatory and ineffective international policy of the Western powers (mainly the French Republic) towards Germany in the late 1920s, impermanence and low effectiveness of bilateral agreements and declarations concluded by Poland with its eastern neighbor – the Soviet Union and its western neighbor – Germany, ineffectiveness of the political-military alliances concluded by Poland with France, Romania, and the United Kingdom, and significant disproportions between Polish and German and Soviet industrial and military potential, combined with the inability of the western powers to fulfil their allied obligations in practical terms.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.