Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 14

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Soteriologia zasługi i przyjaźni. Św. Tomasz z Akwinu wobec "Cur Deus homo" św. Anzelma

100%
Roszak P.
Teologia w Polsce
|
2014
|
vol. 8
|
issue 1
19-36
EN
The article presents actual debate about interpretations of Aquinas ́s soteriology and focus his attention particularly to two concepts, which plays important role in thomistic approach to salvation. First, is the understanding of satisfaction which received in theology of Aquinas a personalist meaning. The main topic is manifest relationship with Anselm’s satisfaction and another perspective that take Thomas: juridical language can not occult his rely on friendship as principal category of his soteriological thinking. Thomas doesn’t develop the latest reformation idea of satisfactio vicaria, because his perspective is the inclusion of the believer in Christ. Besides, among the motives of incarnation the satisfaction is the last one. Second, the notion of merit has a profound relational character and manifest solidarity of Christ with the member of Mystical Body. In the presentation of Thomas’s thinking about Anselm theory we pay attention to the change of his attitude towards satisfactory from commentary do the Sentences to Summa Theologiae.
PL
Artykuł przedstawia stan aktualnej debaty wokół interpretacji soteriologii Tomasza z Akwinu, zwracając uwagę na dwa zasadnicze teologiczne koncepty, które odgrywają kluczową rolę w jego rozumieniu zbawienia. Pierwszym jest zadośćuczynienie, które u Tomasza z Akwinu ma wydźwięk personalistyczny, gdyż to kategoria przyjaźni jest właściwą perspektywą dla jego myślenia soteriologicznego. Tomasz nie rozwija późnoreformacyjnej idei satisfactio vicaria, ponieważ jego ujęcie zadośćuczynienia opiera się na innym fundamencie: na włączeniu wierzącego w Chrystusa. Drugim z pojęć-kluczy dla Tomaszowej soteriologii jest zasługa, rozumiana przede wszystkim w kategoriach relacyjnych i objawiająca solidarność Chrystusa z członkami Mistycznego Ciała. W prezentacji Tomaszowej oceny soteriologicznej teorii Anzelma trzeba również zwrócić uwagę na rozwój jego rozumienia „zadośćuczynienia” od Komentarza do sentencji po Sumę teologii.
2
Publication available in full text mode
Content available

Antón M. Pazos, Las reliquias de Santiago. Documentos fundamentales de la reinventio de 1879, Censejo Superior de Investigaciones Cientificas. Xunta de Galicia, Santiago de Compostela 2021, ss.413

100%
Roszak P.
Studia Gdańskie
|
2022
|
vol. 50
169-171
3
Publication available in full text mode
Content available

La vida del embrión según santo Tomas de Aquino

100%
Roszak P.
Polonia Sacra
|
2013
|
vol. 17
|
issue 1
EN
It is very popular among scholars to reduce the question of medieval embryology only to so called “delayed animation”, with a little reference to important philosophical background of the topic. This article present the concept of “life” in the perspective of thomistic doctrine, especially putting the emphasis on the issue of the soul as the principle of life and what does the virtus generativa means for Aquinas. He exposes in six stage of embryogenesis, which we can discover in his writings, the identity of the embryo in all process of his development. The changes of substantial forms, from vegetative one to human’s form, is contemplated by Aquinas in logical, not chronological order. That’s why for saint Thomas the abortion is considerate always as heavy moral offense contra naturam. For the integral understanding of Thomas’s view on the status of human embryo is important to take account of christological themes.
4
Publication available in full text mode
Content available

Mozarabowie a iberyjskie doświadczenie graniczności

100%
Roszak P.
Polonia Sacra
|
2014
|
vol. 18
|
issue 2
EN
Mozarabs who defended their Christian identity in exceptional circumstances, historical and cultural after 711 (the year of Arab invasion to the Iberian Peninsula) may become an interesting contribution to the contemporary debate on multiculturalism and its weaknesses. In many of the euchological texts the Spanish liturgy an excellent picture of the struggle for identity. The author of the article analyzed one of the Hispanic mass called Pro tribulatis emphasizes the need to care for own consciousness. Intersubjectivity making by the liturgy understood as an exchange, commercium, and reliance on tradition understood as a creative continuation, transfer, became the foundation of attitudes of mozarabic Christians. Based on the background of historical reflection, the article intend to rethink the difficulties observed in contemporary Spain, influenced by the “new secularism”. Model of multiculturalism, is for many thinkers no longer sufficient and requires a strong correction.
PL
Historia mozarabów, którzy bronili swej chrześcijańskiej tożsamości w wyjątkowych okolicznościach historycznych i kulturowych po 711 roku (inwazja arabska na Półwysep Iberyjski), może stać się ciekawym przyczynkiem do rozważań nad multikulturalizmem i jego słabościami. Doskonały obraz walki o tożsamość pozostawiła liturgia hiszpańska, która w wielu tekstach euchologicznych (choćby analizowana w artykule msza pro tribulatis) podkreśla konieczności troski o własną świadomość. Intersubiektywność dokonująca się w liturgii rozumianej jako wymiana, commercium, a także oparcie na tradycji będącej twórczą kontynuacją, przekazywaniem, stały się fundamentem postawy mozarabów. Na kanwie historycznych opisów artykuł omawia trudności, z którymi boryka się współczesna Hiszpania w dobie „nowego laicyzmu”. Model multikulturalizmu okazuje się dla wielu myślicieli już niewystarczający i wymagający zdecydowanej korekty.
5
Publication available in full text mode
Content available

„Mysterium” w euchologii hiszpańsko‑mozarabskiej: od epistemologii liturgicznej do eklezjalnej praxis

100%
Roszak P.
Ruch Biblijny i Liturgiczny
|
2015
|
vol. 68
|
issue 1
EN
One of the characteristics of the Hispanic euchology is its focus on the mystery known, mediated and participated in the rite by faith. This tri-partite division will determine our reflection on mystery. First, Mozarabic Rite is oriented ad consideranda divinis Mysteriis sacramenta. It is very typical for this rite this verbal unit between mystery and sacrament, which establishes the appropriated hermeneutical coordinates for the liturgical epistemology. These two terms are not already synonyms, since they indicate two different aspects, external (sign) and internal (salvific reality), mediating in rite. Liturgical actio opens up space and time so that, under visible signs, one can discover the invisible mystery. Second, for Mozarabs, the mystery is not so much a reminder of the unknowability of God but means his Trinitarian revelation. Finally, the Hispanic euchology is marked by concern for adequately celebrating mysteriis solemnitatis, the grace of sacraments, and intends to hold the odore fragrantia of mystery in the rite. The Christian life is view as the bringing of mysteries which God wanted to share with man. It introduces the ecclesial paradigm of wisdom, which entails liturgy comprehended by Mozarabs as arcanum Christi.
PL
Jedną z charakterystycznych cech hiszpańskiej euchologii jest jej akcent położony na misterium poznawane, przekazywane i partycypowane w rycie przez wiarę. Ten trójpodział wyznacza rytm refleksji nad pojęciem tajemnicy w rycie hiszpańsko-mozarabskim, który został przedstawiony w niniejszym artykule. Dlatego przede wszystkim zostało ukazane, że liturgia mozarabska jest ukierunkowana ad consideranda divinis Mysteriis sacramenta. To słowne połączenie terminów mysterium oraz sacramentum jest charakterystyczne dla tego rytu i ustanawia właściwe współrzędne hermeneutyczne dla epistemologii liturgicznej. Te dwa pojęcia nie są jeszcze synonimami, a bardziej wskazują na dwa różne aspekty: zewnętrzny (znak) oraz wewnętrzny (rzeczywistość zbawcza mediatyzowana w rycie). Liturgiczna actio otwiera przestrzeń i czas, aby w widzialnych znakach uczestnik liturgii odkrywał niewidzialną rzeczywistość. Po drugie, dla mozarabów misterium nie wyraża jedynie prawdy o niepoznawalności Boga, lecz wskazuje na Jego trynitarne odsłonięcie, objawienie. Wreszcie, euchologia hiszpańska jest naznaczona troską o adekwatne świętowanie mysteriis solemnitatis, co można tłumaczyć jako łaskę sakramentalną oraz o zachowania odore fragrantia mysterium. Życie chrześcijańskie jawi się w tej perspektywie jako przeżywanie tajemnic, które Bóg zechciał dzielić z człowiekiem. Wprowadza to eklezjalny paradygmat mądrości, który obejmuje liturgię rozumianą jako arcanum Christi.
6
Publication available in full text mode
Content available

Rola Pisma Świętego w średniowiecznej teologii

100%
Roszak P.
Teologia w Polsce
|
2018
|
vol. 12
|
issue 2
71-84
EN
The article presents the relations of the Bible and theology in the Middle Ages, especially in the context of the exegetical achievements of the School of St. Viktor and Saint Thomas Aquinas. Understanding the interpretation techniques of the Holy Scriptures, the role of analysis and synthesis, text divisions, paraphrases or intrabiblical quotes demonstrate the role of theology in its relationship to the Scriptures: it helps to bring out and build a coherent exposition of faith, contributing to a deeper understanding of the truth. At the same time, the Scripture is a source for medieval theology, being organically connected with it.
PL
Artykuł przedstawia relacje Biblii i teologii w średniowieczu, zwłaszcza w kontekście dorobku egzegetycznego szkoły św. Wiktora i św. Tomasza z Akwinu. Zrozumienie technik interpretacyjnych Pisma Świętego, roli analizy i syntezy, podziałów tekstu, parafraz czy cytatów intrabiblijnych ukazują rolę teologii w jej relacji do Pisma: pomaga wydobyć i zbudować spójną ekspozycję wiary, przyczyniając się do głębszego rozumienia prawdy. Jednocześnie Pismo Święte stanowi źródło dla średniowiecznej teologii, będąc z nią organicznie związane.
7
Publication available in full text mode
Content available

John Anthony Berry, ‘Yves Congar’s Vision of Faith’, Pontificia Università Gregoriana, Roma 2019, ss. 409

100%
Roszak P.
Warszawskie Studia Teologiczne
|
2020
|
vol. 33
|
issue 2
259-263
8
Publication available in full text mode
Content available

Dwie prędkości teologii? O celu, metodzie i perspektywach teologii analitycznej

100%
Roszak P.
Teologia w Polsce
|
2015
|
vol. 9
|
issue 2
75-93
EN
Recently there has been an increased interest in classical theological matters by philosophers of religion and at the same time the positive attitude of theologians towards analytical tools which have been previously regarded as some kind of “language games”. It seems that contemporary theology develops at two speeds, namely as an attempt to synthetic embracing of the whole reality but also as analytical search for consistency and coherence. This is the result of a long process which overcomes the paradigm of positivist logic and creates a program of the so-called analytic theology. The main text of this movement, published in 2009, formulated the basic tasks of analytical theology which is the continuation of philosophical theology. On the one hand it voices concern for conceptual clarity and focuses on the analysis of sentences with clear theological meanings. On the other hand, some representatives of analytic theology perceive its spiritual potential. Theoretical reasoning also serves the Christian way of virtues, both moral and intellectual. Following the latest literature of the subject, the article emphasises the strengths and weaknesses of analytic theology and the challenges which arise with its presence at the theological scene of the 21st century.
PL
Od kilku lat można zaobserwować wzmożone zainteresowanie klasyczną tematyką teologiczną przez analitycznych filozofów religii, a równocześnie zwrócenie się wielu teologów w stronę narzędzi analitycznych, w których dawniej dostrzegano jedynie gry językowe, a dziś docenia się ich przydatność (przynajmniej w jakiejś mierze). To sprawia, że wydawać się może, iż współczesna teologia rozwija się w dwóch prędkościach – jako syntetyczne obejmowanie całości rzeczywistości i analityczne poszukiwanie spójności. To rezultat długiego procesu, który wyznacza pokonanie paradygmatu logiki pozytywistycznej i stworzenie programu tzw. teologii analitycznej. W programowej publikacji z 2009 roku zostały sformułowane podstawowe zadania tej teologii, która kontynuuje drogę teologii filozoficznej. Z jednej strony jej postulaty dotyczą troski o klarowność i skupiają się na analizach zdań związanych z kwestiami teologicznymi, a z drugiej – niektórzy przedstawiciele teologii analitycznej dostrzegają w niej duchowy potencjał: teoretyczne rozumowanie służy również chrześcijańskiej drodze cnót (zarówno moralnych, jak i intelektualnych). Śledząc najnowszą literaturę tematu, artykuł wskazuje również na słabe i mocne strony teologii analitycznej oraz wyzwania, jakie rodzi pojawienie się jej na teologicznej scenie w XXI wieku.
9
Publication available in full text mode
Content available

Obrzędy chrztu świętego w liturgii hiszpańsko-mozarabskiej

100%
Roszak P.
Ruch Biblijny i Liturgiczny
|
2016
|
vol. 69
|
issue 4
EN
Celebration of the sacrament of baptism in the Hispanic-Mozarabic Rite, as in other liturgical families, was preceded by a period of the catechumenate to which the candidates were introduced by the special rite celebrated on Sunday in vicesima. This article analyzes the course of the celebration of the sacraments of initiation according to the norms from a revised rite and with reference to the earlier tradition reflected in the Liber Ordinum and Antiphonary of Leon. It explains the Visigoths’ practice of single immersion in water during the administration of the sacrament and various other rites, post-baptismal Triduum and acclamations typical for the Hispanic liturgy. Extensive euchology of this rite provides valuable information on sacramental theology, which betrays the African influences (in particular the reference to St. Augustine) and has been transmitted by St. Gregory of Elvira, St. Ildefonsus of Toledo and St. Isidore of Seville. It is worth emphasizing the pastoral dimension of the process of initiation visible in complex formulas and the variety of blessings received by catechumens and rituals celebrated in post-baptismal mystagogy.
PL
Celebracja sakramentu chrztu w rycie hiszpańsko-mozarabskim, podobnie jak w pozostałych rodzinach liturgicznych, poprzedzona jest katechumenatem, do którego kandydaci byli włączani poprzez specjalny ryt w niedzielę in vicesima. Artykuł analizuje przebieg celebracji sakramentów wtajemniczenia wedle norm obecnych w odnowionym rycie i z odniesieniem do wcześniejszych tradycji zapisanych w hiszpańskim Liber Ordinum i Antyfonarzu z Leon. Podkreśla się korzenie wizygockiej praktyki pojedynczego zanurzenia w wodzie podczas udzielania sakramentów, a także sens poszczególnych obrzędów wyjaśniających, Triduum pochrzcielnego i aklamacji typowo hiszpańskich. Rozbudowana euchologia dostarcza cennych informacji na temat teologii sakramentalnej, która zdradza wpływy afrykańskie i została przekazana przez św. Grzegorza z Elwiry, św. Ildefonsa z Toledo czy św. Izydora z Sewilli. Na podkreślenie zasługuje duszpasterski wymiar procesu wtajemniczenia widoczny w rozbudowanych formułach, licznych błogosławieństwach otrzymywanych przez katechumenów oraz obrzędach sprawowanych w czasie mistagogii pochrzcielnej.
10
Publication available in full text mode
Content available

Stanley P. Rosenberg et all. (ed.), Finding Ourselves after Darwin. Conversations on the Image of God, Original Sin, and the Problem of Evil, Baker Academic, Grand Rapids 2018, ss. 376.

100%
Roszak P.
Studia Gdańskie
|
2020
|
vol. 46
307-310
11
Publication available in full text mode
Content available

Can the Pope Change Tradition? On Tradition as a Principle of Progress in the Light of Thomas Aquinas’ Theology

100%
Roszak P.
Wrocławski Przegląd Teologiczny
|
2021
|
vol. 29
|
issue 1
PL
Artykuł analizuje tomistyczne rozumienie Tradycji w kontekście współczesnej dyskusji teologicznej na temat zasięgu zmian proponowanych przez obecne teksty papieskie, które dla jednej strony sporu są zmianą Tradycji, a dla innej jej wiernym rozwinięciem. Przywołując XIX-wieczne rozumienie znaczenia „rozwoju Tradycji”, wykuwane przez Newmana, Möhlera czy Blondela na kanwie sporu z modernizmem, i zestawiając je z tomistycznym ujęciem, podkreśla, że wierność domaga się od teologa rozwijania tego, co przekazane w Objawieniu. Współczesne debaty odsłaniają jednak stare problemy teologiczne, w tym ultramontanizm, który dochodzi do głosu, gdy prymat biskupa Rzymu sprowadza się do strzeżenia formuł, a nie przyjmowania i oświetlania światłem Objawienia współczesności z jej problemami. Niniejszy artykuł, odwołując się do komentarzy biblijnych św. Tomasza z Akwinu do Listów św. Pawła, przybliża wizję sprawowania prymatu przez biskupa Rzymu w ujęciu tomistycznym.
12
Publication available in full text mode
Content available

Dynamika chrystologiczno-partycypacyjna mądrości w świetle "Super Psalmos" św. Tomasza z Akwinu

100%
Roszak P.
Teologia w Polsce
|
2013
|
vol. 7
|
issue 2
79-99
EN
The cultivation of the virtues of wisdom in a person’s life is one of the important issues of commentary of St. Thomas Aquinas to the book of Psalms. The prospect of reflection is not limited to the natural effort of knowledge in the light of the ultimate causes, but finds its model and source in the person of Jesus Christ. Referring to the texts Lectura super Psalmos, will be presented Thomas’s Christological interpretation of the Psalms, based on the theory of biblical meanings, but also as a way to recognize the wisdom in its participatory dynamism, which strongly affects the understanding of theology from the perspective of the history of wise contemplation and works of God. Sapiential nature of theology is its sensitivity to that what escapes a cursory observation of the world, reducing it to only to one dimension. In the center of discussion remains the question of the nature of the “analogy of wisdom” in the writings of Aquinas, exposing the perception of wisdom as cognitio divinorum, the necesity to participate in the knowledge of God and the salvific dimension of wisdom.
PL
Troska o pielęgnowanie cnoty mądrości w życiu człowieka jest jednym z istotnych zagadnień komentarza św. Tomasza z Akwinu do księgi Psalmów. Perspektywa refleksji nie ogranicza się jednak do naturalnych starań o wiedzę w świetle przyczyn ostatecznych, lecz znajduje swój wzór i źródło w osobie Jezusa Chrystusa. Odwołując się do tekstów Lectura super Psalmos, zostanie przedstawiona Tomaszowa interpretacja chrystologiczna Psalmów, realizująca się na wielu płaszczyznach, opierająca się na teorii sensów biblijnych, ale także sposoby ujmowania mądrości w jej dynamizmie partycypacyjnym, który silnie oddziałuje na rozumienie teologii przez pryzmat kontemplacji mądrościowej historii i dzieł Boga. Sapiencjalny charakter teologii to jej wrażliwość na to, co ucieka pobieżnym obserwacjom świata, redukującym ją do jednego tylko wymiaru. W centrum rozważań pozostanie pytanie o naturę „analogii mądrościowej” w pismach Akwinaty, wyeksponowanie postrzegania mądrości jako cognitio divinorum, konieczność uczestnictwa w wiedzy Boga, a także wymiar soteriologiczny mądrości.
13
Publication available in full text mode
Content available

Pobożność jako cnota relacyjna wg św. Tomasza z Akwinu

63%
Roszak P., Gutowski T.
Studia Gdańskie
|
2021
|
vol. 48
93-103
EN
The aim of the article is to analyze the devotion in the thought of St. Thomas Aquinas where it is treated as a virtue and a gift of the Holy Spirit. First, the understanding of devotion as a relational moral virtue, being for Aquinas a willing attitude of human will to the service of God, will be presented. The significance of this virtue can be found when juxtaposed with another virtue that is part of justice, namely piety, which gives due honor to parents and the country. This reference to pietas becomes meaningful in the context of considering the gift of piety as a new level of man's relationship with God, who is the Father of all people. Finally, the relationship between the gift of piety and the blessing of the meek will be shown, that is, the meekness (mansuetudo), which is the proper attitude towards anger. This Thomas interprets not as weakness, but as the strength of a man shaping his choices not under the pressure of feelings, but in freedom.
PL
Celem artykułu jest analiza rozumienia pobożności w myśli św. Tomasza z Akwinu jako cnoty i daru. Najpierw zostanie przedstawione rozumienie pobożności jako cnoty moralnej o charakterze relacyjnym, będącej dla Akwinaty ochotnym nastawieniem woli człowieka na służbę Bogu. Znaczenie tej cnoty można odkryć w zestawieniu z inną cnotą, będącą częścią sprawiedliwości, mianowicie z pietyzmem, dzięki któremu oddaje się należną cześć rodzicom i ojczyźnie. To odniesienie do pietyzmu nabiera znaczenia w kontekście rozważań nad darem pietyzmu jako nowym poziomie relacji człowieka z Bogiem, który jest Ojcem wszystkich ludzi. Na koniec zostanie ukazany związek daru pietyzmu z błogosławieństwem cichych, a więc z łagodnością będącą właściwą postawą wobec gniewu, którą Tomasz odczytuje nie jako słabość, ale siłę człowieka kształtującego swoje wybory nie pod przymusem uczuć, lecz w wolności.
14
Publication available in full text mode
Content available

Via Christi est Virgo Beata. Elementy mariologii św. Tomasza z Akwinu

63%
Mróz M., Roszak P.
Roczniki Teologii Dogmatycznej
|
2011
|
vol. 3
201-225
EN
St. Thomas Aquinas's mariology is art of the considerations on Christ and His salvific mission. It constitutes, as it were, a natural introduction into the explanation of the mystery how the Son of God entered the world. Aquinas sees the mystery of the Mother of God in the context of Jesus Christ's mission. Thus St. Thomas Aquinas's Mariology is, as it were, a part of Christology. The relationship between Mary and Jesus is a key to understand His role in the history of salvation. In the teaching on Mary and Her role in the history of salvation, Aquinas emphasises several important elements. They are the following: 1. The true nature of Mary's divine motherhood (Theotokos). Mary is the true Mother of God because She is the Mother of the Person of the Son of God; 2. The special dimension of Her vocation that She carries out by Her priviege to be the „Mediatrix of graces”, and that in turn determines Her special role in the history of salvation; 3. The Trinitary dimension of Mary's mission. Mary collaborates (conducts a dialogue) with the Holy Trinity as it is best shown in the scene of the Annunciation, Cana of Galilee, Pentecost; 4. the holiness of Mary is understood by Aquinas as Her special (subjective) freedom from sin; 5. Mary's mediation which – according to St. Thomas – is a mediation of mercy, for it expresses Her concern and care for the good of others. This does not collide with the redemptive mediation of Jesus Christ, but accompanies it.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.