Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Wartość historyczna więziennych listów biskupa Czesława Kaczmarka do prymasa Stefana Wyszyńskiego (1951–1953)

100%
Gryz R.
Saeculum Christianum. Pismo Historyczne
|
2023
|
vol. 30
|
issue 2
285-298
EN
The article attempts to assess the substantive value of nineteen prison letters from Bishop Czesław Kaczmarek to Primate Stefan Wyszyński. They did not reach their addressee but rather fell into the hands of investigators of the communist security apparatus between his arrest in January 1951 and the show trial of the hierarch in September 1953. The documents seized are authentic and the autobiographical information is reliable. The content includes a description of prison conditions, a list of charges, methods of investigation and fabrication of evidence, and the presentation of the bishop's defence strategy, as well as the evolution of his psycho-physical state. The bishop's correspondence with the primate will enable the analysis of archival sources from the protracted pseudo-evidence.
PL
W artykule podjęto próbę oceny wartości merytorycznej dziewiętnastu więziennych listów biskupa Czesława Kaczmarka do prymasa Stefana Wyszyńskiego. Nie trafiły one do adresata, lecz w ręce oficerów śledczych komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w czasie między aresztowaniem w styczniu 1951 roku a pokazowym procesem hierarchy we wrześniu 1953 roku. Treść obejmuje opis warunków więziennych, listę zarzutów, metod śledztwa i fabrykowania dowodów oraz prezentację strategii obronnej biskupa, a także ewolucji jego stanu psychofizycznego. Korespondencja biskupa do prymasa umożliwi analizę źródeł archiwalnych pochodzących z przewlekłego postępowania pseudodowodowego.
2
Publication available in full text mode
Content available

Kościół w Opatowie w warunkach komunizmu (1945-1966)

100%
Gryz R.
Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia
|
2019
|
vol. 26
EN
After the Second World War, the communist authorities in Poland (Polish United Workers' Party - PZPR) implemented a program to eliminate the Church from public life. In the city of Opatów, which belonged to the Sandomierz diocese, the process that was implemented mirrored what was occurring throughout the country. In this article, the interactions between the Catholic Church and state authorities is presented using the example of the Opatów parish. Policy of atheism and secularization of society took over the parish of St. Martin's religious orders, schools and institutions. Religious education was removed from public schools, the material possessions of the Church were reduced, and nuns were dismissed from work at kindergartens and hospitals. The secret services and state administration for religious denominations were instituted to oversee religious and pastoral activities. The most discriminatory policy was experienced by priests, monks and nuns working in the Opatów parish. Anti-communist resistance and active religious life of Catholics in this city and surrounding villages meant that the Church maintained a high moral authority and social position.
PL
Po drugiej wojnie światowej władze komunistyczne w Polsce (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza ‒ PZPR) realizowały program eliminacji Kościoła z życia publicznego. W mieście Opatów, należącym do diecezji sandomierskiej, jak w zwierciadle widoczny był proces, który wystąpił w całym kraju. W artykule na przykładzie parafii Opatów zaprezentowano relacje między Kościołem katolickim a władzami państwowymi. Polityka laicyzacji i ateizacji społeczeństwa objęła parafię św. Marcina, zakony, szkoły i instytucje. Usunięto naukę religii ze szkół publicznych, redukowano materialny stan posiadania Kościoła, zwalniano zakonnice z pracy w przedszkolach i szpitalach. Służby specjalne i państwowa administracja do spraw wyznań inwigilowały działalność religijną i duszpasterską. Dyskryminacyjnej polityki najbardziej doświadczyli księża, zakonnicy i zakonnice pracujące w parafii Opatów. Antykomunistyczny opór i aktywne życie religijne katolików w tym mieście i okolicznych wioskach spowodowały, że Kościół utrzymał wysoki autorytet moralny i pozycję społeczną.
3
Publication available in full text mode
Content available

„Na masowe budownictwo sakralne nie pójdziemy”. Ekipa Gierka wobec budowy katolickich świątyń (1970–1980)

100%
Gryz R.
Pamięć i Sprawiedliwość
|
2005
|
issue 1(7)
123-153
EN
When Edward Gierek took over as the First Secretary of the Central Committee of the United Polish Workers’ Party (PZPR) once again the hopes of the Polish people for easing the Polish People’s Republic’s (PRL) antireligious programme rose, this includes the possibility of building places of worship. Unfortunately the hegemonic party, as a matter of principle, aimed to introduce atheism while slogans of normalising relations with the Catholic Church were a mere propaganda ruse. The policy of narrowing the legal activities involved in building places of worship was created by the central party structures (the Administration Department of the United Polish Workers’ Party Central Committee – KC PZPR), administration (Office of Religious Beliefs) and police (Department IV of the Ministry of Internal Affairs) and their local government equivalents. In general all applications for building permits for religious and church buildings were turned down. Appeals from the bishops and believers came to no avail. In this situation people tried to push their long-lasting efforts to get churches to a conclusion themselves. People from many housing estates, with tens of thousands of inhabitants, but without their own church as well as villages lying even over a dozen kilometres from their parish church, pressurised the State authorities. They were strongly backed by some of the Church leaders (especially by the Bishop of Przemyśl Ignacy Tokarczuk). Alongside legal initiatives (such as letters with thousands of signatures, delegations to the high authorities) illegal activities began to spread. Existing accommodation was adapted for devotional practices or various buildings were built and then transformed. Spectacular scenes accompanied the building of these clandestine places of worship. The fight with the so-called wild church building activities strongly engaged the Security Forces. In the “building files” there is information about the close observation of local communities, the intimidation of the most active people, the destruction of the buildings, the brutal treatment of anyone who resisted. The determination of the Security Services and Citizen Militia officers in the ˚ywiec district (powiat) most probably led to the murder of a young man from Cisiec only because he was participating in the building of a church. Repressions were severe but of little effect. Till the end of the “Gierek decade” the policy was not changed. Over two hundred churches and a hundred chapels (especially in central and southern Poland) were, mostly illegally, built, which was a drop in the ocean in relation to the needs.
4
Publication available in full text mode
Content available

Episkopat wobec integralności ziem polskich po II wojnie światowej. Wybrane problemy z najnowszej literatury i źródeł

100%
Gryz R.
UR Journal of Humanities and Social Sciences
|
2020
|
vol. 16
|
issue 3
100-122
EN
The article presents selected issues concerning Polish Primates cardinal August Hlond and cardinal Stefan Wyszyński and other bishops’ engagement in the case of emergence and stabilisation of the Polish church administration on the Western and Northern Lands after World War II. It covers the most important stages in the chronology of events related to this topic (1945 – 1951 – 1956 – 1972). The most significant decisions were made in August 1945, when five apostolic administrations were created for the dioceses of Warmia and Gdańsk, Gorzów, Opole Silesia and Lower Silesia. In June 1972, after the Bundestag’s ratification of the border agreement between the Polish People's Republic and the Federal Republic of Germany, the temporary nature of the Polish ecclesiastical structures on the so-called Recovered Territories came to an end. In his bull Episcoporum Poloniae coetus, Pope Paul VI liquidated apostolic administrations and created four new dioceses (Gorzów, Koszalin-Kołobrzeg, Szczecin-Kamieńsk and Opole). In the twenty-seven-year long process of stabilisation of the Polish ecclesiastical structures, the position of successive Popes and the Holy See was decisive. They were taking into account the views of the German and Polish episcopates and the state of Polish-German relations in the matter of the boundary line approval. The most active among the Polish hierarchy was Bishop Bolesław Kominek (apostolic administrator in Opole, archbishop of Wrocław, and cardinal). The basis of the article’s synthetic narrative is the selection of the latest Polish publications on state-church relations in Poland after the Second World War, and source editions. The personal notes of Primate Wyszyński – Pro memoria, pastoral letters of the Polish Episcopate, announcements of the Episcopal Conference of Poland, and official statements of bishops, among others, were used.
PL
W artykule przedstawiono wyselekcjonowane kwestie dotyczące zaangażowania prymasów Polski kardynała Augusta Hlonda i kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz innych biskupów w sprawę powstania i stabilizacji polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. Uwzględniono najważniejsze etapy w chronologii wydarzeń związanych z tą problematyką (1945 – 1951 – 1956 – 1972). Najistotniejsze okazały się decyzje podjęte w sierpniu 1945 r., kiedy utworzono pięć administratur apostolskich dla diecezji warmińskiej z siedzibą w Olsztynie, gdańskiej oraz w Gorzowie Wielkopolskim, Opolu dla Śląska Opolskiego i Wrocławiu dla Dolnego Śląska. W czerwcu 1972 r., po ratyfikacji przez Bundestag układu granicznego zawartego między Polską Rzeczpospolitą Ludową a Republiką Federalną Niemiec, zakończył się okres tymczasowości polskich struktur kościelnych na tzw. Ziemiach Odzyskanych. Papież Paweł VI w bulli Episcoporum Poloniae coetus zlikwidował administratury apostolskie i utworzył cztery nowe diecezje (gorzowską, koszalińsko-kołobrzeską, szczecińsko-kamieńską i opolską). W procesie stabilizacji polskich struktur kościelnych, który trwał dwadzieścia siedem lat, decydujące było stanowisko kolejnych papieży i Stolicy Apostolskiej. Uwzględniali oni poglądy niemieckiego i polskiego episkopatu oraz stan relacji polsko-niemieckich w kwestii aprobaty linii granicznej. Wśród polskich hierarchów najaktywniejszy okazał się biskup Bolesław Kominek (administrator apostolski w Opolu, arcybiskup wrocławski i kardynał). W artykule podstawę syntetycznej narracji stanowi wybór polskojęzycznych, najnowszych publikacji na temat relacji państwowokościelnych w Polsce po II wojnie światowej oraz edycje źródłowe. Wykorzystano między innymi osobiste notatki prymasa Wyszyńskiego Pro memoria, listy pasterskie Episkopatu Polski, komunikaty Konferencji Episkopatu Polski oraz oficjalne wypowiedzi biskupów.
5
Publication available in full text mode
Content available

Więzienna korespondencja biskupa Czesława Kaczmarka do Prymasa Stefana Wyszyńskiego (1951-1953). Analiza źródłoznawcza

100%
Gryz R.
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
|
2023
|
vol. 121
95-120
EN
Bishop Czesław Kaczmarek, the Ordinary of Kielce, was a political prisoner under communist regime in Poland from 20 January 1951 to September 1956. He was subjected to a brutal and prolonged investigation for 967 days in the investigative prison of the Ministry of Public Security (MBP) on Rakowiecka Street in Warsaw. Investigating officers seized nineteen personal letters during this period, which Bishop C. Kaczmarek attempted to illegally send from his prison cell to Primate Stefan Wyszyński. This article is an attempt to fill the research gap and conduct a source analysis including external and internal source criticism. The large volume of the letters poses a problem in their classification as ‘prison kites’. The substantive content of the prison diary allows a high assessment of its historical value. The letters were part of a successful operational arrangement by MBP nvestigators, who succeeded in fulfilling the assumptions arising from the installation of a permanent customs agent. He was an intermediary in the transmission of the bishop’s illegal letters and the author of very extensive cell denunciations. The article concludes with demands for further research opportunities in the analysis of sources from Bishop Kaczmarek’s prison archives in the context of the prolonged nature of pseudo-evidence proceedings, a component of Stalin-era show trials.
PL
Biskup Czesław Kaczmarek, ordynariusz kielecki, był więźniem politycznym w czasach komunizmu w Polsce od 20 stycznia 1951 roku do września 1956 roku. W więzieniu śledczym Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) przy ul. Rakowieckiej w Warszawie poddawano go brutalnemu i długiemu śledztwu przez 967 dni. Funkcjonariusze śledczy przejęli w tym okresie dziewiętnaście osobistych listów, które bp C. Kaczmarek usiłował nielegalnie przesłać z celi więziennej do prymasa Stefana Wyszyńskiego. Niniejszy artykuł jest próbą wypełnienia luki badawczej i przeprowadzenia analizy źródłoznawczej z uwzględnieniem krytyki zewnętrznej i wewnętrznej źródła. Duża objętość listów stanowi problem w ich kwalifikacji do kategorii „grypsów śledczych”. Treść merytoryczna więziennego diariusza pozwala na wysoką ocenę jego wartości historycznej. Listy były elementem udanej kombinacji operacyjnej śledczych MBP, którzy zdołali zrealizować założenia wynikające z instalacji stałego agenta celnego. Był on pośrednikiem w przekazywaniu nielegalnych listów biskupa oraz autorem bardzo obszernych donosów z celi. W zakończeniu artykułu sformułowano postulaty, co do dalszych możliwości badawczych w zakresie analizy źródeł z archiwaliów więziennych bp. Kaczmarka w kontekście przewlekłości postępowania pseudodowodowego, będącego komponentem stalinowskich procesów pokazowych.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.