Search results

1

Wojsko Polskie w życiu gospodarczym Łodzi w latach II Rzeczypospolitej

100%

Jarno W.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2018

|

vol. 20

89-102

EN

The article describes the role of the Polish Army in the economic life of the city of Lodz in the years 1918–1939. In the city were stationed many military units and institutions at that time, thanks to which the Lodz garrison belonged to one of the largest in Poland in the years of the Second Polish Republic. The army was an important factor in the economic development of the city. Military units were shopping on the local market many different products necessary for their normal functioning. For example, the army was buying: items of equipment, food, draft animals, building materials, furniture and other elements of barracks equipment. Orders placed by the army and private purchases of soldiers ensured work for a large group of workers and craftsmen. Economic benefits from the presence of the army in the garrison in Lodz were also had by the shoemakers, tailors, hairdressers, restaurateurs, and owners of cinemas and theaters. The owners of private tenements had also large profits for renting apartments for officers. All these factors meant that the municipal authorities were interested in stationing as many military units as possible in Lodz, which had a significant impact on the city’s economic development.

PL

Artykuł opisuje rolę Wojska Polskiego w życiu gospodarczym miasta Łodzi w latach 1918–1939. W mieście stacjonowało w tym czasie wiele jednostek i instytucji wojskowych, dzięki czemu garnizon łódzki należał w latach II Rzeczypospolitej do grupy największych w Polsce. Wojsko było ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój gospodarczy miasta. Jednostki wojskowe kupowały na lokalnym rynku wiele różnych produktów niezbędnych dla ich normalnego funkcjonowania. Armia kupowała przykładowo: elementy oporządzenia, żywność, zwierzęta pociągowe, materiały budowlane, meble i inne elementy wyposażenia koszarowego. Zamówienia składane przez armię oraz prywatne zakupy żołnierzy zapewniały pracę dużej grupie robotników i rzemieślników. Korzyści ekonomiczne z obecności wojska w łódzkim garnizonie mieli także właściciele zakładów szewskich, krawieckich, fryzjerzy, restauratorzy, czy właściciele kin i teatrów. Duże zyski mieli także właściciele prywatnych kamienic za wynajmowanie mieszkań dla oficerów. Wszystkie te czynniki powodowały, iż władze miejskie były zainteresowane stacjonowaniem w Łodzi jak największej liczby jednostek wojskowych, co znacząco wpływało na rozwój gospodarczy miasta.

2

Generał Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański (1871–1922) – zarys biografii

100%

Jarno W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2019

|

issue 104

125-146

EN

The articledescribes the life of General Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański (1971–1922). He was born in Omsk, in a Polish family, which was sent to Siberiaafter the January Uprising. He was a professional officer of the Russian army and he served in various units in the Far East. He took part in the suppression of the so-called Boxer Rebellion in China and in the Russo-Japanese War of 1904–1905. After the outbreak of the First World War, he commanded the 54th regiment of Siberian shooters. In 1915 he was promoted to the rank of general-major. He served in the Russian army until 1917 – and then commanded the 3rd Rifle Division in the 1st Polish Corps in Russia. After Poland regained independence, he served in the Polish Army and in turn commanded: General District No. III Kielce, Lithuanian-Belarussian Division, and from March 1919 he was the commander of the Polish Army to Eastern Galicia. He then commanded the relief for Lwów, which liberated the city from the threat by the Ukrainian Army. In the years 1919–1920 he commanded in turn: the Galician Front, the 6th Army and the Southern Front. Then – from September 1920 to May 1921, he was the commander of the General District No. 1 in Warsaw. As a result of illness, he was retired and soon died in Warsaw (he was buried in Lviv). As one of the few, he was awarded the Order of Virtuti Militari in the 2nd class.

PL

Artykuł opisuje życie generała Wacława Iwaszkiewicza-Rudoszańskiego (1871–1922). Urodził się on w Omsku, w polskiej rodzinie zesłanej na Syberię po powstaniu styczniowym. Był zawodowym oficerem armii rosyjskiej, w której służył w różnych jednostkach na Dalekim Wschodzie. Brał udział w tłumieniu tzw. powstania bokserów w Chinach oraz w wojnie rosyjsko-japońskiej 1904–1905. Po wybuchu pierwszej wojny światowej dowodził 54 pułkiem strzelców syberyjskich. W 1915 r. został awansowany na stopień generała. W armii rosyjskiej służył do 1917 r., a następnie dowodził 3 Dywizją Strzelców w I Korpusie Polskim w Rosji. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zgłosił się do Wojska Polskiego i kolejno dowodził: Okręgiem Generalnym nr III Kielce, Dywizją Litewsko-Białoruską, a od marca 1919 r. był dowódcą Wojsk Polskich na Galicję Wschodnią. Dowodził wówczas odsieczą dla Lwowa, która uwolniła miasto od zagrożenia ze strony wojsk ukraińskich. W latach 1919–1920 dowodził kolejno: Frontem Galicyjskim, 6 Armią oraz Frontem Południowym. Następnie – od września 1920 r. do maja 1921 r. – był dowódcą Okręgu Generalnego numer I Warszawa. Wskutek choroby został przeniesionyw stan spoczynku i niebawem zmarł w Warszawie (pochowany został we Lwowie). Jako jeden z nielicznych był odznaczony Orderem Virtuti Militari II klasy.

3

Major Władysław Car – ofiara zbrodni katyńskiej (1895–1940)

100%

Jarno W.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2017

|

vol. 16

|

issue 1

193-216

EN

The article describes the life of Władysław Car – one of the thousands of victims of the Katyn massacre. He was born in 1895 in Warsaw, where he obtained a secondary school certificate. In 1915 he was evacuated by the Russian authorities to Kiev, where a year later he was called up to serve in the Russian army. In 1918, he served in the 1 Polish Corps in Russia, and after returning to the Polish lands he worked as a teacher in Tarczyn near Warsaw. In August 1919, he volunteered for the Polish Army and initially he served in unit trains in 7th Infantry Division, and in the years 1921–1924 in the Headquarters of District of Corps No. 5 in Krakow. In 1924 he was transferred to the 4th Regiment Heavy Artillery in Czestochowa (after 1935 his unit was moved to Tomaszow Mazowiecki) and after training he became a gunnery officer. In this regiment he served until 1938 and he has taken various stations (battery commander, quartermaster and adjutant). During his service in the 4 heavy artillery regiment he was promoted to captain. In October 1938, he was moved to the Anti-Gas Institute in Warsaw, where he worked until the outbreak of World War II. In September 1939 he was captured by the Russian and was placed in the camp in Kozelsk. In April 1940 – together with other Polish officers from this camp – he was executed in Katyn. Captain Władysław Car is one of several thousand Polish officers, about which memory slowly blurred out. In 2007 he was posthumously promoted to the rank of major.

PL

Artykuł opisuje życie Władysława Cara – jednej z tysięcy ofiar zbrodni katyńskiej. Urodził się w 1895 r. w Warszawie, gdzie zdał maturę. W roku 1915 został ewakuowany przez władze rosyjskie do Kijowa, gdzie rok później powołano go do służby w armii rosyjskiej. W 1918 r. służył w 1 Korpusie Polskim w Rosji, a po powrocie na ziemie polskie pracował jako nauczyciel w Tarczynie koło Warszawy. W sierpniu 1919 r. wstąpił na ochotnika do Wojska Polskiego i początkowo służył w oddziałach taborowych 7 Dywizji Piechoty, a w latach 1921–1924 w Dowództwie Okręgu Korpusu nr V w Krakowie. W 1924 r. został z kolei przeniesiony do 4 Pułku Artylerii Ciężkiej w Częstochowie (w 1935 r. jego jednostka została przeniesiona do Tomaszowa Mazowieckiego) i po przeszkoleniu został oficerem artylerii. W pułku tym służył do 1938 r., zajmując w nim różne stanowiska (dowódca baterii, kwatermistrz i adiutant dowódcy dywizjonu). Podczas służby w 4 Pułku Artylerii Ciężkiej otrzymał awans na stopień kapitana. W październiku 1938 r. został przeniesiony do Instytutu Przeciwgazowego w Warszawie, gdzie pracował do wybuchu II wojny światowej. We wrześniu 1939 r. dostał się do niewoli rosyjskiej i został umieszczony w obozie w Kozielsku, a w kwietniu 1940 r. – wraz z innymi polskimi oficerami tego obozu – został zamordowany w Katyniu. Jest jednym z kilku tysięcy polskich oficerów, o których pamięć powoli się zaciera. Kapitan Władysław Car w 2007 r. został pośmiertnie awansowany na stopień majora.

4

Życie codzienne w garnizonie kaliskim w latach 1921–1939

100%

Jarno W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2018

|

issue 102

115-133

EN

The article describes the daily life of soldiers in the Kalisz garrison in the interwar period. In this garrison stationed at that time troops of 25th Infantry Division, including the division headquarters, the 29th Infantry Regiment and the 25th Light Artillery Regiment and several smaller military institutions. The main task of the army during peacetime was combat training to prepare the army for a potential war. During the training, soldiers were taught basic information about the country and the army, military regulations, drill and weapon. Military training included the main part of the soldier’s day, but apart from that – so-called daily life included a number of other elements. An important role was also played by cultural and educational activities and celebration of military, state and church holidays. An important role in everyday life of soldiers played a sport, that served improving physical fitness and overall fitness. No less important element was the permanent military contacts with the local authorities of Kalisz and its inhabitants. All these elements were important for patriotic education of soldiers, because they reminded them of important facts about the history of their own unit and history of Poland, they taught respect for military symbols and helped to break some stereotypes about military service and bring soldiers closer to their own society.

PL

Artykuł opisuje życie codzienne wojska w garnizonie kaliskim w okresie międzywojennym. W garnizonie tym stacjonowały w tym czasie oddziały 25 Dywizji Piechoty, w tym dowództwo dywizji, 29 pułk piechoty i 25 pułk artylerii lekkiej oraz kilka mniejszych instytucji wojskowych. Głównym zadaniem wojska w czasie pokoju było szkolenie bojowe, mające przygotować armię do potencjalnej wojny. W trakcie szkolenia uczono żołnierzy podstawowych wiadomości o kraju i wojsku, regulaminów wojskowych, musztry oraz obsługi broni. Szkolenie garnizonowe i poligonowe zajmowało zasadniczą część dnia żołnierskiego, ale oprócz tego – tzw. życie codzienne obejmowało szereg innych elementów. Ważną rolę pełniła także działalność kulturalna i oświatowa oraz obchody świat wojskowych, państwowych i kościelnych. Dużą rolę w życiu codziennym żołnierzy odgrywał sport, który służył podnoszeniu tężyzny fizycznej i ogólnej sprawności. Nie mniej ważnym elementem były stałe kontakty wojska z lokalnymi władzami Kalisza oraz jego mieszkańcami. Wszystkie te elementy miały ogromne znaczenie dla wychowania obywatelskiego i patriotycznego żołnierzy, gdyż przypominały im doniosłe fakty z historii własnej jednostki oraz historii Polski, uczyły szacunku dla symboli wojskowych oraz pomagały przełamać pewne stereotypy o służbie wojskowej i zbliżyć żołnierzy do własnego społeczeństwa.

5

Słowo wstępne

100%

Jarno W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2018

|

issue 101

5-9

6

Zniszczenie Kalisza w sierpniu 1914 roku w świetle polskojęzycznej prasy łódzkiej

100%

Jarno W.

Res Historica

|

2016

|

issue 42

EN

The article presents how the destruction of Kalisz in August 1914 was being described by the selected newspapers published in Łódź in the second half of this year. Subject of the analysis were: New Łódź Courier, New Łódź Newspaper, and Development. These newspapers were describing in detail the political situation in Europe and the war on the most important fronts of the First World War. However, the tragedy of Kalisz was being presented in the these papers relatively rarely. Only New Łódź Courier was depicting this phenomenon wider and relatively often, showing the destruction of Kalisz by the Germans and the tragedy of the inhabitants who were forced to leave the city. Other newspapers touched upon the issue only occasionally. There seemed that writing about the cruelty of the German army could be for Russian authorities a part of the strategy to strengthen the anti-German propaganda – however, this did not happen. A similar restraint showed the majority of Polish newspapers published at that time in the territory of Congress Poland. Probably, a major impact on this situation had views of New Łódź Courier’s editorial staff, who wanted as much as possible to inform readers about all important issues for the inhabitants of Łódź. After the final occupation of the city by the Germans in December 1914, the issue of the city’s destruction did not get a mention in the newspapers published in Łódź at that time.

PL

Artykuł ukazuje, jak zniszczenie Kalisza w sierpniu 1914 r. opisywały wybrane gazety łódzkie w drugiej połowie tego roku. Przedmiotem analizy były: „Nowy Kurjer Łódzki”, „Nowa Gazeta Łódzka” i „Rozwój”. Pisma te przedstawiały szczegółowo sytuację polityczną w Europie oraz działania wojenne na najważniejszych frontach pierwszej wojny światowej. Jednak problematyka tragedii Kalisza była w nich opisywana stosunkowo rzadko i to głównie w „Nowym Kurjerze Łódzkim”, który najszerzej ukazywał zniszczenie Kalisza przez Niemców oraz dramat mieszkańców zmuszonych do opuszczenia miasta. Pozostałe gazety pisały o tym znacznie rzadziej. Wydawało się, że zamieszczanie na ich łamach wiadomości o okrucieństwie wojska niemieckiego będzie dla władz rosyjskich elementem wzmocnienia propagandy antyniemieckiej. W rzeczywistości jednak tak się nie stało. Podobną powściągliwość wykazywała większość czasopism wydawanych w tym czasie na terytorium Królestwa Kongresowego. Prawdopodobnie główny wpływ na tę sytuację miały poglądy członków redakcji „Nowego Kurjera Łódzkiego”, którzy chcieli jak najszerzej informować czytelników o wszystkich ważnych dla mieszkańców Łodzi sprawach. Po ostatecznym zajęciu miasta przez Niemców w grudniu 1914 r. problematyka dotycząca zniszczenia Kalisza przestała pojawiać się w gazetach wydawanych w Łodzi w tym okresie.

7

Zaciąg do armii ochotniczej w Okręgu Generalnym Wojska Polskiego nr IV Łódź latem 1920 roku

100%

Jarno W.

Roczniki Humanistyczne

|

2020

|

vol. 68

|

issue 2

165-191

EN

The subject of the article is the enlistment for the Volunteer Army in District General No. IV Lodz in the summer of 1920. It was run by the Regional Inspectorate of the Volunteer Army in Lodz (its commander was Colonel Michał Zienkiewicz), who cooperated in this regard with social organizations and local structures of political parties. This Inspectorate oversaw the conduct of agitation, recruitment and the process of forming volunteer troops. The Volunteer Army strengthened the Polish Army at the most difficult moment of the Polish-Bolshevik war, when the Red Army tried master the capital of Poland. Recruitment to the Volunteer Army in District General No. IV Lodz gave the Polish army almost 13,400. volunteers, including scouts – almost 14 thousand. Initially, military authorities was planned to create eight volunteer infantry regiments, but eventually were formed only two incompletely regiments (No. 229 and 231) and 21 independent companies consisting of volunteers. Apart from volunteer infantry units, was formed in Kalisz a volunteer 203 Uhlan Regiment, created by the Reserve Squadron of the 3rd Uhlan Regiment. The recruitment to volunteer troops – given its short duration from July to September - was a success for the Polish military authorities, as the volunteers strengthened the regular army at a critical moment of the war. Also the society of the Lodz region has shown that in the most important moments for Poland it is capable of making great sacrifices in the name of defending the independence of the country.

PL

Tematem artykułu jest zaciąg do Armii Ochotniczej w Okręgu Generalnym nr IV Łódź latem 1920 r. Prowadził go Okręgowy Inspektorat Armii Ochotniczej w Łodzi (jego komendantem był płk Michał Zienkiewicz), który współpracował w tym zakresie z organizacjami społecznymi oraz lokalnymi strukturami partii politycznych. Inspektorat nadzorował prowadzenie agitacji i werbunku oraz proces formowania oddziałów ochotniczych. Armia Ochotnicza miała wzmocnić siłę polskiej armii w najtrudniejszym momencie wojny polsko-bolszewickiej, gdy Armia Czerwona próbowała zająć stolicę Polski. Akcja zaciągu do Armii Ochotniczej w Okręgu Generalnym nr IV Łódź dała polskiej armii niemal 13,4 tys. ochotników, zaś wliczając harcerzy – niemal 14 tys. Początkowo planowano utworzyć osiem ochotniczych pułków piechoty, lecz ostatecznie udało się sformować jedynie dwa niepełnie pułki (nr 229 i 231) oraz 21 samodzielnych kompanii złożonych z ochotników. Poza ochotniczymi oddziałami piechoty, sformowano również ochotniczy 203 Pułku Ułanów w Kaliszu utworzony przez Szwadron Zapasowy 3 Pułku Ułanów. Przebieg zaciągu – biorąc pod uwagę krótki czas jego trwania od lipca do września – był sukcesem polskich władz wojskowych, gdyż ochotnicy wzmocnili regularną armię w krytycznym momencie wojny. Również społeczeństwo województwa łódzkiego pokazało, iż w chwilach najważniejszych dla Polski zdolne jest do wielkich poświęceń w imię obrony niepodległości kraju.

8

Major Zygmunt Kunisz – artylerzysta zamordowany w Charkowie (1894–1940)

100%

Jarno W.

Res Historica

|

2019

|

issue 47

EN

The article describes the life of Major Zygmunt Kunisz, one of the victims of the Soviet crime of 1940. He was an artillery officer of armoured trains during the Polish-Bolshevik war, and after the war he served in the 22nd and 28th Light Artillery Regiment, and from 1935 as quartermaster in the 4th Heavy Artillery Regiment. In September 1939, he took command of the newly formed 1st artillery battalion of this Regiment, which he commanded during the September Campaign. After the Soviet aggression against Poland, Major Zygmunt Kunisz was taken prisoner by the Soviets in unknown circumstances. He spent several months in a prisoner-of-war camp in Starobelsk and was then murdered in a prison in Kharkov in April 1940. In Polish literature, this officer was often confused with his younger brother Tadeusz, also an artillery officer in the rank of major, in reports relating to the September 1939 campaign. This paper is based mainly on archival documents, memoirs and materials provided by Maria Kunisz, granddaughter of Stanisław Kunisz, Zygmunt’s older brother. The purpose of this article is to clarify the discrepancies and misinformation still existing in relation to Major Zygmunt Kunisz, who was posthumously promoted to the rank of lieutenant colonel in 2007.

PL

Artykuł opisuje życie majora Zygmunta Kunisza – jednej z ofiar zbrodni sowieckiej z 1940 r. Był on oficerem artylerii między innymi pociągach pancernych w czasie wojny polskobolszewickiej, a po jej zakończeniu służył w 22 i 28 pułku artylerii lekkiej, zaś od 1935 r. kwatermistrzem w 4 pułku artylerii ciężkiej. We wrześniu 1939 r. objął dowództwo nowo sformowanego I dywizjonu tego pułku, którym dowodził w trakcie kampanii wrześniowej. Po agresji sowieckiej na Polskę – major Zygmunt Kunisz dostał się w bliżej nieznanych okolicznościach do niewoli sowieckiej. Przez kilka miesięcy przebywał w obozie jenieckim w Starobielsku, po czym w kwietniu 1940 r. został zamordowany w więzieniu w Charkowie. Postać tego oficera była w polskiej literaturze często mylona w odniesieniu do kampanii wrześniowej 1939 roku z jego młodszym bratem Tadeuszem – także oficerem artylerii w stopniu majora. Tekst został oparty w głównej mierze na dokumentach archiwalnych oraz wspomnieniach i materiałach przekazanych przez Marię Kunisz – wnuczkę Stanisława Kunisza, starszego brata Zygmunta. Artykuł ten ma na celu wyjaśnić istniejące nadal rozbieżności i błędne informacje na temat majora Zygmunta Kunisza, awansowanego w pośmiertnie w 2007 r. na stopień podpułkownika.

9

Kapitan Kazimierz Czyhiryn (1898–1940): zarys biografii

100%

Jarno W.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2023

|

vol. 22

|

issue 2

185-212

EN

The article focuses on the biography of Capt. Kazimierz Czyhiryn (1898–1940), which shows the complicated fate of Poles in the first half of the 20th century. He was born in Ukraine to a Polish family with deep patriotic traditions. He started his first pro-independence work while studying at the gymnasium in Winnica. In the years 1916–1917 Czyhiryn served in the Russian army, and then in the III Polish Corps in Russia. He has then been held in Bolshevik captivity for two years. After having re-turned to Poland, he served in the 29th and 31st Kaniowski Rifle Regiment. Serving for many years in the Lodz garrison, he became a well-known and popular person among the inhabitants of the city. In 1931, he took the position of an orderly officer of the commander of Corps District No. IV in Lodz – first under General Stanisław Nałęcz Małachowski, and then under General Władysław Langner. Subsequently, together with Lagner, Czyhiryn went to Lviv, where he held a similar position. In September 1939, he participated in talks on the terms of the city’s capitulation. In 1940, he was arrested by the NKVD and murdered in unknown circumstances (the so-called Ukrainian Katyn List).

PL

Artykuł przedstawia życiorys kpt. Kazimierza Czyhiryna (1898–1940), egzemplifikujący zawiłe losy Polaków w pierwszej połowie XX w. Bohater niniejszego szkicu urodził się na Ukrainie w polskiej rodzinie o głębokich tradycjach patriotycznych. Pierwsze prace niepodległościowe podjął już w trakcie nauki w gimnazjum w Winnicy. W latach 1916–1917 służył w armii rosyjskiej, a następnie w III Korpusie Polskim w Rosji. Dwa lata przebywał w niewoli bolszewickiej. Po powrocie do Polski służył w 29. i 31. pSK. Przebywając wiele lat w łódzkim garnizonie stał się tu osobą znaną i popularną wśród mieszkańców miasta. W 1931 r. objął stanowisko oficera ordynansowego dowódcy Okręgu Korpusu nr IV w Łodzi – najpierw gen. Stanisława Nałęcza Małachowskiego, a następnie gen. Władysława Langnera. Wraz z tym ostatnim wyjechał do Lwowa, gdzie zajmował podobne stanowisko. We wrześniu 1939 r. uczestniczył w rozmowach o warunkach kapitulacji miasta. Później został aresztowany przez NKWD i zamordowany w bliżej nieznanych okolicznościach w 1940 r. (tzw. Ukraińska Lista Katyńska).

10

Garnizon piotrkowski w okresie międzywojennym (1921-1939)

100%

Jarno W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2003

|

issue 76

91-112

EN

Following the demobilisation of the Polish Army in 1921, the country was divided into ten military districts. One of these was the IVth Corps District in Łódź. This district emcompassed three infantry divisions, which included the 7th Infantry Division stationed in Częstochowa, Lubliniec and Piotrków Trybunalski. This article is about the history of garrison in Piotrków Trybunalski, mostly about his conversion from the war organisation that obliged in 1921 to the peace time structures. The history of our garrison during peace time was finished in August in 1939 together with declaration of mobilization. The fundamental part is dedicated to particular activity of detachments which were stationated in Piotrków Trybunalski. The biggest from them was 25 Infantry Regiment (7th Infantry Division), but during 1921-1939 there were a lot of smoler regiments which were created our garrison. He was under authority of IVth Corps District in Łódź of the Polish Army. There is also a distribution of soldiers daily life, educational, sports and culture activity and cooperation with paramilitary organisations. As well are mentioned: Military Hospital and platoon of military police.

11

Przygotowania Okręgu Generalnego Łódź do przejścia na organizację pokojową w 1921

100%

Jarno W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2001

|

issue 71

17-26

EN

This article deals with the process of preparations of Łódź General District of the Polish Army for the conversion from the war organisation that obliged in 1921 to the peace time structures. The author highlights as well the process of demobilisation of the military forces on the territory of the District. First the progress of the works aiming at the preparation of the plans of the organisation of the army on a peace footing as well as the conversion of the infantry divisions from the system of two brigades to the system of three regiments (a division was then composed of three infantry regiments instead of four in two brigades like so far) and augmentation of their numbers to thirty was showed. Then there was described the process of demobilisation of the military forces that was inevitable for the adoption of the peace time structure of the army. Due to the lack of the historical sources that issue as far as the Łódź General District is concerned was presented only in general terms. The demobilisation of the 4th and 10th Infantry Division that belonged to the District was the only process considered in a more detailed way. The article is summoned up with the presentation of the general principles of the process of the implementation of the peace time structure of the Polish Army that took place in the autumn 1921 and with the description of all its phases.

12

Organizacja i działalność służb zaopatrzeniowych w Łódzkim Okręgu Wojskowym w latach 1945–1946

100%

Jarno W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2013

|

issue 91

133-156

EN

The article describes the organization and activity several services, whose task it was the supply all the military units stationed in the Lodz Military District in years 1945–1946. Described quartermaster services were responsible for the current supply troops with food, uniforms, equipment, buildings and barracks, fuel, water and many other useful things. The construction service was responsible for the living conditions of the soldiers in the barracks and the technical condition all military facilities. The service weapon was responsible for the supply of arms and ammunition, weapons maintenance and ensuring right conditions of storage. Because of development of motorization, a very important also was the automotive service, which supplied military vehicles, lubricants, fuel and spare parts necessary for the efficient users of all the military vehicles. Apart from them, in the Military District of Lodz functioned also smaller units of the military engineer service and communication service. Despite many difficulties, all these services were in practice able to carry out their tasks, providing all military units in the military district necessary conditions for their functioning in peacetime. Majority of the units of all services, which were described in this article were stationed in Lodz and were disbanded in November 1946, together with the entire military district in Lodz.

13

The role of the Polish Army in the military settlement action in the years 1945–1948

100%

Jarno W.

Zeszyty Wiejskie

|

2023

|

vol. 29

211-238

PL

Artykuł omawia zagadnienie osadnictwa wojskowego na tzw. Ziemiach Odzyskanych w latach 1945–1948. W tekście omówiono rolę wojska i instytucji wojskowych w tym procesie, status osadnika wojskowego oraz systemu wzajemnych powiązań instytucji wojskowych i cywilnych zajmujących się osadnictwem wojskowym. W artykule zaprezentowano całokształt wysiłku organizacyjnego związanego z osadnictwem wojskowym, trudności towarzyszące osadnikom, problemy współpracy instytucji wojskowych z administracją cywilną oraz skalę osadnictwa wojskowego na tle ogólnokrajowej akcji osiedleńczej. Osadnictwo wojskowe przebiegało w niezwykle trudnych warunkach (np. ruchy migracyjne i przesiedleńcze ludności polskiej i niemieckiej, czy zniszczenia wojenne), lecz mimo to na tzw. Ziemiach Odzyskanych osiedliło się w latach 1945–1948 około 534 tys. osób mających status osadnika wojskowego (wliczając w to zdemobilizowanych żołnierzy, jak i członków ich rodzin oraz rodziny po poległych żołnierzach). Spośród nich, w powiatach wyznaczonych w czerwcu 1945 r. wyłącznie dla osadnictwa wojskowego osiedliło się 180 tys. osób, podczas gdy zdecydowana większość (354 tys.) zamieszkała poza tymi powiatami. Tym niemniej, osiedlenie 180 tys. osób w powiatach przygranicznych można uznać za duży sukces w procesie ich zagospodarowania, sprzyjający zarazem lepszej ochronie nowej granicy polsko-niemieckiej. Osadnicy wojskowi odegrali ważną rolę w procesie zasiedlania tzw. Ziem Odzyskanych, bowiem stanowili niemal 12% wszystkich osadników. Z uwagi na obszerność zagadnienia dotyczącego szeroko rozumianego osadnictwa polskiego na tych ziemiach w pierwszych latach powojennych – poruszaną w artykule tematykę ograniczono zasadniczo do wybranych zagadnień osadnictwa wojskowego, które omówiono w oparciu o materiały archiwalne oraz dorobek polskiej historiografii związanej z tematem tego typu osadnictwa.

EN

The article discusses the issue of military settlement on the so-called Recovered Territories in the years 1945–1948. The text examines the role of the army and military institutions in this process, the status of military settlers and the system of mutual links between military and civilian institutions dealing with military settlement. The article presents the overall organizational effort related to military settlement, difficulties accompanying settlers, problems of cooperation between military institutions and civil administration and the scale of military settlement against the background of the nationwide settlement action. The action of military settlement took place in extremely difficult conditions (e.g. migration and resettlement of the Polish and German population, or war damage). Despite this, between 1945 and 1948, about 534,000 people with the status of military settlers (including demobilized soldiers, as well as members of their families and families of fallen soldiers) settled in the so-called Recovered Territories. Of these, fewer than 180,000 people settled in the districts designated in June 1945 only for military settlements, while the vast majority (354,000) lived outside these districts. Nevertheless, the settlement of 180,000 people in border powiats can be considered a great success in the process of their development, conducive to better protection of the new Polish-German border. Military settlers played an important role in the process of settling the so-called Recovered Territories, because they constituted almost 12% of all settlers. Due to the extensiveness of the issue concerning the broadly understood Polish settlement in these lands in the first post-war years, the subject matter discussed in the article was limited to selected issues of military settlement, which were discussed on the basis of archival materials and Polish historiography related to the topic of this type of settlement.

14

Kapelan wojskowy Edward Choma (1889-1940) – ofiara zbrodni katyńskiej

100%

Jarno W.

Roczniki Humanistyczne

|

2018

|

vol. 66

|

issue 2: Historia

141-160

EN

The article describes the life of priest Edward Choma. He was born in 1889 in Zloczow in Eastern Galicia. In 1913 he was ordained a priest and began pastoral work in the diocese of Lviv. In 1917 he was appointed to the Austrian army, in which he served until October 1918. After returning to Lviv in November 1918, he volunteered for the Polish army. Initially, he was a chaplain in the 38th Infantry Regiment, and then he was a parish priest of the 4th Infantry Division. After the end of the Polish-Bolshevik war he became a chaplain of the military parish in Skierniewice (1921-1930), then a military parish in Słonim (1930-1936) and a military parish in Radom (1936-1939). In September 1939 in more unknown circumstances he got into Soviet captivity and was murdered in the Katyn forest in April 1940.

PL

Artykuł opisuje życie ks. Edwarda Chomy. Urodził się w 1889 r. w Złoczowie w Małopolsce Wschodniej. W 1913 r. otrzymał święcenia kapłańskie i podjął pracę duszpasterską w diecezji lwowskiej. W 1917 r. został powołany do armii austriackiej, w której służył do października 1918 r. Po powrocie do Lwowa, w listopadzie 1918 r. zgłosił się na ochotnika do polskiej armii. Początkowo był kapelanem w 38 Pułku Piechoty, a następnie proboszczem 4 Dywizji Piechoty. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej został proboszczem parafii wojskowej w Skierniewicach (1921-1930), parafii wojskowej w Słonimiu (1930-1936) i parafii wojskowej w Radomiu (1936-1939). We wrześniu 1939 r. znalazł się w niewoli sowieckiej i został zamordowany w lesie katyńskim w kwietniu 1940 r.

15

Struktura Dowództwa Okręgu Generalnego Łódź i jej reorganizacja w związku z powstaniem Dowództwa Okręgu Korpusu nr IV Łódź w 1921 r.

100%

Jarno W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

1998

|

issue 61

139-150

FR

L’article ci - dessous constitue la première épreuve de la structure du Commandement de la Région du Corps № 4 Łódź. Chronologiquement il se situe entre le novembre de 1918 quand on a commencé les travaux concernant la création des bases du Commandement de la Région Générale Łódź et le novembre de 1921, quand on a crée le Commandement de la Région du Corps № 4 Łódź. À cette époque - là on a fait réorganisation de l’armée polonaise, pendant laquelle on a liquidé des régions générales et on les a remplacées par les régions de corps. Dans l’article on a'présenté la structure d’organisation, ses changements et aussi le personnel du Commandement de la Région Générale Łódź et du Commandement de la Région du Corps № 4 Łódź dans les années 1918-1921. A l’égard du volume de l’article on en a éliminé toutes les questions hors du sujet sauf le fond historique indesponsable. Le travail est presque tout fondé sur le matériel de source qui se trouve aux Archives Centrales d’Armée à Varsovie, car la littérature liée su sujet est très pauvre. Donc, l’article ci - dessus n’est qu’un fragment du sujet plus vaste, qui sera élaboré par l’auteur au futur.

16

45. Pułk Strzelców Kresowych w obronie Tomaszowa Mazowieckiego we wrześniu 1939 r.

100%

Jarno W.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2012

|

vol. 11

|

issue 2

127-161

EN

The article describes the 45 Infantry Regiment fighting in defense of Tomaszów Mazowiecki in September 1939. The regiment was part of the 13th Infantry Division, fighting in the composition of the Army „Prussia”. This Division was given the task to defend the region Tomaszów Mazowiecki and stop German XVI Panzer Corps. Fighting on the left wing defence of the Division, the 45 Infantry Regiment (commanded by Colonel Stanislaw Hojnowski) given the task of defending Tomaszow Mazowiecki. After a day-long battle German tanks broke the Polish defenses and conquered the northern part of the city. In this situation the regiment was ordered to withdraw to the north. During the march through the streets of Tomaszów, the regiment was strafed by German troops and saboteurs. In a few hours a night battle, the regiment was broken up and no longer be an organized unit. During the fighting killed more than 100 soldiers, including the commander of the regiment, Colonel Hojnowski. Survivors soldiers retreated towards Inwłodza, where he joined the own division and participated in the following battles. Fear in defense Tomaszow permanently etched in the history of the regiment, and is still remembered by the people of the city.

17

Władze garnizonowe w Łodzi w latach 1945–1949

100%

Jarno W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2013

|

issue 90

189-212

EN

The article describes the history of military garrison authorities in Łódź in the years 1945– 1945, and especially the process of creating, staffing, organization, and the main forms of activity. Garrison of Łódź in the first years after the Second World War was one of the biggest Polish Army garrisons. In Łódź stationed a lot of units and the military institutions. Additionally, from April 1945 to November 1946 in Łódź was located the command of the military district number six. In the years 1945–1949 commanders of the Łódź garrison were 6 officers: colonels Andrew Czartoryski, Mieczysław Melenas, Paul Ochremuszko, Marcel Domarecki and Joseph Batkiewicz and lieutenant colonel Joseph Bielecki. The activity of military garrison authorities was essential for the normal functioning of a large garrison. Creating a military garrison authorities in Łódź, accompanied by many difficulties, arising from the lack of qualified officers, war damage and supply problems. Commander of the garrison was responsible for the state of security and discipline in the garrison, guard duty, the allocation of training sites and firing ranges, the protection of military buildings, soldiers health and good cooperation with the civil authorities. Garrison in Łódź in the years following World War II well coped with most tasks, enabling military units and institutions in Łódź work in the best possible conditions at that time.

18

Służba samochodowa Wojska Polskiego w latach trzydziestych XX wieku

100%

Jarno W.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2017

|

issue 99

229-258

EN

This article describes the automotive service in the Polish Army in the 30s of the twentieth century. The task of this service was to transport soldiers, equipment and wounded. For these tasks were used cars, trucks, sanitary and special vehicles. The Polish military authorities were aware that one of the main directions of development of the Polish army was its motorization and the replacement of the horse trains on motor vehicles. However, the automotive service in the Polish Army was not properly prepared to fulfill its tasks. This was mainly due to the economic weakness of the country, the low level of motorization of the country, the poorly developed road network, the maladjustment of roads and bridges for car transport, the lack of extensive technical infrastructure and the financial constraints of the Polish army. Consequently, car transport in the Polish army until September 1939 continued to play a minor role.

PL

Artykuł omawia służbę samochodową w Wojsku Polskim w latach trzydziestych XX w. Zadaniem tej służby było przewożenie żołnierzy, wyposażenia, zaopatrzenia oraz rannych. Do realizacji tych zadań używano samochodów osobowych, ciężarowych, sanitarnych oraz pojazdów specjalnych. Polskie władze wojskowe miały świadomość, że jednym z głównych kierunków rozwoju polskiej armii było jej zmotoryzowanie i zastąpienie taborów konnych pojazdami mechanicznymi. Jednak służba samochodowa w Wojsku Polskim nie została należycie przygotowana do realizacji spoczywających na niej zadań. Było to spowodowane w głównej mierze słabością gospodarczą kraju, niskim poziomem zmotoryzowania kraju, słabo rozwiniętą siecią szos, niedostosowaniem dróg i mostów do transportu samochodowego, brakiem rozbudowanego zaplecza technicznego oraz ograniczeniami finansowymi polskiej armii. W konsekwencji transport samochodowy w polskim wojsku do września 1939 r. wciąż odgrywał niewielką rolę, a zasadnicze znaczenie miał transport konny oparty na powolnych kolumnach taborowych.

19

Podpułkownik dyplomowany Zdzisław Chrząstowski (1891–1939). Zarys biografii

100%

Jarno W.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2022

|

vol. 21

|

issue 2

89-130

EN

The article describes the life and military career of Lieutenant Colonel Zdzisław Chrząstowski (1891–1939). He was born in the Kaunas Governorate in a Polish noble family. After graduating high school, he started military service in the Russian army, and then in Polish armed formations formed in Russia. He took part in the famous Battle of Krechowce in 1917. After disarming the 1st Polish Corps, he went to the north of Russia, where new Polish troops were being formed. At the beginning of 1919, he came to France by sea and became a soldier of General Haller’s Army. As part of the 1st Chevaulegers Regiment, he returned to Poland in the spring of 1919 and took part in the Polish–Russian war. For his courage, he was awarded the Virtuti Militari Order of the 5th class. In 1923 he was awarded the title of an officer of the General Staff. In the following years, he worked, among others, in the Command of the Corps District No. IV in Lodz and the General Inspectorate of the Armed Forces. He was also the deputy commander of the 1st Krechowiecki Uhlan Regiment (1928–1931) and the commander of the 4th Zaniemeński Uhlan Regiment (1936–1938). During the Second Polish Republic, he was a respected theoretician of tactical cavalry operations, authoring many articles on this subject. In 1939, he took the position of a staff officer of the “Lodz” Army commanded by General Juliusz Rómml. The army headquarters was located in the former palace of Juliusz Heinzel in Lodz, bombed on September 6 by German planes. One of the victims of the air raid was Lt. Col. Z. Chrząstowski, who died from fragments of one of the bombs.

PL

Artykuł opisuje życie i karierę wojskową ppłk. Zdzisława Chrząstowskiego (1891–1939). Urodził się w Guberni Kowieńskiej w polskiej rodzinie szlacheckiej. Po ukończeniu szkoły średniej rozpoczął służbę wojskową w armii rosyjskiej, a następnie w polskich formacjach zbrojnych tworzonych w Rosji. Brał udział w słynnej bitwie pod Krechowcami w 1917 r. Po rozbrojeniu 1 Korpusu Polskiego pojechał na północ Rosji, gdzie formowały się nowe polskie oddziały. Na początku 1919 r. drogą morską przybył do Francji i został żołnierzem Błękitnej Armii gen. Józefa Hallera. W składzie 1 Pułku Szwoleżerów wiosną 1919 r. powrócił do Polski i brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej. Za wykazaną odwagę otrzymał Order Virtuti Militari V klasy. W 1923 r. uzyskał tytuł oficera Sztabu Generalnego. W kolejnych latach pracował m.in. w Dowództwie Okręgu Korpusu nr IV w Łodzi i Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. Zajmował także stanowisko zastępcy dowódcy 1 Pułku Ułanów Krechowieckich (1928–1931) oraz dowódcy 4 Pułku Ułanów Zaniemeńskich (1936–1938). W II Rzeczypospolitej był cenionym teoretykiem działań taktycznych kawalerii, autorem wielu artykułów o tej tematyce. W 1939 r. objął stanowisko oficera sztabu Armii „Łódź” dowodzonej przez gen. Juliusza Rómmla. Sztab armii ulokowany został w dawnym pałacu Juliusza Heinzla w Łodzi, zbombardowanym 6 września przez niemieckie samoloty. Jedną z ofiar nalotu był ppłk Chrząstowski, który zginął od odłamków jednej z bomb.

20

26 dywizjon artylerii ciężkiej w latach 1937–1939

100%

Jarno W.

Przegląd Nauk Historycznych

|

2018

|

vol. 17

|

issue 1

45-78

EN

The article describes the story of a little-known artillery unit of the Polish Army that existed in the years of the Second Polish Republic – the 26th Heavy Artillery Battalion. This unit was formed in the autumn of 1937 in Skierniewice in the area of the Corps District No. IV Łódź and was directly subordinated to the commander of the 26th Infantry Division. The creation of the 26th Heavy Artillery Battalion was one of the elements of increasing the firepower of the Polish infantry divisions. However, deficiencies in artillery equipment, caused that before the outbreak of the Second World War heavy artillery battalions were formed only in a few infantry divisions, including the 26th Infantry Division. Instead of the planned three batteries, the 26th Heavy Artillery Battalion had only two batteries (the first battery had three 105 mm cannons, and the second battery had three 155 mm howitzers). Discussed unit was mobilized in March 1939. Despite many difficulties and shortages in the equipment – mobilization was carried out efficiently, and the deficiencies were supplemented in the following weeks. In May 1939, the 26th Heavy Artillery Battalion was transported by rail to Wielkopolska (along with the 26th Infantry Division) and subordinated to the command of the „Poznań” Army. During the Polish-German war, battalion supported fire units of its own division while the battles over the river Bzura. During this time, the unit was destroyed and most of the soldiers were taken prisoner by the Germans.

PL

Artykuł opisuje historię mało znanej jednostki artylerii Wojska Polskiego z okresu międzywojennego – 26 dywizjonu artylerii ciężkiej. Jednostka ta powstała jesienią 1937 r. w Skierniewicach na obszarze Okręgu Korpusu nr IV Łódź i została bezpośrednio podporządkowana dowódcy 26 Dywizji Piechoty. Powstanie 26 dywizjonu artylerii ciężkiej było jednym z elementów zwiększania siły ogniowej związków taktycznych piechoty polskiej. Jednak braki w sprzęcie artyleryjskim spowodowały, że do 1939 r. dywizjony artylerii ciężkiej sformowano jedynie w kilku dywizjach piechoty, w tym w 26 Dywizji Piechoty. Zamiast planowanych trzech baterii 26 dywizjon artylerii ciężkiej miał jedynie dwie baterie liczące po trzy działa (w pierwszej baterii armaty 105 mm, a w drugiej baterii haubice 155 mm). Omawiana jednostka została zmobilizowana w marcu 1939 r. Pomimo wielu trudności i braków w wyposażeniu mobilizacja odbyła się sprawnie, a braki uzupełniano w kolejnych tygodniach. W maju 1939 r. 26 dywizjon artylerii ciężkiej został przewieziony koleją do Wielkopolski (wraz z całą 26 Dywizją Piechoty) i podporządkowany dowództwu Armii „Poznań”. W wojnie polsko-niemieckiej wspierał ogniem oddziały własnej dywizji w czasie walk nad Bzurą. W ich trakcie jednostka została rozbita, a większość żołnierzy dostała się do niewoli niemieckiej.

Refine search results

Wojsko Polskie w życiu gospodarczym Łodzi w latach II Rzeczypospolitej

Generał Wacław Iwaszkiewicz-Rudoszański (1871–1922) – zarys biografii

Major Władysław Car – ofiara zbrodni katyńskiej (1895–1940)

Życie codzienne w garnizonie kaliskim w latach 1921–1939

Słowo wstępne

Zniszczenie Kalisza w sierpniu 1914 roku w świetle polskojęzycznej prasy łódzkiej

Zaciąg do armii ochotniczej w Okręgu Generalnym Wojska Polskiego nr IV Łódź latem 1920 roku

Major Zygmunt Kunisz – artylerzysta zamordowany w Charkowie (1894–1940)

Kapitan Kazimierz Czyhiryn (1898–1940): zarys biografii

Garnizon piotrkowski w okresie międzywojennym (1921-1939)

Przygotowania Okręgu Generalnego Łódź do przejścia na organizację pokojową w 1921

Organizacja i działalność służb zaopatrzeniowych w Łódzkim Okręgu Wojskowym w latach 1945–1946

The role of the Polish Army in the military settlement action in the years 1945–1948

Kapelan wojskowy Edward Choma (1889-1940) – ofiara zbrodni katyńskiej

Struktura Dowództwa Okręgu Generalnego Łódź i jej reorganizacja w związku z powstaniem Dowództwa Okręgu Korpusu nr IV Łódź w 1921 r.

45. Pułk Strzelców Kresowych w obronie Tomaszowa Mazowieckiego we wrześniu 1939 r.

Władze garnizonowe w Łodzi w latach 1945–1949

Służba samochodowa Wojska Polskiego w latach trzydziestych XX wieku

Podpułkownik dyplomowany Zdzisław Chrząstowski (1891–1939). Zarys biografii

26 dywizjon artylerii ciężkiej w latach 1937–1939