Search results

1

Morbus Etymologicus? Philosophers in the Element of Etymologisation

100%

Zdrenka M. T.

Kultura i Edukacja

|

2016

|

issue 2(112)

128-144

EN

The paper presents the problem of etymologisation (folk etymology), which involves the false genealogy of meanings of concepts. Exploration and “discovering“ of such false or projected meanings, as a result of the use of false genealogy has already been examined by specialists of language studies. However, it is important to note that etymologisation affects also philosophy. The paper attempts to characterize main features of this form of folk etymology and proposes to develop Hans Schnädelbach’s category of the philosophical “hermeneutic disease” (morbus hermeneuticus) to “etymological disease” (morbus etymologicus). This attempt helps to formulate the answer to the question why philosophers are tempted by etymologisations and why they so often succumb to this temptation. The main causes of this process revealed by philosophers are: the pursuit of surprise, which is the starting point for philosophical reflexion; the strong devotion to tradition and long history of their discipline; the permanent striving for both freshness and depth of philosophical language, and some kind of faith in the myth of the fundamental (antique or even older) source of all knowledge. Although the philosophical form of the folk etymology is recognized in the paper as a substantial threat, at the same time there is some hope that studies on etymologisation may become an inspiration for philosophers.

2

Kompasy, mapy i stare bukłaki: kilka uwag o metaforze w narracji naukowej

100%

Zdrenka M. T.

Roczniki Filozoficzne

|

2022

|

vol. 70

|

issue 3

449-464

EN

The article is an invitation to rethink a new and not necessarily original question - the role of metaphor in scientific writing. The immediate pretext is the metaphor of the compass, map, and training, and, in another plan, “old wineskins into which new wine is poured.” These figures are used by Sebastian Gałecki as the culmination of his dissertation Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki [Christian Ethics for the Post-Christian Age], confronting the three concepts: ethics of character efficiency (virtue) (Alasdair MacIntyre), conscience (John Henry Newman), and the new theory of natural law (John Finnis). Leaving aside the essence of the content of the dissertation, I try to identify several issues and threats related to the use of metaphors by the authors. In the Umberto Eco terminology, they are regarded as “hot” and methodologically problematic elements of reflection and the way of writing in science. Despite the doubts and reservations about the metaphor as an “unscientific” figure, I would like to defend the right to its correct use in philosophy, especially in ethics. As an example of such use, I consider their use in Sebatian Gałecki’s book.

PL

Artykuł jest zaproszeniem do ponownego namysłu nad nienową i niekoniecznie oryginalną kwestią - rolą metafory w pisarstwie naukowym. Bezpośrednim pretekstem jest metafora kompasu, mapy i treningu, a w innym planie „starych bukłaków, do których wlewa się młode wino”. Figur tych używa Sebastian Gałecki jako swoistego zwieńczenia swojej rozprawy Etyka chrześcijańska dla postchrześcijańskiej epoki, konfrontującej koncepcje: etyki sprawności charakteru (cnoty) (Alasdair MacIntyre), sumienia (John Henry Newman) i nowej teorii prawa naturalnego (John Finnis). Pozostawiając na uboczu istotę treści rozprawy, próbuję rozpoznać kilka kwestii i zagrożeń związanych ze stosowaniem przez autorów metafor. Uchodzą one, w nomenklaturze Umberto Eco, za „gorące” i metodologicznie podejrzane elementy tak samej refleksji, jak i sposobu pisania w nauce. Mimo wątpliwości i zastrzeżeń wobec metafory jako figury „nienaukowej”, chciałbym bronić prawa do jej poprawnego używania w filozofii, szczególnie – etyce. Za przykład takiego właśnie użycia uważam ich zastosowanie w książce Sebastiana Gałeckiego.

3

O niewidocznych przeszkodach dialogu i próbie jego ocalenia

45%

Kwiecińska-Zdrenka M., Matelski Ł., Sentkowski S., Skrzyńska W., Zdrenka M. T.

Dyskurs & Dialog

|

2021

|

issue (2) 8

127-151

EN

Reading the text by Katarzyna and Andrzej Zybertowicz became the basis for a stormy discussion during the classes on Contemporary problems of ethics, conducted in the winter semester 2021/2022 at the second-cycle philosophy studies at the Institute of Philosophy of the Nicolaus Copernicus University. It evoked a whole range of reactions among the participants - from intellectual inspiration, encouragement to a different approach to some phenomena and their interpretation, through disagreement with some of the theses, to radical opposition to simplifying judgments formulated against the participants of the so-called Black Protest. We differed in our assessment of this statement and assessed its elements differently; However, we were united by the conviction that despite the formulation of an invitation to discussion in the essay, the transmission of the text makes this discussion very difficult. Therefore, we decided to recognize and report those places we discovered in the essay which, in our opinion, hamper such a dialogue to the greatest extent, and indicate a possible direction for overcoming these difficulties. At the same time, we would like to suspend the very debate on the essence of the dispute, i.e. the problem of the status of legal regulations on abortion in Poland and our attitude to this issue. The overriding goal for us is to strive for the title „saving the dialogue”, to which the authors themselves invite, but which - in our common opinion, has been severely strained by the preconditions set out by the text in question.

PL

W finale artykułu Katarzyny i Andrzeja Zybertowiczów poruszającego kwestię tzw. Czarnego Protestu sformułowano zaproszenie do dyskusji. Postanowiliśmy wyjść temu zaproszeniu naprzeciw, tym bardziej po rozpoznaniu, że warunki prowadzenia dialogu w ramach wytyczonych przez tekst Zybertowiczów zostały mocno nadwyrężone. Dlatego nasza wypowiedź skupia się przede wszystkim na rozpoznaniu kluczowych trudności, które – w naszej ocenie – w poważnym stopniu utrudniają dialog na temat kwestii stanu prawnego dopuszczalności aborcji i związanych z tym protestów. Wskazujemy pięć postaci różnorodnego „osłabiania” w omawianym tekście pozycji rozmówcy. Są to: 1. paternalizm akademicki lub naukowy, 2. tak zwany przywilej „władców dyskursu”, 3. problematyczność rzekomej faktualności, 4. problem domniemanej „niewinności” języka oraz 5. przesadnie kasandryczny charakter diagnozy znamion upadku europejskiej kultury. Po rozpoznaniu tych trudności, jako propozycję ich przezwyciężenia poddajemy pod rozwagę zapożyczoną z „Ćwiczeń Duchowych” św. Ignacego Loyoli formułę „Presupponendum”, czyli czterech warunków prowadzenia dialogu. Są nimi: dążenie do ratowania wypowiedzi adwersarza, podjęcie wysiłku hermeneutycznego, dążenie do poprawy rozmówcy oraz jego „ocalenie”.

Refine search results

1 Dyskurs & Dialog

1 Kultura i Edukacja

1 Roczniki Filozoficzne

3 Zdrenka M. T.

1 Kwiecińska-Zdrenka M.

1 Matelski Ł.

1 Sentkowski S.

1 Skrzyńska W.

1 2022

1 2021

1 2016

Morbus Etymologicus? Philosophers in the Element of Etymologisation

Kompasy, mapy i stare bukłaki: kilka uwag o metaforze w narracji naukowej

O niewidocznych przeszkodach dialogu i próbie jego ocalenia