Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 3

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Content available remote

Dzień ostatni

100%
Sznajderman M.
Konteksty - Polska Sztuka Ludowa
|
2018
|
vol. 72
|
issue 1-2(320-321)
153-158
PL
Nie potrafię tego wszystkiego opowiedzieć, nie potrafię niczego wyjaśnić, wytłumaczyć. Nie potrafię nawet zbliżyć się do doświadczenia, jakie było udziałem dzieci z sanatorium Medema i ich opiekunek – niezależnie od tego, która z nich towarzyszyła im w ostatniej drodze. Joseph Conrad napisał kiedyś:„Przestałem już wyczekiwać tych ostatecznych słów, których dźwięk, gdyby go można dobyć, wstrząsnąłby niebem i ziemią”. Krzysztof Środa w znakomitym eseju poświęconym Archiwum Ringelbluma, napisał: „[…] wystarcza kilka godzin lektury, by zrozumieć, że ta gustowna, jak ci się zdawało, figura – nie wiem, czy podołam tematowi – jest kompromitująca. Bo przecież co by się stało, gdyby Emanuel Ringelblum zaczął się zastanawiać, czy podoła tematowi? Gdyby zastanawiali się nad tym ci wszyscy ludzie, którzy mu pomagali? Gdyby zastanawiała się nad tym Rachela Auerbach? To jasne, co by się stało. Uznaliby, że nie podołają. I nie byłoby żadnego Archiwum”. Ryzykuję więc, przestaję szukać słów „ostatecznych” Conrada, słów, „które krzyczą” Adiny Blady-Szwajger i staram się, by zdania były proste oraz wolne od „patosu przymiotników i napuszystości epitetów”, jak pisał Bruno Schulz. Najlepiej, żeby w ogóle przymiotników i epitetów nie było. Bardzo ważne też, by bezwzględnie unikać przysłówków. Żeby nie mówić: „szli biernie”, „szli dobrowolnie”, szli „jak owce na rzeź”. Kiedy kończył się świat, nie było innych słów niż słowa, które dobrze znamy. Tylko one mogą nam pomóc przywołać tych, którzy przez życie przeszli tak szybko i cicho, że niemal przeoczyła ich historia: dzieci z sanatorium Medema i ich opiekunki – ciemnowłosą Tolę, jasnowłosą Hendusię, Rozalię, zwaną w młodości Rejzele.
EN
I am incapable of telling all this and explaining anything. I am even unable to come close to the experiences of the children from the Medema sanatorium and their carers, regardless which one of the women accompanied them on the last way. Joseph Conrad once wrote: “I have given up expecting those last words, whose ring, if they could only be pronounced, would shake both heaven and earth”. In an excellent essay about the Ringelblum Archive Krzysztof Środa declared: “A few hours of reading suffice to understand that this man of, it seemed, excellent taste – I am not sure I can handle the topic – is compromising. After all, what would have happened if Emanuel Ringelblum started to wonder whether he could manage to rise to the topic? If all those people who helped him started to think about this? If Rachela Auerbach contemplated this? It is obvious what would have happened. They would have acknowledged that they could not manage. And no Archive would have come into being”. I take the risk, therefore, of ceasing to look for Conrad’s “last” words and Adina Blady-Szwajger’s words that shout, and attempt to build sentences simple and free from the “pathos of adjectives and the pomposity of epithets”, as Bruno Schulz wrote. It would be best of all if adjectives and epithets simply did not exist. It is also extremely important to completely avoid adverbs. And not to say: “They went passively”, “they went of their own free will” or “like sheep to the slaughter”. When the world was coming to an end there were no other words than the ones we know so well. Only they can help us to evoke those who passed through life so rapidly and quietly that history almost failed to notice them: those children from the Medema sanatorium and their carers – dark haired Tola, fair haired Hendusia, and Rozalia, who in her youth was known as Rejzele.
2
Content available remote

Puste pole

100%
Sznajderman M.
Konteksty - Polska Sztuka Ludowa
|
2019
|
vol. 73
|
issue 3 (326)
161-171
PL
Publikowany fragment pochodzi z książki Pusty Las (wyd. Czarne, kwiecień 2019). Puste pole to opowieść autorki o życiu w Wołowcu, beskidzkiej wsi, z której kolejno znikali szukający szczęścia za oceanem biedacy, wizjonerscy nafciarze, Żydzi, Cyganie, Łemkowie. To także jej hołd dla tego miejsca na ziemi, jego historii, przyrody i jego mieszkańców. Autorka czyta Beskid Niski i czyta Wołowiec – czyta swoje miejsce na ziemi, miejsce życia na łące pamięci, w wyrwach po dawnych mieszkańcach Łemkowszczyzny. Te wyrwy, te pasma pustki – niewidoczne na pierwszy rzut oka – zjawiają się pośród słów, zawołane po imieniu.
EN
The presented fragment comes from the book: Pusty Las (publishing house: Czarne, April 2019). Puste pole is the story of the author’s life in Wołowiec, a village in the Beskidy Mts., from which successive inhabitans vanished: the poor, seeking better fortune acrosss the ocean, visionary oilmen, Jews, Gypsies, and members of the Łemko community. It is also an homage paid to this place on Eartth, its history, Nature, and population. The author deciphers the Beskid Niski Mts. and Wołowiec – her place on Earth, the site of existence on memory meadow and in gaps left beind by the former inhabitants of the land of the Łemko people. These gaps and ranges of a void – invisible at first glance – appear amidst words, called by their name.
3
Content available remote

Nocne wołanie imion. Relacja z pierwszego kroku, refleksje na kanwie kilku lektur

100%
Sznajderman M.
Konteksty - Polska Sztuka Ludowa
|
2020
|
vol. 74
|
issue 1-2 (328-329)
145-154
PL
W czasie drugiej wojny światowej w pogórzańskim miasteczku Stróże ukrywa się wybitny matematyk Hugo Steinhaus. Po wojnie publikuje książkę pt. Wspomnienia i zapiski, w której przywołuje tamten mały kawałek świata w czasie okupacji. W moim tekście zastanawiam się, czy można zbudować prawdziwą opowieść o historii w oparciu o jej urywek, strzęp, o niepełną relację uwarunkowaną miejscem i czasem. w których żył relacjonujący. Czy taka opowieść jest pełnoprawnym materiałem archiwalnym czy też ledwie przypisem do archiwum. I czy archiwum zawiera w sobie gotową, pełną opowieść, czekające na nas gotowe historie czy też pozostawia nas na końcu z doświadczeniem braku, utraty, melancholii.
EN
The outstanding mathematician Hugo Steinhaus spent the Second World War hiding in the little foothill town of Stróże. After the war he published Wspomnienia i zapiski, a book recalling this small occupation-era fragment of the world. M. Sznajderman wonders whether it is possible to construe a true story about history based on its fragment, a shred, an incomplete account determining the time and place in which the author of the account lived. Is such a story legitimate archival material or merely an archive footnote? And does the archive contain a ready, complete narrative, a total story waiting for us, or does it ultimately leave us with an experience of lack, loss, and melancholy?
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.