Search results

1

Czy powrót ustawowego bezprawia?

100%

Pietrzykowski T.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2022

|

vol. 14

|

issue 4

29-44

PL

Stan kryzysu konstytucyjnego sprzyja ujawnianiu się w praktyce prawniczej problemów o charakterze filozoficznoprawnym, które na co dzień wydawać mogą się abstrakcyjne i akademickie. Jednym z takich problemów jest kwestia materialnych (treściowych) kryteriów obowiązywania prawa i związanego z nim pytania, czy normy prawne rzeczywiście mogą mieć „dowolną” treść. Staje się ono bardzo aktualne w obliczu inicjatyw legislacyjnych mających uchylać odpowiedzialność funkcjonariuszy publicznych za niektóre przestępstwa. Tego rodzaju regulacje zasługują na dyskusję uwzględniającą podnoszone w teorii prawa koncepcje roszczenia do normatywnej słuszności (sprawiedliwości, poprawności) jako koniecznej cechy każdego aktu stanowienia lub stosowania prawa. Można argumentować, że nawet słabsze rozumienie takiego roszczenia, odwołujące się do słuszności zrelatywizowanej do moralności publicznej odzwierciedlonej w wartościach i zasadach obecnych w samym prawie pozytywnym, wystarcza, aby skutecznie kwestionować ewentualne domniemanie obowiązywania tego rodzaju przepisów bezkarnościowych nawet w razie, gdyby zostały one formalnie prawidłowo ustanowione.

2

Prawo ochrony zwierząt – między praktyką a teorią nowej gałęzi prawa. Artykuł recenzyjny dotyczący książki Prawa zwierząt. Praktyczny przewodnik

100%

Pietrzykowski T.

Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

|

2020

|

vol. 12

|

issue 2

209-224

EN

Theoretical foundations of the animal protection law remain in statu nascendi. The lack of an established dogmatic systematization of this domain makes studies focused primarily on a comprehensive discussion of its practical aspects, also contributing to the development of theoretical and dogmatic bases of reasoning aiming to solve the practical issues of animal law. For this reason, the Animal Rights. Practical Guide by Karolina Kuszlewicz is a particularly valuable book. The author addresses various problems of the legal protection of animals in a competent and interesting manner. Many of her interventions inspire further inquiries or critical comments. At the same time, the book illustrates how the dialogue between theoretical concepts and challenges of legal practice can co-create animal law as an emerging branch of the legal system together with an accompanying realm of jurisprudential research.

PL

Podstawy teoretyczne prawnej ochrony zwierząt znajdują się in statu nascendi. Brak ugruntowanego opracowania dogmatycznego tej problematyki sprawia, że także prace zorientowane na systematyczną prezentację jej aspektów praktycznych stanowić muszą zarazem pewien wkład w dyskusję nad teoretycznymi i dogmatycznymi przesłankami rozumowań służących rozwiązaniom praktycznoprawnym. Czyni to książkę Karoliny Kuszlewicz, Prawa zwierząt. Przewodnik praktyczny szczególnie wartościową. Porusza ona w sposób interesujący i kompetentny wiele problemów inspirujących do dalszej dyskusji, a w niektórych przypadkach polemiki. Jednocześnie ilustruje, w jaki sposób dialog pomiędzy teoretycznymi koncepcjami i wyzwaniami praktyki prawniczej współtworzy prawo ochrony zwierząt jako rodzącą się gałąź systemu prawnego wraz z odpowiadającą jej dziedziną badań prawoznawczych.

3

Against Dignity: An Argument for a Non-Metaphysical Foundation of Animal Law

100%

Pietrzykowski T.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2021

|

issue 2(27)

69-82

PL

Prawo ochrony zwierząt jako nowopowstający obszar prawodawstwa stoi w obliczu zarówno potrzeby konstytucjonalizacji, jak i kompleksowego opracowania doktrynalnego. Rosnąca liczba regulacji wymaga ustalenia siatki pojęciowej oraz uporządkowanej podstawy aksjologicznej, w szczególności zbioru podstawowych wartości i zasad, na jakich tego rodzaju szczegółowe regulacje są opierane. Bez nich prawo ochrony zwierząt pozostaje w fazie pre-paradygmatycznej stanowiąc jedynie zbiór rozproszonych idei, koncepcji i rozwiązań prawnych. Stąd konieczność przekształcenia ich w spójną całość mogącą zasługiwać na traktowanie jako odrębnej, dojrzałej gałęzi prawodawstwa. Jej dalszy rozwój w tym właśnie kierunku nie jest możliwy bez dążenia do ufundowania jej na klarownych teoretycznych i konstytucyjnych podstawach. Wydaje się, że w poszukiwaniach takich podstaw krystalizują się dwa zasadnicze podejścia. Pierwsze odwołuje się do pojęcia “godności”, a drugie do zdolności odczuwania (zdolności „sensytywnych”). W myśl pierwszego, prawna ochrona zwierząt powinna opierać się na uznaniu godności istot pozaludzkich. Drugie odrzuca zasadność takiego odwołania w prawodawstwie ochrony zwierząt wskazując na filozoficzne wątpliwości związane z pojęciem godności oraz dyskusyjne konsekwencje normatywne, do jakich prowadziłoby przenoszenie go na obszar ochrony zwierząt. W to miejsce opowiada się za wykorzystywaniem raczej odwołującego się wprost do nauk przyrodniczych pojęcia zdolności sensytywnych, powstałych dzięki ewolucyjnie rozwiniętym strukturom nerwowym odpowiadającym za poznawcze i emocjonalne funkcjonalności typowe dla danego gatunku, oraz związanych z nimi potrzeb psychologicznych warunkujących subiektywny dobrostan danej istoty. Artykuł rekonstruuje i poddaje dyskusji obydwa te stanowiska, przedstawiając argumenty na rzecz odrzucenia podejścia opartego na „godności” jako filozoficznie, pojęciowo i praktycznie wadliwego oraz wskazując, że drugie z omawianych podejść, mimo istotnych mankamentów, uznać należy za bardziej uzasadnioną i obiecujący fundament prawodawstwa ochrony zwierząt.

EN

Animal protection as an emerging field of legislation needs to be constitutionalized as well as comprehensively expounded by legal scholars. As it is a growing body of regulation and accompanying legal theories, it needs to develop a solid conceptual and axiological framework, in particular a set of basic values and principles on which detailed rules are to be founded. Lacking these, the domain of animal law is still in the pre-paradigm stage and remains an assemblage of dispersed ideas, concepts and regulatory measures. It yet has to develop into a coherent whole that may grow to be a mature regulatory and doctrinal domain of the law. In order to reach this stage, it should be founded on clear theoretical and constitutional grounds. Lacking those, its further development, and effective operation may be seriously impeded. There seem to be two basic approaches that may serve as the possible foundations for a viable model of animal protection law. The first may be referred to as the “dignity” approach and the other, as the “sentientist” approach. According to the first of those two approaches, animal protection law should rely on the concept of animal dignity as its philosophical foundation. The second approach rejects the idea that the concept of animal dignity as the basis for the relevant legislation as philosophically dubious and entailing objectionable normative consequences for the scope and content of legal protections of animals. Thus, it aims rather at legal norms and policies being based directly on scientifically informed theories of sentience, evolutionarily developed nervous structures underlying cognitive and emotional capabilities or species-typical biological and psychological needs that condition the subjective well-being of a given creature. The aim of this paper is to analyse and discuss both these approaches and to argue that the former is philosophically, conceptually and practically flawed. The second approach, even despite some serious disadvantages, is therefore deemed to be preferable and more promising.

4

Przeszłość i przyszłość filozoficznoprawnej idei praw człowieka

100%

Pietrzykowski T.

Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna

|

2013

|

vol. 2

|

issue 2

212-232

EN

The idea of human rights has interesting history and even more interesting, if dim, future. The paper examines the main conceptual problems involved in the human rights-talk, its origin (in particular Ockham’s thought), evolution and critique (including Bentham’s argument commonly known as “nonsense upon stilts”, Marx’s attempt to demistify superficiality of the formal guarantees of freedom as well as Burke’s warnings against purportedly universal and abstract truth of such artificial ideological inventions). The main concern for the future of the idea of human rights seem to relate, however, to gradual naturalisation of the image of human being and human life. Therefore, it is less and less clear why any rights may be reasonably founded on brute fact of membership in a given biological species. As a result, it becomes more and more doubtful why human rights are to conceived as inherently (conceptually) solely human privilege. Nowadays, this question emerges as the most important challenge for the idea of human rights in the XXI century.

5

Ideał naukowości prawoznawstwa. Józef Nowacki przeciw ideologizacji twierdzeń prawniczych

100%

Pietrzykowski T.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2023

|

vol. 36

|

issue 3

22-33

EN

Methodological assumptions underpinning Józef Nowacki’s research were one of the most original and intriguing aspects of his approach to legal theory. An extremely rigorous conception of what kind of legal claims may be regarded as scientific can be reconstructed based on his various writings about legal norms, general clauses, dispositive provisions of law, legal principles or the practical application of the constitutional notion of the rule of law. His relentless efforts to uncover and eliminate from scientific discourse any evaluative judgments served to defend legal theory against ideological influences and subjective wishful thinking disguised as scientific claims. In these respects, it not only was an unquestionably valuable position then, but it remains so nowadays. At the same time, it begs numerous questions and doubts that still permeate central methodological debates in jurisprudence.

PL

Jednym z najbardziej oryginalnych i interesujących aspektów twórczości naukowej Józefa Nowackiego był założenia metodologiczne jego badań teoretycznoprawnych. Niezwykle rygorystyczne rozumienie naukowości twierdzeń prawniczych daje się zrekonstruować na podstawie jego prac poświęconych różnorodnym problemom prawniczym – w tym pojęciu normy prawnej, klauzuli generalnej, przepisów dyspozytywnych, zasad prawnych czy praktyki stosowania konstytucyjnego pojęcia państwa prawnego. Bezwzględne dążenie do ujawniania i eliminacji z rozważań naukowych wszelkich sądów wartościujących służyło obronie teorii prawa przed wpływami politycznych ideologii i subiektywnego wishful thinking udającego twierdzenie naukowe. Pod tymi względami nie tylko miała ona, ale wciąż zachowuje ogromną wartość. Jednocześnie nasuwa wiele wątpliwości i pytań pozostających w centrum metodologicznej dyskusji prawoznawstwa.

6

Chimery i hybrydy. Podmiotowość prawna między dogmatem a konwencją

100%

Pietrzykowski T.

Studia Prawnicze

|

2015

|

issue 4 (204)

5-22

EN

The developments of contemporary biotechnology involve production of creatures in which human and animal tissue or genetic information is mixed. Such creatures include biological chimeras, hybrids, cybrids or transgenic (humanized) animals. The paper describes the present state of the art of such research in order to examine its further conceptual implications for the account of personhood in law. I argue that there are already compelling reasons to overcome the radical, exceptionalist humanism as the foundation of the axiology of law. It should be transformed into the position that I call „modestly specist approach to personhood”. It abandons the specist idea of exclusive moral standing of human beings and opens for extending the scope of legal subjects beyond creatures not meeting the biological criteria of humanness. On the other hand, it rejects any decrease the present level of such protection offering the status of person to each human being from birth to death. Thus, it accepts applying different criteria to confer subjecthood and personhood on human and non-human (or partially human) creatures.

7

Moralność publiczna a konstytucyjne podstawy ochrony zwierząt

100%

Pietrzykowski T.

Studia Prawnicze

|

2019

|

issue 1 (217)

5-26

EN

Constitutional basis of animal welfare legislation is a key issue in resolving conflicts over the limits of human rights and freedoms imposed in order to safeguard animals as sentient creatures. In contrast to the growing number of countries in Poland the constitution does not directly mandate protecting animals. As the ground for such protection may be, however, considered the concept of public morality provided for in art. 31 sec. 3 of the Constitution. The analysis of this concept reveals that it has to be interpreted in the light of the range of socially recognized basic moral values. Furthermore, the positive and critical account of the socially embedded moral beliefs and attitudes need to be distinguished. Public morality, in the constitutional sense, has to identified rather with the critical morality, that is a kind of rational reconstruction of the views and practices widely shared within the society. The reasons of humanitarian protection of animals are unquestionably a part of public morality so conceived.

PL

Problematyka konstytucyjnych podstaw prawodawstwa ochrony zwierząt stanowi kluczowy warunek rozstrzygania sporów o granice dopuszczalności ograniczeń praw i wolności obywatelskich, dokonywanych w imię humanitarnej ochrony zwierząt jako istot zdolnych do odczuwania cierpienia. W odróżnieniu od rosnącej liczby krajów, w Polsce konstytucja nie zawiera żadnego wyraźnego przepisu nakazującego prawną ochronę zwierząt. Jej podstawy poszukiwać można jednak w pojęciu moralności publicznej zawartym w art. 31 ust. 3 Konstytucji. Analiza tego pojęcia wskazuje na konieczność jego interpretacji w świetle przede wszystkim uznanego społecznie katalogu podstawowych wartości moralnych. Wymaga także odróżnienia pozytywnego i krytycznego ujęcia funkcjonujących w społeczeństwie przekonań i postaw moralnych. Moralność publiczną w rozumieniu konstytucyjnym należy utożsamiać raczej z moralnością krytyczną, stanowiącą rodzaj racjonalnej rekonstrukcji faktycznych przekonań i praktyk moralnych rozpowszechnionych w społeczeństwie. Racje humanitarnej ochrony zwierząt w sposób niebudzący wątpliwości mieszczą się w tak rozumianym pojęciu moralności publicznej.

8

Centralny trend XXI wieku? Uwagi na marginesie prac Stephena E. Hansona i Jeffreya S. Kopsteina, An Assault on the State. How the Global Attack on Modern Government Endagers Our Future (Polity Press, Hoboken NJ, 2024) oraz Russela Muirheada i Nancy L. Rosenblum, Ungoverning. An Attack on the Administrative State and the Politics of Chaos (Princeton University Press, Princeton – Oxford 2024)

100%

Pietrzykowski T.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2025

|

vol. 43

|

issue 2

154-160

9

Shaping the Modern Discourse on Liberty: French Intellectual Debates from Revolution to Dreyfus

63%

Budzanowska A., Pietrzykowski T.

Avant

|

2019

|

vol. 10

|

issue 1

43-57

EN

The age of intellectual debates in France between the Revolution in 1789 and the Dreyfus Affair at the turn of the centuries is one of the key sources that enable the understanding of the modern political culture. It concerns, in particular, the modern concept of liberty that became one of the defining values shaping the European political discourse. Thus, the post-revolutionary France remains an extremely valuable source of inspiration when revisiting the essence of many contemporary debates in political philosophy and public discourse. Most of the ideas and arguments in circulation today echo the debates over the liberty, reason, and society that dominated the intellectual climate of that period in the French political history or, at least, heavily depend on the foundational ideas formulated then and there. Thus, they are worth reconsidering.

Refine search results

3 Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

2 Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem

2 Studia Prawnicze

1 Avant

1 Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna

9 Pietrzykowski T.

1 Budzanowska A.

1 2025

1 2023

1 2022

1 2021

1 2020

2 2019

1 2015

1 2013

Czy powrót ustawowego bezprawia?

Prawo ochrony zwierząt – między praktyką a teorią nowej gałęzi prawa. Artykuł recenzyjny dotyczący książki Prawa zwierząt. Praktyczny przewodnik

Against Dignity: An Argument for a Non-Metaphysical Foundation of Animal Law

Przeszłość i przyszłość filozoficznoprawnej idei praw człowieka

Ideał naukowości prawoznawstwa. Józef Nowacki przeciw ideologizacji twierdzeń prawniczych

Chimery i hybrydy. Podmiotowość prawna między dogmatem a konwencją

Moralność publiczna a konstytucyjne podstawy ochrony zwierząt

Shaping the Modern Discourse on Liberty: French Intellectual Debates from Revolution to Dreyfus