Search results

1

„Mamy oczy szeroko zamknięte na to, co nadchodzi”

100%

Filipowicz A.

Humanistyka i Przyrodoznawstwo

|

2018

|

issue Numer 24

581-589

2

Od beztroskiego małpiego ludku do mądrego pana Pongo. Strategie post-ludzkie w późnej poezji Tadeusza Różewicza

100%

Filipowicz A., Uniwersytet Gdański I. F. P., Anna Filipowicz – dr a. w. K. T. L. i. K. A. t. U. G. O. z. s. f. p. h. i. a. z. w. p. l. w. s. O. m. i. a. Z. p. m. n., afilipowicz@wp.pl

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2013

|

vol. 02

PL

W późnej twórczości Tadeusza Różewicza zwierzęta bywają często nowymi sprzymierzeńcami poety w jego rozważaniach nad kształtem współczesności. W przeciwieństwie do wcześniejszych tomów, w których świat animalny stanowił zazwyczaj synonim nieodwołalnej ludzkiej degrengolady, ukazywani w ostatnich utworach reprezentanci fauny stają się nieoczekiwanym sojusznikiem Różewicza, coraz bardziej krytycznego wobec ponowoczesnej kultury oraz konstytuującego ją człowieka. W zwierzęcej niemocie poeta szuka zwłaszcza przewrotnej zbieżności z podejmowanymi przez siebie twórczymi wyborami, zaś jego ironiczna gra gatunkową różnicą, w której odwraca się humanistyczne hierarchie i bezlitośnie piętnuje niekompetencję homo sapiens, staje się pretekstem do kolejnego zakwestionowania dorobku wykreowanej przez niego cywilizacji. Zapewne dlatego w poemacie Pan Pongo (ze zbioru Cóż z tego że we śnie) nie tylko docenia się przyrodzone zwierzętom milczenie czy ich behawioralne niepodobieństwo do ludzkiego gatunku, ale pozycjonuje niektóre ze stworzeń (orangutan) na równi z dawnymi „głosami” najważniejszych dla tej twórczości postaci literatury, sztuki czy filozofii. Takie konfrontacje z tym, co animalne zdradzają doskonałą orientację poety w mocnych i słabych stronach związanych ze zwierzętami posthumanistycznych teorii (nurty human-animal studies). Dowodzą jednak również nieredukowalnego sceptycyzmu Różewicza, który nawet w sytuacji pełnego uznania dla zwierzęcego istnienia pozostaje nieodmiennie przy „własnym”, zdenaturalizowanym stanowisku, opowiadając się trwale po ludzkiej i tylko ludzkiej stronie bytu.

3

Od kampowej burleski do (post)konstruktywistycznego performansu. O sposobach noszenia sztucznej szczęki w poezji Mirona Białoszewskiego

100%

Filipowicz A.

InterAlia: Pismo poświęcone studiom queer

|

2016

|

issue 11b

60 - 76

PL

Współczesny „zwrot materialistyczny” skłania do ponownego przemyślenia potencjału gender i queer studies poprzez konfrontowanie ich zakresu z refleksją nad tym, co rzeczywiste i namacalne. Dotyczy to zwłaszcza podejścia do problemu ciała zanurzonego w empirii choroby, a już zwłaszcza niepełnosprawnego, które wy¬maga przeszczepu lub noszenia protezy. Bywa ono bowiem ujmowane jako znak podmiotowości „w ruchu”, zawsze gotowej na tożsamościowe „złożenie” oraz relacyjne stawanie-się-z-innym. Uzupełniane poprzez sub¬stytuty niepełnosprawne ciało przestaje w ten sposób podlegać reżimom wiedzy/władzy, zyskując w zamian nowy polityczny potencjał, który daje się odczytać w porządku subwersji i emancypacji. Szkoła sztucznych zębów (1978) Mirona Białoszewskiego wydaje się syntezą queerowych antycypacji poety oraz jego wyprze¬dzających epokę zainteresowań sferą ciała postludzkiego. Opisywane w utworze kłopoty użytkownika protezy obejmują bowiem namysł nad zarówno zdyskursywizowaną, jak i oporną wobec władzy dyskursu stroną materialnej rzeczywistości. Noszenie sztucznej szczęki ujawnia więc w utworze kulisy „teatru ról spo¬łecznych”, sposoby kreowania normatywnej tożsamości człowieka jako twórcy, partnera seksualnego, uczes¬tnika życia codziennego. Staje się jednak także pretekstem dla bardziej fundamentalnych, ontolo¬gicz¬nych rozpoznań – do kwestionowania granicy między podmiotem i przedmiotem, a zwłaszcza między biolo¬gicznym istnieniem oraz jego technologicznym przedłużeniem. Niepiękne, niesprawne i coraz bardziej nie-ludzkie ciało zdradza tu dzięki protezie swój kolejny po queerowaniu, performatywny aspekt, mocno zako¬rzeniony w feno¬menie dys¬ponujących sprawczością realiów. U Białoszewskiego otwiera to pod¬miot na hybry¬dyczną egzys¬tencję, będącą już zawsze skutkiem pozostawania-w-relacji oraz nieustannych negocjacji z dyk¬tującymi warunki rzeczami. Poetycki namysł nad taką nieesencjalną tożsamością zdecy¬dowanie wykra¬cza tym samym poza ramy poststrukturalistycznego paradygmatu. Obraz współkonsty¬tuującego się z protezą człowie¬ka moż¬na by już raczej umieścić w perspektywie poszukiwań wyprzedzających posthumanizm.

Refine search results

1 Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

1 Humanistyka i Przyrodoznawstwo

1 InterAlia: Pismo poświęcone studiom queer

3 Filipowicz A.

1 Anna Filipowicz – dr a. w. K. T. L. i. K. A. t. U. G. O. z. s. f. p. h. i. a. z. w. p. l. w. s. O. m. i. a. Z. p. m. n.

1 Uniwersytet Gdański I. F. P.

1 afilipowicz@wp.pl

1 2018

1 2016

1 2013

„Mamy oczy szeroko zamknięte na to, co nadchodzi”

Od beztroskiego małpiego ludku do mądrego pana Pongo. Strategie post-ludzkie w późnej poezji Tadeusza Różewicza

Od kampowej burleski do (post)konstruktywistycznego performansu. O sposobach noszenia sztucznej szczęki w poezji Mirona Białoszewskiego