Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Władimir Klimonow Университет им. Гумбольдта, Берлин, Germany klimonow@web.de   KSZTAŁTOWANIE SYSTEMU PARADYGMATÓW ASPEKTUALNYCH W JĘZYKU ROSYJSKIM Streszczenie Reorganizacja wyjściowego systemu paradygmatów aspektualnych w języku staroruskim jest rozpatrywana w ramach teorii gramatyki naturalnej. Według tej teorii zmiany gramatyczne w systemach morfologicznych języków naturalnych są determinowane przez ograniczoną liczbę typologicznie relewantnych zasad cechowania (czyli praw preferencji). Te zasady objaśniają zmiany gramatyczne zaświadczone w rozwoju historycznym systemu paradygmatów aspektualnych czasownika rosyjskiego i projektują kierunek zmian w paradygmatach aspektualnych w języku rosyjskim. W historycznym rozwoju systemu paradygmatów aspektualnych w języku rosyjskim optymalne ikoniczne paradygmaty perfektywacji wypierają nieoptymalne kontraikoniczne paradygmaty imperfektywacji i nieoptymalne nieikoniczne synkretyczne paradygmaty aspektualne. We współczesnym języku rosyjskim paradygmaty perfektywacji są preferentne w stosunku do rywalizujących z nimi paradygmatów imperfektywacji i synkretycznych paradygmatów aspektualnych. Udzial optymalnych ikonicznych paradygmatów perfektywacji w zasobie środków formalnych wyrażania znaczeń aspektualnych ciągle wzrasta we współczesnym języku osyjskim. To wszystko wskazuje na to, że system paradygmatów aspektualnych w języku rosyjskim rozwija się w kierunku ekonomii, to jest optymalnej organizacji paradygmatów aspektualnych. SHAPING OF THE SYSTEM OF ASPECT PARADIGMS IN RUSSIAN SummaryThe reorganization of the initial system of aspect paradigms in Old Russian is investigated in the framework of the theory of natural grammar. It is claimed in accordance with this theory that the grammatical changes in morphological systems of natural languages are determined by a limited set of typologically relevant markedness principles (or preference laws). These principles explain the attested diachrony of grammatical changes in the system of aspectual paradigms of Russian verb and predict the general direction in its development. During the historical development of the system of aspectual paradigms in Russian optimal iconic perfectivizing paradigms are ousting non-optimal countericonic imperfectivizing paradigms as well as non-optimal non-iconic aspectual syncretic paradigms. In contemporary Russian aspectual paradigms of perfectivization are preferable referring to competitive aspectual paradigms of imperfectivization and syncretic aspectual paradigms. The share of optimal paradigms of perfectivization is constantly increasing in modern Russian. Consequently, there is direct evidence for the development of the system of Russian aspect paradigms towards economy, i.e. towards optimal organization of aspect paradigms.
PL
TENDENCJA DO OSZCZĘDNOŚCI W SYSTEME ASPEKTUALNYM CZASOWNIKA ROSYJSKIEGO Streszczenie Struktury gramatyczne z wykładnikami aspektualnymi są rozpatrywane w niniejszej pracy w powiązaniu z ich wzorami kognitywnymi. Optymalne struktury gramatyczne wykazują maksymalną zgodność z ich kognitywnymi korelatami. Takie struktury są charakteryzowane przez minimalne obciążenie zdolności językowej nosiciela języka. W zakresie aspektualności gramatycznej optymalne są ikoniczne paradygmaty perfektywacji, które we współczesnym języku rosyjskim wypierają nieoptymalne kontraikoniczne paradygmaty wtórnej imperfek-tywacji i nieikoniczne paradygmaty synkretyczne. W obrębie aspektualności leksykalnej kontekstualne i syntaktyczne wskaźniki aspektualności, które posiadają tylko jedne znaczenie akcjonalne (to znaczy znaczenie rodzaju czynności) są mniej skomplikowane niż wykładniki morfologiczne (to znaczy prefi ksy i sufi ksy), które łączą informację aspektową i informa-cję akcjonalną. Z tego powodu struktury gramatyczne ze wskaźnikami kontekstualnymi i składniowymi są optymalne i dlatego też preferowane. Udział takich struktur optymalnych w zasobie środków wyrażania znaczeń aspektualnych ciągle w języku rosyjskim wzrasta. THE TENDENCY TOWARDS ECONOMY IN THE ASPECTUAL SYSTEM OF THE RUSSIAN VERB Summary Grammatical structures with aspectual markers are considered here in relation to their cog-nitive prototypes. Optimal grammatical structures exhibit maximal correspondence with their cognitive models. Such structures are characterized by a minimal strain on the native speaker’s linguistic abilities. In the sphere of grammatical aspectuality, iconic paradigms of perfec-tivization are optimal. In present-day Russian, they are ousting non-optimal countericonic paradigms of secondary imperfectivization as well as non-iconic syncretic paradigms. In the fi eld of lexical aspectuality, contextual and syntactic markers with a single actional meaning are simpler exponents of aspectuality than morphological markers, the latters combining the information with respect to the aspect and the Aktionsart. That is the reason why grammatical structures with contextual and syntactic indicators of aspectuality are optimal and therefore preferable. As far as the repertoire of the means of expression of aspectuality is concerned, the share of such constructions is constantly increasing in contemporary Russian.
PL
ZDARZENIA, ICH KONCEPTUALNA KATEGORYZACJA A MANIFESTACJAW JĘZYKU ROSYJSKIM W PORÓWNANIU Z JĘZYKIEM NIEMIECKIM Streszczenie Zdarzenia, czyli ewentywy, i ich podklasy są reprezentowane w językach rosyjskim i niemeckim na poziomie kategoryzacji konceptualnej jako wiązki, czyli zbiory cech semantycznych i na poziomie manifestacji wyjściowych struktur konceptualnych przy pomocy indykatorów formalno-językowych czyli markerów aspektualności (morfologicznych, skladniowych i kontekstualnych). Różna dystry-bucja nienacechowanych, to znaczy optymalnych, czyli preferentnych, a nacechowanych, to znaczy nieoptymalnych, czyli niepreferentnych eksponentów aspektualności w tych dwóch językach odzwier-ciadla typologicznie relewantne właściwości systemów gramatycznych porównywanych języków. W języku rosyjskim z jego bogatym repertuarem środków wyrażania informacji aspektualnej można zaobserwować konkurencję różnych typów markerów aspektualnych. Wypieranie nacechowanych indykatorów aspektualności przez indykatory nienacechowane świadczy o odziaływaniu tendencji do oszczędności, to znaczy do optymalnego układu systemu aspektualnego czasownika rosyjskiego. EVENTS AND THEIR CONCEPTUAL CATEGORIZATION AND MANIFESTATIONIN THE RUSSIAN LANGUAGE COMPARED TO GERMAN Summary In Russian and in German events (eventiva) and their subclasses are represented on two levels: on the level of conceptual categorization (as a set of semantic features) and on the level of the mani-festation of conceptual base structures (means of expression are here morphological, syntactic and contextual markers of aspectuality). The different distribution of the natural (i.e. of the optimal or preferential) and the non-natural (i. e. of the non-optimal or non-preferential) exponents of aspectual-ity refl ects the typologically relevant peculiarities of the grammatical systems of the two languages compared. In the Russian language with its rich repertoire of means of expressing aspect information a competition between the different types of aspectual markers can be noticed. The replacement of non-natural markers of aspectuality by natural markers proves the existence of a tendency to language economy, i. e. to the optimal organization of the aspect system of Russian verbs. 
PL
Władimir Klimonow Университет им. Гумбольдта, Berlin, Germany klimonow@web.de   UDZIAL ASPEKTU CZASOWNIKOWEGO W KSZTAŁTOWANIU ZNACZENIA MODALNEGO W WYPOWIEDZENIU Streszczenie Na podstawie analizy głównych znaczeń modalnych w wypowiedzeniach z czasownikami niedokonanymi i dokonanymi w czasie teraźniejszym we współczesnym języku rosyjskim autor wyprowadza wniosek, że w standardowych kontekstach modalność bazowa (czyli agentywna) jest połączona z aspektem niedokonanym, a modalność epistemiczna (czyli lokutywna) z aspektem dokonanym THE CONTRIBUTION OF THE VERBAL ASPECT TO THE SHAPING A MODAL MEANING IN A UTTERANCE Summary Based on the analysis of main modal meanings in utterances with imperfective and perfective present forms in modern Russian, the author make the conclusion that in standard modal contexts base (or agentive) modality is linked with imperfective aspect whereas epistemic (locutive) modality is linked with perfective aspect. 
PL
REORGANIZACJA PARADYGMATÓW ASPEKTOWYCH I ZATRATA OPOZYCJI NIEITERATYWNOŚCI/ITERATYWNOŚCI W JĘZYKU ROSYJSKIM Streszczenie Reorganizacja rosyjskiego systemu aspektualnego jest rozpatrywana w ramach teorii gramatyki naturalnej. Według tej teorii zmiany gramatyczne w systemach morfologicznych języków naturalnych są determinowane przez ograniczoną liczbę zasad cechowania (czyli zasad naturalności, czyli zasad preferencji). Te typologicznie relewantne zasady funkcjonują jako prawa zmian gramatycznych. One decydują o kierunku zmian morfologicznych. Te zasady objaśniają zaświadczony rozwój historyczny zmian gramatycznych w rosyjskim systemie aspektualnym i w zakresie wspóldzialania aspektualności i iteratywności. THE REORGANIZATION OF ASPECT PARADIGMS AND THE LOSS OF THE OPPOSITION NON-ITERATIVITY/ITERATIVITY IN RUSSIAN Summary The reorganization of the aspect system of Russian is investigated in the framework of the theory of natural grammar. It is claimed that the grammatical changes in morphological systems of natural languages are determined by a limited number of markedness principles (or naturalness principles, or preference principles). These typologically relevant principles are considerated as the grammatical laws of change. They determine the direction of morphologically-induced changes. These principles explain the attested diachrony of grammatical changes in the aspect system of Russian and in the area of interaction between aspectuality and iterativity.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.