Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 4

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Non-invasive survey of Christian basilicas at Ptolemais - geophysical prospection

100%
Misiewicz K.
Światowit
|
2009-2010
|
vol. Tom VIII (XLIX), fasc. A
31-39
PL
W latach 2007-2010 przebadano 30 hektarów w obrębie murów miejskich Ptolemais za pomocą prospekcji geofizycznych, w ramach realizacji grantu dotyczącego bazylik chrześcijańskich. Prospekcje miały na celu z jednej strony rozpoznanie położenia budowli w kontekście planu miasta, z drugiej zaś lokalizację zachowanych pozostałości niewidocznych na powierzchni i odtworzenie ich oryginalnego planu oraz wyodrębnienie prawdopodobnych przebudów w okresie ich użytkowania. W badaniach zastosowano metodę magnetyczną, umożliwiającą stosunkowo szybkie rozpoznanie znacznych obszarów, oraz metodę elektrooporową, dostarczającą danych o głębokości zalegania i kontekście stratygraficznym lokalizowanych pozostałości. Wszystkie mapy ilustrujące rezultaty rozpoznania geofizycznego przygotowano w koordynatach lokalnych (siatce geodezyjnej stanowiska Ptolemais) i globalnych (WGS84), co pozwoliło na ich łączenie zarówno z planami topograficznymi, jak i zdjęciami z powietrza wykonywanych dla potrzeb prospekcji nieinwazyjnych. Dało to także podstawę do wykorzystania danych z prospekcji nieinwazyjnych w przygotowywanym systemie informacji przestrzennej o stanowisku Ptolemais. Identyfikację budowli, które można było interpretować jako bazyliki chrześcijańskie, przeprowadzono w oparciu o analizę zachowanych na powierzchni fragmentów zabudowy, posiadających cechy charakterystyczne dla tego typu architektury - absydy, filary i kolumny z dekoracją w postaci krzyży, palmet i innych symboli chrześcijańskich. Przeprowadzona analiza uzyskanych danych nie dotyczy wszystkich istniejących tu kompleksów zabudowy o charakterze sakralnym z okresu chrześcijańskiego, ale tylko tych, których pozostałości udało nam się jednoznacznie zidentyfikować. Analizowane zespoły architektoniczne są rozmieszczone nieregularnie w różnych częściach miasta (Ryc. 1). Niektóre z nich znajdują się w sąsiedztwie budynków o charakterze publicznym, czy głównych traktów komunikacyjnych (Ryc. 1:2,3,8), inne wśród zabudowy o cechach typowo mieszkalnych (dotyczy to Bazyliki Centralno-Zachodniej, Bazyliki Zachodniej czy prawdopodobnego zespołu klasztornego (Ryc. 1:4,5,7). W artykule omówiono wyniki rozpoznania z zastosowaniem metod nieinwazyjnych w następujących rejonach prac: w sąsiedztwie Bazyliki Centralnej, przy Bazylice Centralno-Zachodniej, przy ulicy centralnej - Via Monumentale, w rejonie Fortu Zachodniego, w otoczeniu Bazyliki Zachodniej, przy murach obronnych w południowo-zachodniej części miasta. Bazylika Centralna Regularny układ anomalii (struktury liniowe z kątami prostymi) pozwala na lokalizację zachowanych pozostałości w terenie i hipotetyczne odtworzenie planu tak samej bazyliki, jak i budowli towarzyszących. Analizując mapy przedstawione na Ryc. 3 musimy brać pod uwagę fakt, że anomalie magnetyczne mogą być wywołane przez pozostałości z różnych epok, zalegające zarówno pod powierzchnią gruntu, jak i na znacznych głębokościach (powyżej 2 m) i niekoniecznie muszą odnosić się do jednego okresu chronologicznego. Musimy również uwzględnić to, że część obserwowanych anomalii w rozkładzie pola magnetycznego jest wywołana nie przez pozostałości architektoniczne, a przez zachowane w terenie fragmenty systemu doprowadzania i odprowadzania wody - rury kamienne i terakotowe (Ryc. 3:F), cysterny, studzienki rewizyjne. Pozostałości zabudowy wywołują anomalie o regularnym kształcie. Generalnie mieszczą się one w siatce ulic, zajmując całą szerokość insuli. Mogą one wiązać się zarówno z zespołem Bazyliki Centralnej, jak i z pozostałościami zabudowy, prawdopodobnie mieszkalnej, z wcześniejszego okresu. Uwzględniając powyższe obserwacje, przygotowano mapę (Ryc.6) i wyznaczono położenie przypuszczalnych pozostałości architektonicznych. Wydaje się, że kompleks zabudowy w rejonie pozostałości bazyliki obejmował obszar ok. 32x22 m, od strony południowo-zachodniej przylegający do ulicy, a od północno-wschodniej zamknięty murem. Od wschodu i zachodu mógł istnieć tu symetrycznie ułożony ciąg pomieszczeń o szerokości ok. 4 m, przylegający do zewnętrznych ścian. Do głównego bloku zabudowy od południowego zachodu przylegało wąskie (ok. 2,5 m) pomieszczenie możliwe do wyznaczenia na długości ok. 12 m, zajmujące część ulicy. Dalej na południe zalegają pozostałości sześciokątnej budowli o średnicy prawie 11 m i powierzchni ponad 75 m2. Przypuszczalnie była ona związana z głównym kompleksem Bazyliki, ale nie można wykluczać, że była budowlą wolnostojącą lub związaną z wcześniejszą zabudową mieszkalną. Należy podkreślić, że prezentowany na Ryc. 6 i omówiony powyżej plan jest wyznaczony hipotetycznie. Dotyczy to szczególnie połączeń między poszczególnymi fragmentami murów, ale także ich szerokości i stanu zachowania. Dla jego weryfikacji konieczne są sondaże archeologiczne zarówno przez ulicę przebiegającą na południowo-zachodniej granicy kompleksu, jak i w obrębie poszczególnych wydzielonych pomieszczeń. Bazylika Centralno-Zachodnia W tym rejonie badań zarejestrowano bardzo podobny układ anomalii w rozkładzie wartości gradientu natężenia pola magnetycznego jak w opisywanym wcześniej rejonie Bazyliki Centralnej. Również tutaj występują anomalie, które mogą być wywołane zarówno przez nierówności powierzchni (Ryc. 10:A), granice ulic (anomalie dipolowe - Ryc. 10:C), jak i pozostałości architektury. Wśród tych ostatnich wydzielają się wąskie anomalie liniowe w miejscach, gdzie zachowały się przypuszczalnie pojedyncze mury i ich fundamenty (Ryc. 10:D), oraz szersze, nieregularne strefy podwyższeń wartości natężenia pola magnetycznego tam, gdzie występują zwalone ściany lub zagruzowane pomieszczenia (Ryc. 10:E). Wyniki pomiarów przeprowadzonych w 2010 roku z zastosowaniem magnetometru cezowego i gradientometru transduktorowego (Ryc. 11) pozwoliły na uzupełnienie danych dotyczących bardziej kontekstu urbanistycznego niż lokalizacji samych elementów konstrukcyjnych budowli. Jak widać na mapach interpretacyjnych (Ryc. 12, 13) obok zarejestrowanych jako anomalie dipolowe granic ulic występują fundamenty ścian dwóch prostokątnych pomieszczeń (o wymiarach 5,4x7,60 i 4x6 m) nieco odsuniętych od ulicy na południowym zachodzie, i mur na skraju ulicy od północnego wschodu. Biegnący wzdłuż ulicy mur mógł stanowić zewnętrzną ścianę kościoła. Przypuszczalne rozmiary budowli wynosiłyby 18,4x22 m. Nie jest wykluczone, że pozostałości zabudowy wywołujące anomalie w południowo-zachodniej części badanego rejonu pochodzą z wcześniejszej fazy i nie są związane z widocznymi na powierzchni reliktami bazyliki, ale tego nie da się jednoznacznie rozstrzygnąć wyłącznie na podstawie analizy badań geofizycznych. Via Monumentale (Paulus) Z przeprowadzonych pomiarów wynika, że budowla z absydą w pobliżu willi Paulusa przy Via Monumentale, której relikty widoczne były na powierzchni jeszcze w XIX wieku i są wciąż częściowo zachowane, miała pierwotnie formę prostokąta i zajmowała obszar o wymiarach 18x22,5 m. Nie jest wykluczone, że w centralnej części istniały dwa ciągi filarów (kolumn?) podtrzymujących sklepienie. Od strony południowo-zachodniej budowla przylegała do ulicy, zajmując ponad połowę szerokości insuli. W narożnikach występują anomalie, które mogą być wywołane przez pozostałości fundamentów ścian pomieszczeń (Pastoforia?), o wymiarach 3,90x4,85 m. Pomieszczenie północno-wschodnie wydaje się być mocno zagruzowane. Nie jest wykluczone, że zalegają tam pozostałości wyższej kondygnacji (klatka schodowa?). Fort Zachodni Rejon położony w pobliżu Fortu Zachodniego był najtrudniejszy do przebadania za pomocą pomiarów magnetycznych. Wzniesiony tu pod koniec XIX i na początku XX wieku kompleks militarny praktycznie zniszczył oryginalny układ powierzchni terenu. Ponadto obszar ten był wyjątkowo zaśmiecony zalegającymi na powierzchni gruntu przedmiotami metalowymi, zarówno współczesnymi, jak i pochodzącymi z okresu budowy fortu. Jak widać na Ryc. 25, zabudowany obszar zajmował powierzchnię ok. 50x52,5 m. Nie jest jednak pewne, czy zachowane pozostałości pochodzą z tej samej fazy budowlanej. Bezsprzecznie można wydzielić prostokątny budynek w północno-wschodniej części przebadanego terenu (Ryc. 26 - zaznaczony kolorem zielonym). Nie da się jednak rozstrzygnąć, czy widoczne fragmenty absydy, powiązane zapewne z zaznaczonym na żółto fundamentem muru w południowej części rejonu prac, należały do tej samej budowli, której fragmenty widoczne są w części centralnej i północnej. Można uznać za prawdopodobną hipotezę, że widoczne na powierzchni fragmenty architektoniczne oraz zalegające na różnych głębokościach pozostałości wywołujące anomalie w rozkładzie wartości pola magnetycznego, należały do budowli rozplanowanych na odmiennych osiach (wschód-zachód i północ-południe). Bazylika Zachodnia Prospekcja magnetyczna przeprowadzona w rejonie Bazyliki Zachodniej miała na celu przede wszystkim lokalizację ewentualnych innych konstrukcji w bezpośrednim sąsiedztwie tego częściowo zrekonstruowanego obiektu. Wydaje się, że Bazylika stanowiła jedną z centralnych budowli w rejonie zamkniętym między murami miejskimi na zachodzie, ulicą prowadząca do Bramy Tokryjskiej na południu, ulicą ograniczającą insule z zabudową mieszkalną na wschodzie i szeroką ulicą wiodącą w kierunku muru obronnego na północy. Jak wynika z analizy rezultatów pomiarów magnetycznych (Ryc. 27,28), w tej części miasta zachowały się pozostałości oryginalnej hellenistycznej siatki ulic (Ryc. 28:1) z widocznymi śladami przebudowy z późniejszego okresu (Ryc. 28:2). Na podstawie danych uzyskanych wyłącznie metodami nieinwazyjnymi nie możemy oczywiście stwierdzić, jak zmienił się charakter zabudowy tej części miasta w momencie wzniesienia Bazyliki. Nie odpowiemy na pytanie, czy pozostałości dawnej zabudowy w jej sąsiedztwie nadal pełniły swoją pierwotną - mieszkalną - funkcję, czy też zmieniły swój charakter, włączone w kompleks budowli towarzyszących Bazylice. Z samego planu zabudowy tej części miasta może wynikać, że Bazylika była centralną wzniesioną tutaj budowlą, ale nie jesteśmy w stanie odtworzyć sposobu funkcjonowania powstałego, nowego założenia urbanistycznego. Zabudowania klasztorne (?) w południowo-zachodniej części miasta Interpretacja zarejestrowanych anomalii w natężeniu pola magnetycznego, w południowo-zachodniej części miasta, jako pozostałości zabudowań klasztornych, opiera się zarówno na analizie zachowanych tutaj reliktów, jak i na obserwacjach terenowych. W miejscu występowania anomalii, na powierzchni, widoczne są liczne elementy architektoniczne wykonane z dobrej jakości kamienia, z fragmentami dekoracji o symbolice chrześcijańskiej, oraz znaczne ilości ceramiki, którą można datować ogólnie na okres bizantyjski. Jak widać na Ryc. 29, zarejestrowane anomalie magnetyczne są najprawdopodobniej wywołane przez pozostałości fundamentów kompleksu pomieszczeń skupionych wokół dziedzińca centralnego. Od południa kompleks jest ograniczony szeroką ulicą, wytyczoną na osi wschód- zachód i prowadzącą w kierunku muru obronnego. Niewykluczone, że w miejscu, gdzie ulica dochodziła do muru, zachowały się pozostałości bramy, widoczne jako fundamenty dwóch pomieszczeń prostokątnych, o wymiarach ok. 5x5 m, wychodzących przed lico muru. Dla jednoznacznej weryfikacji charakteru i funkcji budowli, których pozostałości wywołują zarejestrowane w tym miejscu anomalie w rozkładzie natężenia pola magnetycznego, konieczne są dalsze analizy danych, uzupełnione sondażami archeologicznymi, które pozwolą na ustalenie stratygrafii zachowanych reliktów i ich datowanie bezwzględne. Powyższa uwaga dotyczy wszystkich rejonów badań, których wyniki tu omówiono. Jest bowiem oczywiste, że dane dostarczone dzięki zastosowaniu metod nieinwazyjnych, chociaż stanowią istotny element prowadzonych analiz, nie są jednak w stanie udzielić odpowiedzi na wszystkie pytania stawiane w archeologicznym procesie badawczym.
2

Gonio (Georgia). Non-invasiye surveys of the Roman fort of Apsaros -2012 Season

63%
Misiewicz K., Karasiewicz-Szczypiorski R.
Światowit
|
2013
|
vol. Tom X (LI), fasc. A
117-121
PL
Nieinwazyjne badania twierdzy Apsaros, wyko-nane w dniach 15-30 czerwca 2012 roku, miały na celu uzyskanie informacji pozwalających na odpowiednie przygotowanie dalszych pracy badawczych (wskazanie lokalizacji wykopów) na tym stanowisku, zaplanowanych przez Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW. W ramach podjętych działań wykonano zdjęcia z powietrza, pomiary topograficzne i rozpoznanie geofizyczne z zastosowaniem metody magnetycznej. Pozyskane dane opracowano w postaci ortofotomap, trójwymiarowych modeli rozkładu rejestrowanych wartości parametrów fizycznych gruntu, kolorowych i czarno-białych map zmian wartości wektora całkowitego natężenia pola magnetycznego i wartości pseudo- gradientu jego składowej poziomej Hz. Umieszczenie danych w ujednoliconym systemie koordynat geograficznych (UTM strefa 37 T) pozwala na lokalizację wydzielonych anomalii geofizycznych w terenie i zaplanowanie koniecznych sondaży wykopaliskowych w miejscach prawdopodobnego występowania pozostałości zabudowy wewnątrz twierdzy.
3

Ptolemais, Libya, 2010

51%
Kowarska Z., Lenarczyk S., Lewartowski K., Misiewicz K.
Światowit
|
2009-2010
|
vol. Tom VIII (XLIX), fasc. A
195-197
PL
Działalność Polskiej Misji Archeologicznej w Ptolemais w 2010 roku obejmowała kontynuację prac wykopaliskowych, kontynuację badań geofizycznych i topograficznych miasta antycznego oraz studium bazylik chrześcijańskich (p. str. ), a została uzupełniona zajęciami praktycznymi dla młodych libijskich archeologów, wytypowanych przez Departament Starożytności w Bengazi. Prace wykopaliskowe skupione były na odsłonięciu ostatniego, nie badanego jeszcze fragmentu tzw. Domu Rzemieślnika. Przyniosły one odkrycie kolejnego pieca z fazy użytkowania terenu po zniszczeniu domu oraz płytowane i cementowe posadzki, a także pokryte mozaiką impluvium na znajdującym się tu dziedzińcu. Przy okazji prowadzono też prace weryfikacyjne przy wcześniej już odkrytych fragmentach domu oraz cysterny lub zbiornika, zawierającego oczyszczoną glinę, przygotowaną dla produkcji naczyń lub lamp. Badania geofizyczne, dzięki nowemu sprzętowi, znacznie nabrały tempa i objęły już swym zasięgiem większą część miasta antycznego. Ujawniły one wiele budowli skrytych pod ziemią, potwierdziły elementy rozplanowania miasta, znane z wcześniejszych badań, np. wielkość insulae czy szerokość ulic.
4

POLISH ARCHAEOLOGICAL RESEARCH IN PTOLEMAIS (LIBYA) IN 2007-2009. PRELIMINARY REPORT

27%
Żelazowski J., Rekowska-Ruszkowska M., Kowarska Z., Lenarczyk S., Chmielewski K., Rosłoniec E., Jaworski P., Misiewicz K., Lewartowski K., Yacoub G., Bogacki M., Małkowski W., Polak Z.
Światowit
|
2009-2010
|
vol. Tom VIII (XLIX), fasc. A
9-30
XX
W latach 2007-2009 kontynuowano - rozpoczęte w 2001 przez prof. Tomasza Mikockiego - prace wykopaliskowe na terenie tzw. Willi z Widokiem, obejmującej kompleks kilku domów, a także rozwijano projekt badań nad topografią miasta antycznego przy użyciu metod geofizycznych, prospekcji terenowej i fotografii latawcowej. oProwadzono też prace konserwatorskie nad zabezpieczeniem odkrytych mozaik i malowideł ściennych. Eksploracja archeologiczna miała na celu odsłonięcie możliwie największych partii domów odkrytych już wcześniej. Badano więc kompleks pomieszczeń leżących na północny wschód od płytowanego atrium; odsłonięto też całe wschodnie skrzydło Domu Leukaktiosa; rozpoznano pomieszczenia leżące wzdłuż ulicy zachodniej, należące do domu z mozaiką geometryczną; próbowano też odpowiedzieć na pytanie o charakter późnoantycznego pomieszczenia z absydą. Cechą charakterystyczną niemal całego badanego obszaru jest jego intensywne użytkowanie w celach wytwórczych i magazynowych w okresie po zniszczeniach w III i IV w. Zazwyczaj działalność ta wykorzystywała stare posadzki, toteż akumulowały się na nich warstwy użytkowe. Zaobserwowano ślady produkcji wina, której służyło siedem, odkrytych w różnych pomieszczeniach, podziemnych zbiorników wykonanych z zaprawy hydraulicznej, rozmieszczonych wyraźnie w dwóch rejonach: V 1-3 w R 46 i R 75, oraz V 4-7 w R52 i R 59. Zbiornikom drugiej grupy towarzyszyła posadzka z zaprawy, położona na wcześniejszej, i ukształtowana w sposób uniemożliwiający spływanie cieczy do wnętrz. Natomiast nie ma takiej posadzki przy zbiornikach pierwszej grupy. W ich przypadku wylewy zostały otoczone zaprawą hydrauliczną lub niewielkim płytowaniem kamiennym. Głębokość zbiorników jest różna, waha się od ok. 2 m (grupa pierwsza) do ponad 3 m (grupa druga). Wszystkie zbiorniki mają elementy pozwalające na przykrycie ich pokrywami lub płytami kamiennymi. W ich wnętrzach, na różnej głębokości, występuje niewielkie przewężenie, służące zapewne osadzaniu na jego brzegu jakiejś instalacji, np. sit. Prawdopodobnie również z produkcją wina miała związek platforma w R 73, o bardzo gładkiej powierzchni, wykonana z zaprawy hydraulicznej. Pozostałością drugiego rodzaju aktywności produkcyjnej są piece różnego przeznaczenia. Największy z nich - K 3 - w pomieszczeniu R 70 miał dwuczęściową komorę i dwie fazy użytkowania, jednak nie dało się ustalić jego przeznaczenia. Wiadomo natomiast, że mały piec w R 73 służył do wypalania wapna, natomiast piec w R 45 - do wypalania ceramiki. Zapewne potrzebom tego samego garncarza służyła też glina składowana w pobliskim zbior-niku V 1, w którym znaleziono też niewypalone naczynia z niej wykonane. Na całym badanym obszarze występuje szereg poziomów zniszczeń, zawierających fragmenty ceramiki środkowo- i późnorzymskiej, lamp, szkła, tynków i malowideł ściennych, przedmiotów metalowych, tessery i monety. W niektórych częściach, głównie w zachodniej, w niższych poziomach widoczny był popiół i węgle drzewne. Główny składnik warstw zniszczenia stanowiła glina wraz z drobnymi fragmentami ceramiki i kamykami, pochodząca z konstrukcji ścian, które w wyższych partiach były zrobione z cegły suszonej. Ukończono badania we wschodniej części Domu Leukaktiosa, który sięgał do samej ulicy, zajmując całą szerokość insuli. Jego szerokość, 36,61 m, wyznaczają: mur W 1 od zachodu i nowo odkryty W 157, biegnący wzdłuż ulicy wschodniej. Poniżej W 157 leży zbudowany z dużych bloków mur W 164, datowany na okres hellenistyczny. Wraz z W 1 od zachodu wyznacza on pierwotną szerokość insuli okresu ptolemejskiego (36 m). Większą część wschodniego skrzydła zajmuje duży dziedziniec R 46, oddzielony od ulicy serią pomieszczeń, częściowo płytowanych, trudnych do rozpoznania ze względu na zły stan zachowania. Prowadziły z nich na dziedziniec przejścia, z których największe i niewątpliwie główne wyznacza duży próg na wysokości płytowania R 77. Z Domem Leukaktiosa dziedziniec połączony był równie szerokim wejściem poprzez pomieszczenie R5. Dziedziniec był wyłożony zaprawą, tworzącą dwie warstwy. W wyższej znajdował się odcisk kolumny, należącej do wyposażenia drugiej fazy użytkowania dziedzińca, kiedy to bazy, kapitele i trzony służyły jako stoły i siedziska. Pod posadzką znaleziono fragmenty murów W 49 i W 165 należących do wcześniejszej fazy użytkowania. Posadzka mozaikowa pomieszczenia R 45, graniczącego od południa z dziedzińcem, położona na niższym od niego poziomie, też mogła należeć do tej wcześniejszej, słabo rozpoznawalnej fazy. Granicę Domu Leukaktiosa od północy wyznacza mur W 168 (= W 114). Pomiędzy nim a dziedzińcem znajduje się jeszcze mur W 167, również z progiem ze śladami długotrwałego lub intensywnego użytkowania. Pierwotne pomieszczenie, jakie tworzyły te mury, zostało podzielone przez wybudowany później W 171 na dwa osobne (R 80, R 81). Od ulicy wschodniej R 81 oddzielało bardzo zniszczone pomieszczenie z fragmentem zachowanego opus signinum. Przejście między R 80 i R 81 było wyposażone w profilowane ościeżnice, a jego szerokość sugeruje, że było ono przykryte łukiem. W tym rejonie znajdowało się też wiele fragmentów malowideł ściennych oraz zaprawy przy-gotowanej pod malowidła. Znaleziono też kamienną bazę, być może pod posąg, co wraz z wystrojem architektonicznym wskazuje na istotne znaczenie pomieszczeń R 80 i R 81, które nie były połączone bezpośrednio z wnętrzem Domu Leukaktiosa. Dom z Atrium znajduje się na poziomie nieco wyższym niż Dom Leukaktiosa, jednak tworzył z nim pierwotnie jedną całość, o czym świadczy zamurowane przejście w murze W 14. Dokładne badania atrium (R 51) wykazały, że płytowanie dookoła impluvium jest nachylone w taki sposób, by woda opadowa ściekała do basenu, co sugeruje, że mimo znalezienia tam baz kolumn, było to pierwotnie pomieszczenie nie zadaszone. Wydaje się więc prawdopodobne, że pomieszczenie R 54, leżące w głębi i nieco wychodzące poza szerokość atrium, mogło stanowić rodzaj portyku. Nadmiar wody odprowadzano dwoma kanałami, jednym do ulicy zachodniej, a drugim do cysterny C 1. Na południe od atrium znajduje się pomieszczenie R 48, połączone z nim szerokim wejściem o profilowanych ościeżnicach oraz ze śladami malowideł ściennych po obu jego stronach, co wskazuje na oficjalną funkcję tego pokoju. Poniżej jego posadzki znajduje się fragment muru W 130 należącego do najwcześniejszej w tym rejonie Ptolemais, hellenistycznej zabudowy. Do kompleksu atrium zaliczają się także pomieszczenia R 52 z fragmentami malowideł ściennych i R 59 tworzące jego wschodnie skrzydło. Na północny wschód od atrium odsłonięto duży, płytowany dziedziniec R 68 z impluvium. Wraz z pomieszczeniami R 70, R 71, R 72, R 73 i R 83 tworzy on kolejny dom, niezbadany jeszcze w jego wschodniej części. Taki układ jest wynikiem kolejnych zmian, jakie musiały tu następować, i podziałów zabudowy na mniejsze domy. Świadectwem takich zmian jest np. blok w płytowaniu dziedzińca ukształtowany tak, by odprowadzać z niego nadmiar wody do pomieszczenia R 32, które należało do Domu Leukaktiosa. W sąsiadującym z dziedzińcem od zachodu pomieszczeniu R 70 znaleziono fragmentarycznie zachowaną posadzkę mozaikową i ślady przebudowy w późnym okresie użytkowania tej części domu. Całkowite odsłonięcie Domu z Atrium pozwoliło na przestudiowanie dekoracji malarskiej tego niewielkiego zespołu. Jej pozostałości, zachowane w dolnej części, odkryto w trzech pomieszczeniach południowej partii domu: R 50, R 48, R 52. Nigdzie nie znaleziono śladów kompozycji figuralnych - występuje tu tylko dekoracja w formie pasów i oddzielonych liniami paneli oraz malarskiej imitacji różnych rodzajów marmuru. Podobne malowidła znane są z Domu Leukaktiosa i wielu innych domów Cyrenajki. Prace o niewielkim zakresie prowadzono też wzdłuż zachodniej ulicy (R 74, R 79, R 76). Uchwycono północną, bardzo zniszczoną, kontynuację głównego muru W 1 ograniczającego zabudowę insuli od strony zachodniej. Duży blok, tworzący próg, może wskazywać na istnienie wejścia z ulicy do pomieszczenia R 74. Wszystkie trzy pomieszczenia wykazują intensywne ślady użytkowania po okresie zamieszkania domu. Podjęto próbę zbadania pomieszczenia z absydą R 65. Ze względu na znaczną koncentrację gruzu kamiennego w jego wnętrzu nie zdołano osiągnąć posadzki. W wypełnisku znaleziono fragment późnoantycznego architrawu oraz kolumny o spiralnym żłobkowaniu, a także bardzo niewiele fragmentów ceramicznych, marmurowych i odłamków cegieł. Wyjaśnienie więc, czy mamy do czynienia z budowlą kościelną, czy też z reprezentacyjną salą rezydencji późno antycznej, trzeba odłożyć na później, do czasu ukończenia prac. Przeprowadzono też intensywne prace konserwatorskie. Szczególną uwagę poświęcono ocalałym partiom malowideł ściennych. Wszystkie dobrze zachowane (ok. 80%), zostały zdjęte ze ścian i zdeponowane w Muzeum Tolmeity (Ptolemais). Ta procedura została poprzedzona drobiazgową dokumentacją rysunkową i fotograficzną. Powierzchnie malowideł oczyszczono i - w osłabionych partiach - wzmocniono żywicą syntetyczną. Następnie zabezpieczono je za pomocą warstw bibułki japońskiej, gazy bawełnianej i tkaniny bawełnianej. Malowidła odcięto od ścian za pomocą pił, noży, długich dłut i umieszczono powierzchnią malowaną w dół na paletach drewnianych, pokrytych gąbką. Natomiast malowidła pozostałe na ścianach ujęto w opaski z zaprawy, oczyszczono, wzmocniono ich powierzchnie za pomocą żywicy syntetycznej, a następnie przykryto oddychającą folią i częściowo przysypano przesianą ziemią z wykopów, by ochronić je przed zniszczeniem z przyczyn naturalnych lub antropogennych. W omawianym okresie odkryto 456 monet. Na szczególną uwagę zasługują cztery okazy republikańskie (trzy denary z lat 110-84 p.n.e. i as z II w. p.n.e.), najwcześniejsze rzymskie monety kiedykolwiek znalezione w Ptolemais. Odkryto też wiele kolejnych świadectw praktyki cięcia monet w obliczu dużego deficytu pieniądza w okresie I w. p.n.e. - I w. n.e. Skarb monet rzymskich znaleziony w 2006 roku został poddany gruntownej konserwacji, a w grudniu 2008 otwarto na Zamku Królewskim w Warszawie poświęconą mu wystawę. Istotnym elementem studium topografii miasta antycznego były prace metodami geofizycznymi. Przebadano w ten sposób łącznie 50 hektarów zachodniej i centralnej części miasta. Do pomiarów używano magnetometru protonowego, gradiometru Bartington Grad 601-2 oraz magnetometru cezowego. Rozpoznano wiele struktur znajdujących się pod powierzchnią, zrekonstruowano oryginalną, hellenistyczną siatkę ulic i jej zmiany w okresie bizantyńskim. Połączenie metod geofizycznych z fotografią latawcową i satelitarną oraz pomiarami geodezyjnymi pozwala dobrze dokumentować widoczne i niewidoczne konstrukcje w postaci ortofotomap oraz tworzyć bazę danych w systemie informacji przestrzennej (GIS). Najbliższe plany, o ile okoliczności na to pozwolą, obejmują dokończenie badania wschodniej części domu z płytowanym dziedzińcem, co pozwoli na uzyskanie całościowego obrazu trzech domów. Dokończenia wymaga też program badań geofizycznych na terenie miasta antycznego, dzięki czemu powstanie mapa całego, dostępnego badaniom obszaru. Należy też przygotować do ekspozycji malowidła przeniesione do muzeum, o ile zostanie wygospodarowana odpowiednia powierzchnia dla takiej wystawy
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.