Search results

1

VIS COGITATIVA JAKO PODMIOTOWA RACJA POZNANIA ISTNIENIA JEDNOSTKOWYCH RZECZY

100%

Sulenta P.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2015

|

vol. 58

|

issue 1

17-34

EN

The analyses made in the article belong to research on the problematic of man’s ability to acquire knowledge about what is individual and concrete. The purpose of these reflections is to present the subjective justification for the possibility of the apprehension of the individual thing; this is reduced to the indication of an appropriate faculty and subject in man. In classical metaphysics the particular reason, which is also called the cogitative faculty or power (vis cogitativa), is usually regarded as this reason. The author presents the interpretation of the cogitative faculty that M.A. Krąpiec made in the work Realizm ludzkiego poznania [The realism of human knowledge]. In the first she concentrates on the two orders of knowledge composed of the essence and existence of being. Despite the appearance that the process of knowledge moves on two different tracks, one observes close cooperation in the action of the sensory and intellectual powers; this cooperation results in a holistic perspective of an existing individual. In the second part, the author describes what the vis cogitativa is and how it acts, and compares it with the faculty of instincts in animals (vis aestimativa). In the functioning of the human and the animal senses there is no difference with regard to the change that occurs in the organ and faculty under the influence of external stimuli. However, there is a difference in the representation of the thing that takes shape in those subjects. The specific character of the function of the particular reason is expressed primarily in the synthesis of the elements of sensory and intellectual knowledge; by that synthesis it becomes possible to read and interpret the existing individual as a realization of a certain general nature, that is, as a subject that exists in itself. Thereby also the cogitative faculty, which is the place where existential judgements concerning material things are made, is presented as the main factor that provides a foundation from the side of the subject for cognitive realism.

PL

Prowadzone w artykule analizy wpisują się w badania nad problematyką zdolności człowieka do poznania tego, co jednostkowe i konkretne. Celem rozważań jest przedstawienie podmiotowego uzasadnienia możliwości ujęcia istnienia jednostkowej rzeczy, które sprowadza się do wskazania w człowieku odpowiedniej władzy-podmiotu. Na gruncie metafizyki klasycznej za rację tę zwykło się uważać rozum szczegółowy, zwany także władzą kogitatywną (vis cogitativa). Autorka prezentuje interpretację władzy kogitatywnej, jakiej na podstawie wypowiedzi św. Tomasza z Akwinu dokonał M.A. Krąpiec w pracy Realizm ludzkiego poznania. W pierwszej części uwaga koncentruje się na dwóch porządkach poznania złożonego z istoty i istnienia bytu. Mimo pozornej dwutorowości procesu poznania, obserwuje się ścisłą współpracę w działaniu władz zmysłowych i intelektualnych, która skutkuje całościowym ujęciem istniejącego indywiduum. W drugiej części scharakteryzowano, czym jest i w jaki sposób działa vis cogitativa, porównując ją z władzą instynktu u zwierząt (vis aestimativa). W funkcjonowaniu zmysłów zwierzęcych i ludzkich nie ma różnicy pod względem przemiany, jaka zachodzi w organie i władzy pod wpływem działania zewnętrznych bodźców. Różnica dotyczy natomiast przedstawienia rzeczy, które kształtuje się w tych podmiotach. Specyfika funkcji rozumu szczegółowego wyraża się przede wszystkim w syntezie elementów poznania zmysłowego i intelektualnego, dzięki której możliwe staje się odczytanie istniejącego indywiduum jako realizacji pewnej ogólnej natury, czyli istniejącego w sobie podmiotu. Tym samym władza kogitatywna, będąca miejscem wydawania sądów egzystencjalnych o rzeczach materialnych, przedstawia się jako główny czynnik fundujący od strony podmiotu realizm poznawczy.

2

O UNIWERSYTECIE, W SERII „WYKŁADY OTWARTE IMIENIA OJCA PROFESORA MIECZYSŁAWA A. KRĄPCA OP”, RED. A. MARYNIARCZYK, T. DUMA, K. STĘPIEŃ, LUBLIN: PTTA, 2014, 217 s.

100%

Sulenta P.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2014

|

vol. 57

|

issue 4

174-179

PL

.

3

Możliwość samozagłady świata. Metafizyczne dociekania św. Tomasza z Akwinu w „Kwestiach dyskutowanych o mocy Boga”.

100%

Sulenta P.

Rocznik Tomistyczny

|

2022

|

issue 11

127-146

EN

The undertaken considerations in the presented article belong to the broader context of metaphysical analyzes concerning one of the aspects of the creative action of the Absolute, which is the preservation of the world in existence (conservatio mundi). This issue is considered from the perspective of created substances and therefore it is expressed in the question of whether they have the possibility of non-existence, which, based on Thomas Aquinas’ creatio ex nihilo theory, is tantamount to the question of whether they were created by God in destructible natures and as such they aim at to self-annihilation. The negation in the substantial order of the disposition to non-existence in contingent beings seems to justify the conclusion that their duration is founded not only in the divine act of preserving in existence but also in their inherent nature, which is oriented rather towards being than non-being. In order to solve the problem formulated in this way, in the first place, the principles responsible for the destructibility of beings will be analyzed, then the considerations focus on the necessity of the existence of created sub-stances, and the whole is completed by the presentation of the relation between contingency and destructibility.

4

PAWEŁ GONDEK, PROJEKT AUTONOMICZNEJ FILOZOFII REALISTYCZNEJ. MIECZYSŁAWA A. KRĄPCA I STANISŁAWA KAMIŃSKIEGO TEORIA BYTU, LUBLIN: PTTA, WYDAWN. KUL, 2015, 316 s.

100%

Sulenta P.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2015

|

vol. 58

|

issue 4

178-184

PL

.

5

MICHAŁ PALUCH OP, DLACZEGO TOMASZ, WARSZAWA: INSTYTUT TOMISTYCZNY, 2012, 259 s.

50%

Sulenta P.

Zeszyty Naukowe KUL

|

2013

|

vol. 56

|

issue 4

99-104

PL

.

Refine search results

4 Zeszyty Naukowe KUL

1 Rocznik Tomistyczny

5 Sulenta P.

1 2022

2 2015

1 2014

1 2013

VIS COGITATIVA JAKO PODMIOTOWA RACJA POZNANIA ISTNIENIA JEDNOSTKOWYCH RZECZY

O UNIWERSYTECIE, W SERII „WYKŁADY OTWARTE IMIENIA OJCA PROFESORA MIECZYSŁAWA A. KRĄPCA OP”, RED. A. MARYNIARCZYK, T. DUMA, K. STĘPIEŃ, LUBLIN: PTTA, 2014, 217 s.

Możliwość samozagłady świata. Metafizyczne dociekania św. Tomasza z Akwinu w „Kwestiach dyskutowanych o mocy Boga”.

PAWEŁ GONDEK, PROJEKT AUTONOMICZNEJ FILOZOFII REALISTYCZNEJ. MIECZYSŁAWA A. KRĄPCA I STANISŁAWA KAMIŃSKIEGO TEORIA BYTU, LUBLIN: PTTA, WYDAWN. KUL, 2015, 316 s.

MICHAŁ PALUCH OP, DLACZEGO TOMASZ, WARSZAWA: INSTYTUT TOMISTYCZNY, 2012, 259 s.