Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 3

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Społeczne hierarchie i archeologiczne rankingi grobów. Dyskusja w oparciu o analizy dwóch cmentarzysk z końca epoki brązu w Polsce południowej

100%
Przybyła M.
Acta Archaeologica Lodziensia
|
2014
|
vol. 60
7-28
EN
Sources and methods. There are some different methods used by archaeologists in order to establish a ranking of grave assemblages, ordered by their more or less subjectively estimated “richness”. The scope of presented paper is an evaluation of these techniques. For this purpose more then 500 grave inventories were analysed, originating from two large cemeteries dated back to the Late Bronze Age – Early Iron Age transition and located in Southern Poland (Fig. 1). Four absolute methods of scoring (total number of objects made of stone, metal or bone, number of functional categories, “quantity index” – subjective scoring based on the criterion of production cost, approximate weight of metal objects) as well as two relative ones (“splendour index”, “scarcity index”) were subsequently implemented and compared one another. Results. Results obtained by using all techniques are comparable. Correlation indexes counted separately for pairs of different rankings fluctuate usually from 0.8 to 0.9 (Fig. 4-6). It allows us to claim, that in the case of both cemeteries the largest and the most internally diverse grave assemblages, contain also the rarest, the heaviest and the most laborious and material consuming objects. It allows us also to distinguish four separate groups of “richness”, represented on both cemeteries (Fig. 4-5). The “poorest” one is represented by the majority of inventories (about 60%), which may be seen as a “norm” and were equipped with 3-4 vessels of different functional types and sometimes additionally small metal objects (e.g. earrings) as well as burials completely devoided of equipment (about 20-30%). Subsequent analyses showed that number of vessels occurring in grave inventories does not correlate in any way with indexes of their “richness”. However, other interesting correlation is possible to find. Namely, the number and quality of vessels seems to alter among subsequent age categories of deceased (Fig. 9). Particularly, a tendency is observed, that children older then four years are supposed to be equipped often with the whole “adult” set of vessels (cup, bowl, pot and sometimes vase), whilst younger ones got no pottery or only one or two cups. Planigraphy of the sites (Fig. 11-12) showed that burials representing first three groups of “richness” tend to concentrate in small clusters, despite of the facts that they are not restricted to any individual part of the cemeteries. Discussion and conclusions. The last part of of the paper discusses the reliability of grave analyses as a source for studies on social hierarchies within past societies. In relation to cemeteries in question the following interpretation is proposed (with reference to the costly signaling model). All additional objects within grave inventories (i.e. those, which exceeded the “norm”) ware not only the equipment of deceased, but can be linked to conspicuous behaviours in which the giver displayed to the audience (participants of the burial ceremony), that he or she posses an important, but normally hidden attribute. During this ceremonies the precious gift – the token was irreversibly exchanged for immaterial symbolic capital. Although the person of giver is hidden to us, we may speculate about his or her motivation by tracing what was given (the nature of objects which played the role of grave-gifts), to whom was it given (what kind of social relation was supposed to be emphasised by giver) and where, or better in front of whom the giving was performed? On the methodological level, obtained results allow to stress the advantages of both relative methods („splendour index” and “scarcity index”), which combined each other provide the most complementary picture of diversity patterns within collections of grave assemblages.
2
Publication available in full text mode
Content available

Intrygujący pochówek kobiecy z birytualnego cmentarzyska w Kazimierzy Wielkiej, woj. świętokrzyskie

51%
Zagórska-Telega J., Przybyła M., Szczepanek A.
Wiadomości Archeologiczne
|
2023
|
vol. LXXIV
|
issue 74
85-106
EN
Of the mentioned features, one inhumation burial (feature 15) of a young woman (adultus) stands out. The body of the deceased was placed in the western part of the grave pit in a flexed position, on the right side, with the head turned south (Fig. 3, 4). Numerous dress accessories and decorations were discovered in the grave. At the level of the collarbones, there were two copper-alloy brooches, type A.38–39 acc. to M. Olędzki (Fig. 5:1.2). Two snake-headed bracelets of the Pomeranian type made of copper alloy were discovered on both wrists; the artefacts should be classified as type I acc. to E. Blume, variant Ia acc. to T. Wójcik, or variant IA acc. to J. Strobin (Fig. 6:1.2). At the left wrist an iron miniature shield was placed (Fig. 5:3). At the level of the pelvis, there was a copper-alloy strap-end reminiscent of variant 3 or 4 of type 1 of group I acc. to R. Madyda-Legutko (Fig. 6:3). At the level of the deceased's chest, there was a necklace made of glass beads of types 126–128, 158 and 202 (Fig. 7:1.2.5.7.9), so-called faience beads of type 171 (Fig. 7:4.6.8.10) and amber beads of types 388–389 acc. to M. Tempelmann-Mączyńska (Fig. 7:3.11–16). Among these beads a small iron forked object was also discovered (Fig. 6:5). In the south-eastern part of the pit, two hand-made vessels and a fragment of a third one were placed. The first of them (Fig. 8:1) can be classified as group II of Przeworsk Culture pottery acc. to T. Liana, but it also finds close analogies among situlae of group V in the classification of Wielbark Culture pottery acc. to R. Wołągiewicz. The second vessel (Fig. 8:2) belongs to Liana type II/3, while the third one (Fig. 8:3) corresponds to vessels of Liana group V. A damaged clay spindle whorl was also discovered near the vessels (Fig. 6: 4). The artefacts described allow dating grave 15 from the cemetery at Kazimierz Wielka to stage B2b of the Early Roman Iron Age. Apart from feature 15, seventeen other inhumation burials were discovered at the site. All of them were oriented on the north-south axis, and the deceased were laid in a flexed position on their sides, with their heads most often facing south. This form of burial is unusual for the Przeworsk Culture. This cultural unit is characterised by flat cremation cemeteries with pit and urn burials. Inhumation graves appear only occasionally as isolated features or in small concentrations. It should be noted that at recently researched cemeteries located in western Lesser Poland, not far from Kazimierza Wielka, inhumation burials dating to the Roman Iron Age are being discovered in increasing numbers. They have been uncovered at the cemeteries at Bejsce, Michałowice, and Morawianki, all in Kazimierza Wielka County, and at Obrażejowice, Proszowice County. Specific square features known as groove-type features of the Kryspinów type have also been discovered at all of the listed sites. At the transition of the Late Pre-Roman and the Early Roman Iron Age, influence from the south is observed at the above-mentioned cemeteries, which is indicated primarily by elements of grave goods, such as brooches of types A.45, A.67 and A.68, and the inhumation burial rite, which was said to have been adapted via the Marcomanni from an older Celtic tradition, presumably from the area of Rhaetia or Pannonia. However, the artefacts discovered in feature 15 from Kazimierza Wielka clearly indicate contacts with the Eastern Zone of the Przeworsk Culture, and even with the Wielbark Culture environment. Similar influences are also visible at the Morawianki cemetery in the contents of features dated to phases B2–C2. At the current stage of research, it is difficult to determine the direction or directions from which the people settling the area of the Proszowice Plateau in the Roman Iron Age arrived there. Undoubtedly, however, we are observing a new quality manifested both in the method of burying the dead and the nature of the grave goods.
PL
Na przełomie lutego i marca 2022 roku w miejscowości Kazimierza Wielka, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie, przeprowadzone zostały ratownicze badania wykopaliskowe na stan. 12 (Ryc. 1). W trakcie prac odkryto 138 obiektów archeologicznych związanych z kulturą malicką, pucharów lejkowatych, mierzanowicką i trzciniecką oraz birytualne cmentarzysko z wczesnego okresu rzymskiego (Ryc. 2). Z tą ostatnią fazą użytkowana związanych jest 18 pochówków inhumacyjnych, trzy groby ciałopalne oraz 10 obiektów rowkowych typu kryspinowskiego. Wśród wspomnianych obiektów wyróżnia się inhumacyjny pochówek (obiekt 15) młodej kobiety (Adultus). Ciało zmarłej złożono w zachodniej części jamy grobowej w pozycji podkurczonej, na prawym boku, głową zwróconą na południe (Ryc. 3, 4). W grobie odkryto liczne elementy stroju i ozdoby. Na wysokości obojczyków znajdowały się dwie zapinki ze stopu miedzi odmiany a typu A38-39 według M. Olędzkiego (Ryc. 5: 1, 2). Na obu nadgarstkach odkryto dwie bransolety wężowate typu pomorskiego ze stopu miedzi, które należy zaliczyć do typu I według E. Blumego, typu Ia według T. Wójcika, a także typu Ia według J. Strobina (Ryc. 6: 1, 2). Na wysokości miednicy znajdowało się okucie końca pasa ze stopu miedzi zbliżonego do typu 1 odmiany 3 lub 4 grupy I według R. Madydy-Legutko (Ryc. 6: 3). Na wysokości piersi zmarłej znajdowała się kolia złożona z paciorków szklanych typów 126-128, 158, 202 (Ryc. 7: 1, 2, 5, 7, 9), fajansowych typu 171 (Ryc. 7: 4, 6, 8, 10) i bursztynowych typów 388-389 według M. Tempelmann-Mączyńskiej (Ryc. 7: 3, 11-16). W południowo-wschodniej części jamy zalegały dwa ręcznie lepione naczynia oraz fragment trzeciego (Ryc. 8:1-3). Naczynie nr 1 można zaliczyć do II grupy form ceramicznych kultury przeworskiej według T. Liany, ale znajduje ono bliższe analogie wśród situl V grupy w klasyfikacji ceramiki kultury wielbarskiej R. Wołągiewicza. Naczynie nr 2 należy zaliczyć do typu II/3, natomiast naczynie nr 3 do grupy V według T. Liany. W sąsiedztwie naczyń odkryto także zniszczony przęślik gliniany (Ryc. 6: 4). Na podstawie opisanych wyżej zabytków, zarówno części stroju, ozdób, jak i ceramiki, pochówek 15 z cmentarzyska w Kazimierzy Wielkiej należy datować na fazę B2b wczesnego okresu rzymskiego. Poza obiektem 15 na stanowisku odkryto 17 dalszych pochówków inhumacyjnych. Wszystkie groby zorientowane były na osi północ-południe. We wszystkich zmarli złożeni zostali w pozycji skurczonej na boku, z głowami najczęściej skierowanymi na południe. Taka forma grobu jest nietypowa dla obszaru objętego osadnictwem kultury przeworskiej. Dla tej jednostki kulturowej charakterystyczne są bowiem płaskie cmentarzyska ciałopalne z pochówkami jamowymi i popielnicowymi. Groby inhumacyjne pojawiają się na nich jedynie sporadycznie jako pojedyncze obiekty lub w postaci niewielkich ich zgrupowań. Należy zwrócić uwagę, że na badanych w ostatnim czasie cmentarzyskach zlokalizowanych na obszarze Zachodniej Małopolski w niewielkiej odległości od Kazimierzy Wielkiej, coraz liczniej odkrywane są pochówki inhumacyjne datowane na okres rzymski. Wystąpiły one na nekropolach w Bejscach, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie, Michałowicach, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie, Morawiankach, pow. kazimierski, woj. świętokrzyskie czy Obrażejowicach, pow. proszowicki, woj. małopolskie. Na wszystkich odkryto także specyficzne czworokątne założenie określane jako obiekty rowkowe typu kryspinowskiego. Na przełomie młodszego okresu przedrzymskiego i w początkach okresu rzymskiego na wspomnianych wyżej cmentarzyskach obserwowane są wpływy z południa, na co wskazują przede wszystkich elementy wyposażenia grobowego, w tym zapinki A45, A67, A68, oraz obrządek inhumacyjny, który miał zostać zaadoptowany za pośrednictwem „markomańskim” ze starszej tradycji celtyckiej, przypuszczalnie z obszaru Recji lub Panonii. Natomiast zabytki odkryte w obiekcie 15 z Kazimierzy Wielkiej wyraźnie wskazują na kontakty ze wschodnią strefą kultury przeworskiej, a nawet ze środowiskiem kultury wielbarskiej. Podobne wpływy widoczne są również na cmentarzysku w Morawiankach w inwentarzach obiektów datowanych na fazy B2-C2. Na obecnym etapie badań trudno stwierdzić jaki był kierunek lub kierunki napływu ludności osiedlającej się na obszarze Płaskowyżu Proszowickiego w okresie rzymskim. Niewątpliwie jednak mamy do czynienia z nową jakością przejawiającą się zarówno w sposobie chowania zmarłych jak i charakterze wyposażenia grobowego.
3

Archaeological, Geophysical and Topographic Survey of The Neolithic Tells in Pelagonia

39%
Bugaj U., Naumov G., Trzeciecki M., Chwiej M., Przybyła M., Szczepanik P., Podsiadło M.
Sprawozdania Archeologiczne
|
2014
|
vol. 66
221–239
EN
Pelagonia — a large valley in the southern part of Macedonia — is one of the most important settlement centers in this part of the Balkans with a concentration of approximately 80 Neolithic tells, so far very poorly recognized. In 2013 the archaeological reconnaissance, the magnetic and topographic prospection have been carried out, with focus on the Central Pelagonia — the Mogila, Trn, Karamani and Dobromiri villages. Survey aimed at mapping, documenting and magnetic prospection of the sites selected by the following criteria: accessibility for surveying, visible land form suitable for Digital Elevation Modeling and state of archaeological research. The magnetic prospection gave a quick insight into the tells` organizational patterns. Together with precise positioning within RTK mode and Digital Elevation Models (DEM) it made a framework for the future presentation and processing of research results. The 2013 survey revealed the first images of the Neolithic tells in Macedonia. The enclosures surrounding the settlement e.g. in Dobromiri, although already known for the Balkans, have not been noted so far at the Neolithic or Chalcolithic sites in Macedonia.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.