Search results

1

Pacjent jako obywatel. Autonomia pacjenta i obywatelskość na przykładzie Hiszpanii

100%

Strządała A.

Kultura i Wartości

|

2019

|

issue 28

DE

Der Beitrag untersucht den Wandel in der Auffassung der Autonomie des Patienten in Spanien, wo in den Beziehungen zwischen dem Arzt und dem Patienten traditionsgemäss der Paternalismus und in der ideologischen Sphäre die Lehre der katholischen Kirche herrschte. Die Systemumwandlung im Land nach dem Untergang der Diktatur von Francisco Franco (1937–1975) führte zu bedeutenden Umwandlungen auch in der Frage der Bioethik. Das wachsende Gefühl der Bürgerschaft verband sich dort mit der zunehmenden Bedeutung der Autonomie des Patienten, was auf einigen Stufen in Erscheinung trat: der legislatorischen Stufe (das Recht auf Autonomie des Patienten), der gesellschaftlichen (die im Bereich der Gesundheitsfürsorge tätigen Nichtregierungsorganisationen), der Bewusstseinsstufe (die Zunahme am Bewusstsein der Patientenrechte, die reflexive Betrachtung der Beziehung zum medizinischen Personal) und der ideologischen Stufe (die Kritik des Paternalismus, bürgerliche Bioethik, die Kritik an der Kommerzialisierung der Medizin). Darüber hinaus entscheidet über die Eigenart der aktuellen Situation in Spanien die Umwertung des katholischen Erbes und die Abkehr von der Kirchenlehre im bürgerlichen Modell der Bioethik, die sich in der Liberalisierung des Abtreibungsrechts, des Rechts auf unterstütze Fortpflanzung, genetische Präimplantationsdiagnostik und Forschungen auf Embryos manifestiert.

EN

The paper focuses on the changing perception of bioethics and the patient’s autonomy in Spain where paternalism and Catholic Church teachings shaped relationships between physicians and patients for many long years. The country’s political transformation following the collapse of Francisco Franco’s dictatorship (1936–1975) has also brought major changes on matters of bioethics. The growing sense of civic virtue has enhanced the importance of the patient’s autonomy in medicine. This manifests itself on several levels: in legislation (law on patient’s autonomy), in the social field (NGOs operating in medical care), in growing awareness of patients’ rights and critical approach to relations with medical professionals) as well as in ideology (criticism of paternalism, civic bioethics, disapproval of commercialization in medicine). Moreover, the specificity of the current situation in Spain is also determined by a re-evaluation of the Catholic Church’s heritage and abandonment of its teachings in civic bioethics and consequently, by liberalization of the abortion law as well as enactment of legal regulations on assisted reproduction, pre-implantation genetic diagnosis and embryo research.

PL

Tekst dotyczy przemian pojmowania autonomii pacjenta w Hiszpanii, gdzie tradycyjnie w relacjach między lekarzem a pacjentem dominował paternalizm, a w sferze ideologicznej – nauczanie Kościoła katolickiego. Transformacja ustrojowa w kraju po upadku dyktatury Francisco Franco (1936–1975) doprowadziła do znaczących przeobrażeń również w kwestii bioetyki. Rosnące poczucie obywatelskości łączyło się tam ze wzrastaniem znaczenia autonomii pacjenta, co przejawia się na kilku poziomach: legislacyjnym (prawo o autonomii pacjenta), społecznym (organizacje pozarządowe aktywne w sferze opieki medycznej), świadomościowym (wzrost świadomości praw pacjenta, refleksyjne podejście do relacji z personelem medycznym), a także ideologicznym (krytyka paternalizmu, bioetyka obywatelska, krytyka komercjalizacji medycyny). Ponadto, o specyfice obecnej sytuacji w Hiszpanii decyduje przewartościowanie katolickiego dziedzictwa, odejście od nauczania Kościoła w obywatelskim modelu bioetyki, manifestujące się liberalizacją prawa aborcyjnego, prawa dotyczącego wspomaganej reprodukcji, preimplantacyjnej diagnostyki genetycznej i badań na embrionach.

2

Indywidualizm versus kulturalizm w bioetyce - na przykładach z USA i Kanady

100%

Strządała A.

Kultura i Wartości

|

2018

|

issue 26

DE

Der Artikel konzentriert sich auf den Spannungen zwischen den kulturalistischen und individualistischen Tendenzen im nordamerikanischen bioethischen Diskurs. Er beschreibt und untersucht die Beispiele der Entstehung des Kulturalismus in der Bioethik in den USA und in Kanada. Die auf dem Begriff der Autonomie des Patienten beruhende Bioethik wird überwiegend mit der westlichen Kultur assoziiert, während der Kulturalismus den kulturellen Bioethiken in anderen Weltteilen ˗ Lateinamerika, Asien und Afrika ˗ zugeschrieben wird. Der Verfasser des Artikels kommt jedoch entgegen dieser Überzeugung zum Schluss, dass eine kulturalistische Einstellung zur Bioethik den westlichen Ländern, wo sie mit den Prozessen der Bildung von Gruppen-, Subkultur- oder Nationalidentität einhergeht, nicht fremd ist. Die Bioethik wird zum Medium der Entstehung, Verstärkung und Verwirklichung von kulturellen Unterschieden.

EN

The article focuses on tensions between cultural and individualistic tendencies in the North American bioethical discourse. Described and analyzed are examples of how culturalism developed in US and Canadian bioethics. Bioethics based on the concept of the patient’s autonomy is usually associated with Western culture, while culturalism as such is generally attributed to cultural bioethics evolved in other parts of the world, notably in Latin America, Asia and Africa. However, contrary to such a notion, an analysis of this phenomenon indicates that a culturalistic approach to bioethics is not alien to western countries as it has been combined there with group, sub-cultural or national identity formation processes. Bioethics is indeed becoming a medium of producing, strengthening and shaping cultural differences.

PL

Artykuł koncentruje się na napięciach między tendencjami kulturalistycznymi i indywidualistycznymi w północnoamerykańskim dyskursie bioetycznym. Opisuje i analizuje przykłady formowania się kulturalizmu w bioetyce USA i Kanady. Bioetyka opierająca się na pojęciu autonomii pacjenta jest przeważnie kojarzona z kulturą zachodnią, podczas gdy kulturalizm przypisuje się bioetykom kulturowym, rozwijanym w innych częściach świata, Ameryce Łacińskiej, Azji i Afryce. W świetle przeprowadzonej analizy, a wbrew temu poglądowi, stwierdzić jednak można, że kulturalistyczne podejście do bioetyki nie jest obce krajom zachodnim, gdzie łączy się z procesami kształtowania się tożsamości grupowej, subkulturowej czy też narodowej. Bioetyka staje się medium wytwarzania, wzmacniania i realizowania różnic kulturowych.

3

Kulturowa historia niedźwiedzia – od władcy umysłów do dziecięcej maskotki. O książce Michela Patoureau The Bear. History of a Fallen King

100%

Strządała A.

Kultura i Wartości

|

2013

|

issue 5

4

Znaczenie zasad 3R w trosce o dobrostan zwierząt wykorzystywanych do doświadczeń naukowych i w celach edukacyjnych. Podstawy prawne, ich aksjologiczne przesłanki oraz praktyczne wskazówki

100%

Strządała A.

Kultura i Wartości

|

2021

|

issue 32

117-143

DE

Im Artikel stelle ich die Rechtsgrundlage für die Aktivitäten der Ethikkommissionen für Tierversuche in Polen und in der Europäischen Union sowie die Entstehung und Entwicklung der ethischen Grundsätze dar, die sie leiten. Insbesondere konzentriere ich mich auf den Stand der Umsetzung der sogenannten 3R-Prinzipien (Ersatz, Reduktion und Verbesserung) in der Forschungspraxis und in der Pflege von Labortieren und Tieren, die an wissenschaftlichen Experimenten teilnehmen. Viele Institutionen und Organisationen (NIK, die Europäische Kommission, der Ausschuss für Wissenschaftsethik der Polnischen Akademie der Wissenschaften und Nichtregierungsorganisationen) weisen auf eine unzureichende Umsetzung dieser Prinzipien in Polen hin. In dem Artikel identifiziere ich die Hauptbereiche dieser Defizite und formuliere praktische Tipps für Forscher. Der Text diagnostiziert auch strittige Bereiche und Wertekonflikte im Zusammenhang mit der Tätigkeit von Ethikkommissionen. Die öffentliche Wahrnehmung der Themen des Schmerzens, der Emotionalität und des Bewusstseins der Tiere ändert sich mit dem Fortschritt des biologischen Wissens, was sich auf die Verwirklichung der ethischen Werte in der Forschungspraxis auswirkt. An diesem Prozess sind Ethikkommission.

EN

The article presents the legal basis of the Ethical Commissions for Animal Experiments in Poland and in the European Union as well as the genesis and evolution of the ethical principles guiding them. In particular, it focuses on the implementation of the so-called 3Rs (replacement, reduction, and refinement) in research practice and in the care of laboratory animals and animals participating in scientific experiments. Many institutions and organizations (the Supreme Audit Office, the European Commission, the Ethics Committee of Science of the Polish Academy of Sciences, and non-governmental organizations) indicate insufficient implementation of these principles in Poland. The article identifies main areas of these deficits and provides practical guidance for researchers. The text also diagnoses main problems and axiological disputes related to the activities of ethical committees responsible for guarding the welfare of experimental animals. Social perception of the issues of animal pain, emotionality, and awareness changes with the progress of biological knowledge, which affects the implementation of values in research practice. This process is mediated by ethics committees.

PL

W artykule przedstawiam podstawy prawne działalności Komisji Etycznych ds. Doświadczeń na Zwierzętach w Polsce i w Unii Europejskiej, a także genezę i ewolucję zasad etycznych im przyświecających. W szczególności koncentruję się na stanie realizacji tzw. zasad 3R (zastępowanie, ograniczenie i udoskonalenie) w praktyce badawczej oraz w opiece nad zwierzętami laboratoryjnymi i biorącymi udział w doświadczeniach naukowych. Wiele instytucji i organizacji (NIK, Komisja Europejska, Komitet Etyki w Nauce PAN i organizacje pozarządowe) wskazuje na niedostateczne wdrażanie tych zasad w Polsce. W artykule identyfikuję główne obszary tych deficytów, a także formułuję praktyczne wskazówki dla badaczy. Tekst diagnozuje też obszary sporne oraz konflikty wartości związane z działalnością komisji etycznych. Społeczna percepcja zagadnień bólu, emocjonalności i świadomości zwierząt zmienia się wraz z postępem wiedzy biologicznej, co rzutuje na realizację wartości etycznych w praktyce badawczej. W procesie tym pośredniczą komisje etyczne.

Refine search results

4 Kultura i Wartości

4 Strządała A.

1 2021

1 2019

1 2018

1 2013

Pacjent jako obywatel. Autonomia pacjenta i obywatelskość na przykładzie Hiszpanii

Indywidualizm versus kulturalizm w bioetyce - na przykładach z USA i Kanady

Kulturowa historia niedźwiedzia – od władcy umysłów do dziecięcej maskotki. O książce Michela Patoureau The Bear. History of a Fallen King

Znaczenie zasad 3R w trosce o dobrostan zwierząt wykorzystywanych do doświadczeń naukowych i w celach edukacyjnych. Podstawy prawne, ich aksjologiczne przesłanki oraz praktyczne wskazówki