Search results

1

Czy istnieje socjologia polska?

100%

Sztompka P.

Studia Socjologiczne

|

2011

|

issue 2(201)

43-54

EN

Sociology is a hybrid discipline: partly science and partly art. As long as it is science, it does not have local but only universal standards of empirical research and theory building. Three social processes: globalization, internationalization, and democratization lead also to the uniformization of the agenda of problems, institutional forms of inquiry, and freedoms of publication. Thus national sociology is any good only if it observes these universal standards and enters the global circulation of ideas. But then it is no longer national in any reasonable sense. On the other hand the national roots of sociologists, their biographic experiences are important for shaping their research interests and problem focus at the heuristic stage. In this respect sociology resembles art. Thus: there is no national sociology, but at most sociology heuristically inspired by local roots of sociologists.

PL

Socjologia jest dziedziną myśli usytuowaną pomiędzy nauką (w ścisłym sensie „science”) a humanistyką i sztuką. W nauce sensu stricto o narodowości dyscyplin nie mówi się, natomiast w sztuce narodowe korzenie są istotne. W socjologii, ze względu na jej hybrydo- wy status, narodowa kwalifikacja ma bardzo ograniczony charakter. Co więcej, odróżnianie socjologii narodowych traci powoli sens w epoce trzech wielkich procesów historycznych: globalizacji społeczeństwa, internacjonalizacji nauki oraz demokratyzacji i liberalizacji polityki. Autor wyróżnia trzynaście znaczeń, które mogą być wiązane z określeniem „socjologia polska” i argumentuje, że wszystkie są albo trywialne, albo nieuprawnione. Jedynie zasadny jest sens czternasty: „Socjologia z polskich korzeni”, genealogicznie czy heurystycznie związana z polską historią, kulturą, polityką, doświadczeniami życia codziennego. Ale jej wartość zależy od tego, czy potrafi przetworzyć te partykularne inspiracje w uniwersalną wiedzą o mechanizmach i prawidłowościach życia społecznego. „Socjologia o Polsce” czy „Socjologia dla Polski” to albo studia regionalne, albo polityka społeczna, a nie socjologia. Sukces socjologii polskiej będzie tym większy, im mniej będzie prowincjonalnie polska.

2

PARADOKS SPRAWIEDLIWOŚCI SPOŁECZNEJ: RÓWNOŚĆ ZASAD NIERÓWNOŚCI

100%

Sztompka P.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2012

|

vol. 74

|

issue 4

239-255

EN

The idea of justice has been present in social and political thought since Antiquity. It is also often to be found in common sense discourse, particularly in the context of protest, contestation and revolutionary movements inspired by the perception of injustice. But the meaning of the concept is neither obvious nor simple. The purpose of the paper is the analysis and explication of the concept of justice informed by the Aristotelian intuition of proportionality. The author distinguishes five varieties of justice and respective normative principles: distributive, communicative, retributive, transactional and attributive. In each case the demand for equality, often associated with the idea of justice, is shown to be untenable. Equality is relevant only as a meta-principle that rules the application of all five principles of justice. The proposed definition treats justice as the equality of principles generating multidimensional inequality, unavoidable and indispensable in social life.

PL

Pojęcie sprawiedliwości występuje w myśli społecznej i politycznej od czasów starożytnych. Bardzo często odnajdujemy je także w myśleniu potocznym, zwłaszcza w kontekście protestów, kontestacji czy ruchów rewolucyjnych skierowanych przeciwko odczuwanej niesprawiedliwości. Jego znaczenie nie jest jednak ani jasne, ani proste. Celem artykułu jest analiza i eksplikacja sensu pojęcia sprawiedliwości obierająca za punkt wyjścia arystotelesowską ideę właściwej proporcji. Rozróżnione zostaje pięć rodzajów sprawiedliwości i pięć odpowiednich zasad normatywnych: sprawiedliwość dystrybutywna, komunitatywna, retrybutywna, transakcyjna i atrybutywna. W wypadku każdego rodzaju odrzucona zostaje intuicja często wiązana ze sprawiedliwością: postulat równości. Równość ma sens jedynie jako metazasada odnosząca się do stosowania wszystkich zasad sprawiedliwości. Sprawiedliwość to w myśl proponowanej definicji równość zasad generujących wieloraką i konieczną w życiu społecznym nierówność.

3

O pojęciu kultury raz jeszcze

100%

Sztompka P.

Studia Socjologiczne

|

2019

|

issue 1(232)

7-23

PL

Autor definiuje pojęcie kultury przez odniesienie do szczególnej kategorii znaczeń normatywnych, czyli wartości. System wartości zorganizowany jest wokół trzech wartości najbardziej ogólnych i fundamentalnych: prawdy, dobra i piękna. Odpowiednio mówić można o trzech domenach kultury: kulturze poznawczej, kulturze moralnej i kulturze estetycznej. Desygnatami kultury poznawczej są przekonania, poglądy, opinie podzielane przez członków społeczeństwa. Desygnatami kultury moralnej są relacje łączące jednostki w przestrzeni międzyludzkiej. Desygnatami kultury estetycznej są szczególnego typu wytwory należące do sztuki artystycznej lub użytkowej. Podobieństwo wartości w każdym z tych trzech obszarów stanowi silny czynnik wytwarzający więzi społeczne i wspólnoty, a także tożsamości społeczne. Kultura jest fundamentem żywej i bogatej tkanki społecznej, społeczeństwa obywatelskiego.

EN

The concept of culture is defined by reference to a particular category of normative meanings, namely social values. This system is organized around three highly abstract and fundamental values: truth, goodness and beauty. Respectively, one may distinguish between three domains of culture: cognitive culture, moral culture and aesthetic culture. While the referents of cognitive culture are beliefs, views and opinions shared by members of a given society, the referents of moral culture include relations binding individuals in the inter-human space. Particular products of art or design are referents of aesthetic culture. The similarity of values in each of these three domains is a powerful factor that generates social bonds and communities as well as social identities. Culture is the foundation of a lively and rich social fabric, the civil society.

4

The Return to Values in Recent Sociological Theory

100%

Sztompka P.

Polish Sociological Review

|

2007

|

vol. 159

|

issue 3

247-261

EN

The author reviews two opposite traditional positions on the role of values and value judgements in sociological research and theory: treating values as a bias interfering in research, or treating values as ideology providing privileged access to knowledge. He traces the recent revival of the debate about valuations, focusing particularly on the claims of the so-called “public sociology.” Then the author’s own position is outlined based on the fundamental particularity of the social sciences as contrasted with the natural sciences. The old argument that values do not follow from facts is acknowledged as true in the sense of logical deduction, but in the social sciences we encounter different mechanism of implication, which may be called “sociological syllogism:” values may follow from facts, and facts may imply values because, on the one hand, people act on their axiological beliefs, and human actions constitute social facts, and on the other hand, social facts (e.g. about poverty, inequality, degradation, crime, terrorism) mobilize moral impulses and valuational commitments. In other words values shape meanings of human actions and resulting social facts, and the knowledge of facts acquires valuational meaning by mobilizing human axiological impulses. The strict separation of facts and values does not work in the social sciences; there is a two-directional link between the two. This opens the possibility for “sociological ethics” deriving normative standards of social life from the research results of sociology.

5

Kolejna socjologiczna utopia

100%

Sztompka P.

Studia Litteraria et Historica

|

2015

|

issue 3–4

EN

Another sociological utopia The polemics between Piotr Sztompka and Michael Burawoy was originally published in Contemporary Sociology. A Journal of Reviews no 40/4 as Debate on International Sociology. The starting point of discussion between Piotr Sztompka and Michael Burawoy was the publication entitled Facing an Unequal World: Challenges for a Global Sociology (Volume One: Introduction, Latin America and Africa, 316 pp.; Volume Two: Asia, 362 pp.; Volume Three: Europe, and Concluding Reflections, 296 pp.), edited by Michael Burawoy, Mau-kuei Chang and Michelle Fei-yu Hsieh (Taipei, Taiwan: Institute of Sociology at Academia Sinica, Council of National Associations of the International Sociological Association & Academia Sinica, 2010). Kolejna socjologiczna utopiaPrezentowana niżej polemika pt. Debata o socjologii międzynarodowej ukazała się w „Contemporary Sociology. A Journal of Reviews” 40, nr 4. Punktem wyjścia do dyskusji między Piotrem Sztompką i Michaelem Burawoyem była książka z 2010 roku Facing an Unequal World: Challenges for a Global Sociology (t. 1: Introduction, Latin America and Africa, ss. 316; t. 2: Asia, ss. 362; t. 3: Europe, and Concluding Reflexions, ss. 296), pod redakcją Michaela Burawoya, Mau-kuei Changa i Michelle Fei-yu Hsieh, wydana w Tajpej przez Institute of Sociology at Academia Sinica, Council of National Associations of the International Sociological Association & Academia Sinica.

6

University autonomy; the core of academic culture

100%

Sztompka P.

Nauka

|

2017

|

issue 3

PL

Academic culture is a set of rules (norms and values) regulating the institution of the university. The central component of academic culture is autonomy both in the sense of independence from external interference and the capacity to decide on research, teaching and organization of the university. Autonomy is endangered by the interference in academic culture of other cultural complexes characteristic for modern society: corporate culture, business culture, bureaucratic culture, financial culture, consumer culture. The resulting cultural clash is the reason for current crisis of the university. The defense of autonomy is the ethical and professional duty of scholars.

7

Dylematy wiarygodności w nauce

100%

Sztompka P.

Nauka

|

2022

|

issue 3

7-16

EN

Trust and trustworthiness are crucial for science: equally for the scientific knowledge, scientific institutions and scientific community. For scientific knowledge the main criterion of trustworthiness is the search for truth, for scientific institutions it is the regime of autonomy, and for scientific community – respecting the ethos of science: norms of universalism, communalism, disinterestedness and organized scepticism (peer review and meritocracy). In the traditional academic science due to these criteria the level of deviance (fraud, plagiarism etc.) was very low. Alas in current post-academic science we witness numerous occurrence of fake knowledge, loss of autonomy of academic institutions and the neglect of the ethos of science among scholars. There are several processes responsible for this condition: fiscalisation, privatization, marketization, bureaucratization, and the pressure of non-academic, external forces and interests on scientific community. The regaining of autonomy and reactivation of academic culture (primarily the ethos of science), are the preconditions for overcoming the current crisis of trustworthiness in science.

Refine search results

2 Nauka

2 Studia Socjologiczne

1 Polish Sociological Review

1 Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

1 Studia Litteraria et Historica

7 Sztompka P.

1 2022

1 2019

1 2017

1 2015

1 2012

1 2011

1 2007

Czy istnieje socjologia polska?

PARADOKS SPRAWIEDLIWOŚCI SPOŁECZNEJ: RÓWNOŚĆ ZASAD NIERÓWNOŚCI

O pojęciu kultury raz jeszcze

The Return to Values in Recent Sociological Theory

Kolejna socjologiczna utopia

University autonomy; the core of academic culture

Dylematy wiarygodności w nauce