Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Pomiędzy tradycją a współczesnością

100%
Cygan M.
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
|
2021
|
issue 70
213-226
EN
The article is a review of Kamil Trombik’s book, in which he presents particular concepts of the philosophy of nature at the Pontifical Academy of Theology in Kraków in the years 1978 to 1993. It was the first and decisive period in the formation of the Faculty of Philosophy at the Academy. The goal of the monograph was to demonstrate the factors that contributed to philosophy of nature becoming one of the most prominent and representative trends in this academic center, as well as to attempt to answer the question of why “philosophy in science,” developed initially by Michał Heller and Józef Życiski, became the main style of doing philosophy of nature there. In the reporting part of the review main problems that the author raises are presented. They are collected in three chapters of his work, which corresponds to three initial phases of the formation of the philosophical department at the Pontifical Academy of Theology. Then, in the critical part, some aspects of Trombik’s work are assessed. First of all, the attention is paid to the part concerning the determination of the sources of “philosophy in science” which-although it seems to be the most interesting-is also the least original part of the work. Next, the contribution of Karol Wojtyła and many other lesser-known scientists and philosophers to the formation of an interdisciplinary atmosphere and the promotion of “philosophy in science” in the structures of The Pontifical Academy of Theology and the Krakow intellectual milieu is also appreciated. Many hypotheses and research perspectives in Trombik’s book are highlighted in the review, demonstrating the importance of this Krakow research center (Philosophy Department at the Pontifical Academy of Theology) for the history of Polish science and philosophy.
2
Publication available in full text mode
Content available

Historia pewnego obrazu: M. Bersanelli, Wielki spektakl na niebie. Osiem wizji wszechświata od starożytności do naszych czasów, tłum. A. Liszka-Drążkiewicz, Copernicus Center Press, wydanie 1, Kraków 2020, ss. 317

100%
Cygan M.
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
|
2022
|
vol. 29
313-318
3
Publication available in full text mode
Content available

„Natura jest tylko jedna, przez którą Bóg wszystko stworzył…” Alchemiczno-filozoficzna koncepcja Natury Michała Sędziwoja

100%
Cygan M.
Semina Scientiarum
|
2015
|
vol. 14
EN
Nature was the central idea on which Michael Sendivogius based his alchemico-philosophical system. Therefore, the aim of this article is to show what the Polish alchemist understood as Nature and what was its function in the world according to him. Sendivogius believed that the material world originated from the will of the good God. However, the act of divine creation was reduced to the moment of its coming into being through the creation of the matter (ex nihilo) and general organization of its universum. Nature, on the other hand, is responsible for the present form of the material world. For Sendivogius, Nature is an element with which the world has been enriched by the will of God, and which is responsible for its permanent creation. According to our alchemist, the world is constantly being created and transformed, and Nature is its creative principle. This article explains how Nature creates this world and particular beings existing in it. Furthermore, it discusses the problem of the nature of Nature itself. Sendivogius considered Nature to be not only a creative principle but also a kind of law determining interactions of beings which ensured their unity and harmony. Nature is not everlasting but created in the same way as the world. Therefore, the article presents also what the Alchemist thought about the Nature’s relation to its Creator, that is to God.
4
Publication available in full text mode
Content available

Potrójna kreacja świata w ujęciu Michała Sędziwoja

100%
Cygan M.
Semina Scientiarum
|
2018
|
vol. 17
EN
The question of the beginning of the world, it’s first rule, genesis and structure followed humanity since the dawn of time, becoming a source for philosophy and science. Search for a rational answer to that question lead, throughout the ages, to a creation of many cosmogonic concepts which referenced various philosophical traditions. While they currently hold only historical value, in many cases they contained ideas, sometimes still very inarticulate, which revolutionized the science in later years. One of such concepts was proposed by Michael Sendivogius, a Renaissance polish alchemist. In his approach, creation of world is dynamic and multiphase. In his vision, the world is something, which is subject to evolution (though he does not use this term), inevitably changes, and thus undergoes a permanent creation. In this creation of the world, as Sendivogius describes it, one can distinguish three fundamental stages, responsible for which are three factors: God, Nature and man. The goal of this article is to present how, according to Sendivogius, the world is created, what tasks in this continuous process are carried out by God, Nature or the man, and in what relations they remain, in regards to themselves and the world they create.
5
Publication available in full text mode
Content available

Prepozytywistyczna (?) koncepcja filozofii narodowej Michała Wiszniewskiego. cz. 2: Charakter i język filozofii narodowej

100%
Cygan M.
Logos i Ethos
|
2020
|
vol. 55
|
issue 2
87-100
EN
The term national philosophy includes the specific philosophical trends that existed in the nineteenth century, during the Romantic period. However, not all thinkers who developed the concept of national philosophy belonged to the then leading trend. Michał Wiszniewski was certainly not a romantic, which, among other things, was tried to show in the first part of the article. However, just like everyone who postulated the need to create a national philosophy, so Wiszniewski faced the need to determine what, according to him, would characterize the national philosophy i.e. he faced the need to determine its national character, attitude to philosophy in general, and the language in which would express itself. That is why the article in its second part is devoted to these issues. In addition, it is also an attempt to assess the concept of Wiszniewski, as well as to answer the question “whether?” and “how much?” it can be described as prepositivist.
PL
Termin „filozofia narodowa” obejmuje swym znaczeniem te specyficzne trendy filozoficzne, które występowały w wieku XIX, w okresie romantyzmu. Niemniej nie wszyscy myśliciele, którzy rozwijali koncepcję filozofii narodowej, należeli do tego wiodącego wówczas nurtu. Romantykiem nie był na pewno Wiszniewski, co też, między innymi, starano się pokazać w pierwszej części artykułu. Jednakże, podobnie jak każdy, kto postulował potrzebę stworzenia filozofii narodowej, tak i Wiszniewski stanął przed koniecznością określenia, czym według niego miałaby się charakteryzować filozofia narodowa, czyli stanął przed koniecznością określenia jej charakteru narodowego, stosunku do filozofii w ogóle, a także języka, w jakim miałaby się wyrażać. Tym zagadnieniom został poświęcony artykuł w swojej drugiej części. Stanowi on ponadto próbę oceny omawianej koncepcji Wiszniewskiego, a także odpowiedzi na pytanie „czy?” i na „ile?” można ją określić jako prepozytywistyczną.
6
Publication available in full text mode
Content available

Prepozytywistyczna (?) koncepcja filozofii narodowej Michała Wiszniewskiego

100%
Cygan M.
Logos i Ethos
|
2020
|
vol. 53
|
issue 1
119-140
EN
Polish national philosophy is usually associated with the phenomena and concepts prevalent in the first half of the 19th century, i.e. in the Romantic era. This philosophy is traditionally linked with the main representatives of Romanticism, although not all Romantic thinkers belonged to this current – there were also philosophers whose views were closer to the ideas propagated later by positivists. This group includes Michał Wiszniewski (1797–1865), a professor at the Jagiellonian University, and a representative of the Krakow’s philosophical milieu, who is considered one of the main Polish prepositivists. He also put forward the idea of a national philosophy project, a concept rarely mentioned in the literature on the history of Polish philosophy. Wiszniewski did not write a separate work solely dedicated to this issue, but included thoughts related to the concept of national philosophy in his various works. Therefore, the aim of the article is to extract these thoughts from his works, systematise them, and develop a holistic and coherent picture of this concept. It is divided into two parts, and the purpose the first part is to present sources of Wiszniewski’s concept, i.e. the historical and philosophical background against which he developed his idea of national philosophy, and to discuss the factors which led him to postulate that it was necessary to create Polish national philosophy. The article indicates the features shared by Wiszniewski’s project and the Romantic ideas, which makes it impossible to call it wholly prepositivistc, as well as the features that differentiate these two, which indicates that national philosophy is not the same as Romantic philosophy.
PL
Powstanie i rozwój polskiej filozofii narodowej zazwyczaj kojarzone są z pierwszą połową XIX wieku i myślicielami doby romantyzmu. Jednakże nie wszyscy filozofowie tamtego okresu należeli do wspomnianego nurtu. Niektórzy bardziej zbliżali się w swych poglądach do idei głoszonych przez późniejszych pozytywistów. Do tego grona należał Michał Wiszniewski (1797–1865), profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, przedstawiciel krakowskiego ośrodka naukowego, uważany za jednego z głównych prepozytywistów polskich. Również i on wystąpił z projektem filozofii narodowej. W literaturze z zakresu historii filozofii rzadko się o niej wspomina. Wiszniewski nie napisał osobnego dzieła poświęconego w całości temu zagadnieniu. Myśli odnoszące się do koncepcji filozofii narodowej znajdują się w różnych jego pracach. Celem artykułu jest ich wydobycie, uporządkowanie i dostarczenie w miarę całościowego i spójnego obrazu tejże koncepcji. Z tego względu artykuł został podzielony na dwie części. W pierwszej (którą jest obecny artykuł) zostało zaprezentowane historyczno-filozoficzne tło, na którym zrodziła się koncepcja Wiszniewskiego, oraz czynniki, jakie wpłynęły na sformułowanie przez niego postulatu stworzenia polskiej filozofii narodowej. W artykule zwrócono ponadto uwagę na cechy, które łączą koncepcję Wiszniewskiego z romantykami, idealistami i sprawiają, że trudno jednoznacznie zakwalifikować ją jako prepozytywistyczną. Z drugiej zaś strony wykazano, co wyróżniało projekt Wiszniewskiego, pokazując, że filozofia narodowa niekoniecznie musi oznaczać to samo, co filozofia romantyczna o tendencjach mesjanistycznych.
7
Publication available in full text mode
Content available

Wokół sporu o naturę człowieka

100%
Cygan M.
Logos i Ethos
|
2024
|
vol. 30
|
issue 1
149-162
PL
Recenzja: B. Hare, V. Woods, „Przetrwają najżyczliwsi. Jak ewolucja wyjaśnia istotę człowieczeństwa?”, tłum. K. Kalinowski, Copernicus Center Press, Kraków 2022, ss. 279
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.