Search results

1

A-podmiotowość władzy – mit i rzeczywistość, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako władza „suwerenna”

100%

Barut A.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2015

|

vol. 2(11)

27-41

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza jednego z aspektów współczesnej władzy politycznej i administracyjnej. Jako kategorię analityczną autor przyjmuje Foucaultowskie kategorie dyskursu władzy: władzę jako „suwerenność” (przednowoczesny typ zindywidualizowanej władzy, która dąży do samozachowania) i władzę jako „rządomyślność” (governmentality) – współczesny typ zindywidualizowanej władzy, której celem jest kontrola i zarządzanie społeczeństwem. Władza współczesna – władza biurokratyczna opisana m.in. przez M. Webera – wydaje się być drugim z tych typów władzy. Na polu tym pojawia się jednak nowy typ władzy suwerennej legitymizowany przez dyskurs o rządomyślności – zarządzanie i ochrona populacji. Jej przykładem jest analizowane przez G. Agembena i J. Butler bezterminowe uwięzienie w Guantanamo. W artykule autor koncentruje się na symptomach tej nowej suwerenności w codziennych działaniach władzy, tj. na funkcjonowaniu polskiego organu przymusowego zabezpieczenia społecznego – Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

EN

The subject of the article is the analysis of a specific feature of contemporary political and administrative power. As analytic categories the author uses Foucaultian concepts of power discourses: sovereignty: the type of individualized power which strives for self-conservation (pre-modern type of power) and governmentality – the type of non-individualized power the aims of which are control and management of the population (modern type of power). Contemporary power – the bureaucratic power described by M. Weber etc. – seems to be the type of governmentality. But in this field emerges a new type of sovereign power legitimized by the discourse of governmentality – management and protection of the population. Its examples are analysed by G. Agemben i J. Butler indefinite detention in Guantanamo. In this articles, the author focuses on symptoms of the new type of sovereignty in day-to day government action – the practice of the polish organ of compulsory social insurance – Social Insurance Institution (Zakład Ubezpieczeń Społecznych).

2

Sąd jak inkarnacja Ludu. Dekonstrukcja idei ludowego konstytucjonalizmu

100%

Barut A.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2017

|

vol. 2(15)

13-25

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza idei ludowego konstytucjonalizmu sformułowanej w amerykańskiej filozofii prawa. Autor wychodzi od stwierdzenia deficytu legitymacji współczesnej władzy politycznej, a co za tym idzie jej wytworu – prawa pozytywnego. Rozwiązaniem tego problemu ma być idea polityki deliberacyjnej, polegającej na społecznej dyskusji oraz prawa responsywnego, tworzonego poprzez aktywność wielu podmiotów, w którym znajdują odzwierciedlenie zróżnicowane tożsamości i sposoby widzenia świata. Deliberacyjność polityki i responsywność prawa mogą jednak oznaczać albo społeczną realność – rzeczywistą dyskusję nad prawem i polityką albo ideę regulatywną, do realizacji której może zbliżać się działalność organów o charakterze elitarnym. W amerykańskiej filozofii prawa idea ludowego konstytucjonalizmu stanowić miała odpowiedź na postulat jego legitymizacji prawa poprzez zapewnienie społeczeństwu, a w szczególności przedstawicielom „nowych ruchów społecznych”, takich jak „ruch obrony praw obywatelskich” w latach 60-tych, bezpośredniego udziału w jego tworzeniu i stosowaniu, była wyrazem zaniepokojenia, które wyrażali również autorzy lewicowi w obliczu prawotwórczych orzeczeń Sądu Warrena. Przeformułowanie tej idei, dokonane w szczególności przez Bruce’a Ackermana, czyli uznanie za wyraz ludowego prawodawstwa orzecznictwa amerykańskiego Sądu Najwyższego stanowi wyraz zmiany rozumienia, czy wręcz dekonstrukcji podstawowych idei filozoficzno-prawnych i filozoficzno-politycznych, takich jak reprezentacja i demokracja. Następstwem jest oderwanie pojęcia ludu od związku z określoną empiryczną zbiorowością. Proces ten jawi się jako aspekt zjawiska ideowego wykraczającego poza kontekst amerykański, to jest legitymizacji, według kryterium realizacji hasła ochrony praw człowieka, organów o charakterze elitarnym, przykładem koncepcje Pierre’a Rosanvallona czy Dominique Rousseau. Autor wskazuje na niebezpieczeństwa związane z tym trendem: radykalna zmiana znaczenia słów powoduje irracjonalizację dyskursu społecznego, a oparcie legitymacji sądu konstytucyjnego na prawach człowieka może wyłączyć możliwość jego krytyki.

EN

The subject of this article is an analysis of the idea of popular constitutionalism formulated in American philosophy of law. The starting point for the author is to identify the lack of legitimacy of contemporary government, and consequently its product – the positive law. The solution to this problem is supposed to be the idea of deliberative politics, based on social discussion and responsive law, created through the activity of many subjects, reflecting differentiated identities and ways of seeing the world. Deliberative politics and the responsiveness of law may, however, mean either a social reality, real discussion on law and politics, or a regulatory idea which the activities of elite bodies may advance. In American philosophy of law, the idea that popular constitutionalism was to respond to the postulate of legitimisation of the law by providing the public, and in particular, representatives of ’new social movements‘ such as ‘the civil rights movement‘ in the 1960s, direct participation in its creation and application, was an expression of concern also expressed by the authors of the left in the face of the law-making judgments of the Warren Court. The reformulation of this idea, made in particular by Bruce Ackerman, or its identification with American Supreme Court’s jurisprudence, is an expression of a change in understanding or even deconstruction of fundamental political and legal ideas such as representation and democracy. The consequence is the detachment of the concept of the People from a relation to a particular empirical community. This process appears as an aspect of the ideological phenomenon that goes beyond the American context, i.e. legitimacy, according to the criterion of realizing the slogan of protection of human rights, of elitist bodies. The examples are: the conceptions of Pierre Rosanvallon, and Dominique Rousseau. The author of the article points out the dangers of this movement. The radical shifting of the meaning of words causes irrationalisation of public discourse, and the legitmisation of the role of played by constitutional court as a defender of human rights can exclude all possibilities of the criticism of its lawmaking.

3

Stosowanie przepisów o służebności przesyłu jako przykład prawa „stanu wyjątkowego”

100%

Barut A.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2019

|

vol. 1(19)

5-14

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza orzecznictwa sądów cywilnych w kategoriach sformułowanych przez Giorgio Agambena i Judith Butler, to jest kategoriach prawa jako „stanu wyjątkowego,” praktyki czysto arbitralnej stanowiącej parodię prawa. Autor wskazuje aspekty takiego „prawa”: zatarcie granic między prawem a czynnościami czysto faktycznymi (w terminologii Agambena: „życiem”), co może przybrać postać przemocy nie dbającej już o swą legitymizację lub redukcji prawa do „czystej formy”, to jest tworzenia i stosowania reguł przy całkowitym abstrahowaniu od oceny etycznej i skutków społecznych. W terminologii Foucaulta oba te procesy można przedstawić jako odrodzenie się suwerenności w polu rządomyślności, parodiowanie prawa uzasadniane jest bowiem potrzebami zarządzania ludnością, w rzeczywistości stanowi jednak wynik dążenia władzy do samo-zachowania. Pojawiają się, jak to określa Butler, drobni suwerenowie, mający rzekomo jedynie w sposób quasi-techniczny stosować prawo wyartykułowane w pełni w ustawie, a w gruncie rzeczy działający w pełni arbitralnie. Jedną z ich metod jest pozorowanie tworzenia lub stosowania prawa poprzez odebranie określonego znaczenia słowom, w szczególności pojęciom prawnym. Rezultatem jest odejście od idei trójpodziału władzy oraz postulatu upodmiotowienia adresata norm prawnych, niekiedy przy zachowania fikcji jego podmiotowości jako rodzaju Agambenowskiej „czystej formy prawnej.” Autor stwierdza, że przykładem takiego procesu jest orzecznictwo polskiego Sądu Najwyższego i sądów powszechnych dotyczące możliwości zasiedzenia służebności przesyłu przez przedsiębiorstwa przesyłowe. Wskazuje, że zwyciężyło w nim stanowisko całkowicie odchodzące od treści ustawy oraz utrwalonego rozumienia pojęć cywilnoprawnych, rezultatem jest pozbawienie właścicieli nieruchomości ich praw podmiotowych.

EN

The subject of the article is an analysis of civil courts’ case law in terms formulated by Giorgio Agamben and Judith Butler, that is, in terms of law as a ‘state of exception’, a purely arbitrary practice that appears to be a parody of law. The author indicates aspects of such ‘law’: the blurring of the boundaries between the law and purely factual activities (in Agamben’s terminology: ‘life’), which may take the form of violence that no longer cares for its legitimacy or which reduces the law to ‘pure form’, that is, the creation and application of rules completely in abstract from their ethical evaluation and social consequences. In Foucault’s terminology, both these processes can be represented as a rebirth of sovereignty in the field of governmentality, the parody of the law being justified by the needs of population management, but in reality it is the result of a power’s strive for self-preservation. There are, as Butler defines, petty sovereigns who allegedly only quasi-technically apply the law articulated in full in the statute, and in fact act fully arbitrarily. One of their methods is to simulate the creation or application of law by taking away a particular meaning from words, in particular from legal concepts. The result is a departure from the idea of separation of powers and the postulate of empowerment of the addressee of legal norms, sometimes preserving the fiction of the latter’s agency as a kind of Agamben’s ‘pure form of law’. The author states that an example of such a process is the case law of the Polish Supreme Court and general courts regarding the possibility of acquisitive prescription of transmission easement by transmission companies. He indicates that the position that won in this case law completely deviates from the contents of the statute and the well-established understanding of civil law concepts, with the result of depriving property owners of their legal rights.

4

Karol Dobrzeniecki, „Prawo wobec sytuacji nadzwyczajnej. Między legalizmem a koniecznością”. Recenzja

100%

Barut A.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2020

|

vol. 1(22)

121-125

PL

Przedmiotem recenzji jest monografia Karola Dobrzenieckiego p. t. Prawo wobec sytuacji nadzwyczajnej. Między legalizmem a koniecznością (Toruń 2018). Zdaniem recenzenta, charakter pracy wyznacza rozróżnienie na sytuację wyjątkową, to jest stan faktyczny wymagający podjęcia działań nieprzewidzianych przez prawo oraz stan wyjątkowy, tj. instytucję prawną. Podstawowym celem pracy jest analiza relacji między ujmowaniem sytuacji wyjątkowej wyłącznie w kategoriach pozytywno-prawnych, a jej ujęciem jako zagadnienia politycznego i moralnego. Praca ma charakter interdyscyplinarny. Karol Dobrzeniecki, analizując literaturę filozoficzno-prawną, filozoficzno-polityczną, doktrynę prawa konstytucyjnego, a także uregulowania prawne o charakterze konstytucyjnym, międzynarodowym i ponadnarodowym, wskazuje na niebezpieczeństwo prawnej „normalizacji” stanu wyjątkowego, to jest przeniknięcia jego specyficznych rozwiązań do prawa przeznaczonego dla sytuacji zwyczajnych, a przez to zanik rozróżnienia na sytuację zwyczajną i wyjątkową. Autor recenzowanej monografii uważa, że sytuację wyjątkową należy oceniać przede wszystkim w kategoriach moralnych i politycznych, mając świadomość tragicznego charakteru dokonywanych wówczas wyborów.

EN

The subject of the review is a monograph by Karol Dobrzeniecki “Law on emergency situations. Between legalism and necessity” (Toruń 2018). According to the reviewer, the nature of the work determines the distinction between an emergency situation, that is, a factual state requiring action not provided for by law and a state of emergency, i.e. a legal institution. The main purpose of the work is to analyze the relationship between the recognition of an exceptional situation only in legal terms, and its approach as a political and moral issue. The work has interdisciplinary character. Karol Dobrzeniecki, analyzing jurisprudence, political philosophical, doctrine of constitutional law, as well as constitutional, international and supranational legal regulations, points out the danger of legal “normalization” of a state of emergency, that is, the penetration of its specific solutions into the law intended for the ordinary situation, and hence blurring of the distinction between ordinary and exceptional situations. The author of the reviewed monograph believes that the exceptional situation should be assessed primarily in moral and political categories, being aware of the tragic nature of the choices made at the time.

Refine search results

4 Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

4 Barut A.

1 2020

1 2019

1 2017

1 2015

A-podmiotowość władzy – mit i rzeczywistość, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych jako władza „suwerenna”

Sąd jak inkarnacja Ludu. Dekonstrukcja idei ludowego konstytucjonalizmu

Stosowanie przepisów o służebności przesyłu jako przykład prawa „stanu wyjątkowego”

Karol Dobrzeniecki, „Prawo wobec sytuacji nadzwyczajnej. Między legalizmem a koniecznością”. Recenzja