Search results

1

Między wielokulturowością „wieży Babel” a zróżnicowanymi kulturowo pograniczami. Pedagogiczne poszukiwania i idee Tadeusza Lewowickiego w zakresie edukacji kształtującej relacje międzykulturowe

100%

Rembierz M.

Edukacja Międzykulturowa

|

2019

|

vol. 11

|

issue 2

40-56

EN

The biblical topos of the Tower of Babel, used in Tadeusz Lewowicki’s inquiries, is useful - as a counterpoint and a warning - in determining the ideas and postulates of intercultural education and in developing intercultural pedagogy. Recalling the intentions of the builders of the monumental Tower of Babel and their unforeseen failures, stimulates reflection in pedagogy. “The message from the story of the Tower of Babel has deeper meaning,” states Lewowicki (2007, p. 33), when he considers the complexity of multiculturalism as well as the problems, the misunderstanding, the educational hopes and chances connected with it. The topos of the Tower of Babel in Lewowicki’s inquiries is complemented by the category of borderland, which is considered (e.g. by Lech Witkowski) in reference to the Mikhail Michajłowicz Bachtin’s (1895-1975) conception. According to Lewowicki’s definitions the various border regions, “border areas of countries, nations, cultures” are the “training ground for intercultural education”. He concludes that in the borderland people can observe and learn how the “process of mutual penetration of cultures is proceeding” (Lewowicki, 2005, p. 19). Experiencing the specific qualities of the polyphonic borderland, also as experiencing varied worlds of values, is considered as “life-giving for intercultural education also outside the borderland” (Lewowicki, 2005, p. 19). If - as Lewowicki emphasizes - the scientists’ obligations are related to developing intercultural pedagogy, then honest compliance with these obligations places high professional requirements on them. The ability to participate in interdisciplinary scientific work is between the obligations, because without it one cannot effectively develop intercultural pedagogy. The interdisciplinarity of intercultural pedagogy could be seen as the shaping of intercultural relationships between different - often distant - cultures of learning.

PL

Biblijny topos wieży Babel, przywoływany w dociekaniach Tadeusza Lewowickiego, okazuje się przydatny - jako kontrapunkt i jako skłaniająca do refleksji przestroga - w określaniu idei i postulatów edukacji międzykulturowej oraz wypracowywaniu pedagogiki międzykulturowej. Przypomnienie zamiarów budowniczych monumentalnej wieży Babel oraz nieprzewidzianych ich niepowodzeń pobudza do refleksji w pedagogice. „Przesłanie płynące z opowieści o wieży Babel ma swoje głębsze znaczenie”, stwierdza Lewowicki (2007, s. 33), gdy rozpatruje złożoność wielokulturowości, gdy zwraca uwagę na niesione przez nią kłopoty i towarzyszące jej nieporozumienia, ale zarazem rozważa nadzieje i szanse edukacyjne, które mogą dzięki niej występować. Topos wieży Babel w dociekaniach Lewowickiego dopełnia się z kategorią pogranicza, która rozpatrywana jest (m.in. przez Lecha Witkowskiego) w nawiązaniu do koncepcji Michaiła Michajłowicza Bachtina (1895–1975) . Różnorakie pogranicza, „tereny pograniczne państw, narodów, kultur”, Lewowicki określa mianem „poligonu edukacji międzykulturowej”, bowiem na pograniczach można obserwować i uczyć się, jak przebiega „proces wzajemnego przenikania kultur” (Lewowicki, 2005, s. 19). Doświadczanie swoistych jakości polifonicznego (wielogłosowego) pogranicza, także jako doświadczanie zróżnicowanych światów wartości, jest uznawane za „życiodajne dla edukacji międzykulturowej także poza terenami pogranicznymi” (Lewowicki, 2005, s. 19). Jeśli – jak podkreśla Lewowicki – powinnością uczonych jest rozwijanie pedagogiki międzykulturowej, to rzetelne wywiązywanie się z tej powinności stawia im wysokie wymagania profesjonalne, do których zalicza się umiejętność uczestnictwa w interdyscyplinarnej pracy naukowej, gdyż bez niej nie można efektywnie rozwijać pedagogiki międzykulturowej. Interdyscyplinarność pedagogiki międzykulturowej może być postrzegana jako kształtowanie relacji międzykulturowych: relacji między różnymi – często odległymi od siebie – kulturami uprawiania nauki.

2

Między zakorzenieniem w dziedzictwie tradycji a otwartością (na) pogranicza. O kształtowaniu „międzykulturowej tożsamości” i tropach pedagogicznych poszukiwań Jerzego Nikitorowicza

100%

Rembierz M.

Edukacja Międzykulturowa

|

2020

|

vol. 12

|

issue 1

19-51

EN

What has been explored and emphasized in the pedagogical research of Jerzy Nikitorowicz is the experience of being rooted in the heritage of tradition and the experience of the “borderland man”. Having elaborated theoretically mature and practically useful intercultural pedagogy as well as the concept of “intercultural identity”, Nikitorowicz affirms the attitude of the “borderland man”, who is open to the diversity of cultures, religions and languages. This takes place along with the awareness of conflict raising tensions, which cannot be avoided in the borderland dynamics. Moreover, the “between” situation, typical of the experiencing of values by the borderland man and of shaping “intercultural identity” requires specific “praise of inconsistency”. In the borderland situation, something can be “at the same time”, “simultaneously” and “in parallel”: at the same time what it is (which has a particular shape of identity) and something else - something on the borderline of the one and the other (or the third and still the next) selfhood. Being familiarized with the complexity of borderlands, to a certain extent, one is prepared to face the views that are different than one’s own. Those different views, especially the ones concerning values, appear as not obvious and expressing a different (hard to understand and accept) standpoint. Therefore, what appears as not obvious should be reliably confronted with one’s own obviousness, undertaking the risk that it will become questionable and will lose the features of obviousness. One ought to conduct intellectual struggle against the insufficiency of cognitive abilities not to be affected by cognitive disorientation, not to acquire learned helplessness and not to yield to uncertainty. Borderlands are not “far away” in distant land ends - their presence and features, e.g. dynamic systems of values, comply with various spheres of human existence, as a factor that helps to understand the fundamental “human matters’. According to Nikitorowicz, the identity creating values of the borderland enhance the forming of subjectivity and self-effectiveness of “an individual who develops and self-manages on the basis of traditions and cultural heritage”. At the same time, carrying the memory of the complexity of borderland experiences, Nikitorowicz as a “borderland man” indicates such duality: “On the one hand, [the borderland] brings about the feeling of social and cultural (family, religious, [...], ethnic) identity, but on the other hand it causes threat, loss of the feeling of safety, the fear of the intolerance of the dominating group” (Nikitorowicz, 1995, p. 19). From the standpoint of intercultural education, Nikitorowicz puts forward a postulate of reading anew the Polish traditions of cultural borderlands in the context of the current cultural and social challenges. Aiming at the elaboration of some more general theoretical approaches to the Other, borderlands and intercultural relations - such approaches that will complement intercultural pedagogy - Nikitorowicz suggests the revitalization of heterology, as a science and knowledge concerning the Other, and points to its necessity in the complex nature of cultural diversification.

PL

Wypracowując koncepcję pedagogiki międzykulturowej i koncepcję „międzykulturowej tożsamości”, Jerzy Nikitorowicz rozpatruje doświadczenie zakorzenienia w tradycji i postawę „człowieka pogranicza” (otwartego na odmienności kulturowe). Towarzyszy temu świadomość napięć właściwych dynamice pogranicza. W sytuacji pogranicza coś może być „zarazem” tym, czym jest (co ma określony kształt tożsamości) i „zarazem” czymś innym, czymś z pogranicza jednego i drugiego (lub też trzeciego, kolejnego) jestestwa. Obeznanie w złożoności pogranicza w jakiejś mierze przygotowuje na zetknięcie się z zapatrywaniami innymi niż własne, które jawią się jako nieoczywiste (a trzeba z nimi konfrontować własne oczywistości, ryzykując, iż to one staną się problematyczne). Pogranicza nie są „gdzieś daleko”, „na kresach”, ale ich obecność i ich cechy, m.in. dynamiczne układy wartości, wpisują się w różne obszary człowieczej egzystencji, kształtując rozumienie podstawowych „spraw ludzkich”. Zmierzając do dojrzałych teoretycznie ujęć problematyki Innego, pogranicza i relacji międzykulturowych, Nikitorowicz postuluje rewitalizację heterologii (nauki i wiedzy o Innym).

3

Janusz Mariański, Godność ludzka-wartość doceniona czy puste słowo? Studium socjopedagogiczne

100%

Rembierz M.

Philosophy and Canon Law

|

2021

|

vol. 7

|

issue 1

1-4

EN

Janusz Mariański, Godność ludzka-wartość doceniona czy puste słowo? Studium socjopedagogiczne - review.

4

Kultura intelektualna, wątpliwości metodologiczne i refleksja metapedagogiczna w rozwijaniu teorii i praktyki edukacji międzykulturowej

100%

Rembierz M.

Edukacja Międzykulturowa

|

2017

|

vol. 7

|

issue 2

37-67

EN

The concern for intellectual culture seems to be one of elementary dimensions in the reliable development of the theory and practice of intercultural education. The care for improving intellectual culture – both in the individual dimension (acquiring and developing cognitive skills) and the social one (especially in the field of scientific work) – mostly pertains to developing logical culture and deepening the methodological reflection, which raises doubts and allows for critical recognition of research problems. In the approach to intellectual culture presented by Tadeusz Czeżowski in the lecture “On logical culture”, intellectual culture is interrelated with the theory and practice of intercultural education because “it lifts people above the oppositions which divide them and connects them by the bonds of general human solidarity”. In this way, intellectual culture enables achieving the goals which are also aimed at in intercultural education. Shaping intellectual culture, treated as making a person “sensitive to the truth and falsehood, to the correctness of thinking and logical errors”, refers straight to the issue, discussed within intercultural education, of the radicalizing relativism, which suppresses other approaches and doubts in the valuing of the truth and in the aptness of the criteria of correct thinking which refer to it. Some questions might be raised: Is Czeżowski’s understanding of intellectual culture (with its assumed universality) not a form of (hidden) cultural imperialism in the sphere of the valuing of knowledge and education? Is this not an attempt to impose a particular set of values as self-evident and binding ones? Is it possible to prove in a justifiable and convincing way that there are some common elements of intellectual culture in various, much different, cultural formations – the elements of equally crucial significance in educational traditions which are unfamiliar to each other? Is the presented understanding of intellectual culture (as the morally binding logical culture) only a manifestation of one of many local cultural formations though it shows itself (along with the rules of logic) as something important and self-understandable or even something written into the human nature or human mind? These and similar queries are formulated here as one of the properties of intercultural education is that it enters borderlands, where differences get in touch, and that it questions (perceives, as other comparative cultural studies do, as arguable) what in other fields of educational studies has been treated as inviolable obviousness of a particular culture, which as a kind of certainty is not subjected to any discussion.Keywords: theory of intercultural education, intellectual culture, methodological doubts, metapedagogical reflection, relativism, logical culture.

PL

Troska o kulturę intelektualną wydaje się stanowić jeden z elementarnych wymiarów rzetelnego rozwijania teorii i praktyki edukacji międzykulturowej. Troska o doskonalenie kultury intelektualnej – tak w wymiarze indywidualnym, nabywania i rozwijania sprawności poznawczych, jak i w wymiarze społecznym, zwłaszcza w zakresie pracy naukowej – dotyczy w szczególności rozwijania kultury logicznej i pogłębiania refleksji metodologicznej, podnoszącej wątpliwości i pozwalającej na krytyczne rozpoznanie problematyki badań. W tym ujęciu kultury intelektualnej, które w wykładzie „O kulturze logicznej” przedstawił Tadeusz Czeżowski, kultura intelektualna jest sprzęgnięta z teorią i praktyką edukacji międzykulturowej, gdyż „wznosi ludzi ponad dzielące ich przeciwieństwa i łączy ich węzłami ogólnoludzkiej solidarności”, a tym samym pozwala osiągać także te cele, które stawiane są przed edukacją międzykulturową. Kształtowanie kultury intelektualnej, jako czynienie człowieka „wrażliwym na prawdę i fałsz, na poprawność myślenia i błędy logiczne”, odnosi wprost do dyskutowanej na gruncie edukacji międzykulturowej kwestii radykalizującego się i wypierającego inne stanowiska relatywizmu, który podaje w wątpliwość wartość prawdy i trafność odwołujących się do niej kryteriów poprawności myślenia. Mogą się wszakże nasuwać pytania: Czy takie rozumienie kultury intelektualnej (przy założeniu jej uniwersalności), które proponuje Czeżowski, nie jest formą (ukrytego) imperializmu kulturowego w sferze wartościowania wiedzy i edukacji oraz nie stanowi narzucania innym określonego zestawu wartości jako wartości niejako samo przez się oczywistych i obowiązujących? Czy można bowiem zasadnie i przekonująco wykazać, iż występują wspólne elementy kultury intelektualnej w różnych, także zdecydowanie odmiennych, formacjach kulturowych, elementy pełniące równie istotną rolę w obcych sobie tradycjach edukacyjnych, czy też zaprezentowane rozumienie kultury intelektualnej – jako moralnie zobowiązującej kultury logicznej – jest tylko przejawem jednej z wielu lokalnych formacji kulturowych, choć przedstawiającej się tak, jakby była ona – wraz z prawidłami logiki – czymś powszechnie ważnym i samo przez się zrozumiałym, a nawet czymś wpisanym w ludzką naturę lub ludzki umysł? Te (i podobne im) pytania nasuwają się EDUKACJA MIĘDZYKULTUROWA 2017, nr 2 (7) ISSN 2299-4106DOI: 10.15804/em.2017.02.02tutaj, gdyż jedną z właściwości edukacji międzykulturowej jest, iż wychodzi ona na pogranicza, na których stykają się z sobą odmienności, i problematyzuje – postrzega wraz z innymi porównawczymi naukami o kulturze jako problematyczne – to, co w innych obszarach badań pedagogicznych uchodzi bądź uchodziło za wręcz nienaruszalną oczywistość danej kultury, której jako swoistego pewnika nie poddaje się pod dyskusję.

5

Polskie doświadczenie wielokulturowości w interpretacji Jana Pawła II jako inspiracja dla edukacji międzykulturowej

100%

Rembierz M.

Edukacja Międzykulturowa

|

2013

|

vol. 2

57-94

EN

The inquiry aims at indicating that the interpretation of Polish experience of multiculturalism performed by John Paul II may become an inspiration for intercultural education and comparative pedagogy of religion. This can occur mainly because the issue of particularity and universality, which is considered significant for research into intercultural education, is present in the interpretation of Polish experience of multiculturalism carried out by John Paul II. He combined Polish experience of multiculturalism with his own personal experience which shaped his identity as well as with moral experience and experiencing the Christian faith. For those who share axiological convictions promoted by John Paul II, his interpretation of Polish experience of multiculturalism has become crucial. They can see significant merits of the papal interpretation of the Polish ethos. If this interpretation is granted rightness, it acquires the qualities of an intellectually and morally important point of reference for the axiological and educational sense of Polish experience of multiculturalism. The issues of intercultural education and comparative pedagogy of religion were frequently undertaken by John Paul II. In his book Pamięć i tożsamość. Rozmowy na przełomie tysiącleci /Memory and Identity: Conversations at the Dawn of a Millennium/, in which John Paul II recapitulates his philosophical and theological considerations on culture, his convictions concerning Polish experience of multiculturalisms are also expressed: ‘Polishness is in fact multitude and pluralism, not narrowness and confinement. It seems, however, that this »Jagiellonian« dimension of Polishness [...] ceased to be, unfortunately, something obvious in our times’74. What is essential for intercultural education is the recognition that Polishness is marked by ‘multitude and pluralism, not narrowness and confinement’, because in this way axiological principles of shaping beliefs and attitudes in interpersonal relations are created in the complex situation of multiculturalism.

6

O kulturowym dziedzictwie wypasania owiec i symbolice pasterskiej oraz o kunszcie kucharskim i dobrym smaku

100%

Rembierz M.

Studia Etnologiczne i Antropologiczne

|

2014

|

vol. 14

82-108

EN

A great culture-creating event “The Carpathian Sheep Graze - Transhumance 2013”, organized with due respect for pastoral tradition, and “Lamb Meat Feast” in Ustroń are examples of restitution and popularization of the cultural heritage of sheep farming and pastoral symbolics. Both events appeal to very deep layers of tradition, which raise reflection on culture-creating aspects of sheep farming (one of the oldest forms of agricultural economy), on the signs of pastoral customs and symbolics, and on culinary traditions. Pastoral elements still seem to be present in modern culture, especially in the religious symbolic imagination. However, most frequently there is no direct presence of sheep and shepherds, which might make them only a “relic” of the past.

7

Odkrywanie tożsamości żydowskiej w cieniu Holokaustu a dziedzictwo polskiej wielokulturowości – wyzwania dla edukacji i dialogu międzykulturowego

100%

Rembierz M.

Edukacja Międzykulturowa

|

2014

|

vol. 3

39-99

EN

What constitutes a current challenge for intercultural education is the situation of discovering and specifying one’s own cultural (national, religious) identity by individuals or more or less numerous communities, which – due to some reasons and historical determinants – have been deprived of reliable knowledge and consciousness of their inherited identity. The individuals and groups who have not been shaped in their “indigenous identity” (and who have been frequently formed against the essential elements of their identity) start to function in a different (from the previous) way when they come to discovering and acquiring their “native identity”. They draw attention and orient their activity to the values associated with the discovered identity. They re-evaluate the process and effects of education to which they have been subjected and they undertake the rebuilding and completing the resources of “personal knowledge” in order to adjust them to the requirements of the new identity. The identity given (instilled) by the previous “course of life” is confronted with the identity to discover – along with its hidden (implicit) layers in one’s own existential experience. The sense of this experience is read “anew” and in the context of the subject matter appropriate for the acquired identity.What seems cognitively interesting for the analyses in the field of intercultural education are the situations when the previously unknown identity is discovered by mature people with a well-established social position, who practice intellectual reflection by profession – the reflection which is interwoven with revealing and specifying their own identity. In Poland, among the well-known figures who learned about their Jewish origin and faced the challenge of recognizing their identity anew are Jan Hertrich-Woleński (born in 1940, learned about his Jewish roots about 1980 as a middle-aged widely recognized philosopher in the current of analytic philosophy, deeply anchored in the philosophical-logical tradition of the Lviv-Warsaw School) and Romuald Jakub Weksler-Waszkinel (born in 1943 in the ghetto in Stare Święciany near Vilnius, as a son of Jakub and Batia Weksler, received and saved by Piotr and Emilia Waszkinel – a Polish married couple, learned about his origin at the age of 35 in 1978, already as a Roman Catholic priest who scientifically focused on French philosophy). What is suggested in the undertaken analyses in the area of intercultural education is applying the point of reference of Jan Woleński’s considerations focused on the “Jewish issues”, which to a large extent directly concern discovering and specifying his own cultural identity. On one hand, this is the confrontation with the past, especially with the shadow of the Holocaust, and also with discovering the cultural heritage of Polish Jews. This is making even with such education (in the times of communist Poland) in which the presence and activity of Jews in Polish history was marginalized. On the other hand, this point of reference means searching for such (also educational) solutions which will be currently optimal and will facilitate building a better future. Woleński formulates the idea of “double inclusivism” and, promoting this idea also with an educational goal, initiates discussion aiming at deeper insight into diagnosing the complicated Polish-Jewish relations and viewing their prospects (in 2001–2003 in the Jewish Culture Centre, Woleński conducted an authorial series of meetings with special guests, which he entitled “Poles and Jews – anew?”). Developing the idea of double inclusivism, he expresses the belief that “the Jewish issues will remain unsolved as long as Jews are treated by others as exceptional (mostly in the negative sense) and are treated as such by themselves (mostly in the positive sense). The Jewish inner exclusivism (a specific messianism), as I would call the idea of the chosen nation, and the applied (towards them) outer exclusivism are two sides of the same coin. They should be replaced by inner and outer inclusivism, that is by Jews’ acceptance of others and others’ acceptance of Jews”182. Implementing the idea of mutual acceptance (double inclusivism) understood in such a way requires appropriate intercultural education which will respect this idea.

PL

Jednym z wyzwań dla edukacji międzykulturowej jest odkrywanie i określanie własnej tożsamości kulturowej (narodowej, religijnej) przez pojedyncze osoby i przez społeczności, które – z jakichś powodów – były pozbawione rzetelnej wiedzy i świadomości o dziedziczonej przez nie tożsamości. Jednostki lub grupy, które nie były kształtowane w ich „rdzennej tożsamości”, a bywa, iż formowano je wbrew tej tożsamości, gdy dochodzą do odkrycia „rdzennej tożsamości”, zaczynają funkcjonować w inny sposób. Ukierunkowują swą aktywność na wartości związane z odkrywaną tożsamością. Dokonują przewartościowania efektów kształcenia, któremu podlegali. Podejmują się przebudowania zasobów „osobistej wiedzy”, dostosowują je do wymagań nowej tożsamości. Konfrontowana jest tożsamość dana (wpojona) przez „bieg życia” z tożsamością zadaną do odkrycia, także do odkrycia jej ukrytych pokładów we własnym doświadczeniu egzystencjalnym, którego sens odczytuje się „na nowo” w kontekście treści właściwych przyswajanej tożsamości. Dla analiz z zakresu edukacji międzykulturowej interesujące poznawczo wydają się sytuacje, gdy swą tożsamość – uprzednio im nieznaną – odkrywają osoby dojrzałe i mające wyrobioną pozycję społeczną, do tego profesjonalnie uprawiające refleksję intelektualną, która splata się z odkrywaniem własnej tożsamości. W Polsce do takich znanych osób, które dowiedziały się o swym żydowskim pochodzeniu i stanęły przed wyzwaniem rozpoznania na nowo swej tożsamości, należą Jan Woleński (urodzony w 1940 roku, o żydowskich korzeniach dowiedział się około 1980 roku, będąc już cieszącym się uznaniem filozofem analitycznym, osadzonym w tradycji filozoficzno-logicznej Szkoły Lwowsko-Warszawskiej) i Romuald Jakub Weksler-Waszkinel (urodzony w 1943 roku w getcie w Starych Święcianach koło Wilna, jako syn Jakuba i Batii Wekslerów, przyjęty i uratowany przez polskie małżeństwo Piotra i Emilię Waszkinelów, dowiedział się o swoim pochodzeniu w wieku 35 lat, w 1978 roku, jako ksiądz rzymskokatolicki, naukowo zajmujący się filozofią francuską). W podjętych tu analizach z zakresu edukacji międzykulturowej za punkt odniesienia proponuję przyjąć dociekania Woleńskiego skupione EDUKACJA MIĘDZYKULTUROWA 2014, nr 3 ISSN 2299-4106wokół „kwestii żydowskich”, które w dużej części dotyczą odkrywania i określania przez niego własnej tożsamości kulturowej. Z jednej strony jest to mierzenie się z przeszłością, zwłaszcza z cieniem Holokaustu, jak również z odkrywaniem kulturowego dziedzictwa polskich Żydów, a także rozliczenie się z taką edukacją, w której obecność Żydów w polskich dziejach była marginalizowana, z drugiej strony jest to poszukiwanie takich rozwiązań, również edukacyjnych, które przyczynią się do budowania lepszej przyszłości. Woleński formułuje ideę „podwójnego inkluzywizmu”, a także – mając na uwadze też cel edukacyjny – inicjuje i podejmuje dyskusje służące pogłębionemu rozeznaniu stanu relacji polsko-żydowskich i ich dalszych perspektyw (w Centrum Kultury Żydowskiej w latach 2001–2003 prowadził autorską serię spotkań z zaproszonymi gośćmi „Polacy i Żydzi – od nowa?”). Rozwijając ideę podwójnego inkluzywizmu, Woleński wyraża przekonanie, iż „kwestie żydowskie pozostaną nierozwiązane, o ile Żydzi będą traktowani przez innych jako wyjątkowi (na ogół w złym sensie) oraz tak będą traktowali samych siebie (na ogół w dobrym świetle). Żydowski ekskluzywizm wewnętrzny (swoisty mesjanizm) [...] i stosowany wobec nich ekskluzywizm zewnętrzny ([...] antysemityzm) są dwiema stronami tego samego medalu. Winny być zastąpione przez inkluzywizm wewnętrzny i inkluzywizm zewnętrzny, tj. akceptację innych przez Żydów i akceptację Żydów przez innych”1. Urzeczywistnianie tak rozumianej wzajemnej akceptacji (podwójnego inkluzywizmu) wymaga odpowiedniej edukacji międzykulturowej.

8

Oblicza samotności w edukacji. Samotność i odosobnienie wśród zasad wychowania intelektualnego i kształtowania samodzielności poznawczej

100%

Rembierz M.

Horyzonty Wychowania

|

2013

|

vol. 12

|

issue 23

55-75

EN

Pedagogical reflection must take into account numerous shades of meaning of the word ‘loneliness’ in both the theory and practice of education if it is to discover the role of loneliness and solitude in intellectual upbringing and self upbringing and in shaping cognitive independence. Using the word ‘loneliness’ in pedagogical reflection aiming at perfecting educational theory and practice requires ordering analyses. It is necessary to deal with common misunderstandings in the perception of loneliness, reduced to undesirable state of solitude and the lack of relations with others. It is not enough to understand loneliness only as solitude, while bearing in mind the heritage of philosophy and pedagogy, which reveal a deeper and existentially vital meaning of loneliness. Anthropological and axiological understanding of loneliness as a purifying and liberating force differs from emphasising painful feelings and dejection, which is contemporary associated with loneliness, as can be seen from comments on the Internet. Thanks to the features attributed to loneliness, it is an act of liberating from social ties constraining independent thinking and cognitive independence. Experiencing such loneliness, understood as solitude arrived at through self upbringing, allows an individual to shape his spiritual freedom and intellectual autonomy. Learned helplessness in the face of loneliness is shaped by education based on extreme reductionism (‘sociologism’) in which a man is perceived only as net force of natural and social forces acting on him, and his shaping is treated as shaping an element of society. Admitting that a man has the right to loneliness in a form of solitude is possible, if he is not reduced to net force of natural and social forces. Thanks to such loneliness, an individual inner world which opposes social forces can be created. Accepting the fact that ‘a person always learns alone’ emphasizes the role of intellectual upbringing and self upbringing as well as experiencing loneliness and solitude, which shape the ability of autonomous learning and lead to cognitive independence.

PL

Z wielością odcieni znaczeniowych słowa „samotność”, która występuje również w teorii i praktyce edukacyjnej, musi się liczyć refleksja pedagogiczna, dążąc do rozeznania roli samotności i odosobnienia w wychowaniu i samowychowaniu intelektualnym oraz w kształtowaniu samodzielności poznawczej. Posługiwanie się słowem „samotność” w refleksji pedagogicznej, mającej za zadanie doskonalenie teorii i praktyki edukacyjnej, wymaga porządkujących analiz. Trzeba się rozliczyć z rozpowszechnionymi nieporozumieniami w pojmowaniu samotności, której sens redukuje się do niepożądanego stanu osamotnienia i braku relacji z innymi. Na rozumieniu samotności jedynie jako osamotnienia nie można poprzestać, znając dziedzictwo myśli filozoficznej i pedagogicznej, wydobywającej głębszy i egzystencjalnie doniosły sens samotności. Antropologiczno-aksjologiczne rozumienie samotności jako siły oczyszczającej i wyzwalającej jest odmienne od eksponowania bolesnych doznań i przygnębienia, które współcześnie – co widać w dominujących internetowych treściach – przede wszystkim zespala się z samotnością. Dzięki właściwościom przypisanym samotności stanowi ona akt wyzwalania się z więzów społecznych krępujących niezależność myślenia i samodzielność poznawczą. Doświadczanie takiej samotności – jako odosobnienia wypracowanego dzięki samowychowaniu – pozwala kształtować wolność duchową i autonomię intelektualną. Wyuczoną bezradność w obliczu samotności kształtuje edukacja oparta na skrajnym redukcjonizmie („socjologizmie”), w którym człowieka postrzega się tylko jako wypadkową determinujących go sił przyrodnich i społecznych, a jego formowanie traktuje się jako urabianie elementu społeczeństwa. Przyznanie, iż człowiek posiada prawo do samotności, która przybiera postać odosobnienia, jest możliwe, gdy nie redukuje się go do wypadkowej sił przyrodnich i społecznych. Dzięki tej samotności może się kształtować indywidualny świat wewnętrzny, przeciwstawiający się naporowi sił społecznych. Uznanie faktu, że „człowiek uczy się zawsze sam”, eksponuje rolę wychowania i samowychowania intelektualnego, a także doświadczenia samotności i odosobnienia, które kształtują umiejętność samodzielnego uczenia się i umożliwiają samodzielność poznawczą.

9

Pavol Dancak, Personalisticky rozmer vo filozofii 20. Storocia, Presovska univerzita v Presove, Grecko-katolicka teologicka fakulta, 2009, ss. 138.

100%

Rembierz M.

Filozofia Chrześcijańska

|

2012

|

vol. 9

159-166

PL

Tytuł książki odpowiada zawartym w niej treściom i trafnie wskazuje na personalistyczny wymiar („rozmer”) przenikający filozofię uprawianą w XX wieku.

10

Maciej Woźniczka, Marek Perek, Apokryficzność (w) filozofii. Nie/anty/pozaortodoksyjne dyskursy filozoficzne

100%

Rembierz M.

Philosophy and Canon Law

|

2019

|

issue 5

133-137

EN

Maciej Woźniczka, Marek Perek, Apokryficzność (w) filozofii. Nie/anty/pozaortodoksyjne dyskursy filozoficzne - review.

11

Maciej Woźniczka, Marek Perek, Toposy (w) filozofii. Filozofia i jej miejsce w doświadczeniu kulturowym

100%

Rembierz M.

Philosophy and Canon Law

|

2019

|

issue 5

125-131

EN

Maciej Woźniczka, Marek Perek, Toposy (w) filozofii. Filozofia i jej miejsce w doświadczeniu kulturowym - review.

12

Uniwersytet – wolność – bezinteresowność. Tradycyjny etos i współczesne przemiany tożsamości uniwersytetu

100%

Rembierz M.

Pedagogika Szkoły Wyższej

|

2015

|

issue 2

EN

What currently becomes more and more vivid is the public debate on the transformations in the functioning of university and on their directions. In order to focus properly on the problems undertaken here, it is worth to refer to some remarks on academic liberty and the liberty of studying, which are formulated in the context of describing the secret university education in Poland under the Nazi occupation. It is this secret teaching, based on self-organization and free from an administrative institutional framework, which turns out to be the model of university liberty. This peculiar experience of academic freedom, showing the essence of academic learning and teaching, should be remembered and taken into account in all political and administrative (or even bureaucratic) attempts at regulating the functioning of autonomic university and other academic level schools. The current state of university is vividly depicted, as Kazimierz Denek does this, as a “switchback bend” situation. The switchback bend is a condition of increased risk and danger as, with the lack of skills or attention, it is easy to fall out of the route from a “sharp bend”. However, it is also possible to become strengthened with new experiences and skills. Especially for educationalists and philosophers of education, university situated at a “bend” constitutes a challenge to thoughtful and in-depth reflection and reasonable acting – not to “risky charging” in the name of some fashionable “lofty words” and ideological visions. What is recognized in the classically understood European culture is the specific identity of university and its irreducibility to other – even closely related cultural forms. Universities are to embody in a specific way the ethos of intellectual work and to manifest some cognitive values at which practicing science and the system of education are aimed. Among other forms of shaping intellectual culture, university should be distinguished by its aiming at the holistic recognition of the reality or at least to unite the aspect-related recognition of the reality into a relative whole. The issues of university ethos were considered by Kazimierz Twardowski (1866–1938) in his – widely commented today – speech “On the eminence of University” (21st November 1932). What comes to the foreground is the selfless aiming at the scientific truth, which should be a basic feature of university. If this moral requirement is fulfilled, it is possible to conduct reliable studies and to shape students in such a way that they could – on their own – practice science oriented towards discovering the truth. In the European culture, establishing universities and the aim of studying have been associated with the classical idea gaudium veritatis: selfless joy provided by aiming at and approaching the truth. In the efforts to fulfil university, viewed as a specific world of manifested values and appreciated personal attitudes, the dreams about the “golden age” which has already gone cannot be the end. The people who constitute the academic community ought to present the appropriate knowledge of university, the theoretical and practical knowledge concerning their close reality, and they should have a strong belief in their own subjectivity and agency, their ability to establish and maintain university. This should take place in order not to yield to persuasion on civilization determinants (expressed in administrative directives) to which the academic community is to be unconditionally subjected.

13

Edukacja międzykulturowa jako ćwiczenie duchowe. Pedagogiczne wymiary kształtowania kultury duchowej i rozumienia wartości ponadkulturowych w kontekście zróżnicowania religijnego i pluralizmu światopoglądowego

100%

Rembierz M.

Edukacja Międzykulturowa

|

2018

|

vol. 9

|

issue 2

90-130

EN

It has been assumed in programme statements concerning intercultural education that, among its basic goals and duties, there is also the search for universal values and developing the skill of intercultural communication. This requires going beyond the borders of the own culture, entering multicultural borderlands of religious diversity and ideological pluralism. What is also taken into account is the spiritual transformation which should take place in a person who applies the goals and obligations of intercultural education as the own, a person who aims at their implementation and, due to this, exercises the skills indispensable for participation in intercultural relations. Moreover, it seems that owing to this, this person can become ”internally richer”. The set of beliefs which constitute the foundations of intercultural education is compliant with the issues signalled in the title, where classically understood spiritual exercising is mentioned and “supracultural values” (values viewed as universal) are focused on. The pedagogical thought of Tadeusz Kotarbiński is referred to – combining the improvement of spiritual culture (manifested e.g. in the openness to universal values and issues) with shaping “jointly rational people”. The ways of understanding the truth, good and beauty – the values considered “supracultural” and shaping the persons’ spiritual life have been recognized as the leading issue, which can also become an object of spiritual exercise and a form of practising intercultural education. The significance and role of these values are analysed in the context of multiculturalism, borderland, religious diversity, ideological pluralism and competences enhancing intercultural communication – the aspects on which intercultural education focuses. This context comprises some questions, raised by e.g. Władysław Stróżewski, about understanding the values which are considered to transcend the limits of a particular cultural formation (transcultural values). The reflections oriented in this way should contribute to the further development of the Polish concept of intercultural education. They can be understood as an example of co-acting of pedagogical and philosophical thought, as their joint contribution to intercultural education. These reflections might encourage to develop the philosophical and axiological reflection upon the problems undertaken by intercultural pedagogy and education.

PL

W programowych wypowiedziach o edukacji międzykulturowej, wskazujących na jej zasadnicze cele i powinności, przyjmuje się, że należy do nich również poszukiwanie wartości mających wymiar uniwersalny, kształtowanie umiejętności komunikowania międzykulturowego, co wymaga przekraczania granic własnej kultury, wychodzenia na wielokulturowe pogranicza zróżnicowania religijnego i pluralizmu światopoglądowego. Uwzględnia się przy tym przemianę (przemianę duchową), która powinna zachodzić w kimś, kto przyjmuje za własne cele i powinności edukacji międzykulturowej, kto dąży do ich urzeczywistniania, kto z tej racji ćwiczy się w sprawnościach niezbędnych do uczestniczenia w relacjach międzykulturowych. Co więcej, uznaje się, iż dzięki temu może on stawać się „bogatszym wewnętrznie”. Ten zestaw przekonań, leżących u podstaw edukacji międzykulturowej, współgra z kwestiami sygnalizowanymi w tytule, gdzie mowa o klasycznie rozumianym ćwiczeniu duchowym oraz zwraca się uwagę na „wartości ponadkulturowe”, czyli wartości postrzegane jako uniwersalne. Nawiązuję m.in. do myśli pedagogicznej Tadeusza Kotarbińskiego, łączącego doskonalenie kultury duchowej – wyrażające się m.in. otwartością na wartości i sprawy uniwersalne – z kształtowaniem „ludzi wspólnie rozumnych”. Jako wiodącą kwestię, która może być też przedmiotem ćwiczenia duchowego, będącego formą uprawiania edukacji międzykulturowej, obrano sposoby rozumienia prawdy, dobra i piękna, czyli wartości określanych mianem „ponadkulturowych”, zespolonych z kształtowaniem życia duchowego człowieka. Analizę znaczenia i roli tych wartości usytuowano w interesującym edukację międzykulturową kontekście wielokulturowości i pogranicza, zróżnicowania religijnego i pluralizmu światopoglądowego oraz kompetencji służących komunikacji międzykulturowej. W tym kontekście usytuowane są także – podjęte m.in. za Władysławem Stróżewskim – pytania o rozumienie tych wartości, które uznaje się za jakości przekraczające (transcendujące) ograniczenia danej formacji kulturowej (za wartości transkulturowe). Tak ukierunkowane dociekania mają być przyczynkiem do dalszego rozwoju polskiej koncepcji edukacji międzykulturowej. Mogą być odczytane jako przykład współdziałania refleksji pedagogicznej i filozoficznej, jako ich wspólny wkład do edukacji międzykulturowej. Mogą zachęcać do rozwijania refleksji filozoficznej i aksjologicznej nad problematyką podejmowaną przez pedagogikę i edukację międzykulturową.

14

Maciej Woźniczka: Idee czy ideologie? Znaczenie i wartość edukacji filozoficznej, Częstochowa: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza, 2021, pp. 208.

100%

Rembierz M.

Ecumeny and Law

|

2022

|

vol. 10

|

issue 2

187-189

EN

Here we get an authored work, in which the meaning and value of philosophical education is thoroughly and multifaceted analyzed. This is done not only by considering the world of "pure ideas", which is reached with special attention in philosophy, but also in the context of - sometimes acrimonious - ideological disputes and moving to the meta-level: disputes about the meaning and value of ideology in the teaching of philosophy. Moreover, the inquiries conducted affirm and confirm the importance and value of philosophical education, and even undertake an apologia for the importance and value of philosophical education, which ideologies would like to appropriate. Maciej Wozniczka's book "Ideas or Ideologies? The Meaning and Value of Philosophical Education" is a work of diligent and long-term philosophical reflection and at the same time a work of - passionate - commitment to philosophical education in its many forms. In the monograph "Ideas or ideologies? The Meaning and Value of Philosophical Education" its author does not shy away from addressing issues that are the subject of current - ongoing - public debates, which directly or more often indirectly relate to the meaning and value of philosophical education. Maciej Wozniczka's book largely avoids falling into the "journalistic current", since the Author adopts as basic the philosophical perspective of rightly distanced reflection, although his ideological choices (preferences) call for discussion, lest - in spite of his will - they turn into the imposition of some ideology.

15

Pedagogia towarzyszenia i miłosierdzia jako wyjście na peryferia i dążenie do inkluzji – o interpretacji dynamiki i napięć pedagogii ignacjańskiej papieża Franciszka w nieprzejrzystym świecie

100%

Rembierz M.

Horyzonty Wychowania

|

2022

|

vol. 21

|

issue 57

63-79

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The reconstruction and analysis of the ideas and concepts of the pedagogy of accompaniment and mercy (developed by Francis), are to contribute to its better understanding. Also, the consideration of the interpretation of the dynamics and tensions of the Ignatian pedagogy of Pope Francis in the non-transparent world is to give a better understanding of this interpretation. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: Reconstructions and analyses (as a mode of research procedure) are used to consider how the ideas and concepts of analyzed pedagogies are interpreted and understood, and what are their sources. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: Following the postulates of continuous intellectual search and continuous learning, an attempt is made to discern the assumptions (including the tacit background) of the pedagogies of accompaniment and mercy. RESEARCH RESULTS: To bring closer the sense of the ideas and notions of the pedagogy of accompaniment and mercy. CONCLUSIONS, INNOVATIONS AND RECOMMENDATIONS: To encourage educators to get acquainted carefully and critically with the interpretations of Ignatian pedagogy and to expand the circle of participants in the discussion on this pedagogy.

PL

CEL NAUKOWY: Rekonstrukcja i analiza idei i pojęć pedagogii towarzyszenia i miłosierdzia – jako interpretacji pedagogii ignacjańskiej rozwijanej przez papieża Franciszka – mają przyczynić się do lepszego jej rozumienia. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Rekonstrukcja i analiza (jako sposób postępowania badawczego) służą rozpatrzeniu źródeł i interpretacji analizowanych pedagogii. PROCES WYWODU: Postępując m.in. wedle postulatów ustawicznych poszukiwań intelektualnych rozeznaje się założenia (także milczące tło) pedagogii. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Przybliżenie sensu idei i pojęć pedagogii towarzyszenia i miłosierdzia. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Zachęcenie pedagogów do wnikliwego i krytycznego zapoznania się z interpretacjami pedagogii ignacjańskiej.

Refine search results

6 Edukacja Międzykulturowa

3 Philosophy and Canon Law

2 Horyzonty Wychowania

1 Ecumeny and Law

1 Filozofia Chrześcijańska

1 Pedagogika Szkoły Wyższej

1 Studia Etnologiczne i Antropologiczne

15 Rembierz M.

2 2022

1 2021

1 2020

3 2019

1 2018

1 2017

1 2015

2 2014

2 2013

1 2012

Między wielokulturowością „wieży Babel” a zróżnicowanymi kulturowo pograniczami. Pedagogiczne poszukiwania i idee Tadeusza Lewowickiego w zakresie edukacji kształtującej relacje międzykulturowe

Między zakorzenieniem w dziedzictwie tradycji a otwartością (na) pogranicza. O kształtowaniu „międzykulturowej tożsamości” i tropach pedagogicznych poszukiwań Jerzego Nikitorowicza

Janusz Mariański, Godność ludzka-wartość doceniona czy puste słowo? Studium socjopedagogiczne

Kultura intelektualna, wątpliwości metodologiczne i refleksja metapedagogiczna w rozwijaniu teorii i praktyki edukacji międzykulturowej

Polskie doświadczenie wielokulturowości w interpretacji Jana Pawła II jako inspiracja dla edukacji międzykulturowej

O kulturowym dziedzictwie wypasania owiec i symbolice pasterskiej oraz o kunszcie kucharskim i dobrym smaku

Odkrywanie tożsamości żydowskiej w cieniu Holokaustu a dziedzictwo polskiej wielokulturowości – wyzwania dla edukacji i dialogu międzykulturowego

Oblicza samotności w edukacji. Samotność i odosobnienie wśród zasad wychowania intelektualnego i kształtowania samodzielności poznawczej

Pavol Dancak, Personalisticky rozmer vo filozofii 20. Storocia, Presovska univerzita v Presove, Grecko-katolicka teologicka fakulta, 2009, ss. 138.

Maciej Woźniczka, Marek Perek, Apokryficzność (w) filozofii. Nie/anty/pozaortodoksyjne dyskursy filozoficzne

Maciej Woźniczka, Marek Perek, Toposy (w) filozofii. Filozofia i jej miejsce w doświadczeniu kulturowym

Uniwersytet – wolność – bezinteresowność. Tradycyjny etos i współczesne przemiany tożsamości uniwersytetu

Edukacja międzykulturowa jako ćwiczenie duchowe. Pedagogiczne wymiary kształtowania kultury duchowej i rozumienia wartości ponadkulturowych w kontekście zróżnicowania religijnego i pluralizmu światopoglądowego

Maciej Woźniczka: Idee czy ideologie? Znaczenie i wartość edukacji filozoficznej, Częstochowa: Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza, 2021, pp. 208.

Pedagogia towarzyszenia i miłosierdzia jako wyjście na peryferia i dążenie do inkluzji – o interpretacji dynamiki i napięć pedagogii ignacjańskiej papieża Franciszka w nieprzejrzystym świecie