Search results

1

Arūnas Streikus, Antykościelna polityka władzy sowieckiej na Litwie (1944-1990), tłum. z j. litewskiego Katarzyna Korzeniewska, Dom Wydawniczy „Rafael”, Kraków 2010, ss. 254.

100%

Wołczański J.

Krakowskie Pismo Kresowe

|

2011

|

vol. 3

177-184

2

Inwentarz archiwum kurii archidiecezji ormiańskokatolickiej we Lwowie za lata 1616-1939

100%

Wołczański J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2008

|

vol. 90

234-285

DE

Die Anfänge der armenisch-katholischen Erzdiözese Lwów (Lemberg) reichen bis ins 17. Jahrhundert zurück, denn am 24. Oktober 1630 legte Bischof Mikołaj Torosowicz in Lemberg das katholische Glaubensbekenntnis ab und begab sich damit unter die Jurisdiktion des Heiligen Stuhls. Vorher hatte dort seit 1356 die armenische Diözese Lemberg funktioniert, die vom armenischen Katholikos von Sis für die in Ruthenien ansässige armenische Bevölkerung erigiert worden war. Hinsichtlich ihrer geographischen Lage erstreckte sich die Erzdiözese Lemberg über das südöstliche Gebiet der Adelsrepublik. Im Jahre 1665 verfügte sie über 15 Pfarreien, 20 Priester und etwa 300 Gläubige. Mit den Jahren verbesserte sich dieser Zahlenstand beträchtlich; so gab es zum Beispiel 1763 schon 18 Pfarreien mit fast 6000 Katholiken, und 1772 zählte die Gebiete Polens, Litauens, Moldawiens und der Walachei umfassende Erzdiözese 22 Pfarreien, 40 Priester und etwa 6000 Gläubige. Negative Veränderungen brachten diesbezüglich die Teilungen Polens im 18. Jahrhundert mit sich, in deren Gefolge die innerhalb der Grenzen des russischen Teilungsgebiets gelegenen Pfarreien in den Jahren 1809-1816 der Jurisdiktion eines besonderen Administrators unterstellt wurden. Im österreichischen Teilungsgebiet wiederum wurden infolge der willkürlichen Politik des Josephinismus 6 armenische Pfarreien liquidiert, eine auch den Gläubigen des lateinischen Ritus zugesprochen und 2 Pfarreien aus der Bukowina der Lemberger Erzdiözese zugeschlagen. Weitere Veränderungen erbrachte das 20. Jahrhundert. Nach dem Vertrag von Riga im Jahre 1921 und insbesondere kraft des 1925 geschlossenen Konkordats der Republik Polen mit dem Heiligen Stuhl ging die Bukowina an Rumänien verloren, und die dortigen Pfarreien wurden der Jurisdiktion des Lemberger Erzbischofs entzogen. Eine positive Veränderung bildete dagegen die Ausdehnung seiner Jurisdiktion auf das Gebiet der gesamten Zweiten Republik. In der Zwischenkriegszeit 1918-1939 verfügte die Erzdiözese Lemberg armenisch-katholischen Ritus´ über 8 Pfarreien im Rahmen von 3 Dekanaten, 9 Pfarrkirchen und 19 Kapellen, an denen 18 Priester die ungefähr 5000 Gläubigen (1939) religiös betreuten. In der armenisch-katholischen Erzdiözese in Lemberg wirkten mehrere wichtige kirchliche und sozial-religiöse Institutionen. So wurde 1803 ein Domkapitel ins Leben gerufen, und in den Jahren 1665-1784 prosperierte in Lemberg ein von den Theatinern geleitetes Päpstliches Armenisches Kolleg, das sich mit der intellektuellen und sittlichen Vorbereitung der Priesteramtskandidaten befasste. Mit dem Blick auf ärmere männliche Jugendliche wurde in der zweiten Hälfte des 19. Jahrhunderts das Józef-Torosiewicz-Internat in Lemberg gegründet (es existierte von 1865 bis 1939). Von 1940 bis 1945 genoss das Institut „Mons Pius” hohes Ansehen, das sich mit den fi nanziellen Angelegenheiten und Bankeinlagen der polnischen Armenier befasste. Und 1930 wurde der Erzdiözesanverband der Armenier ins Leben gerufen. Geschätzte Periodika in polnischer Sprache waren zwei Zeitschriften: der von 1927 bis 1934 monatlich erscheinende „Posłaniec św. Grzegorza” („Sankt-Georgs-Bote”) sowie die Zweimonatsschrift „Gregoriana”, die von 1935 bis 1938 erschien. Und schließlich muss noch auf die Präsenz und das Wirken des Ordens der Benediktinerinnen armenisch-katholischen Ritus´ in der Erzdiözese Lemberg verwiesen werden, der seit dem 17. Jahrhundert eine Mädchenschule in Lemberg leitete, deren Abschlüsse ab 1889 staatlich anerkannt wurden. Im Verlauf von vier Jahrhunderten wurde die Erzdiözese Lemberg armenisch-katholischen Ritus´ von 12 Erzbischöfen regiert. Das Ende des Bestehens einer armenischen Ortskirche in Lwów erfolgte mit dem Tod von Erzbischof Józef Teodorowicz am 4. Dezember 1938. Die Amtsgeschäfte übernahm damals der Kapitularvikar Infulat Dionizy Kajetanowicz, aber der Ausbruch des Krieges und die politischen Veränderungen nach der Konferenz von Jalta hinderten den Heiligen Stuhl daran, einen neuen Oberhirten zu nominieren. Nach dem Ende des 2. Weltkrieges begannen die sowjetischen Behörden damit, die Strukturen der armenischen Erzdiözese in Lemberg durch Terror, Erpressung und Verhaftungen zu liquidieren. Vier Geistliche befanden sich in Gefängnissen und Lagern, von denen einer – Pater Kajetanowicz – starb. Die übrigen Priester und auch die Laien wurden gezwungen, ihre Wirkungsstätten im östlichen Kleinpolen (Galizien) zu verlassen; zum Teil kamen sie ins Gefängnis, oder sie wurden nach Polen repatriiert. Der Lemberger Dom und auch die übrigen armenischen Gotteshäuser wurden geschlossen und alle Institutionen liquidiert. Damit hörte die armenisch-katholische Erzdiözese Lemberg zu existieren auf, obwohl sie vom Heiligen Stuhl nie formal annulliert worden ist. Das hier veröffentlichte Inventarverzeichnis der Archivalien der Lemberger Erzdiözesankurie armenisch-katholischen Ritus´ berücksichtigt die gegenwärtig im Staatlichen Historischen Zentralarchiv der Ukraine in Lviv, Abteilung 475, aufbewahrten Quellen. Es enthält 958 Inventareinheiten in einem guten Dutzend Themenabteilungen: 1) Sitzungsprotokolle des Konsistoriums (der Kurie) und des Bischofskollegiums; 2) königliche Dekrete zu Angelegenheiten der armenisch-katholischen Kirche; 3) Quellen zur Geschichte der Armenier und der armenisch-katholischen Kirche; 4) Hirtenbriefe der Bischöfe; 5) Dekrete des Lemberger Gouverneurs, des Statthalters von Galizien und der zuständigen Wiener Ministerien; 6) Anordnungen und die Korrespondenz der Kurie mit staatlichen Stellen auf zentraler und lokaler Ebene; 7) kirchlich-religiöse Feierlichkeiten; 8) das Funktionieren der Pfarreien und Gotteshäuser; 9) vermögensrechtliche und wirtschaftliche Fragen; 10) Kirchenbau; 11) das armenisch-katholische Benediktinerinnenkloster; 12) Lehr- und Erziehungsanstalten; 13) Zusammenarbeit mit Vereinen; 14) Personaldokumente; 15) „Medienarbeit”; 16) verschiedene Archivalien.

3

Siostry Barbary Żulińskiej CR wspomnienia o arcybiskupie Józefie Teodorowiczu

100%

Wołczański J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2008

|

vol. 14

EN

4th August 2008, the fiftieth anniversary of the death of the head of the Armenian Catholic archdiocese in Lviv, archbishop Józef Teodorowicz, is an opportunity to take a closer look at his life and work through the eyes of witnesses. One of them is Barbara Żulińska of the Congregation of Sisters of Resurrection. She was close to the Armenian hierarch, both through her work in their shared socio-religious environment (Lviv), her deep fascination with his personality and public mission, as well as her function of a trusted secretary, or even the first critical reviewer of his literary works.

PL

Przypadająca 4 XII 2008 r. pięćdziesiąta rocznica śmierci pasterza ormiańskokatolickiej archidiecezji lwowskiej abp. Józefa Teodorowicza stwarza dobrą okazję do spojrzenia oczyma świadków na jego osobę i dokonania. Jednym z nich jest s. Barbara Żulińska, zmartwychwstanka, blisko związana z ormiańskim hierarchą zarówno pracą w tym samym środowisku społeczno-religijnym (Lwów), głęboką fascynacją jego osobowością i misją publiczną, jak również funkcją zaufanej sekretarki,a nawet pierwszej krytycznej recenzentki literackich utworów jego pióra.

4

Memoriał metropolity lwowskiego obrządku łacińskiego Józefa Bilczewskiego o relacjach ukraińsko-polskich w Galicji (Małopolsce) w latach 1914-1920

100%

Wołczański J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2004

|

vol. 10

EN

The First World War and, towards the end of it, the armed conflict between Poland and Ukraine (1918/1919), as well as the Bolshevik invasion of Poland in 1920 created new challenges not only for the Polish raison d’état but also for the Polish Church. The situation was made even more complicated because of the accumulation of diverse (and frequently opposing) tendencies of various ethnic groups, socio-political doctrines and state-building concepts in the 1920s in Eastern Galicia (Lesser Poland). The phenomena caused considerable friction at the interface of the Polish society, which defended its own interest, and the Ukrainian nation, which hoped to create its own state. Since the stereotype of a Roman Catholic Pole vs. an Orthodox Ukrainian was deeply ingrained back then, obviously the priests and the faithful of both religious denominations became involved in the problems.

PL

Okres I wojny światowej, a u jej końca zbrojny konflikt ukraińsko-polski 1918/1919 oraz inwazja bolszewicka na Polskę 1920 r., stawiały nowe wyzwania nie tylko przed polską racją stanu, ale również przed Kościołem katolickim. Sytuacja była o tyle skomplikowana, że w drugim dziesięcioleciu XX wieku na terenie Galicji (Małopolski) Wschodniej nawarstwiały się wielorakie i najczęściej przeciwstawne tendencje różnych grup etnicznych, doktryn społecznopolitycznych oraz koncepcji państwowo twórczych. Zjawiska te szczególnie ostro występowały na styku interesów społeczeństwa polskiego i żywiącego nadzieję na zbudowanie własnej państwowości narodu ukraińskiego. Ponieważ szczególną żywotność przejawiał wtedy nadal wielowiekowy stereotyp Polak - wyznawca Kościoła rzymskokatolickiego, Ukrainiec - członek Cerkwi Wschodniej, nic więc dziwnego, iż wspomniane problemy siłą rzeczy angażowały pasterzy i wiernych obu tych wspólnot religijnych.

5

Działalność dydaktyczno-naukowa ks. Jana Ślósarza na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego w latach 1886-1903

100%

Wołczański J.

Studia Polonijne

|

2020

|

vol. 41

109-130

EN

This article presents the university career of a clergyman of the Archdiocese of Lviv of the Latin rite, Dr. habil. Jan Ślósarz (1850–1917). After obtaining his doctoral degree in theology in 1855 at the Faculty of Theology of the University of Vienna, he returned to Lviv, where he was employed as a secondary school catechist. However, he did not abandon his plans for further scientific career. In the years 1886/87–1890/91 he was employed at the Faculty of Theology of the University of Lviv as an assistant professor. He gave lectures, on and off, on several subjects in place of absent professors. For instance, in the winter of 1888, he replaced the New Testament lecturer, Fr. Józef Watzke. In the spring of 1889 he was commissioned to give lectures on the Old Testament in place of Fr. Klemens Sarnicki OSBM. In 1890 he replaced Fr. Józef Delkiewicz at the Department of Church History. Simultaneously, in 1888–1892 the clergyman served as a prefect of the Lviv Seminary of the Latin rite, and then in 1892–1894 as a teacher of religion in the Fifth Grammar School, and in 1894–1905 as a catechist in the High Real School in Lviv. However, the ultimate dream of Fr. Ślósarz was a university professorship. He sought it already in 1895, when the Department of Church History was vacant, but to no avail. He tried again in 1900, opening his habilitation procedure in the field of pastoral theology at the University of Lviv. He obtained his habilitation degree without any major difficulties, and it was approved by the Ministry of Religions and Education in 1891. The Department of Pastoral Theology was, however, not vacant. But after the death of its head in 1902, a real opportunity presented itself. Fr. Ślósarz was made an interim acting head of the department, though he did not receive a formal nomination. In spite of his efforts, Fr. Ślósarz eventually lost the competition for the new head of the department to Fr. Alojzy Jougan, who had practical pastoral experience plus considerable writing and organisational experience. As a consolation he was entrusted with commissioned lectures in 1901–1903 on the Sacrament of Penance. Discouraged by his failures, Fr. Ślósarz turned to another sphere of his activity – in 1904 he was nominated a canon of the Metropolitan Chapter in Lviv, holding this position for the last 13 years of his life.

PL

Niniejsze opracowanie prezentuje uniwersytecką karierę duchownego archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego, ks. doc. dr. hab. Jana Ślósarza (1850-1917). Po uzyskaniu doktoratu z teologii w roku 1855 na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Wiedeńskiego, powrócił do Lwowa, pełniąc m.in. obowiązki katechety szkół średnich. Nie porzucił wszakże planów dalszych awansów naukowych. W latach 1886/87–1890/91 został zatrudniony na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego w charakterze adiunkta. W zastępstwie nieobecnych profesorów wykładał dorywczo kilka dyscyplin. I tak zimą 1888 r. zastępował wykładowcę Nowego Testamentu ks. prof. Józefa Watzkę. Wiosną 1889 r. zlecono mu wykłady Starego Testamentu w miejsce o. prof. Klemensa Sarnickiego OSBM. W 1890 r. zastąpił ks. prof. Józefa Delkiewicza na Katedrze Historii Kościoła. Równocześnie do tych zajęć, w latach 1888-1892 duchowny pełnił funkcję prefekta lwowskiego Seminarium Duchownego ob. łac., a następnie w latach 1892-1894 nauczyciela religii w V Gimnazjum, zaś w latach 1894-1905 katechety w Wyższej Szkole Realnej we Lwowie. Docelowym wszakże marzeniem ks. Ślósarza była profesura uniwersytecka. Zabiegał o nią już w roku 1895, kiedy wakowała Katedra Historii Kościoła, ale bezskutecznie. Ponownie podjął starania w roku 1900, otwierając przewód habilitacyjny w zakresie teologii pastoralnej na Uniwersytecie Lwowskim. Habilitację uzyskał bez większych trudności, a jej zatwierdzenie przez Ministerstwo Wyznań i Oświaty nastąpiło w 1891 r. Katedra Teologii Pastoralnej była wszakże zajęta, choć po śmierci jej kierownika w 1902 r. pojawiła się realna nadzieja. Otrzymał wprawdzie zastępstwo wakującej katedry, ale bez nominacji na jej kierownictwo. Pomimo podjęcia starań o tę schedę, ks. Ślósarz bezapelacyjnie przegrał konkurencję z dysponującym tak praktycznym doświadczeniem pastoralnym, jak i znaczącym dorobkiem pisarskim i organizacyjnym ks. doc. Alojzym Jouganem. Na otarcie łez powierzono mu w latach 1901-1903 wykłady zlecone w minimalnym wymiarze godzin na temat Sakramentu Pokuty. Zrażony niepowodzeniami ks. Ślósarz skierował się ku innej sferze działalności; mianowicie w roku 1904 r. otrzymał nominację na kanonika gremialnego Kapituły Metropolitalnej we Lwowie, piastując tę godność przez ostatnie 13 lat swego życia.

6

Bibliografia opublikowanych prac ks. prof. dra hab. Szczepana Szydelskiego za lata 1897-1984

100%

Wołczański J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1994

|

vol. 63

391-479

EN

-

7

Listy ks. Wincentego Danka do abp. Józefa Bilczewskiego z lat 1900-1919 (część I)

100%

Wołczański J.

Studia Polonijne

|

2021

|

vol. 42

495-543

EN

This edition of historical sources covers the letters of a clergyman of the Roman Catholic archdiocese of Lviv, the Rev. Wincenty Danek (1870-1945), to Archbishop of Lviv Józef Bilczewski (1860-1923). The documents span the years 1900-1919, i.e. almost the entire pontificate of the Lviv bishop. They are kept along with other archbishop’s memorabilia in the Archives of the Lviv Archdiocese in Kraków. However, the letters of Archbishop Bilczewski to the Rev. Danek have not survived. That makes the ones covered in this edition even more valuable, given than they have never undergone scientific research before. Their additional benefit is the subjects discussed. They report the Rev. Danek’s attempts to organise a permanent pastoral care for his compatriots in Budapest, and above all, to build a church. With the approval of both Hungarian ecclesiastical and state authorities, as well as of Archbishop Bilczewski, the reverend undertook a large-scale fund-raising and support campaign across the Hungarian and Galician communities. He established contacts with the Hungarian aristocracy related to the Polish landowners; he enlisted aid from the imperial court in Vienna; he won the trust of some members of the Austro-Hungarian government and parliament, which helped secure funds for the planned investment project. Its implementation was interrupted by the outbreak of the Great War, which is why the Church of Our Lady of Succour to the Faithful was not completed until 1926. The consecration of the temple followed four years later.

PL

Niniejsza edycja źródeł historycznych dotyczy listów duchownego archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego ks. Wincentego Danka (1870-1945) do metropolity lwowskiego abp. Józefa Bilczewskiego (1860-1923). Dokumenty te odnoszą się do lat 1900-1919, a więc niemal całego pontyfikatu lwowskiego hierarchy. Przechowywane są w spuściźnie po metropolicie w Archiwum Archidiecezji Lwowskiej ob. łac. w Krakowie. Nie zachowały się jednak listy abp. Bilczewskiego do ks. Danka. Tym bardziej cenne są te, które stanowią przedmiot niniejszej edycji choćby z tej racji, że nigdy dotąd nie były wykorzystywane w badaniach naukowych. Dodatkowym ich atutem jest zawarta w nich problematyka zabiegów polonijnego duszpasterza w Budapeszcie ks. Danka o zorganizowanie systematycznego duszpasterstwa dla rodaków, a nade wszystko starania o budowę kościoła. Inicjator tej akcji, za aprobatą tak kościelnych i państwowych czynników węgierskich, jak również abp. Bilczewskiego podjął szeroko zakrojoną akcję gromadzenia funduszy i poparcia w środowisku węgierskim i galicyjskim. Nawiązał kontakty z rodami arystokracji węgierskiej spokrewnionej ze sferami polskiego ziemiaństwa, pozyskał względy osób powiązanych z dworem cesarskim w Wiedniu, zdobył zaufanie niektórych członków rządu i parlamentu Austro-Węgier, co miało zaowocować zabezpieczeniem bazy materialnej planowanej inwestycji. Realizacji tak szczytnej idei przeszkodził wybuch I wojny światowej, wskutek czego finalizacja budowy kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych doszła do skutku dopiero w 1926 r. Dokonano wówczas poświęcenia świątyni, a jej konsekracja miała miejsce cztery lata później.

8

Listy ks. Wincentego Danka do abp. Józefa Bilczewskiego z lat 1900-1919 (część II)

100%

Wołczański J.

Studia Polonijne

|

2022

|

vol. 43

487-503

9

Listy ks. Wincentego Danka do abp. Józefa Bilczewskiego z lat 1900-1919 (część III)

100%

Wołczański J.

Studia Polonijne

|

2023

|

vol. 44

331-369

EN

This edition of historical sources contains letters written by a priest of the Roman Catholic Archdiocese of Lviv, Fr Wincenty Danek (1870-1945), to Metropolitan of Lviv Archbishop Józef Bilczewski (1860-1923). The documents are from the years 1900-1919, covering almost the whole pontificate of the Lviv hierarch. As the legacy of the metropolitan, they are held in the Archives of the Roman Catholic Archdiocese of Lviv in Kraków. Unfortunately, Abp. Bilczewski’s letters to Fr Danek have not been preserved, so the letters presented in this edition are all the more valuable; it also because they have never been used in scholarly research before. The letters talk about the efforts of Father Danek, a priest of the Polish diaspora in Budapest, to organise a systematic pastoral ministry for his compatriots and, most of all, to build a church. With the approval of the Hungarian church and state authorities, as well as Abp. Bilczewski, Danek launched an extensive campaign to raise funds and support in Hungarian and Galician circles. He established contacts with Hungarian aristocratic families having blood ties with Polish landowners, won the favours of people connected with the imperial court in Vienna, and gained the trust of some members of the Austro-Hungarian government and parliament, which was intended to secure the financial basis for the planned investment. The noble project of erecting a church was hampered by the outbreak of the World War I, so it did not come to fruition until 1926, when the Church of the Help of the Faithful was completed. The church was blessed, but its consecration took place four years later.

PL

Niniejsza edycja źródeł historycznych dotyczy listów duchownego archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego ks. Wincentego Danka (1870-1945) do metropolity lwowskiego abp. Józefa Bilczewskiego (1860-1923). Dokumenty te odnoszą się do lat 1900-1919, a więc niemal całego pontyfikatu lwowskiego hierarchy. Przechowywane są w spuściźnie po metropolicie w Archiwum Archidiecezji Lwowskiej ob. łac. w Krakowie. Nie zachowały się jednak listy abp. Bilczewskiego do ks. Danka. Tym bardziej cenne są te, które stanowią przedmiot niniejszej edycji choćby z tej racji, że nigdy dotąd nie były wykorzystywane w badaniach naukowych. Dodatkowym ich atutem jest zawarta w nich problematyka zabiegów polonijnego duszpasterza w Budapeszcie ks. Danka o zorganizowanie systematycznego duszpasterstwa dla rodaków, a nade wszystko starania o budowę kościoła. Inicjator tej akcji, za aprobatą tak kościelnych i państwowych czynników węgierskich, jak również abp. Bilczewskiego podjął szeroko zakrojoną akcję gromadzenia funduszy i poparcia w środowisku węgierskim, amerykańskim i galicyjskim. Nawiązał kontakty z rodami arystokracji węgierskiej spokrewnionej ze sferami polskiego ziemiaństwa, pozyskał względy osób powiązanych z dworem cesarskim w Wiedniu, zdobył zaufanie niektórych członków rządu i parlamentu Austro-Węgier, co miało zaowocować zabezpieczeniem bazy materialnej planowanej inwestycji. Realizacji tak szczytnej idei przeszkodził wybuch I wojny światowej, wskutek czego finalizacja budowy kościoła pw. Wspomożenia Wiernych doszła do skutku dopiero w 1926 r. Dokonano wówczas poświęcenia świątyni, a jej konsekracja miała miejsce cztery lata później.

10

„Postawa nasza musi być jasna i czytelna dla narodu”. Biskup Ignacy Tokarczuk jako członek Episkopatu Polski w okresie prymasostwa kard. Stefana Wyszyńskiego (1965-1981)

63%

Łatka ks. R., Wołczański J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2022

|

vol. 119

207-256

EN

The article presents a comprehensive outlook on the role of Bishop Ignacy Tokarczuk in the Episcopate of Poland during the Primacy of Cardinal Stefan Wyszyński. Chronologically, it covers the period from the hierarch’s appointment as Ordinary of Przemyśl (in 1965) until the Primate’s death (in May 1981). The analysis is based on a number of archival sources, primarily from church collections. Of key importance in this regard were materials from the holdings of the Warsaw Archdiocesan Archives, fond: Secretariat of the Primate of Poland, and from the diaries of Bishop I. Tokarczuk (located in the collection of Rev. Prof. Józef Wołczanski) and Cardinal S. Wyszyński (from the Gniezno Archdiocesan Archives). The text takes a closer look, among other things, at the activity of the Ordinary of Przemyśl in the specialized commissions of the Episcopate, with particular emphasis on the General Commission/Council; the influence of Bishop I. Tokarczuk on strategic decisions made by the conference of Polish bishops; the hierarch’s anti-communist stance – unique among the Polish Episcopate; his approach to the dialogue conducted by the authorities of the People’s Republic of Poland with the Holy See in 1971–1978; the bishop’s attitude toward the Pre-August Opposition and the Solidarity movement. The article proves that Bishop I. Tokarczuk played an important role in the Episcopate of Poland during the Primacy of S. Wyszynski’s, as evidenced not only by his constant presence in the General Commission/Council, but also by the fact that his voice was respected by all the bishops headed by the Primate of the Millennium. The authors share a hope that the information contained therein regarding the role of the Ordinary of Przemyśl in the work of the Polish Episcopate in 1965–1981 will be an important element of the future biography of the hierarch, which still awaits its potential insightful author.

PL

Artykuł w całościowy sposób przybliża rolę bp. Ignacego Tokarczuka w Episkopacie Polski w okresie prymasostwa kard. Stefana Wyszyńskiego. Chronologicznie obejmuje okres od nominacji hierarchy na ordynariusza przemyskiego – w 1965 roku, aż do śmierci prymasa – w maju 1981 roku. Analiza opiera się na wielu źródłach archiwalnych, pochodzących przede wszystkim ze zbiorów kościelnych. Kluczowe w tym zakresie były materiały z zasobu Archiwum Archidiecezjalnego Warszawskiego, zespół: Sekretariat Prymasa Polski, oraz z dzienników bp. I. Tokarczuka (znajdujących się w zbiorach ks. prof. Józefa Wołczańskiego) i kard. S. Wyszyńskiego (z Archiwum Archidiecezjalnego Gnieźnieńskiego). W tekście przybliżono m.in. aktywność ordynariusza przemyskiego w komisjach specjalistycznych Episkopatu, ze szczególnym uwzględnieniem Komisji/Rady Głównej; wpływ bp. I. Tokarczuka na strategiczne decyzje podejmowane przez zgromadzenie polskich biskupów; antykomunistyczną postawę hierarchy unikalną na tle Episkopatu Polski; jego podejście do dialogu prowadzonego przez władze PRL ze Stolicą Apostolską w latach 1971-1978; stosunek biskupa do opozycji przedsierpniowej i „Solidarności”. Tekst udowadnia, że bp. I. Tokarczuk odgrywał w Episkopacie Polski w okresie prymasostwa S. Wyszyńskiego ważną rolę, o czym świadczyła nie tylko jego stała obecność w Komisji/Radzie Głównej, ale także fakt, że jego głos był szanowany przez wszystkich biskupów z Prymasem Tysiąclecia na czele. Autorzy tekstu mają nadzieję, że zawarte w nim informacje dotyczące roli ordynariusza przemyskiego w pracach Episkopatu Polski w latach 1965-1981 będą ważnym elementem przyszłej biografii hierarchy, która w dalszym ciągu czeka na swojego wnikliwego autora.

Refine search results

4 Studia Polonijne

3 Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

2 Folia Historica Cracoviensia

1 Krakowskie Pismo Kresowe

10 Wołczański J.

1 Łatka ks. R.

1 2023

2 2022

1 2021

1 2020

1 2011

2 2008

1 2004

1 1994

Arūnas Streikus, Antykościelna polityka władzy sowieckiej na Litwie (1944-1990), tłum. z j. litewskiego Katarzyna Korzeniewska, Dom Wydawniczy „Rafael”, Kraków 2010, ss. 254.

Inwentarz archiwum kurii archidiecezji ormiańskokatolickiej we Lwowie za lata 1616-1939

Siostry Barbary Żulińskiej CR wspomnienia o arcybiskupie Józefie Teodorowiczu

Memoriał metropolity lwowskiego obrządku łacińskiego Józefa Bilczewskiego o relacjach ukraińsko-polskich w Galicji (Małopolsce) w latach 1914-1920

Działalność dydaktyczno-naukowa ks. Jana Ślósarza na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Lwowskiego w latach 1886-1903

Bibliografia opublikowanych prac ks. prof. dra hab. Szczepana Szydelskiego za lata 1897-1984

Listy ks. Wincentego Danka do abp. Józefa Bilczewskiego z lat 1900-1919 (część I)

Listy ks. Wincentego Danka do abp. Józefa Bilczewskiego z lat 1900-1919 (część II)

Listy ks. Wincentego Danka do abp. Józefa Bilczewskiego z lat 1900-1919 (część III)

„Postawa nasza musi być jasna i czytelna dla narodu”. Biskup Ignacy Tokarczuk jako członek Episkopatu Polski w okresie prymasostwa kard. Stefana Wyszyńskiego (1965-1981)