Search results

1

Антін Гапяк – управитель маєтку «Просвіти» в Угерцях Винявських... (1 квітня 1920 р. – 31 березня 1932 р.) Стрещення

100%

Лучаківська І. Л., Зуляк І., Кліш А., Stępień S., Sukhyy O.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2020

|

issue 32

111-124

EN

This article reveals the specifics of the relations between the Management Board of ‘Prosvita’ and the head of the mansion in Uhertsi Vyniavski, A. Gapiak, in the interwar period. It determines their importance and role in the context of the financial and economic situation of the institution, records the condition of the estate and reveals the disagreements between A. Gapiak, the Audit Committee, and the Management Board of ‘Prosvita’. In order to rebuild the estate in Uhertsi Vyniavski it was leased to A. Gapiak. Due to a lack of funds to maintain the estate, he used the forests on the estate grounds for additional income, which became the cause of isagreements and complicated his relations with the Audit Committee and the Management Board of ‘Prosvita’, ultimately causing the termination of the contract for the lease of the estate. The economic situation of the estate was incredibly disadvantageous and depended on the income from its economic activities, which were meager and limited, all in all unable to make profit, not to mention developing the estate.

PL

Artykuł ukazuje specyfikę stosunków między Zarządem Głównym „Proswity” a zarządcą majątku w Uhercach Wieniawskich A. Gapiakiem w okresie międzywojennym, określa ich znaczenie i rolę w kontekście sytuacji finansowo-gospodarczej instytucji, śledzi stan majątku, ujawnia nieporozumienia między A. Gapiakiem a Komisją Rewizyjną, zarządem „Proswity”. W celu odbudowy majątku w Uhercach Wieniawskich dzierżawił go zarządca A. Gapiak. Brak środków na utrzymanie majątku doprowadził do tego, że wykorzystywał on lasy na potrzeby majątku, co stało się główną przyczyną nieporozumień, skomplikowało relacje między nim a Zarządem Głównym i Komisją Rewizyjną, doprowadziło do rozwiązania umowy na dzierżawę majątku. Sytuacja ekonomiczna majątku była niezwykle trudna i zależała od zysków z działalności gospodarczej, które były nieznaczne i ograniczone, nie mogły zapewnić rentowności i pełnego rozwoju.

UK

У статті розкрито особливості взаємин Головного виділу «Просвіти» з упра- вителем маєтку товариства в Угерцях Винявських А. Гапяком у міжвоєнний пе- ріод, визначено їхню значимість і роль у контексті фінансово-господарського становища інституції, простежено стан маєтку, розкрито причини непорозумінь між А. Гапяком й ревізійною комісією, керівництвом «Просвіти». Для відбудови маєтку в Угерцях Винявських його орендував управитель А. Гапяк. Відсутність коштів на його утримання призвела до того, що він ви- користовував для потреб маєтку лісові насадження, що й стало основною при- чиною непорозумінь, ускладнило стосунки між ним і Головним виділом та ревізійною комісією, призвело до ліквідації контракту на оренду маєтку. Госпо- дарсько-економічне становище маєтку було надзвичайно складним й залежало від прибутків економічної діяльності, що були незначними й обмеженими, не змогли забезпечити йому рентабельності й повноцінного поступу.

2

Artur Seelieb (1878-1958) jako publicysta i popularyzator ukraińskiej kultury

100%

Kulesza N., Stępień S., Pisuliński J.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2020

|

issue 32

179-191

EN

The purpose of this article is to complement the biography of Artur Seelieb – Polish educator, translator, editor and social activist – by adding facts about his activities in the Ukrainian press. Born in Eastern Galicia, full of love for his country and the Ukrainian people whom he grew up with, Artur Seelieb spent a part of his life propagating the Ukrainian issues in Europe, especially in German- and French-speaking countries. In his university years A. Seelieb was an editor of the Ukrainian socialist newspapers for adolescents in Galicia. During his stay in Switzerland, he took part in translating and publishing the works of Taras Szewczenko in German and introducing the Polish people living in Switzerland to the works of Iwan Franko. His invaluable contribution to the Ukrainian press was the magazine ‘La Revue Ukrainienne’, which he edited in 1915. In order to promote the Ukrainian issues in the countries comprising Entente, the magazine published articles of the socio-political nature, local history, literary and scientific criticism, as well as analytical reviews of publications in the European press, bibliographical materials and announcements of Ukrainian magazines and books in foreign languages. The first story published in the magazine was a short story of Wasyl Stefanyk ‘Godzina wieczorna’, published in French (translated by A. Seelieb).

PL

Artykuł ma na celu uzupełnienie biografii Artura Seelieba - polskiego pedagoga, tłumacza, redaktora i działacza społecznego - o fakty z jego działalności w prasie ukraińskiej. Urodzony w Galicji Wschodniej, przepojony miłością do swojej ojczyzny i narodu ukraińskiego, wśród którego dorastał, Artur Seelieb część swojego życia poświęcił propagowaniu kwestii ukraińskiej w Europie, zwłaszcza w krajach niemieckojęzycznych i francuskojęzycznych. W latach studenckich Seelieb był wydawcą i redaktorem ukraińskich socjalistycznych gazet młodzieżowych w Galicji. Podczas pobytu w Szwajcarii włączył się w tłumaczenie i publikację w języku niemieckim dzieł Tarasa Szewczenki oraz zaznajomienie Polonii szwajcarskiej z twórczością Iwana Franki. Jego nieocenionym wkładem w prasę ukraińską był magazyn „La Revue Ukrainienne”, który redagował w 1915 r. W celu promocji kwestii ukraińskiej w krajach Ententy w czasopiśmie zamieszczano artykuły o tematyce społeczno-politycznej, krajoznawczej, literackiej i naukowej, a także analityczne recenzje publikacji z prasy europejskiej, materiałów bibliograficznych, zapowiedzi czasopism ukraińskich i książek w językach obcych. Po raz pierwszy opublikowano na jego łamach w języku francuskim opowiadanie Wasyla Stefanyka Weczirnia hodyna (przetłumaczona przez A. Seelieba).

3

Ideologiczny fundament ukraińskiego Towarzystwa „Sokił” (1894–1914) cz. I: Cel, obowiązki, „przykazania”

100%

Śmiechowski K., Stępień S., Pisuliński J.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2021

|

issue Tom XXX

171-182

EN

Founded in 1894, the Ukrainian Gymnastic-Firefighting Society “Sokił” [Falcon]did not immediately gain the popularity that the organization’s leaders wanted. Initially, the society gained recognition only in the academic circles. Only when the organizational development gained particular momentum in the first decade of the 20thcentury, covering large areas of Galicia and overcoming the bumpy road of internal formation – was it possible to reach the lowest strata of society with its message, and thus gaining the expected authority. The time has shown that the popularity of Sokił resulted not so much from the fact that it was a gymnastics and firefighting organization, but primarily because it grew into a thriving institution of Ukrainian national life. Under the banner of gymnastics and firefighting, the Ukrainian Sokił began a wide-ranging, multidirectiona lactivity that manifested patriotism and national traditions and concealed deeper goals of national independence.From the very beginning, the Ukrainian Gymnastic Society Sokił was supposed to be a democratic organization. It was based on a statute, with the general assembly as the highest authority. However, while the statute, which underwent several modifications in the course of organizational development, was given its due place in the publications on the founding and development of the society, all the studies on Sokił, so far, have not devoted their full attention to the systemic and ideological aspect of the society. These aspects served as a doctrinal strengthening of the developed: laws,norms, regulations, duties, membership rules, ceremonials, Sokił uniform, banner,anthem, hierarchical distinctions, organizational badges and propaganda slogans. As the organization developed and subsequent branches emerged, the Lviv headquarters of Sokił-Batko developed a number of template documents, so that their values would be the same and could be shared with the new societies, which also guaranteed a uniform internal structure to all nests scattered throughout Galicia. The drafting of the documents was entrusted to special committees. And although the Sokił branches differed in the degree to which their organizational structure was developed, thanks to the same theoretical foundations, from a structural point of view they showed homogeneity and integrity.Therefore, in the presentation of a series of articles on the history of this Ukrainian society, it was deemed appropriate to highlight this little-known and overlooked fragment of the society’s activity, which undoubtedly, in some way, complements the overall research subject. However, due to the abundance of material, presenting itin one part would have exceeded the periodical’s set volume, so it was only natural to divide it and present it in several parts, and the part: Purpose, Duties, Commandments is the first of them.

PL

Powstałe w roku 1894 Ukraińskie Towarzystwo Gimnastyczno-Pożarnicze „Sokił” [Sokół] nie od razu zdobyło taką popularność, na jakiej zależało liderom organizacji. Początkowo zyskało uznanie jedynie w kręgach akademickich. Dopiero wtedy, gdy w pierwszej dekadzie XX w. rozwój organizacyjny nabrał szczególnej dynamiki, obejmując swoim zasięgiem znaczne obszary Galicji i pokonując przy tym wyboistą drogę wewnętrznego kształtowania – udało się trafić z przesłaniem do najniższych warstw społeczeństwa, budując oczekiwany autorytet. Czas pokazał, że popularność „Sokiła” wynikała nie tyle z faktu, że była to organizacja gimnastyczno-pożarnicza, ale przede wszystkim z tego, że Towarzystwo wyrosło na prężną instytucję ukraińskiego życia narodowego. Pod szyldem gimnastyki i pożarnictwa ukraiński „Sokił” rozpoczął szeroko zakrojoną, wielokierunkową działalność manifestującą patriotyzm i tradycje narodowe oraz skrywającą ukryte głębiej cele niepodległościowe. Z założenia, od chwili powstania, „Sokił” miał być organizacją hołdującą zasadom demokratycznym, Towarzystwem opartym na statucie, z Walnym Zgromadzeniem jako władzą najwyższą. O ile jednak statutowi, który w trakcie rozwoju organizacyjnego ulegał kilkakrotnym modyfikacjom, poświęcono należne miejsce w publikacjach dotyczących powstania i rozwoju Towarzystwa, to we wszelkich dotychczasowych opracowaniach dotyczących „Sokiła” w sposób marginalny traktowano aspekt ustrojowy i ideologiczny, w którym mieszczą się służące doktrynalnemu umacnianiu organizacji i wypracowane na jej użytek: prawa, normy, regulaminy, obowiązki, zasady członkowskie, ceremoniały, sokilskie umundurowanie, sztandar, hymn, hierarchiczne wyróżniki, organizacyjne odznaki czy hasła propagandowe. Wraz z rozwojem organizacji i powstawaniem jej kolejnych filii, lwowska centrala „Sokił-Bat’ko” opracowywała szereg tego rodzaju wzorcowych dokumentów, tak by były one wspólne i typowe dla nowych ogniw Towarzystwa, gwarantując jednocześnie wszystkim gniazdom, rozsianym po całej Galicji, jednolity ustrój wewnętrzny. Ich redagowanie powierzono specjalnym komisjom. I choć sokilskie filie różniły się stopniem rozbudowania struktury organizacyjnej, to – dzięki wypracowanym teoretycznym podstawom – ustrojowo wykazywały jednorodność i integralność. Dlatego w prezentacji cyklu artykułów dotyczących historii tego ukraińskiego Towarzystwa za stosowne uznano wyeksponowanie tego, mało znanego i pomijanego, aspektu jego działalności, co niewątpliwie stanowić może dopełnienie opracowanego tematu. Jednakże, ze względu na obfitość materiału, przedstawienie go w jednym artykule przekraczałoby wyznaczone periodykiem ramy objętościowe, stąd naturalnym był jego podział na kilka części, a pierwsza z nich to: Cel, obowiązki, „przykazania”.

4

Stronnictwo Ludowe w powiecie łańcuckim

100%

Półćwiartek D., Kamińska-Kwak J., Stępień S.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2022

|

vol. Tom XXXIV

113-146

EN

People’s Party in Łańcut county was the main political party in the years 1931– 1939. Its leaders: Antoni Dec, Józef Burda, Jan Tepper and Stefan Kozakiewicz were not only the leading members in the county, but also among the district and even in the headquarters. The leaders of People’s Party visited Łańcut. In 1933 in Rakszawa the party members from Łańcut county organized a 25-years jubilee for Wincenty Witos for his time spent in politics and parliament. A year after, Maciej Rataj, a former Marshall of the Seym and a leading member of People’s Party, came to commemorate the consecration of the Party’s banner in Wierzawice. A tragedy occured in June 1933 in Grodzisko Dolne in Łańcut county. Two intervening policemen and five civilians died, while another civilian with severe wounds died in the hospital. People’s Party in Łańcut county was one of the best when it came to organization in 1938. According to police sources, the party had 56 associations in the district in Lviv province, and it was the 6th result out of 22 districts. When it came to the number of members, the district took third place.

PL

Stronnictwo Ludowe w powiecie łańcuckim w latach 1931-1939 było główną siłą polityczną. Jego przywódcy: Antoni Dec, Józef Burda, Jan Tepper i Stefan Kozakiewicz należeli do czołowych działaczy ruchu ludowego nie tylko w powiecie, ale także w strukturach okręgowych i centralnych. Powiat łańcucki był odwiedzany przez liderów Stronnictwa. W Rakszawie w 1933 roku ludowcy zorganizowali Wincentemu Witosowi jubileusz 25-lecia pracy politycznej i parlamentarnej. Rok później do Wierzawic na poświęcenie sztandaru koła SL przyjechał czołowy działacz Stronnictwa, były marszałek Sejmu Maciej Rataj. W czerwcu 1933 roku w powiecie łańcuckim doszło do tragicznych zajść w Grodzisku Dolnym, których skutkiem była śmierć dwóch policjantów i sześciu osób cywilnych. W 1938 roku struktury Stronnictwa Ludowego w powiecie łańcuckim należały do najlepiej zorganizowanych w kraju. Według źródeł policyjnych, SL posiadało tu 56 kół i był to szósty wynik na 22 powiaty województwa lwowskiego. Natomiast pod względem liczby członków powiat łańcucki znajdował się na trzecim miejscu.

5

Ideologiczny fundament ukraińskiego Towarzystwa „Sokił” (1894-1914) cz. II: Ewolucja sokilskiego munduru.

100%

Śmiechowski K., Stępień S., Pisuliński J.

Prace Historyczno-Archiwalne

|

2022

|

vol. Tom XXXIV

62-77

EN

Ever since its founding in 1894, the Ukrainian sport association Sokił tried to propagate physical fitness, healthy lifestyle, gaining muscles and upholding moral principles in accordance with its statutory goal. While the association promoted patriotism and national traditions, it did not forget about its deeply rooted independence goals. By unifying its branches around the Ukrainian nationalism, Sokił, in due course, became the guardian responsible for the nation’s education process. To strengthen the nationalistic awareness, the association used its statute, laws, member duties, ceremonials, bylaws but also the banner, anthem, emblems, hierarchical emblems and distinctions, and above all, the Sokił uniform. Aside from being eye-catching, the uniform was supposed to symbolize the movement and the association itself. It was the flagship that emphasized belonging to the organization and a bridge that connected all social spheres of society which followed the Sokił spirit of honest labor and fighting for its ideals. By serving an esthetic and propagandist function, the uniform became the indicator of organizational solidarity and as such its ownership became part of the member duties.

PL

Od chwili powstania, w roku 1894, ukraińskie towarzystwo gimnastyczne „Sokił” starało się realizować główny cel statutowy, jakim było propagowanie kultury fizycznej, zdrowego stylu życia, wyrabianie tężyzny fizycznej i wartości moralnych. Prowadząc przy tym szeroko zakrojoną, wielokierunkową działalność manifestującą patriotyzm i promocję rodzimych tradycji, nie zapominano w nim również o ukrytych głębiej celach niepodległościowych. Jednocząc własne filie wokół ukraińskiej idei narodowej, „Sokił” z czasem, w sposób autonomiczny, stał się „strażnikiem” procesu narodowo-wychowawczego. Umacnianiu narodowej świadomości miał służyć między innymi, opracowany z dbałością, fundament ustrojowy towarzystwa, na który składały się: statut, prawa, obowiązki członków, ceremoniał, regulaminy, ale również i sztandar, hymn, odznaczenia, hierarchiczne wyróżniki, a nade wszystko jeden z najbardziej rzucających się w oczy atrybutów, mający w sposób jednoznaczny kojarzyć się zarówno z ruchem sokolim jak i z samym towarzystwem – organizacyjny strój. Strojowi, wyznaczono nie tylko rolę wizytówki towarzystwa, mającej podkreślać przynależność do jednej formacji, ale swego rodzaju pomostu, łączącego i zrównującego wszystkie warstwy narodu, świadome słusznej pracy i walki za podstawowe idee sokolstwa. Pełniąc funkcję estetyczną i propagandową mundur stał się wyznacznikiem organizacyjnej solidarności, a jego posiadanie zaliczano w zakres obowiązków członków towarzystwa. Ale zanim sokilski mundur zyskał swój ostateczny wygląd, przeszedł szereg zmian, o czym stanowi niniejsze opracowanie. Jest ono jedną z części poświęconych mało znanemu i pomijanemu w piśmiennictwie, fragmentowi działalności towarzystwa - wspomnianemu ideologicznemu fundamentowi, którego strój był istotnym elementem.

Refine search results

5 Prace Historyczno-Archiwalne

5 Stępień S.

3 Pisuliński J.

2 Śmiechowski K.

1 Kamińska-Kwak J.

1 Kulesza N.

1 Półćwiartek D.

1 Sukhyy O.

1 Зуляк І.

1 Кліш А.

1 Лучаківська І. Л.

2 2022

1 2021

2 2020

Антін Гапяк – управитель маєтку «Просвіти» в Угерцях Винявських... (1 квітня 1920 р. – 31 березня 1932 р.) Стрещення

Artur Seelieb (1878-1958) jako publicysta i popularyzator ukraińskiej kultury

Ideologiczny fundament ukraińskiego Towarzystwa „Sokił” (1894–1914) cz. I: Cel, obowiązki, „przykazania”

Stronnictwo Ludowe w powiecie łańcuckim

Ideologiczny fundament ukraińskiego Towarzystwa „Sokił” (1894-1914) cz. II: Ewolucja sokilskiego munduru.