Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 10

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  środkowa Polska
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Śladami osadników fryderycjańskich w środkowej Polsce. Cmentarze i ich pozostałości

100%
Cepil M.
Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
|
2017
|
vol. 6
209-226
EN
The article presents the origin and the current state of conservation of remains of Evangelical cemeteries created during the Frederician colonisation. The present study shows work results in the scope of current Łódzkie Voivodeship. The geohistorical analysis includes the genesis of cemeteries and settlement context (location of old and present cemeteries). In conclusion, the remaining cultural heritage elements in village cultural landscape were also interpreted in detail.
PL
W artykule omówiono genezę i stan zachowania pozostałości cmentarzy ewangelickich usytuowanych w dawnych koloniach fryderycjańskich. Obszarem badań jest województwo łódzkie w obecnych granicach. Oprócz metryki powstania i krótkiego zarysu funkcjonowania nekropolii, analizie poddano także kontekst osadniczy, a mianowicie dawną i teraźniejszą lokalizację miejsc pochówku w krajobrazie kulturowym wsi. Uwzględniono również analizę współczesnych reliktów badanych cmentarzy pod kątem walorów kulturowych i ich ochrony.
2
Publication available in full text mode
Content available

Badania ułożenia klastów w glinach morenowych jako element rekonstrukcji kierunków transportu lodowego w obszarze między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem

89%
Wachecka-Kotkowska L.
Acta Geographica Lodziensia
|
2015
|
vol. 103
99-115
PL
W artykule przedstawiono wyniki pomiarów orientacji osi dłuższej klastów w glinie morenowej w 11 stanowiskach (w 12 ścianach), w strefach I−IV wyróżnionych form glacigenicznych. Położona w części zachodniej strefa III odpowiada skrajowi dobrze poznanego w regionie łódzkim lobu Widawki. Zajmujące większą część terenu badań strefy I, II i IV powiązano z hipotetycznym lobem Pilicy-Luciąży lądolodu warty. Pomiary ułożenia głazików w strefie III potwierdziły pogląd, że lądolód napływał tam z kierunków NNW i NW (330–340°). W świetle badań w pozostałym obszarze (strefy I, II i IV), transgresja nastąpiła z kierunków N, NE i NNE (357–52°). Lądolód dotarł do linii Kamieńsk–Rzejowice–Przedbórz. Na garbie łódzkim, w pasie południkowym między Tuszynem a Radomskiem (Kamieńskiem), występują różne kierunki ułożenia klastów, co zinterpretowano jako wynik konfluencji obu lobów.
EN
The article presents the results of measurements of the longer axes orientation in the morainic tills at 11 sites and 12 outcrops in zones I–IV of the glacigenic forms in the area between Piotrków Trybunalski, Radomsko and Przedbórz. Zone III located in the western part of the said area corresponds to the well-recognised Widawka lobe in the Łódź region. Zones I, II and IV in the eastern part of the study area associated with the hypothetic Pilica-Luciąża lobe (S part of the Rawka lobe) and both coming from the Warta ice-sheet. Measurements of fabric clasts in zone III proved that the ice sheet has arrived from NNW and NW (330º–340º). In zones I, II, and IV transgression came from the NNE and NE (357º–52º). The lobe reached the Kamieńsk–Rzejowice–Przedbórz line. In the Łódź hump, the meridian belt between Kamieńsk and Łódź fabric tills are of various orientation interpreted as a confluence of the two lobes.
3
Publication available in full text mode
Content available

Zapis holoceńskich procesów eolicznych w osadach wybranych jezior kopalnych i torfowisk centralnej Polski

89%
Twardy J., Forysiak J.
Acta Geographica Lodziensia
|
2016
|
vol. 105
125-140
PL
Artykuł przedstawia związki przestrzenne wydm i obszarów mokradłowych w centralnej Polsce oraz zapis aktywności eolicznej w osadach biogenicznych. Interakcję wydm i sąsiadujących z nimi torfowisk rozpatrzono dla holocenu, nawiązując do chronologii archeologicznej. Przedstawione stanowiska z środkowej Polski dobrze ilustrują zapis wzbudzanych antropogenicznie zmian, jak też reakcję na te zmiany w geosystemach mokradłowych. Osady eoliczne składane były w postaci miąższych warstw w osadach biogenicznych w strefie styku wydm i mokradeł lub cieńszych wkładek i domieszek – w innych częściach badanych torfowisk. Dla młodszej części holocenu okresy zintensyfikowanych procesów eolicznych odniesiono do etapów tzw. antropogenicznej fazy wydmotwórczej.
EN
The article is focused on considerations on spatial relationships between dunes and wetlands in Central Poland and also on aeolian record in organic deposits. The interactions between dunes and neighboring peatlands have been analysed for the Holocene, according to the archaeological chronology. The presented sites illustrate well the record of human inducted processes as well as the reaction of wetland ecosystems. Aeolian deposits were deposited as thick layers within biogenic sediments at the contact zone of dunes and wetlands and as thinner interlaminations or admixtures in other parts of the studied peatlands. For the Late Holocene, periods of intensified interaction between aeolian processes and peatland have been related to stages of the so-called human-inducted dune forming phase.
4
Publication available in full text mode
Content available

Cechy litologiczne wypełnień wybranych zagłębień bezodpływowych obszaru Wysoczyzny Łódzkiej

89%
Forysiak J., Majecka A., Marks L., Tołoczko-Pasek A., Okupny D.
Acta Geographica Lodziensia
|
2017
|
vol. 106
195-210
PL
Małe zagłębienia bezodpływowe są powszechnym elementem rzeźby terenu środkowej Polski. Ich powstanie wiąże się głównie z procesami glacjalnymi, rzecznymi czy eolicznymi, ale większość form położonych w obszarach wysoczyznowych jest wynikiem wytapiania brył martwego lodu w fazie recesji lądolodu stadiału warty (zlodowacenia odry). Prace badawcze prowadzone były na Wysoczyźnie Łódzkiej, w czterech stanowiskach z zespołami zagłębień. Miały na celu porównanie cech litologicznych wypełnień. Badania osadów pozwoliły na wyróżnienie czterech zespołów litologicznych i ukazanie zróżnicowania wypełnień badanych zbiorników. Część zagłębień nie zawierała osadów biogenicznych interglacjału eemskiego czy wczesnego vistulianu. Wskazuje to na zróżnicowanie lokalnych warunków geologicznych i odmienny przebieg zapełniania zbiorników.
EN
Small closed depressions are a common feature of the landscape of Central Poland. Their origin has been connected to various morphogenetic processes but most of the forms located in upland areas are the result of the melting of buried ice in the recession phase of the ice sheet of the Warta Stadial. A study of four sites with clusters of depressions, is being carried out in the Łódź Upland to compare the lithological features of their infillings. The analyses of the sediments have allowed to distinguish four lithological units and to display the variation between the infillings of the studied basins. Some of the depressions do not contain biogenic sediments of the Eemian Interglacial or the Early Vistulian. It indicates the presence of differences in the local geological conditions and a different course of the process of filling in of the basins.
5
Publication available in full text mode
Content available

Analiza minerałów ciężkich jako metoda określania źródła osadów wodnolodowcowych w obszarze między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem

89%
Barczuk A., Wachecka-Kotkowska L.
Acta Geographica Lodziensia
|
2015
|
vol. 103
9-24
PL
Przedstawiono wyniki analizy minerałów frakcji ciężkiej wyseparowane z 39 próbek osadów wodnolodowcowych pobranych w 19 stanowiskach między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem. Analiza wykazała duże zróżnicowanie udziału minerałów nieprzezroczystych (14–82,5%) i przezroczystych (17,5–86%). W nawiązaniu do badań lessowych w okolicach Przedborza, minerały przezroczyste podzielono na 5 grup, przyjmując jako główne kryterium odporność na czynniki wietrzeniowe. Do klasyfikacji dodano grupę 6 – węglany i fosforany ze skał podłoża. Wszystkie próbki wskazały na przewagę źródła skandynawskiego materiału detrytycznego, przy czym stwierdzono pewne powiązanie między odpornością minerałów a odległością i dynamiką transportu osadów oraz ich wiekiem. Obecność tylko w nielicznych próbkach minerałów z utworów lokalnego podłoża dowodzi niewielkiej roli egzaracji w obszarze pogranicza Niżu i Wyżyn. Dochodzący nawet do 40% udział łyszczyków w osadach wodnolodowcowych zinterpretowano jako synsedymentacyjne domieszki eoliczne. Słowa kluczowe: skład mineralogiczny, osady wodnolodowcowe, lądolód warty, region łódzki, środkowa Polska
EN
Abstract. The paper presents results of the heavy minerals analysis separated of 39 fluvioglacial sediments samples collected at 19 sites in the Piotrków Trybunalski, Radomsko and Przedbórz area. A significant variability of transparent minerals (ca 14–82,5%) and opaque (ca 17,5–86%) have been shown in the set. Comparying to loess around Przedbórz area as to erosion resistance, transparent minerals were divided into five groups. Additionally, carbonates and phosphates as a local substratum index has been added to the classification of a group of 6. Spectra in all groups proved an advantage of Scandinavian detritic material, which was found some link between the resistance and the distance minerals and sediment transport dynamics and their age. Coming up to 40% of biotites and chlorites in glaciofluvial sediments interpreted as synsedimentary aeolian admixtures.
6
Publication available in full text mode
Content available

Z badań nad słownictwem muzyków ludowych środkowej Polski

89%
Sławińska-Dahlig E.
Łódzkie Studia Etnograficzne
|
2018
|
vol. 57
EN
This article focuses mainly on the language of folk musicians and the vocabulary they use in relation to their own music (performance practice, musical instruments, folk musicians,repertoire, musical education, etc.). This text represents a survey of the principal thematic areas and the vocabulary most often appearing in interviews with folk musicians, including terms for the criteria of correctness in musical practice, as well as properties regarded as positive or negative. There is also a wide range of terms that are crucial to reflection on traditional folk music (incl. ‘weeping’, ‘taste’ and ‘accent’). I will also look at the life of a folk violinist, illustrated by an autograph manuscript of the life story of the Rawa violinist Stanisław Skiba (1932–2015). This articlewas based on the author’s interviews with twenty three folk violinists from central Poland, mostly from Łódź voivodeship, born in the years 1921–1954. Taking account of musicians’ comments, opinions and vocabulary provides insight into their way of thinking and their worldviews, and it also enhances our knowledge of the musical culture of central Poland.
PL
Głównym tematem artykułu jest język muzyków ludowych i używane przez nich słownictwo w odniesieniu do muzyki tradycyjnej (praktyki muzycznej, instrumentów, wykonawcówmuzyki ludowej, repertuaru, edukacji muzycznej itp.). Uwzględnianie komentarzy, opinii i określeń muzyków pozwala poznać ich sposób myślenia i światopogląd, a także wzbogaca wiedzę o kulturze muzycznej środkowej Polski. Tekst jest przeglądem głównych zakresów tematycznych i wyrażeń pojawiających się najczęściej w wypowiedziach muzykantów. Są to np. określenia definiujące kryteria poprawności w praktyce muzycznej, właściwości uznawane za walory bądź defekty, ponadto różnego rodzaju pojęcia istotne w refleksji o muzyce ludowej (m.in. płacz, smak, akcent). W artykule został też przedstawiony życiorys skrzypka ludowego Stanisława Skiby (1932–2015). Artykuł powstał na podstawie wywiadów autorki z 23 skrzypkami ludowymi środkowej Polski, głównie z województwa łódzkiego, urodzonymi w latach 1921–1954.
7
Publication available in full text mode
Content available

Pochodzenie mieszkańców grodu w Grzybowie (Wielkopolska) na podstawie badań izotopów strontu

89%
Bełka Z., Wrzesińska A., Wrzesiński J.
Studia Lednickie
|
2022
|
vol. 21
275-283
EN
The isotopic signatures of the molars of a female (1/2019) and male (1/2018) from Grzybowo fall within a narrow range between 0.7116 and 0.7121. Such values are fairly typical for people living in areas in Poland where Pleistocene glacial sediments are present at the surface [e.g., Pospieszny, Belka 2015; Zielinski et al. 2016; Bełka, Socha 2017]. They are also compatible with the above analysis of the isotopic composition of the natural environment around Grzybowo. Thus, it seems most likely that both individuals are of local origin, that is, that they have been in Grzybowo since their childhood (or since birth). The isotopic signatures of the 4-4.5-year-old child (2/2018) are no longer so clear. This is due to the fact that we are dealing here with 87Sr/86Sr values for the enamel of deciduous teeth and for the permanent tooth (I2), which, however, was still in the tooth anlage and not fully mineralized. The oldest baby tooth examined, a deciduous molar (m1), is characterized by a relatively low value 87Sr/86Sr – 0.7111, which is lower than the known signatures of adult individuals in Grzybowo and is at the lower limit of the possible isotopic composition of local surface waters. This implies two interpretation scenarios. First, since mineralization of deciduous molars (m1) occurs between 14 and 18 months of age, a value of 0.7111 could indicate that the child was born outside of Grzybowo. On the other hand, if it is assumed that the child was born in Grzybowo, this would mean that the surface waters would have to have had a slightly less radiogenic isotopic composition, below the 0.7111 value. However, this scenario is less likely. As mentioned above, the value of 0.7146 characterizing the deciduous molar (m2) is most likely an effect caused by contamination with radiogenic strontium from the deposit. Interpretation of the 87Sr/86Sr signature of the child’s youngest tooth – (an incisor – I2) requires great caution, as this tooth was only in the middle of its growth at the time of the child’s death and the enamel was not yet fully mineralized. Although the value of 0.7130 lies within the range of possible human tooth composition for the Grzybowo environment, it cannot be ruled out that the strontium isotope composition of this tooth may also have changed in the post-mortem phase. The 87Sr/86Sr values of the enamel of the teeth of animals found in Grzybowo are very high, ranging from 0.7133 to 0.7148. These have been, so far, the highest isotopic signatures recognized in the archaeofauna in Poland. The fact that they are higher than the signatures of human material is quite typical for areas where the geological substrate has a very radiogenic isotopic composition [e.g., Pospieszny, Bełka 2015]. This is precisely the situation in the area of Wielkopolska and Kujawy.
8
Publication available in full text mode
Content available

Analiza zespołów eratyków w glinach lodowcowych i ich znaczenie w rekonstrukcji zasięgu lądolodu warciańskiego w obszarze między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem

71%
Czubla P.
Acta Geographica Lodziensia
|
2015
|
vol. 103
25-43
PL
Badania petrograficzne eratyków przewodnich wykazały istnienie co najmniej dwóch litotypów glin (S i O/W), różniących się obszarem alimentacji materiału morenowego. Starszy z nich (S), reprezentowany przez glinę z Mąkolic, został odłożony przez ostatni na tym obszarze awans lądolodu południowopolskiego. Młodszy litotyp (O/W) stanowią osady glacjalne kompleksu środkowopolskiego. Wśród nich możliwe jest wyróżnienie dwóch odmian (sublitotypów), odłożonych prawdopodobnie przez odrębne masy lodu (potoki lodowe). Powyższe sublitotypy są czytelne tylko w południowej części obszaru badań. Ich wzajemne usytuowanie w przestrzeni oraz cechy petrograficzne potwierdzają słuszność wniosków opartych na analizie rzeźby, z których wynika, że określony w tytule obszar był zajęty przez lądolód warciański, który nasuwał się z dwóch kierunków.
EN
Abstract. Petrographic studies of indicator erratics in glacial sediments revealed the existence of at least two lithotypes of glacial tills (marked S and O/W), differing in source area of moraine material. The older one (S), represented by glacial till in Mąkolice, was deposited by the last advance of South Polish Glaciation in the area. The younger lithotype (O/W) includes glacial sediments of Middle Polish Complex. Among them, two varieties (sublitothypes), probably deposited by separate ice masses (but not ice streams), can be distinguished. These sublitotyphes are clearly recognizable only in the southern part of the area under research. Their relative spatial distribution and petrographic features confirm the validity of the conclusions based on the analysis of the relief, which suggests that the ice-sheet during the Middle Polish Glaciation (Odranian/ Wartanian) entered the Piotrków region from two directions.
9
Publication available in full text mode
Content available

Anizotropia podatności magnetycznej jako potencjalne narzędzie wyznaczania kierunków paleoprądów w osadach glacigenicznych w obszarze między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem

71%
Król E., Wachecka-Kotkowska L.
Acta Geographica Lodziensia
|
2015
|
vol. 103
79-97
PL
Przedstawiono wyniki pomiarów anizotropii podatności magnetycznej (AMS) osadów czwartorzędowych pobranych z 13 stanowisk położonych w strefach I–IV form glacigenicznych SE części regionu łódzkiego. Na podstawie analizy statystycznej i graficznej położenia osi głównych elipsoid obrazujących tensory anizotropii podatności magnetycznej, odtworzono kierunki transportu glacjalnego dla 206 próbek osadów różnego wieku i typu, głównie glacjalnych. Stwierdzono przydatność analizy AMS przy wyznaczaniu kierunku transportu klastów w glinie lodowcowej oraz przy weryfikacji wyników pomiarów kierunkowych w osadach warstwowanych wykonanych innymi metodami.
EN
This article presents the results of measurements of the anisotropy of magnetic susceptibility (AMS) of Quaternary sediments collected from 13 sites, located in zones I–IV of glacigenic forms in SE of the Łódź Region. Based on statistical analysis and graphical position of the principal axes of ellipsoids illustrating the magnetic susceptibility tensors, recreated directions of transport for 206 samples, mainly of glacial sediment of different ages and types. The usefulness of AMS analysis in determining the direction of transport in clasts of the till has been proved and also to verification of the directional results of other measurements in the sediments layered.
10
Publication available in full text mode
Content available

Petrografia żwirów i eratyki przewodnie w osadach wodnolodowcowych jako przesłanki wnioskowania na temat źródeł i kierunków transportu materiału w obszarze między Piotrkowem Trybunalskim, Radomskiem a Przedborzem

71%
Górska-Zabielska M., Wachecka-Kotkowska L.
Acta Geographica Lodziensia
|
2015
|
vol. 103
57-78
PL
W artykule przedstawiono cechy petrograficzne średnioziarnistych żwirów (4–10 mm) dla 64 próbek w 28 stanowiskach terenowych oraz gruboziarnistych (20–60 mm) w połączeniu ze wskaźnikiem TGZ dla 7 stanowisk. Stwierdzono, że w całym badanym obszarze skład petrograficzny w osadach wodnolodowcowych jest generalnie podobny. Wskazano, że w drobniejszej frakcji żwiru rzadziej obecne są wapienie dolnopaleozoiczne, natomiast więcej jest skał krystalicznych i krzemieni. Analiza petrograficzna frakcji grubszej żwiru dowodzi, że zanim lądolód dotarł do północnych stoków wyżyn musiał przemieszczać się (= egzarował) po wychodniach skał w SE Szwecji oraz dnie Bałtyku. Wyliczone centrum głazowe badanych osadów lokuje się w strefie ograniczonej koordynatami geograficznymi: 16,4–17,0°E oraz 57,5–58,7°N.
EN
The article presents petrographic features of medium (4–10 mm) and coarse (20–60 mm) gravels for 64 samples from 28 sites together with TGZ (Theoretical Gravel Centre) index for 7 sites. It have been found that in the investigated area in glaciofluvial sediments petrography is generally similar. Also pointed was, that in the finer gravel fraction the Lower Palaeozoic limestones are rare, however crystalline and flint rocks are more evident. Petrography of the coarse gravel fraction proves that before the ice-sheet reached the Northern Polish Upland slopes, it must have moved along outcrops in the South- East Sweden and the Baltic floor. The connected TGZ index of the sediments investigated lies within 16,4–17,0°E and 57,5– 58,7°N coordinates.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.