Search results

1

Nominacje w trockiej kienesie

100%

Szpakowski R.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

2013

|

issue 2 (39)

19-19

PL

19 maja br., po raz pierwszy od wielu lat odbyła się w Trokach podniosła uroczystość nadania tytułu ochuwczu przedstawcielom młodszego pokolenia.

2

Prorocy VIII wieku przed Chrystusem wobec dewiacji kultowych

80%

Witaszek G.

The Biblical Annals

|

1995

|

vol. 42

|

issue 1

27-43

PL

II tema del presente articolo è nato dalla riflessione sul messaggio dei profeti dell’ VIII sec. a. C: Amos, Osea, Michea ed Isaia. Essi, avendo un altissimo senso della giustizia di Dio e valore dei rapporti umani non hanno potuto accettare l’immoralità e l’ingiustizia che pesavano sulla società israelitica. La loro critica contro la falsa coscienza investe innanzitutto il campo della pietà e del culto. I testi dei profeti riguardanti il problema del culto, suonano come una radicale condanna dell’attività cultuale di Israele. Il culto che fedeli e sacerdoti rendono a Dio nei santuari tradizionali, lungi dall’essere atto di fede, costituisce una colpa che attira la condanna di Jahvé. La loro critica è diretta contro le forme del culto israelita. Nei loro oracoli viene costantemente messo in evidenza, in senso negativo, lo zelo eccezionale che i fedeli dimostrano nella celebrazione del culto. Tutto questo fa pensare ad una ostentazione di pietà, ad un atteggiamento ipocrita da parte di persone che danno valore assoluto alle forme e nascondono cosí il vuoto religioso. I profeti dell’ VIII sec. a. C. non si limitano agli aspetti formali, ma vanno alla sostanza: sono i riti, le liturgie, il culto stesso nella sua realtà oggettiva che loro condannano nel nome di una visione della fede, nel nome di una nuova religione fatta non di esteriorità ma di contenuti, vissuta nell’impegno e nella carità. La critica profetica delle deviazioni del culto non è solo descrittiva, ma anche normativa. Un vero culto implica una vita rinnovata, la fede implica rapporti nuovi. Infine, non è la ricchezza del culto che rende la fede autentica. I profeti presentano le richieste positive nei confronti del popolo d’Israele e di Giuda: „Cercate il bene non il male se volete vivere” (Am 5, 14). In questa frase è contenuto l’insieme di tutta la religiosità morale del popolo eletto. Il messaggio profetico vive nella misura in cui è recepito come una realtà viva attuata da uomini che lo incarnano, lo fanno proprio, nella misura cioè in cui è assimilato. Il messaggio dei profeti non è solo una parola che si ascolta, un giudizio che si accoglie in tutta la serietà e la sua dimensione d’assolutezza, è un messaggio con cui si dialoga, di cui si rivivono le istanze, le intuizioni, con cui ci si situa in relazione, spesso in tensione.

3

В Симферополе

71%

Шайтанов С.

Awazymyz. Pismo historyczno-społeczno-kulturalne Karaimów

|

2012

|

issue 4 (37)

16-16

PL

W Symferopolu 9 grudnia odbyło się spotkanie organizacyjne, podczas którego przedstawiciele czterech z pięciu stowarzyszeń religijnych Karaimów Symferopola podjęli decyzję o połączeniu sił i podjęciu wspólnych starań o zwrot budynku kienesy oraz odbudowę karaimskiego życia religijnego miasta. Organizacją przewodnią jest „Czołpan”, na której czele stoi Dmitrij Połkanow (Kalfa). Na zabraniu wybrano również dwóch hazzanów, Aleksandra Babadżana i Igora Szajtanowa oraz zarząd w składzie: Garri Babadżan, Sergiej Dżek-Nawarow (Telał), Jewgenij Snigirjow (Babowicz), Ilia Feruz, Sergiej Szajtanow i Jurij Czerkasow (Ormeli). Do nowej organizacji nie przyłączyła się wspólnota kierowana przez Wiaczesława Lebiediewa.

4

Relikwie św. św. Cyryla i Metodego jako świadectwo dynamiki życia religijnego

70%

Barlieva S., Naumow A.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2015

|

vol. Cerkiew w drodze

|

issue 6

31-44

EN

The relatively rich complex of hagiologic works and documents attesting the CyrilloMethodian tradition contains various kind of information on the death, grave and remains of the Holy brothers, especially those of St. Cyril. All texts, including the emerging in our time, are a living testimony of their cult, revealing the diversity of its’ functions appointed. The authors trace out and systemize various text – liturgical, hagiographic, historiographic and documentary, concerning the issue of the relics of the two Slavic saints. Besides the Long Life of St. Constantine-Cyril, the Greek Vitae of SS Clemens and Nahum of Ochrid, the Eulogy on Cyril and Methodius and the so-called Legenda Italica, hagiographic works of West Slavic origin are considered under the aspect of their essential importance for the saints’ relics veneration. They are interpreted as a phenomenon of realizing King Charles’ IV national doctrine on the base of their appearance in the inventories of the S. Vaclav chapel treasury in the metropolitan church of Prague as well as in the correspondence of Czech kings and Czech and Polish prelates. The issue of the burial place of the Brothers from Salonika and the location of their remains is presented in the article as an element of the hot interfaith dispute in the 1stRzeczpospolita. The 16th c. common awareness that the relics of SS Cyril and Methodius are kept at San Clemente in Rome was treated by the Catholics as a clear proof of divine approval for the Western church (and especially its head) and synergistic cooperation in the intention of the saint (Cyril wants to stay in Rome forever). Orthodox party defended “the good name” with the argument that even in Rome the orthodoxy and its missionaries were paid special attention. А modern attitude to the issue is displayed by the modern service dedicated to the rediscovery of S. Cyril’s relicts and their replacement in “San Clemente” on 17th November 1963. It was introduced in the liturgical praxis of the Bulgarian Catholics in 1980. The text of the service is designed in the prospects of the new vision on the role of SS Cyril and Methodius and their veneration in the contemporary world – as expressed by the Pope’s encyclical epistle “Antiquae nobilitatis” from 2nd February and the speech of Pope Paul VI in San Pietro on 14th February. Contemporary evidences of the political instrumentalization of the cult of St. Cyril’s remains are demonstrated as well. Without being exhaustive, the article presents a wide panorama of the cult of relics of St. Constantine-Cyril the Philosopher as a phenomenon of Slavonic and European cultural identity.

5

Stan religijno-moralny parafii rzymskokatolickiej w Szadku w drugiej połowie XVIII wieku – życie sakramentalne, kult Boży, zwyczaje nieakceptowane przez Kościół

61%

Rulka K.

Biuletyn Szadkowski

|

2016

|

vol. 16

7-29

EN

The religious and moral state of persons belonging to the Roman-catholic parish in Szadek in the second half of the 18th century was largely defined by their sacramental life. The sacraments that the parishioners received regularly were Baptism, Penance, Eucharist (mainly at Easter), Matrimony and Anointing of the Sick; only some of them received Confirmation, and only three Szadek parishioners received Holy Orders in the 18th century. The worship of God with the participation of the parishioners was mainly practiced on Sundays and Church holidays. Before 1775, the liturgical calendar of Gniezno Archdiocese, to which Szadek parish belonged, contained 40 holidays. The parishioners worshipped The Holy Trinity, the God’s Son Jesus Christ and the Holy Spirit. The cult of the Blessed Virgin Mary was also very popular, which was demonstrated by celebration of holidays and worship of altars and paintings dedicated to the Mother of God. The Saints who enjoyed special veneration were those who had special celebration days in the liturgical calendar, and altars or paintings in the parish church. Also, numerous special services were held, such as a 40-hour service or prayers for good harvest and delivering from natural disasters. There were some popular practices that were not accepted and fought by the Church, such as public flagellations or leaving food for the dead.

PL

Stan religijno-moralny osób należących do parafii rzymskokatolickiej w Szadku w drugiej połowie XVIII w. uzależniony był w dużej mierze od przyjmowania przez nich sakramentów. Regularnie parafianie przyjmowali: chrzest, pokutę i Komunię świętą (przede wszystkim wielkanocną), małżeństwo oraz sakrament chorych; tylko niektórzy parafianie otrzymali sakrament bierzmowania; jedynie trzech mężczyzn z parafii Szadek przyjęło w XVIII w. sakrament kapłaństwa. Kult Boży w parafii Szadkowskiej sprawowany był z udziałem parafian przede wszystkim w niedziele i święta kościelne, których do 1775 r. w kalendarzu liturgicznym archidiecezji gnieźnieńskiej, do której należała parafia Szadek, było czterdzieści, a aktualnie ich liczba została zredukowana do szesnastu. Szczególna cześć oddawana była Trójcy Przenajświętszej, Synowi Bożemu Jezusowi Chrystusowi i Duchowi Świętemu. Żywy był także kult maryjny, który wyrażał się w obchodzeniu świąt maryjnych, otaczaniu czcią istniejących w kościele parafialnym ołtarzy oraz obrazów poświęconych Najświętszej Maryi Pannie. Spośród świętych w świadomości wiernych najtrwalej zapisywali się ci, którzy mieli w kalendarzu liturgicznym Kościoła wyznaczone uroczyście obchodzone święta, a także swoje ołtarze czy obrazy w kościele parafialnym. Kult Boży wyrażał się także w sprawowanych w tym czasie nabożeństwach specjalnych. W Szadku odprawiane było czterdziestogodzinne nabożeństwo; tzw. suche dni (dni kwartalne), zwyczajowo dni zebrań bractw i cechów; a także tzw. dni krzyżowe, obchodzone wiosną jako dni modlitwy błagalnej o urodzaj i zachowanie od klęsk żywiołowych. Do zwyczajów i obrzędów zwalczanych przez Kościół należały: publiczne biczowania się, stypy pogrzebowe (tzw. Boże obiady), rzucanie owsem w uroczystość św. Szczepana, dyngusy w drugi dzień Wielkanocy, sobótka, obiaty (wystawianie pożywania dla zmarłych).

6

Życie sakramentalne katolików w dekanacie radoszyckim 1918–1939. Sakramenty powtarzalne

57%

Gapys J., Kowalczyk Z.

|

2020

|

vol. 29

|

issue 2

251-268

EN

In the Radoszyce Deanery, the faithful received the sacraments relatively regularly. This was probably related to the type of peasant religiosity at that time, as well as the result of the clergy’s concern for the sacramental life of the faithful. The clergy particularly sought parishioners to receive the Sacrament of Penance and the Eucharist. From 1932, the center of attention for priests in the deanery (Diocesan Eucharistic Congress in Radom) was the spread of Eucharist worship, which was associated with going to confession. Clergymen encouraged participation in the sacrament of Penance in sermons and catechesis, while creating opportunities through daily duties, in the confessional and during church holidays (Christmas, Easter) and parish celebrations (missions, visits, indulgences). The faithful in the deanery crowded as they went to Easter confession (on average 98% of those eligible) and during parish holidays. The consequence of common access to the sacrament of Penance was the frequent reception of Holy Communion on those occasions. At that time, depending on the size of the parish, the number of believers receiving the Eucharist ranged from 2.5 to 19 thousand people. However, apart from holiday periods and festivities, the number of people receiving communion was small, which was the norm in the post-Tridentine period. On average, Catholics received Communion four times a year. The sacrament of the last anointing was given in accordance with the accepted ritual and custom, but there are no statistics to illustrate the scale of the phenomenon.

PL

W dekanacie radoszyckim wierni przystępowali do sakramentów stosunkowo regularnie. Miało to zapewne związek z typem religijności chłopskiej tamtego czasu, jak też było rezultatem troski duchownych o życie sakramentalne wiernych. Duchowni szczególnie zabiegali o przystępowanie parafian do sakramentu pokuty i Eucharystii. Od 1932 r. w centrum uwagi księży w dekanacie (Diecezjalny Kongres Eucharystyczny w Radomiu) było szerzenie kultu eucharystycznego, co nieodłącznie wiązało się też z korzystaniem ze spowiedzi. Duchowni zachęcali na kazaniach i katechezie do przystępowania do sakramentu pokuty, jednocześnie stwarzając możliwości poprzez codzienne dyżury w konfesjonale i przy okazji świąt kościelnych (Boże Narodzenie, Wielkanoc) i uroczystości parafialnych (misje, wizytacje, odpusty). Wierni w dekanacie gremialnie przystępowali do spowiedzi wielkanocnej (średnio 98% podlegających obowiązkowi) i w czasie świąt parafialnych. Następstwem powszechnego korzystania z sakramentu pokuty było częste przy tych okazjach przyjmowanie Komunii św. Wówczas, w zależności od wielkości parafii, liczba wiernych przyjmujących Eucharystię wynosiła od 2,5 do 19 tysięcy osób. Jednak poza okresami świątecznymi i uroczystościami, liczba przystępujących do komunii była mała, co było normą w okresie potrydenckim. Średnio katolik w dekanacie komunikował 4 razy do roku. Sakrament ostatniego namaszczenia był udzielany zgodnie z przyjętym rytuałem i obyczajem, brak jest jednak statystyk do zobrazowania skali zjawiska.

7

Historia kaplicy pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy przy ul. Wilczej w Warszawie

51%

Kornaś M., Czermińska L.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2019

|

vol. 131

193-216

PL

istoria Kościoła ściśle łączy się z historią narodu. Kościół katolicki w Polsce odgrywał dużą rolę w jej dziejach. Dzieje kaplicy Matki Bożej Nieustającej Pomocy oraz środowiska ludzi, którzy byli i są z nią związani, pisane były na wspólnej karcie dziejów Warszawy. Kaplica od początku swojego istnienia związana była z „Przytuliskiem”, instytucją dobroczynną powstałą, na terenie Warszawy. Szeroka działalność dobroczynna w II połowie XIX wieku była odpowiedzią na problemy ubogiego świata pracy oraz narastającą biedę. To właśnie „Przytulisko” stało się fundamentem tworzącego się Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek od Cierpiących, a kaplica stała się własnością sióstr. Pierwsza kaplica powstała w roku 1856 i była kaplicą przenośną. Stałą kaplicę – początkowo drewnianą wzniesiono w miejscu stałej siedziby „Przytuliska” w 1870, w niedługim czasie powstała kaplica murowana. Ze względu na znaczne zniszczenie, kaplicę trzeba było przebudować. W obecnej formie istnieje od roku 1915. Mimo działań wojskowych i zniszczeń, jakie dotknęły Warszawę w latach II wojny światowej, kaplica Matki Bożej Nieustającej Pomocy – mimo znacznych uszkodzeń, nie została całkowicie zburzona. Po przeprowadzeniu koniecznych remontów, służy nieprzerwanie siostrom franciszkankom od cierpiących, a także mieszkańcom stolicy, którzy do niej uczęszczają. W kaplicy, oprócz licznych figur, obrazów, znajduje się ołtarz poświęcony głównej patronce – Matce Bożej Nieustającej Pomocy z kopią jej ikony. Przywieziony został z Rzymu przez Kazimierę Gruszczyńska, założycielkę Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek od Cierpiących. O czci, jaką Matka Bożą odbiera w tej świątyni, świadczą liczne wota zgromadzone w gablotach zawieszonych na ścianach obok ołtarza. Epitafia i tablice pamiątkowe zamieszczone na ścianach kaplicy i w jej przedsionku, wskazują, że w tym miejscu przeplatają się ze sobą dzieje narodu, kościoła oraz doświadczenie religijne wielu osób.

EN

The history of the Church is closely related to the history of the nation. The Catholic Church in Poland played a large role in its history. The history of the Chapel of Our Lady of Perpetual Help and the circle of people who were and are connected with it were closely woven with the history of Warsaw. From the beginning, the chapel was associated with “the Shelter” (Przytulisko), a charitable institution founded in Warsaw. Broad charity activity in the second half of the 19th century was a response to the problems of the poor world of work and growing poverty. It was “the Shelter” that became the foundation of the Congregation of the Franciscan Sisters of Suffering, and the chapel became the property of the Sisters. The first chapel was founded in 1856 and was a transitory chapel. The permanent chapel – initially wooden – was erected in the place of the permanent seat of “the Shelter” in 1870, and soon a brick chapel was built. Due to significant destruction, the chapel had to be rebuilt. In its present form, it has existed since 1915. Despite the military activities and destruction that affected Warsaw in the years of World War II, the Chapel of Our Lady of Perpetual Help – despite considerable damage, was not completely demolished. After carrying out the necessary repairs, it has continuously served the Franciscan Sisters as well as the inhabitants of the capital who attend it. In the chapel, apart from many statues and paintings, there is an altar dedicated to the Main Patron – Our Lady of Perpetual Help with a copy of her icon. The altar was brought from Rome by Kazimiera Gruszczyńska, the founder of the Congregation of the Franciscan Sisters of Suffering. The veneration which Our Lady receives in the chapel is evidenced by the numerous votive offerings in the display cases hung on the walls next to the altar. Epitaphs and commemorative plaques placed on the walls of the chapel and in its vestibule indicate that the history of the nation, the church and the religious experience of many people are intertwined in this place.

8

Islam within the religious space in Belarus: centuries-old history and modern tendencies

51%

Kutuzova N.

Nurt SVD

|

2016

|

issue 1

204-221

EN

The article is devoted to the history of Islamic communities in Belarus, their communication with the Christians, features of the modern revival of religious life. Tatar-Muslims moved to the Byelorussian territory in the 14th century. Crimean Tatars, as well as Tatars from the Volga regions migrated to the Byelorussian territory. They were Muslims - Sunnites of the Hanafi madhhab. The legal status of Tatars was limited because the state religion in Grand Duchy of Lithuania was Christianity. The most ancient mosques till now are in villages of Nekrashuntsy near Lida (1415), Lovchitsy under Novogrudok (1420). The hand-written heritage of Byelorussian Tatar-Muslims includes 41 manuscripts along with fragments from the end of the 18th and the first half of the 20th century. The revival of religious life of the Muslims began in Belarus in the 90s of the 20th century. Tatar-Muslim capital in Belarus is Ivie (Grodno region). The Byelorussian Muslim religious associations, the Public association of the Tatars „Zikr ul'-Kitab" plays the key role in the religious revival. Quantitative data and features of modern religious life are described in this article. One of the most acute problems of the Muslim religious association is the problem of religious education of the youth, formation of their religious identity.

PL

Artykuł poświęcony jest historii społeczności islamskich na Białorusi, ich komunikacji z chrześcijanami i trendom współczesnego odrodzenia życia religijnego. Tatarzy-muzułmanie byli przemieszczani na terytorium Białorusi od XIV wieku. Tatarzy krymscy, jak również Tatarzy z regionów nadwołżańskich migrowali na terytorium Białorusi. Byli to muzułmanie-sunnici z hanafickiej grupy madhhab. Status prawny Tatarów był ograniczony, bowiem religią państwową w Wielkim Księstwie Litewskim było chrześcijaństwo. Najstarsze meczety są do dziś w wioskach Nekrashuntsy pod Lidą (1415), Lovchitsy pod Nowogródkiem (1420). Ręcznie pisane dziedzictwo białoruskich Tatarów muzułmanów obejmuje 41 rękopisów wraz z fragmentami z końca XVIII i pierwszej połowy XX wieku. Odrodzenie życia religijnego muzułmanów na Białorusi rozpoczęło się w latach 90. XX wieku. Stolicą Tatarów-muzułmanów na Białorusi jest Ivie (obwód grodzieński). Białoruskie muzułmańskie związki wyznaniowe, stowarzyszenia publiczne Tatarów „Zikr ul'-Kitab" odgrywają kluczową rolę w odrodzeniu religijnym. W artykule podano dane liczbowe i wskazano na istotne cechy społeczności islamskich na Białorusi. Podstawowym problemem muzułmańskiego związku wyznaniowego jest kwestia edukacji religijnej młodzieży, formowanie ich tożsamości religijnej.

9

Tworzenie struktur parafialnych życia religijnego w Słupsku w latach 1945-1948

51%

Szymański J.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2019

|

vol. 112

397-417

EN

The Catholic community in Słupsk began organizing their religious life in the first half of the nineteenth century. The first church services were regularly held from 1864 by the then parish priest of Koszalin, A. Pfeiffer. On 12 February 1866, a missionary parish was established. In 1873 St Otto’s Church was consecrated. Rev. F. Hübner became the first parish priest of Słupsk, and then he was succeeded by J. Hartmann, B. Mangelsdorff, C. Sauer, Adolf Pojda, and P. E. Gediga; from 29 May 1945 Jan Zieja was a parish priest, then Karol Chmielewski and Henryk Hilchen. Assistant Curates: Józef Piekarek, Józef Szmurło, Leon Gliszczyński, Jerzy Gawrych, Michał Kądziołka and Wiktor Markiewicz. On Rev. Zieja’s initiative the following institutions were founded: Mother and Child Home in Słupsk, People’s University in Orzechów, and the Piotr Borowy Society. On 15 October 1947 St Otto’s Parish was divided into three communities: the Holy Family and Judas Thaddeus parish at 9 Grottger Street – Rev. Jan Zieja, St Otto’s parish with the parish church dedicated to the Sacred Heart of Jesus – Rev. Henryk Hilchen, and the parish of the Blessed Virgin Mary, the Queen of the Holy Rosary – Rev. Karol Chmielewski.

PL

Społeczność katolicka w Słupsku zaczęła organizować się w pierwszej połowie XIX wieku. Pierwsze nabożeństwa organizował regularnie od 1864 roku ówczesny proboszcz koszaliński ks. Aleksander Pfeiffer. Dnia 12 lutego 1866 roku utworzono parafię misyjną. W 1873 roku miało miejsce poświęcenie świątyni pw. św. Ottona. Pierwszym proboszczem parafii słupskiej został ks. Ferdynand Hübner, później Johann Hartmann, Bruno Mangelsdorf, Carl Sauer, Adolf Pojda, Paul Ernst Gediga. Od 29 maja 1945 byli nimi ks.: Jan Zieja, później Karol Chmielewski, Henryk Hilchen. Wikariusze: Józef Piekarek, Józef Szmurło, Leon Gliszczyński, Jerzy Gawrych, Michał Kądziołka, Wiktor Markiewicz. Z inicjatywy ks. J. Zieji utworzono: Dom Matki i Dziecka w Słupsku, Uniwersytet Ludowy w Orzechowie i Towarzystwo im. Piotra Borowego. Dnia 15 października 1947 roku parafia św. Ottona została podzielona na 3 wspólnoty: parafię pw. św. Rodziny i św. Judy Tadeusza przy ul. Grottgera 9 – ks. Jan Zieja; parafię św. Ottona z kościołem parafialnym Najświętszego Serca Pana Jezusa – ks. Henryk Hilchen; parafię pw. NMP Królowej Różańca Świętego – ks. Karol Chmielewski.

10

O zasługach księży Macieja i Juliana Smoleńskich z Grabienic Małych

41%

Chodubski A.

Studia Gdańskie

|

2010

|

issue 26

213-224

PL

W artykule przybliża się życie i działalność księży Macieja i Juliana Smoleńskich, powiązanych z autorem więzami genealogiczno‑przestrzennymi. Wskazuje się na ich drogę edukacyjną, duszpasterską oraz pasje badawcze i popularyzujące wiedzę religijną. Przypomina się, że ks. Maciej Smoleński ujawnił duże zainteresowanie dziejami kościołów na ziemi dobrzyńskiej. Zgromadził bogaty materiał faktograficzny o ich przeszłości i teraźniejszości, opublikował go w książce „Cztery kościoły w ziemi dobrzyńskiej”. W pracy podniósł ważne przesłania metodyczne, dotyczące dokumentowania wiedzy o współczesności. Ks. Julian Smoleński ujawnił podobne zainteresowanie, a w tym szczególny rozgłos przyniosła mu książka „100 mów pogrzebowych”. Kreśląc ogniwa działalności duszpasterskiej obu księży, wskazuje się na ich relacje rodzinne. Mieli oni braci, nad którymi sprawowali opiekę po śmierci ojca, a którzy stali się luminarzami polskiej nauki. Przykładowo Władysław Smoleński jest uznawany za luminarza świata intelektualnego epoki pozytywizmu, legitymował się bogatym dorobkiem badawczym dotyczącym dziejów Polski, przede wszystkim XVIII w. W analizie poznawczej wskazuje się na najważniejsze zasługi księży Smoleńskich oraz członków ich rodziny, jak też na świat wartości kulturowo‑cywilizacyjnych.

EN

The lives and activities of two priests: Maciej and Julian Smoleńki are described in the paper, especially their education, priesthood and chaplainship, their research passion and work to popularize religious knowledge. Fr. Maciej Smoleński was especially interested in the history of the churches in the region of Dobrzyń. His most important book is “The history of the churches in the region of Dobrzyń”. His brother, fr. Julian Smoleński was also interested in history, but he made a name with the book “A hudred funeral orations”. Family relationships are also noticed. The priests had two brothers and, as their father died, they took care of them. One of the brothers – Władysław Smoleński – is recognised as one of the most important Polish intellectuals in the late XIX century.

11

Sodalicja Mariańska uczennic I liceum im. A. Mickiewicza we Lwowie prowadzona przez O. Teofila Tyrankiewicza

41%

Kamiński P.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2018

|

vol. 129

317-339

PL

Celem niniejszej publikacji jest zwrócenie uwagi na działalność organizacji katolickiej, dzisiaj już nieco zapomnianej, lecz kiedyś święcącej triumfy jaką jest Sodalicja Mariańska. Powstałe w XVI wieku stowarzyszenie stawiało sobie za cel: szerzenie szczególnego nabożeństwa i kultu Najświętszej Maryi Panny, samo uświęcenie oraz pracę apostolską w swoim środowisku. Funkcjonująca początkowo, jedynie wśród uczniów kolegiów jezuickich, Sodalicja zaczęła stopniowo obejmować ludzi wszystkich stanów i środowisk. Wystarczy wspomnieć, że sodalisami byli zarówno rzemieślnicy, urzędnicy czy nauczyciele jak i królowie, magnaci i szlachta. Sodalicja poprzez inten-sywną pracę apostolską, wychowawczą oraz charytatywną położyła ogromne zasługi przede wszystkim w kwestii szerzenia i obrony wiary chrześcijańskiej, ale też podno-sząc poziom moralny i materialny poszczególnych społeczeństw. W powyższym artykule poddano analizie Sodalicję Mariańską, która działała przy Zakładzie Wychowawczo-Naukowym Olgi z Filippich-Żychowiczowej we Lwowie, a następnie w Krakowie w latach 1926-1949. Owa organizacja pozostawiła po sobie dość sporą dokumentację co pozwoliło przede wszystkim ocenić jej strukturę i stan osobowy, a także, powstałe w trakcie działalności problemy. Organizacja prowadziła swa działalność w trzech różnych okresach historii Polski: międzywojennym, II wojny światowej oraz początkach PRL. Wymuszało to niej zmianę specyfiki funkcjonowania i konieczność adaptacji do nowej sytuacji społeczno-politycznej.

EN

The aim of this paper is to pay attention to the activity of a catholic organization which is a bit forgotten today, but was extremely famous by the name of Marian Sodalice. A society founded in XVI century pursued following objectives: spreading Marial cult and piety, self-perfecting and apostolic labor in one’s environment. The Sodalice operated at first only among pupils of Jesuits’ colleges, but with the passage of time embraced people of all strata and environments. Its members were both craftsmen, clerks, teachers as well as kings, magnates and noblemen. By intense apostolic labor the Sodalice amply contributed to spreading and defending Christian faith and to raising society’s moral and material level. In this paper, a Marian Sodalice was examined which was active at the Educational and Didactic Department of Olga Żychowiczowa nee Filippi in Lviv and later on (1926-1949) in Cracow. The organization left behind many documents, which allowed to evaluate its structure, human resources and problems which arose during its activity. It operated in three different periods of Polish history: inter-war, WWII and the outset of PPR. Such circumstances made it necessary to change its modus operandi and adapt to the new socio-political situation.

12

Hitlerowskie więzienia i obozy przejściowe wświetle literatury wspomnieniowej duchowieństwa polskiego z lat 1939-1945

41%

Dańczura K.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

vol. 62

|

issue 4: Historia Kościoła

197-217

EN

70 years after the end of the World War II, we can say that despite vast research of the matter at hand, there are still many of the aspects of the Nazi occupation of Europe that have evaded investigation so far. One such issue is the Nazi system of terror and extermination affecting Polish clergy, which relied − among other things − on the system of prisons and the so-called transit camps (usually located in specially dedicated monasteries). The testimonies of the clergymen who suffered the ordeal caused by the Nazi persecutions are an important historiographical resource, supplementing the incomplete historical material. Relying on such memoirs, the article approaches a vast panorama of issues related to the internment procedure that the clergy underwent: arrest, strip search, stay, daily agenda, food, living conditions, punishment, persecutions, work and religious life.

XX

Upływ prawie 70 lat od zakończenia II wojny światowej pozwala stwierdzić, iż mimo przeprowadzenia gruntownych badań nad okupacją hitlerowską nadal w historii tego okresu pozostają obszary niezbadane. Wymownym tego przykładem jest system terroru i eksterminacji przeprowadzony na duchownych polskich, którego częścią składową były więzienia i tzw. obozy przejściowe (mieszczące się zazwyczaj w zaadaptowanych do tego celu klasztorach). Bogatym i cennym źródłem uzupełniającym dotychczasowe nieścisłości są wspomnienia kapłanów-ofiar tej przerażającej machiny. Opierając się na literaturze pamiętnikarskiej, artykuł porusza zagadnienia związane z internowaniem kapłanów w aresztach − począwszy od momentu ich osadzenia (rewizja osobista), poprzez pobyt (harmonogram dnia, wyżywienie, warunki bytowe, kary i represje oraz oprawcy, praca), kończąc na życiu religijnym.

13

Adaptacja prawosławnej ludność przesiedlonej w ramach Akcji „Wisła” w Olsztynie i okolicznych miejscowościach

41%

Jaroszewicz-Pieresławcew Z.

Latopisy Akademii Supraskiej

|

2015

|

vol. Cerkiew w drodze

|

issue 6

133-146

EN

The data for this study come from literature of the subject, archive documents and interviews that the author carried out with representatives of eight families resettled to armia and Mazury in 1947 from southern Podlasie and Chełm Land during Operation Vistula. The exact numbers of the Orthodox Church members among 56.000 force settlers to Olsztyn district are unknown, though it is estimated that they constituted ca. 30% in 1948, 10% in the late 1950s, and that the numbers continued to fall. The reasons for such decrease were: migration to the original places of living, mixed marriages and ensuing conversions to Roman Catholicism, and revival of the Greek Catholic Church. The assimilation process, mainly social and economic, took place in the 1970s as a result of wide distribution of the settlers, the decision of the Polish government depriving them of their properties lost due to Operation Vistula, persecutions of those who attempted to return, offering the settlers farms in the Recovered Territories in Poland, and reestablished religious practices. In 1951 there were as many as nine Orthodox Church parishes and six filial churches (given in parentheses) in: Olsztyn, Kętrzyn (Sątopy-Samulewo), Giżycko (Wągorzewo), Orzysz (Mrągowo), Górowo Iławeckie (Sępopol), Orneta (Lidzbark Warmiński), Braniewo (Młynarska Wola) and Elbląg. Even today, for many of the relocated and their descendants, the connection with the Orthodox Church, their parish and its congregation is of paramount importance. It allows to preserve their identity, tradition and shared past. Others, however, have lost the traces of their distinct origin and religion.

14

Życie religijne i sakramentalne w Infirmerii Szpitala Świętego Ducha w Rzymie w XVII-XVIII wieku

41%

Surdacki M.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2021

|

vol. 115

419-470

EN

The hospital Order of the Holy Spirit, founded at the end of the 12th century by Guidon of Montpellier, played a major role in the development of hospitals. He ran the largest in Europe Holy Spirit Hospital in Rome, founded in 1198 by Pope Innocent III, which became a model for other hospitals in the Christian world. It performed two functions: an asylum for foundlings (brefotrophium) and a hospital-infirmary for the sick. Both of these institutions, were unmatched in Europe in terms of the number of charges (foundlings and the sick). In the last quarter of the 18th century, it could accommodate 2,000 people, most of them sick. In the old days, hospitals that were under church management were places where the religious life of those under their care was taken special care of. The physical healing of the sick and the salvation of their soul was cherished with the same care. This was also the case at the Holy Spirit Hospital in Rome. Practical care for the spiritual life of the sick and their completion of the sacraments belonged to the confessors on duty, as well as to the priests who recommended the souls of the dying to God (raccommandatori dell’anime). In the 17th century, they were all monks of the Holy Spirit. In later times, especially in the 18th century, these functions were often performed by priests from outside the hospital, mainly Capuchins. The number of the clergymen changed depending on the needs, usually increasing in summer, along with the constant increase in the incidence rate and thus the increase in mortality in hospitals. The main duty of confessors and those recommending souls to God was administering the sacrament of penance for hospital boarders, especially newcomers, and in a life-threatening situation, giving them viaticum and the last anointing at each call on duty. In their spare time, they were to deepen the foundations of the Christian faith of the sick. Holy Communion was always given to the sick as a consequence of confession. Efforts were made that none of the sick would die without the sacraments and that a priest would always be present with the dying, recommending the soul of the dying person to God.

PL

W rozwoju szpitalnictwa wielką rolę odegrał założony pod koniec XII wieku przez Guidona z Montperllier szpitalny zakon Świętego Ducha. Tenże zakon prowadził ufundowany w 1198 r. przez papieża Innocentego III największy w Europie Szpital Świętego Ducha w Rzymie, który stał się modelem dla innych szpitali w świecie chrześcijańskim. Do zjednoczenia Włoch pełnił on dwie funkcje: przytułku dla podrzutków (brefotrofium) oraz szpitala-lecznicy dla chorych (infirmeria). Obie te instytucje pod względem liczby podopiecznych (podrzutków i chorych) nie miały sobie równych na naszym kontynencie. W ostatniej ćwierci XVIII wieku mógł on pomieścić 2000 osób, w większości chorych. W dawnych czasach szpitale pozostające pod zarządem kościelnym były miejscem, w którym szczególnie troszczono się o życie religijne podopiecznych. Z jednakową troską dbano w nich o fizyczne wyleczenie chorego, jak i o zbawienie jego duszy. Tak też było w rzymskim Szpitalu Świętego Ducha. Praktyczna troska o życie duchowe chorych i dopełnienie przez nich sakramentów świętych należała do dyżurujących spowiedników, a także do kapłanów polecających duszę umierających Bogu (raccommandatori dell’anime). W XVII wieku wszyscy oni byli zakonnikami Świętego Ducha. W późniejszych czasach, zwłaszcza w XVIII wieku, funkcję te często pełnili kapłani spoza szpitala, głównie kapucyni. Liczba wymienionych duchownych zmieniała się w zależności od potrzeb, zwiększała się na ogół latem wraz ze stałym w tym okresie wzrostem skali zachorowań i tym samym nasilenia umieralności w szpitalu. Głównym obowiązkiem spowiedników i polecających duszę Bogu było udzielanie sakramentu spowiedzi pensjonariuszom szpitalnym, zwłaszcza nowo przybyłym, a w sytuacji zagrożenia życia udzielenie im wiatyku i ostatniego namaszczenia na każde wezwanie dyżurnych, a także w wolnych chwilach pogłębianie podstaw wiary chrześcijańskiej chorych. Konsekwencją spowiedzi było zawsze udzielanie chorym komunii świętej. Ze wszech miar starano się zabezpieczyć, by żaden z chorych nie zmarł bez sakramentów świętych oraz by przy konających zawsze obecny był kapłan polecający duszę Bogu.

15

Mistyk i działacz religijny w ujęciu ks. Aleksandra Usowicza

41%

Pawlikowski T.

Rocznik Tomistyczny

|

2017

|

vol. 6

167-188

EN

One of the most important issues raised in the work of Aleksander Usowicz CM (1912–2002) is a question of the relation¬ship between mysticism and action in re¬ligious life. The conclusions he has reached are interesting even today. They can be collected in the following 4 or 5 points. 1. Against to the opinion of many psy¬chologists, mysticism and religious ac¬tivity, which is typical for prophets, are not so much opposed between each oth¬er. One and the same man can experi¬ence typical mystical experiences and display prophetic activity at the same time. This is proved by historical exam¬ples. So, there are both mystics and prophets, but being a mystic and being a prophet – an activist does not have to be mutually exclusive in individual cases. 2. The characteristic feature of mys¬tics is experiencing ecstatic states, and in some cases, authentic stigmata. The ec¬static state is something that appears at the highest stage of proper mystical ex-periences, in the contemplation of the divine nature, when the soul rises above the sensual level. Both the contempla¬tion as well as the ecstasy accompanying or following it, they are purely mental and therefore spiritual. In itself, the ec¬stasy is a moment of happiness, but a way out of ecstatic states is painful, due to the loss of happiness and a specific “return to body”. The reason of this pain is that the body needs time to get out of the numbness and temporary disappearance of natural functions. States of this kind are authentic, just as stigmatization under the influence of divine action. However, in the latter case, Fr. A. Usowicz spoke more moderately. He admitted cases of signs that were not artificially wounded, which resemble stigmata, but may have a natural origin. 3. Contrary to some contemporary conceptions, searching for the patholog¬ical origin of mystical experiences is a mis¬take. Just as H. Bergson, Fr. A. Usow¬icz indicated that the famous mystics showed the ability to act and to cope in different circumstances, an accurate as¬sessment of their own abilities and com¬mon sense. He claimed, the appearance of elements deviating from the general standards results from the extraordinary intensity of the psychic energy of the mystics. He recognized them as justified in specific circumstances. He claimed that the integration of all mental activi¬ties into the mystic’s religious life was evidence of one’s mental health. 4. Similarly, the question of asceticism must be interpreted, because asceticism is a specific set of psychophysical exer¬cises for the development of religious spirituality. It is not true that authentic asceticism results in withdrawal from an activity or in a simplistic and inadequate image of reality. In response to this type of position, Cracovian Thomist formu¬lated criteria for healthy asceticism: (a) the assignment of the activity to the ob¬ject; (b) the synthesis of efforts on one primary goal; (c) the creative evolution resulting in enrichment and strengthen¬ing of the human spirit. 5. Complementing these proposals is the thesis that religious phenomena can not be explained without going beyond the psychological considerations. It is im¬possible to finally explain the existence of various manifestations of religions without referring them to God – the Transcendent Being. Recognition of the existence of God as initiating the reli¬gious life of man is a condition for dis-cerning the differences between natural and supernatural phenomena on the ba¬sis of empirically discernable features. The consequence of the rejection of this thesis is to reduce the genesis of all man¬ifestations of religious life to natural fac¬tors. This excludes a priori attempt to find the differences between the natural and the supernatural element. Although the thesis of the existence of God does not belong to psychology, it is important in the psychological interpretation of mysticism.

16

Pojem a prezivanie religiozity mladych l’udi v stredoeurópskom regióne (Na podklade vyskumov religiozity mladeze z oblasti severneho Slovenska)

41%

Caban P.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2017

|

vol. 8

|

issue 3

63-74

SK

Na religiozitu ako na predmet vedeckého záujmu možno hľadieť z viacerých aspektov. Jedným z nich je pohľad na náboženstvo vo svete vnímania viery súčasných mladých ľudí, žijúcich v stredoeurópskom regióne. Štúdia sa zaoberá pojmom a kontextom religiozity a jej chápania spod zorného uhla prežívania viery a náboženských prejavov súčasnej mládeže. Prináša výsledky viacerých výskumov, uskutočnených v posledných rokoch na severnom Slovensku na území Spišskej diecézy medzi cca 17-18 ročnými respondentmi, čím prináša i škálu nových výskumných výsledkov, inšpiratívnych pre religionistiku ako vedu.

EN

Religiosity as a subject of scientific interest can be viewed in many ways. One of these aspects is the experiencing of faith by young people living in Central Europe. The work deals with the concept and experience of religiosity and its understanding by contemporary youth. The article presents the scientifically inspirational results of research conducted in recent years in northern Slovakia at the Spiš Diocese among respondents aged 17–18.

XX

Na religijność jako na przedmiot zainteresowania naukowego można patrzeć wieloaspektowo. Jednym z tych aspektów jest postrzeganie wiary przez młodych ludzi mieszkających w Europie Środkowej. Praca dotyczy pojęcia i przeżywania religijności oraz jej rozumienia przez współczesną młodzież. W artykule przedstawiono inspirujące naukowo wyniki badań przeprowadzonych w ostatnich latach w północnej Słowacji w diecezji spiskiej wśród respondentów w wieku około 17-18 lat.

17

Migawki z życia miasta. Murowana Goślina na fotografiach z lat 20. i 30. XX wieku

41%

Baszko A.

Biblioteka

|

2022

|

issue 26 (35)

205-284

EN

In 2021, the iconographic collection of the University Library was enriched with a sumptuous 144-page photographic album that included over 650 photographs depicting the town and local events. The photographs, mainly from the 1920s and 1930s, present the visual history of Murowana goślina in general views of the town, its architecture, monuments and the like, and document the activity of a number of various societies and associations (e.g. the Marksmen’s Society – the Brotherhood of the Rooster, Industrial Association, Association of War Invalids, Catholic Association of Polish Workers, “Concordia” Sports Club, Catholic Women Association, Associa-tion of Young Polish Women, Church Choir Association, “Harmonia” Musical Asso-ciation) and the town’s institutions (e.g. the municipal office, elementary school, and the post office) as well as the local events, such as celebrations of civic and public ceremonies and a variety of religious ceremonies.The present article discusses the content of this photo album, and presents a se-lected number of photographs that document and show the life of the communities of the town during the inter-war period. The time frame of the article is the 1920s and 1930s, while the discussion focuses on the Polish inhabitants of the town (the same time frame and the same community is presented in the photographs). In addition, the article discusses a dozen or so picture postcards from the turn of the 19th and 20th centuries, and a small number of photographs, also included in the photo album, depicting the german and Jewish population of the town.

PL

Zbiory ikonograficzne Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu w 2021 roku wzbogaciły się o okazały album fotograficzny zawierający na 144 stronach ponad 650 fotografii dotyczących Murowanej Gośliny. Fotografie, głównie z lat 20. i 30. XX wieku, przedstawiają m.in. widoki ogólne miasta, architekturę, pomniki, dokumentują działalność różnych towarzystw (np. Bractwa Strzelców Kurkowych, Towarzystwa Przemysłowego, Związku Inwalidów Wojennych, Katolickiego Towarzystwa Robotników Polskich, Klubu Sportowego „Concordia”, Katolickiego Stowarzyszenia Kobiet, Stowarzyszenia Młodych Polek, Towarzystwa Chóru Kościelnego, Stowarzyszenia Muzycznego „Harmonia”) i instytucji (np. magistratu, szkoły powszechnej, urzędu pocztowego) oraz wydarzenia z życia miasta (np. obchody świąt państwowych i religijnych). Celem artykułu jest omówienie albumu, prezentacja wybranych fotografii i ukazanie na ich podstawie życia społeczności Murowanej Gośliny w dwudziestoleciu międzywojennym. Artykuł skupia się na latach 20. i 30. XX wieku i mieszkańcach narodowości polskiej (przede wszystkim tego okresu i tej społeczności dotyczą fotografie). Omówionych zostało również kilkanaście pocztówek z przełomu XIX i XX wieku oraz kilka fotografii związanych z ludnością niemiecką i żydowską.

18

Życie za chińskim murem - kultywowanie tradycji katolickiej w polskiej kolonii w Harbinie na przełomie XIX i XX w.

36%

Giza A.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2018

|

vol. 129

249-263

PL

Na kontynencie europejskim XIX wiek to okres wojen, upadków wielkich imperiów oraz dziejowych zmian społeczno-ekonomicznych. Analogiczny czas w Państwie Środka wiąże się z postępującą kolonizacją cesarstwa, m.in. budową eksterytorialnej kolei Wschodniochińskiej, której centralny punkt stanowiło miasto Harbin, erygowane 16 maja 1898 r. przez polskiego inżyniera, Adama Szydłowskiego. Polska kolonia w Mandżurii przetrwała 50 lat przekraczając ok. 1920 r. 20.000 mieszkańców przybyłych do Chin z historycznych terytoriów Rzeczypospolitej. Była to społeczność zorganizowana, przedsiębiorcza, kultywująca narodowe tradycje. Jej wybitnych przedstawicieli nie należy wiązać wyłącznie z przemysłem kolejowym, gdyż działali tam m.in. twórca eksperymentalnej powieści historycznej Teodor Parnicki, ojciec polskiego górnictwa odkrywkowego prof. Juliusza Samujłło czy dr Janusz Korczak. Najważniejszym ośrodkiem życia Polaków w Mandżurii stał się kościół. Materialnym pomnikiem bytności owej społeczności jest most na rzece Sungari, obiekt zaprojektowany przez zarządcę kolei Wschodniochińskich, Stanisława Kierbedźa. Niemym signum temporis jej bytności stał się los polskiego cmentarza w Harbinie, zdewastowanego i zaoranego przez „Czerwoną Gwardię”, na którego terenie dziś rozciąga się park rozrywki, reklamowany atrakcjami diabelskiego młyna.

EN

In Europe, the XIX century was a period of wars, falls of great empires and history-making socio-economic transformations. In this time China was being progressively colonized. Exterritorial railways of Eastern China was built whose central point was the town of Harbin. The railways were officially erected on the 16th of May 1898 by a Polish engineer Adam Szydłowski. Polish colony in Manguria survived for 50 years. Around 1920 the number of residents who came from historical territory of Polish Republic exceeded 20 000. It was a well-organized, enterprising community which cared for national traditions. Its outstanding representatives did not solely belong to railway industry. The community had such members among its ranks as Teodor Parnicki – creator of experimental historical novel, prof. Juliusz Samujłło – founding father of Polish underground mines and Janusz Korczak PhD. Church became the most important center of Polish immigrants’ life. A material statue of the community’s presence in the region is a bridge on the Sungari river designed by Stanisław Kierbedź – an overseer of Eastern China railways. A silent signum temporis of the community’s life was the fate of Polish cemetery in Harbin devastated and scorched by Red Army. Today there is an entertainment spot in this place – advertised by a ferris wheel.

Refine search results

Nominacje w trockiej kienesie

Prorocy VIII wieku przed Chrystusem wobec dewiacji kultowych

В Симферополе

Relikwie św. św. Cyryla i Metodego jako świadectwo dynamiki życia religijnego

Stan religijno-moralny parafii rzymskokatolickiej w Szadku w drugiej połowie XVIII wieku – życie sakramentalne, kult Boży, zwyczaje nieakceptowane przez Kościół

Życie sakramentalne katolików w dekanacie radoszyckim 1918–1939. Sakramenty powtarzalne

Historia kaplicy pod wezwaniem Matki Bożej Nieustającej Pomocy przy ul. Wilczej w Warszawie

Islam within the religious space in Belarus: centuries-old history and modern tendencies

Tworzenie struktur parafialnych życia religijnego w Słupsku w latach 1945-1948

O zasługach księży Macieja i Juliana Smoleńskich z Grabienic Małych

Sodalicja Mariańska uczennic I liceum im. A. Mickiewicza we Lwowie prowadzona przez O. Teofila Tyrankiewicza

Hitlerowskie więzienia i obozy przejściowe wświetle literatury wspomnieniowej duchowieństwa polskiego z lat 1939-1945

Adaptacja prawosławnej ludność przesiedlonej w ramach Akcji „Wisła” w Olsztynie i okolicznych miejscowościach

Życie religijne i sakramentalne w Infirmerii Szpitala Świętego Ducha w Rzymie w XVII-XVIII wieku

Mistyk i działacz religijny w ujęciu ks. Aleksandra Usowicza

Pojem a prezivanie religiozity mladych l’udi v stredoeurópskom regióne (Na podklade vyskumov religiozity mladeze z oblasti severneho Slovenska)

Migawki z życia miasta. Murowana Goślina na fotografiach z lat 20. i 30. XX wieku

Życie za chińskim murem - kultywowanie tradycji katolickiej w polskiej kolonii w Harbinie na przełomie XIX i XX w.