W artykule przedstawiono cząstkowe wyniki badań nad ciągłością kulturową mniejszości ukraińskiej o korzeniach wysiedleńczych (akcja „Wisła” z 1947 roku) w Polsce z perspektywy kobiet. Prezentowany wycinek koncentruje się na specyfce przekazu wiedzy kulturowej na przykładzie rodzinnych praktyk opowiadania wspomnień z okresu przesiedlenia oraz tradycyjnych umiejętności kobiecych na przykładzie wyszywania. Wybór taki podyktowany był możliwością dwojakiego oddziaływania kulturowego – przez transfer wiedzy i umiejętności. Ich zmiany w czasie mierzonym wymianą pokoleń wpisują się w szerszy wzorzec ogólnych przemian samej wspólnoty, której kultura ulega homogenizacji w postaci ujednoliconego kanonu narodowego.
EN
The article presents partial fndings of the research on the cultural continuity of the Ukrainian minority with a history of displacement (operation “Wisła” in 1947) in Poland from the perspective of women. The presented sample focuses on the specifcs of cultural knowledge transfer on the example of practices of telling memories of displacement and of traditional women’s skills illustrated by the example of embroidery. These factors were chosen due to the twofold nature of cultural influence – through transfer of knowledge and skill. The changes of these practices over time (measured by generational change) reflect the overall transformations of the community itself, whose culture undergoes homogenisation as a unifed national canon.
Polskie Siły Zbrojne po raz pierwszy przeprowadziły działania przeciwpartyzanckie w czasie wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919 oraz polsko-radzieckiej 1919-1920, podejmując akcje przeciwko ugrupowaniom nieregularnym, działającym z inspiracji przeciwnika na tyłach wojsk polskich. Głównymi działaniami żołnierzy Wojska Polskiego było odcinanie od zaplecza materiałowego i ludnościowego i systematyczne rozbijanie grup partyzanckich. Nie wypracowano przy tym ogólnych instrukcji działań nieregularnych. Pierwsze dni II wojny światowej zweryfikowały te zaniechania, kiedy oddziały Wojska Polskiego musiały zmierzyć się z niemiecką piątą kolumną oraz antypolskimi wystąpieniami ludności ukraińskiej. Problem stanowiły zwłaszcza dobrze zorganizowane niemieckie grupy dywersyjne, podległe wywiadowi III Rzeszy (np. ustanowiona we Wrocławiu specjalna Kampfgruppe), które przeprowadziły szereg skutecznych akcji na terenie Polski. W późniejszym okresie wojny jak i po jej zakończeniu przejawem działalności przeciwpartyzanckiej była walka z oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii, prowadzona najpierw przez oddziały samoobrony i jednostki Armii Krajowej, a następnie przez Armię Czerwoną i oddziały Wojska Polskiego, przy czym – wzorem sowieckim – jednym z jej głównych przejawów były czystki etniczne w postaci przymusowych przesiedleń ludności
EN
Polskie Siły Zbrojne po raz pierwszy przeprowadziły działania przeciwpartyzanckie w czasie wojny polsko-ukraińskiej 1918-1919 oraz polsko-radzieckiej 1919-1920, podejmując akcje przeciwko ugrupowaniom nieregularnym, działającym z inspiracji przeciwnika na tyłach wojsk polskich. Głównymi działaniami żołnierzy Wojska Polskiego było odcinanie od zaplecza materiałowego i ludnościowego i systematyczne rozbijanie grup partyzanckich. Nie wypracowano przy tym ogólnych instrukcji działań nieregularnych. Pierwsze dni II wojny światowej zweryfikowały te zaniechania, kiedy oddziały Wojska Polskiego musiały zmierzyć się z niemiecką piątą kolumną oraz antypolskimi wystąpieniami ludności ukraińskiej. Problem stanowiły zwłaszcza dobrze zorganizowane niemieckie grupy dywersyjne, podległe wywiadowi III Rzeszy (np. ustanowiona we Wrocławiu specjalna Kampfgruppe), które przeprowadziły szereg skutecznych akcji na terenie Polski. W późniejszym okresie wojny jak i po jej zakończeniu przejawem działalności przeciwpartyzanckiej była walka z oddziałami Ukraińskiej Powstańczej Armii, prowadzona najpierw przez oddziały samoobrony i jednostki Armii Krajowej, a następnie przez Armię Czerwoną i oddziały Wojska Polskiego, przy czym – wzorem sowieckim – jednym z jej głównych przejawów były czystki etniczne w postaci przymusowych przesiedleń ludności had no choice but use the art of war innovatively. They hastily worked out general rules of couterguerilla tactics. The first day of World War II drastically verified foregoing views on the role of antiguerilla activities. A major problem the Polish units had to face was the so called fifth column. The Germans got thoroughly prepared for conducting subversion activities in the Polish support area. Before the outbreak of war the Wrocław Abwehra outpost established a special formation (Kampfgruppe). Its task was to conduct subversion activities before the outbreak of war. Fighting the Ukrainian Insurgent Army is another example of counterguerilla activities conducted initially by Polish selfdefence groups and the Polish Home Army, and since 1944 by regular Polish military units. The Ukrainian’s main form of warfare was depolonisation. The ending of military activities with the Germans did not stop Polish-Ukrainian struggle. The solution of the Ukrainian issue adopted by the Polish militaryadministrative authorities was to use Stalin-style of nationality policy. They followed ways practiced by the Soviets, namely suppressing whole ethnic groups. In this model the activities were based on military-police pacification of the territory, forced resettlement and using the rule of collective responsibility.
Polskę i Ukrainę łączy szczególne partnerstwo, nazywane strategicznym. Po 1991 r. stosunki polsko-ukraińskie rozwinęły się we wszystkich dziedzinach i na różnych szczeblach. Ważne znaczenie dla wzajemnych relacji obydwu państw miały kontakty wyższych przedstawicieli państwowych. Zaczynając od prezydentury Lecha Wałęsy i Leonida Krawczuka, w trakcie spotkań „na szczycie”, deklaracje i obietnice dotyczące współpracy pojawiają się stale. Podczas rządów Aleksandra Kwaśniewskiego i Leonida Kuczmy również padało wiele zapewnień, dotyczących przyszłego partnerstwa. Po „pomarańczowej rewolucji” utarło się przekonanie, że stosunki polsko-ukraińskie nigdy nie były tak korzystne jak teraz. Strategiczne partnerstwo realizuje się poprzez tworzenie instytucji współpracy dwustronnej (Komisje, Komitety, POLUKRBAT), podejmowanie wspólnych przedsięwzięć (Dni Dobrosąsiedztwa) oraz wzajemną pomoc. Jednak wiele spraw pozostaje w sferze deklaracji, a problemy które się pojawiały wynikały z nierozwiązanych spraw historycznych.
XX
Poland and Ukraine is connected by the special, strategic partnership. After 1991 the Polish-Ukraine mutual relations developed in all areas and on the different stages. The contacts of the higher state representatives had an important value for mutual correlations of both states. Beginning from presidency of Lech Wałęsa and Leonid Krawczuk, during the summit meetings, declarations and promises which touch a collaboration appear constantly. A lot of assurances concerning future partnership had taken place during also the presidency of Aleksander Kwaśniewski and Leonid Kuczma. After the ‘orange revolution’ the belief that the Polish-Ukrainian relations had never been so advantageous like presently become very popular. Strategic partnership is realized through creation of establishments of bilateral collaboration (Commissions, Committees, POLUKRBAT), to raising of the general undertaking (Days of the good-neighborhood) and the mutual aid. However, many businesses remain in the field of declaration, and there are still a lot of problems connected with unresolved historical issues.
Poland and Ukraine is connected by the special, strategic partnership. After 1991 the Polish-Ukraine mutual relations developed in all areas and on the different stages. The contacts of the higher state representatives had an important value for mutual correlations of both states. Beginning from presidency of Lech Wałęsa and Leonid Krawczuk, during the summit meetings, declarations and promises which touch a collaboration appear constantly. A lot of assurances concerning future partnership had taken place during also the presidency of Aleksander Kwaśniewski and Leonid Kuczma. After the ‘orange revolution’ the belief that the Polish-Ukrainian relations had never been so advantageous like presently become very popular. Strategic partnership is realized through creation of establishments of bilateral collaboration (Commissions, Committees, POLUKRBAT), to raising of the general undertaking (Days of the good-neighborhood) and the mutual aid. However, many businesses remain in the field of declaration, and there are still a lot of problems connected with unresolved historical issues.
PL
Polskę i Ukrainę łączy szczególne partnerstwo, nazywane strategicznym. Po 1991 roku stosunki polsko-ukraińskie rozwinęły się we wszystkich dziedzinach i na różnych szczeblach. Ważne znaczenie dla wzajemnych relacji obydwu państw miały kontakty wyż- szych przedstawicieli państwowych. Zaczynając od prezydentury Lecha Wałęsy i Leonida Krawczuka, w trakcie spotkań „na szczycie”, deklaracje i obietnice dotyczące współpracy pojawiają się stale. Podczas rządów Aleksandra Kwaśniewskiego i Leonida Kuczmy również padało wiele zapewnień, dotyczących przyszłego partnerstwa. Po „pomarańczowej rewolucji” utarło się przekonanie, że stosunki polsko-ukraińskie nigdy nie były tak korzystne jak teraz. Strategiczne partnerstwo realizuje się poprzez tworzenie instytucji współpracy dwustronnej (Komisje, Komitety, POLUKRBAT), podejmowanie wspólnych przedsięwzięć (Dni Dobrosąsiedztwa) oraz wzajemną pomoc. Jednak wiele spraw pozostaje w sferze deklaracji, a problemy które się pojawiały wynikały z nierozwiązanych spraw historycznych.
The report by Anna Sobko (nee Kałuc) is primarily a story about the traumatic events of 1944-1947, which were encountered by Polish citizens of Ukrainian nationality living in three pre-war voivodeships - Krakow, Lublin and Lviv. Under international agreements and decisions of the Polish authorities, they were resettled to the USSR and then - as part of the "Vistula" Action - to the Western and Northern Lands. Ms. Anna, along with her entire family, was deported from Zahoczewo near Lesko to Smołdzino in Pomerania between April and May 1947. Her memories intricately detail their arrival to a new place of residence, living conditions, relations with other groups of the population and adaptation to the new cultural landscape, which changed from the Bieszczady to the Baltic region.
PL
Relacja Anny Sobko z domu Kałuc stanowi przede wszystkim opowieść o traumatycznych wydarzeniach lat 1944–1947, które spotkały polskich obywateli narodowości ukraińskiej zamieszkałych na terenie trzech przedwojennych województw – krakowskiego, lubelskiego i lwowskiego. W ramach umów międzynarodowych oraz decyzji polskich władz przesiedlano ich do USRR, a następnie – w ramach Akcji „Wisła” – na Ziemie Zachodnie i Północne. Pani Anna wraz z całą rodziną, na przełomie kwietnia i maja 1947 r., została wysiedlona z Zahoczewia koło Leska do Smołdzina na Pomorzu. Jej wspomnienia szczegółowo traktują o przyjeździe do nowego miejsca zamieszkania, warunkach bytowych, stosunkach z innymi grupami ludności oraz adaptacji do nowego krajobrazu kulturowego, który z Bieszczadów zmienił się w tereny nadbałtyckie.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.