Search results

1

Nowe formy wiary i duchowości w kontekście publicznej obecności religii w życiu publicznym, postrzegane z perspektywy wybranych teoretyków cywilizacji

100%

Piekarski R. M.

Pieniądze i Więź

|

2017

|

vol. 20

|

issue 3(76)

5-17

PL

Wielcy filozofowie czy teoretycy cywilizacji uznawali (i uznają) doniosłą rolę doświadczenia sacrum w budowaniu podstaw więzi moralnych, duchowych, jak również politycznych. Mam na myśli np. Ostwalda Spenglera, Arnolda Toynbee, oraz Erica Voegelina. Wymienieni myśliciele nie przewidywali poważnego rozwoju i ważniejszej roli publicznej tych nowych form wiary i duchowości, o jakich donoszą w ostatnich dekadach socjolodzy religii. Jednakże formy te nie byłyby dla nich prawdopodobnie specjalnie zaskakujące, gdyż spoglądali oni raczej sceptycznie na po-oświeceniowy sekularyzm. W niniejszym artykule dokonuję przeglądu opinii wymienionych filozofów, religioznawców i badaczy nowych form duchowości, a także ich długofalowych prognoz (powiązanych z publiczną obecnością religii) dotyczących przyszłości Cywilizacji Zachodu.

EN

Great philosophers and theorists of civilization recognized (and recognize) the magnitude of the experience of sacrum in building the foundations of moral, spiritual and political ties. I mean, for example, Ostwald Spengler, Arnold Toynbee and Eric Voegelin. These thinkers did not anticipate the serious development and public importance of new forms of faith and spirituality, as reported by religious sociologists in recent decades. However, these forms would probably not be surprising to them, for they were rather sceptical of post-Enlightenment secularism. In this article, I review the opinions of the mentioned philosophers, religion scholars and researchers of new forms of spirituality, as well as their long-term predictions (related to the public presence of religion) concerning the future of Western civilization.

2

Znaczenie doświadczenia sacrum w filozofii cywilizacji F. Konecznego, A. Toynbeego i E. Voegelina

100%

Piekarski R. M.

Pieniądze i Więź

|

2017

|

vol. 20

|

issue 1(74)

7-19

PL

Szeroko rozumiane doświadczenie sacrum występuje w zasadzie we wszystkich znanych nam cywilizacjach. Pociąga ono za sobą pewnego rodzaju akty kultu, mniej czy bardziej zrytualizowane, ujęte w pewną wypracowaną formę. Występuje ono nie tylko tam, gdzie ludzie modlą się do jedynego Stwórcy i Boga osobowego, ale i w cywilizacjach dalekiego wchodu: taoizmie, buddyzmie czy hinduizmie, gdzie czci się Tao albo naśladuje Buddę, czy wielość bogów, z których część nie posiada cech osobowych… Pomimo trwających już od stuleci procesów sekularyzacji, pomimo ruchów neopogańskich oraz nowych odmian ateizmu, doświadczeniu sacrum w poważniejszych teoriach cywilizacji nadaje się kluczowe znaczenie. Tak jest i u Bronisława Malinowskiego, i Feliksa Konecznego, Arnolda Toynbeego czy Erica Voegelina. W moim artykule próbowałem skoncentrować uwagę na porównaniu pewnych zbieżności i różnic w ujmowaniu roli religii, religijności i sacrum przez teoretyków cywilizacji w życiu cywilizacji dawnych i współczesnych. Siłą rzeczy stosunkowo niewiele zdołałem powiedzieć o opisywanych przez nich procesach sekularyzacyjnych, które skądinąd zasługują niewątpliwie na uwagę. Niemniej dopiero w takim (choćby skrótowo zarysowanym) kontraście pomiędzy odnawiającą się mocą doświadczenia sacrum, w zderzeniu z wypieraniem tego sacrum, czy idiolatrycznym (np. w kulcie państwa, człowieka lub Ludzkości) zastępowaniu, widoczny staje się dramat współczesnych wyborów, pozwalający uchwycić wyzwania dla przyszłych pokoleń Ludzkości.

EN

The experience of the sacred is present in virtually all known civilizations. It entails a kind of worship acts, more or less ritualized, expressed in an elaborated form. It occurs not only where people pray to the only Creator and personal God, but also in the Far East civilizations: Taoism, Buddhism or Hinduism, where people worship Tao, mimic Buddha, or multiplicity of gods, some of which do not have personal features ... Despite the processes of secularization ongoing for centuries, despite the neo-pagan movements and new varieties of atheism, the experience of the sacred is crucial in the major theories of civilization. So it is with Bronislaw Malinowski, and Felix Koneczny, Arnold Toynbee and Eric Voegelin. In my article I have tried to focus attention on a comparison of certain convergences and differences in the recognition of the role of religion, religiousness and sacrum given by theorists of civilization in the life of ancient and modern civilizations. Inevitably, relatively little I could say about secularizing processes described by them, which would otherwise undoubtedly deserve attention. However, only in this (even briefly outlined) contrast between the renewing power of the experience of the sacred, in the face of displacement of the sacrum, or idiolatric (eg. in the cult of the state, man or humanity) replacement of it, a drama of contemporary choices, allowing the capture of challenges for the future generations of humanity becomes visible.

3

O chrześcijaństwie i cywilizacjach – przypomnienie myśli wybranych autorów dwudziestowiecznych

63%

Piekarski R. M.

Pieniądze i Więź

|

2019

|

vol. 22

|

issue 2(83)

7-19

PL

Artykuł zawiera przypomnienie myśli wybranych autorów dwudziestowiecznych, prognozujących przyszłość chrześcijaństwa. Autor mierzy się z pytaniem, czy ateistyczny humanitaryzm, liberalizm i naukowy racjonalizm potrafią odpowiadać na głębokie, ludzkie wyzwania egzystencjalne. Dopiero bowiem poszerzenie myśli egzystencjalnej prowadzi do otwarcia człowieka na doświadczenie sacrum. Mierząc się z tą niełatwą kwestią przywołuje Piekarski myśl Alaina Besançona, według którego zbrodnicze ideologie i reżymy totalitarne XX wieku przedstawiają się właśnie jako zastępcze formy zbawienia. Z kolei Charles Taylor czy Eric Voegelin poskreślali, że postawa szczególnego racjonalizmu, cechująca ludzi Oświecenia, stanowi przeszkodę w podążaniu za boskimi podstawami bycia. Stwierdziwszy to, Piekarski zastanawia się nad możliwą przyszłością chrześcijaństwa i dialogu międzywyznaniowego czy międzyreligijnego. Zwłaszcza analizy tego ostatniego zagadnienia wymagają uwzględnienia w procesie badawczym największych społecznych struktur, tj. cywilizacji. Raz jeszcze powraca zatem Piekarski do myśli Arnolda Toynbee’go, który opowiadał się za pewną wersją pluralizmu religijnego. Myśliciel ten sądził, że różne Kościoły i wyznania mogą się uzupełniać, za cenę jednakże wyrzeczenia się roszczeń do ekskluzywnego posiadania depozytu prawdy o człowieku, Bogu i świecie.

EN

The article contains a reminder of the thoughts of selected twentieth-century authors forecasting the future of Christianity. Its author confronts the question of whether atheistic humanitarianism, liberalism and scientific rationalism can respond to deep human existential challenges. For it is only the extension of existential thought that leads to the opening of a man to the experience of the sacred. Facing this difficult issue, Piekarski recalls the thought of Alain Besançon, according to which criminal ideologies and totalitarian regimes of the 20th century are presented as substitute forms of salvation. In turn, Charles Taylor or Eric Voegelin emphasized that the attitude of special rationality, characteristic for people of the Enlightenment, is an obstacle in following the divine foundations of being. Having found this, Piekarski reflects on the possible future of Christianity, and interfaith and interreligious dialogue. In particular, the analysis of the latter issue requires taking into account in the research process the largest social structures, i.e. civilizations. Once again, Piekarski returns to the thought of Arnold Toynbee, who advocated a certain version of religious pluralism. This thinker believed that different churches and denominations could complement each other, for the price of renouncing claims for an exclusive deposit of the truth about man, God and world.

Refine search results

3 Pieniądze i Więź

1 2019

2 2017

3 Piekarski R. M.

Nowe formy wiary i duchowości w kontekście publicznej obecności religii w życiu publicznym, postrzegane z perspektywy wybranych teoretyków cywilizacji

Znaczenie doświadczenia sacrum w filozofii cywilizacji F. Konecznego, A. Toynbeego i E. Voegelina

O chrześcijaństwie i cywilizacjach – przypomnienie myśli wybranych autorów dwudziestowiecznych