Search results

1

Królowa wdowa a „kandydat do tronu”. Relacje Marii Kazimiery Sobieskiej z Jakubem Sobieskim w czasach saskich

100%

Dębski M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2016

|

issue 96

69-88

EN

The following article discusses the relation between Marie Casimire de La Grange d’Arquien and Jakub, her eldest son. Their relationship is investigated in Saxon times, after ascending the throne by Augustus II the Strong. The above mentioned relation has deteriorated and became a real conflict in the last years of John III Sobieski’s life, as well as in the first period of interregnum 1696/1697. The information about the issue was published by enemies. Since then it was believed to be a political conflict. Although the conflict lasted not so long, it influenced the queen’s reputation. Marie Casimire de La Grange d’Arquien and Jakub united again in order to regain some prestige and get the power back at a time when the Great Northern War broke out. Unfortunately, the goal was not achieved. As a consequence of falling prey to the Polish king, Jakub had to renounce the throne from the father. Marie Casimire de La Grange d’Arquien lived abroad in the last years of life. In this time she had tense relation with her son, who was made disappointed by the earlier affairs.

PL

Niniejszy artykuł przedstawia relacje Marii Kazimiery Sobieskiej i jej najstar szego syna Jakuba w czasach saskich, czyli po objęciu tronu polskiego przez Augusta II Mocnego Wettina. Nieco wcześniej, w ostatnich latach życia króla Jana III Sobieskiego i w pierwszej fazie bezkrólewia 1696/1697 r. kontakty najstarszego z królewiczów z matką wyraźnie się pogorszyły i przerodziły się w otwarty spór, który został podany do wiadomości publicznej przez oponentów Sobieskich jako polityczny konflikt i mimo że nie trwał zbyt długo, to pozostawił trwałą „zadrę” na wizerunku królowej wdowy i jej rodziny w opinii polskiej szlachty.Czasy saskie na nowo połączyły matkę i syna we wspólnej nadziei na uratowanie prestiżu rodziny Sobieskich, a w chwili wybuchu wielkiej wojny północnej także na odzyskanie upragnionej korony. Marzenia jednak zniweczył los i nieroztropność Jakuba, który padł ofiarą zasadzki polskiego króla i w konsekwencji musiał zrzec się wszelkich pretensji do tronu „po ojcu”.Ostatnie lata życia Marii Kazimiery, która od pewnego czasu mieszkała za granicą, upłynęły pod znakiem jeżeli nie napiętych, to przynajmniej chłodnych relacji z najstarszym synem, po raz kolejny zawiedzionym na własnym losie.

2

Decydująca noc z 26 na 27 czerwca 1697 roku, czyli co przesądziło o wyborze Augusta II na tron polski

89%

Kosińska U.

Kwartalnik Historyczny

|

2023

|

vol. 130

|

issue 1

5-50

EN

The text continues the reflections (“In the Realm of Myth, or What Did Not Determine the 1697 Election of Augustus II to the Polish Throne” [KH 129, 2022, 4, pp. 797–821]). Its purpose is to establish what really decided in the last days of the 1697 Election Sejm that, in a split election, the Polish nobility chose, alongside French Prince François Louis de Conti, the least expected candidate – a convert from Lutheranism, the Saxon Elector Friedrich August I Wettin (August II). The author reconstructs the last days of the Sejm, confronting diplomatic and diary relations with the records of the Sejm proceedings.

PL

Tekst jest kontynuacją rozważań (W kręgu mitów, czyli o tym, co nie zadecydowało o wyborze Augusta II na tron polski w 1697 roku [KH 129, 2022, 4, s. 797–821]). Celem jest ustalenie, co rzeczywiście w ostatnich dniach sejmu elekcyjnego 1697 r. zadecydowało, że w rozdwojonej elekcji obok ks. francuskiego Franciszka Ludwika (François Louis) de Conti szlachta polska dokonała wyboru kandydata najmniej spodziewanego – konwertyty z luteranizmu, saskiego elektora Fryderyka Augusta I Wettyna (Augusta II). Autorka odtwarza przebieg ostatnich dni sejmu, konfrontując relacje dyplomatyczne i pamiętnikarskie z zapisami diariuszy sejmowych.

3

W kręgu mitów, czyli o tym, co nie zadecydowało o wyborze Augusta II na tron polski w 1697 roku

89%

Kosińska U.

Kwartalnik Historyczny

|

2022

|

vol. 129

|

issue 4

797-821

EN

Polish royal elections still arouse interest; that of 1697 stands out for the number of accounts and studies devoted to it. These accounts are generally marked by highly negative views of the customs of Polish-Lithuanian nobles and their political sophistication. These negative views affect perceptions of royal elections as a key element of the Commonwealth’s political system. The article aims to challenge previous historiography, which claims that, in 1697, the election of the future Polish King August II Wettin was effectively determined by a particular form of bribery: a drunken feast organised on the election field on the night of 26–27 June 1697.

PL

Polskie elekcje wciąż budzą zainteresowanie, a ta z 1697 r. wyróżnia się liczbą przekazów i opracowań. Opisom towarzyszy wyjątkowo zła opinia o poziomie obyczajów polskiej szlachty i jej politycznego wyrobienia, co rzutuje też negatywnie na postrzeganie elekcji jako elementu ustrojowego Rzeczypospolitej. Celem artykułu jest sfalsyfikowanie dotychczasowych sądów historiografii, jakoby w 1697 r. o szansach wyborczych przyszłego króla polskiego Augusta II Wettyna przesądziło szczególnego rodzaju przekupstwo: uczta i pijatyka urządzone na polu elekcyjnym w noc z 26 na 27 czerwca 1697 r.

4

Nie wszystko złe, co z epoki saskiej. Refleksje na temat ocen historiografii polskiej na przykładzie konfederacji tarnogrodzkiej

89%

Kierys A.

Res Historica

|

2021

|

issue 51

EN

Critical evaluation of the reign of the Wettin dynasty in the Polish-Lithuanian Commonwealth dominated Polish historiography until the mid-20th century. August II the Strong was blamed for bringing the monarchy under the control of Peter I the Great, and the nobility for anarchizing political life – in a word, for the beginning of the collapse of the state. The study of the course of the Confederation of Tarnogród and the analysis of pacification talks between the Confederates and the King's plenipotentiaries, based on Diariusz Konfederowanych na Kongresie Lubelskie de Anno 1716 (Diary of the Confederates at the Congress of Lublin, 1716), allowed for a revision of the previous views. The nobility of the day were not only aware of the need to repair the system and describe the offices (mainly those of the Hetman), but also saw the need to curb the increasing role of Russia in the mediation. The most intriguing issue related to the Tarnogród Confederation seems to be the attitude of the nobility towards religious dissidents – they stood up for their rights, opposing the Catholic hierarchy as well as the king himself.

PL

Krytyczna ocena panowania dynastii Wettinów w Rzeczypospolitej Obojga Narodów dominowała w polskiej historiografii aż do połowy XX w. Augusta II Mocnego obarczano odpowiedzialnością za oddanie monarchii pod kontrolę Piotra I Wielkiego, a szlachtę za anarchizowanie życia politycznego – słowem początek upadku państwa. Badania przebiegu konfederacji tarnogrodzkiej oraz analiza rozmów pacyfikacyjnych między skonfederowanymi a plenipotentami króla – w oparciu o Diariusz skonfederowanych na Kongresie Lubelskim de Anno 1716 – pozwoliły na rewizję dotychczasowych poglądów. Szlachta ówczesna była nie tylko świadoma potrzeb naprawy ustroju i opisania urzędów (głównie hetmańskiego), ale także dostrzegała konieczność ukrócenia zwiększającej się roli mediacyjnej Rosji. Najbardziej intrygującą kwestią związaną z konfederacją tarnogrodzką wydaje się postawa szlachty wobec dysydentów religijnych – stanęli oni w obronie ich praw, sprzeciwiając się tym samym hierarchii katolickiej, jak i samego króla.

5

Królewskie egzekwie w warszawskim kościele kapucynów w XVIII wieku

63%

Osiecka-Samsonowicz H.

Biuletyn Historii Sztuki

|

2021

|

vol. 83

|

issue 3

569-615

EN

The Capuchin Church in Warsaw was one of the major sacral foundations of John III Sobieski who passed away in 1696. Owing to a complex political situation, the King’s remains were not buried then at the Wawel, but only in 1697, following a modest ceremony, they were deposited at the Capuchin Monastery, while his heart was placed in the Order’s archives. In 1700, the body of his grandson John, son of James Sobieski, was deposited next to the monarch’s coffin, while in 1717, the coffin of Marie Casimire Sobieski who passed away in France, was added there. In March that year, as instructed and financed by Augustus II the Strong, exequies were performed to pray for the Queen. The ceremony had an important propaganda undertone. Not only did the bier feature inscriptions exposing the merits of Augustus II who made sure the late Queen would rest in peace, but also thanks to the resolution of the so-called Silent Seym in session merely a fortnight before, he had made an attempt at reforming the state’s political system, and introduced the long-awaited peace to the Polish-Lithuanian Commonwealth. At least as of 1731, James Sobieski was trying in vain to organize a dignified burial of the remains of his parents which were decaying in the Warsaw Monastery. However, the indebted Prince could not afford their costly exportation to the Cracow Cathedral and the funeral there. It is likely that he was the one who decided to have exequies performed in the Capuchin Church on the 50thanniversary of the Relief of Vienna, with his parents’ coffins lying in state. It seems likely that precisely this planned ceremony has to be connected with the drawing of the castrum doloris found at the National Gallery of Art in Washington DC attributed to Alessandro Galli-Bibiena, and, according to the inscription, executed for the victor from Vienna and his spouse (Fig. 1). From around 1716 Alessandro worked as an architect at the court of James Sobieski’s brother-in- law Charles III Philip Pfalz-Neuburg who may have commissioned the design of the catafalque from the artist coming from a famous family of decorators. Nonetheless, the design, not mentioned in any studies dedicated to the Galli-Bibiena workshop, was never implemented. When on 1 February 1733 Augustus II died in Warsaw, the issue of the remains of John III and Marie Casimire awaiting their burial at the Wawel returned to the fore; the decision was made for their remains together with Wettin’s body to be transported to Cracow, which took place in August that year. On the instruction of James Sobieski the coffins of John III, Marie Casimire, and of their grandson lay in state in the Capuchin Church already on 15 May. The description of the church’s funerary decoration is rendered in a hand-written Latin report published also in the Polish translation. In front of the chancel a castrum doloris was raised containing the coffins of the royal couple and their grandson, before which the box with the heart of John III was exposed. Above, a velvet canopy was suspended, while in the corners four plinths crowned with globes and eagles holding laurel twigs of which silver candle holders grew were placed. The catafalque and the coffins, the high altar and the Church’s walls were decorated with crimson cloths, while the ceiling featured al fresco compositions related to the idea of the ceremony and the King's reign. The body of Augustus II was transported to the Warsaw Castle, and the monarch’s heart was sent to Dresden; meanwhile, his viscera were deposited ‘de mandato Reipublicae’ in the crypt of the Capuchin Church. It was only on 31 January 1736 that the ceremony of the transfer of the vessel containing the royal viscera to a marble urn raised in the middle of the ‘oratory’ adjacent to the Church took place; the oratory’s remodelling into a chapel, later called ‘Royal’, had been commissioned by Augustus III the year before, however, works on its decoration had not been completed. Thanks to the Latin hand-written account of the event and a press note it is known that in the Church as such only a plinth crowned with regalia was placed before the high altar. During the exequies held in the Capuchin Church on the King’s death anniversary in 1737, an analogical plinth was surrounded by eight pillars-guéridons resembling herms in shape, adorned with fruit and plant garlands: four lower ones culminated in crowns, while the higher ones featured eagles perched on globes. It may have been this very composition (or its version) that was rendered in the drawing by Joachim Daniel von Jauch (Figs. 5–7) preserved in the Dresden Sächsisches Hauptstaatsarchiv; he was the designer of the decoration for royal exequies and also of the Royal Chapel and its furnishing completed after 1737 (Figs. 8–9). Other drawings by Jauch from the Dresden archives register the designs of the Church’s decor on the occasion of subsequent death anniversaries of Augustus II. The explanation featured in the drawings suggests that the illustrated elements were reused annually with only minor modifications. Interestingly, the composition of eight pillars-guéridons, was almost identical with the ones visible in the above-mentioned design, with the only difference that the four lower ones were interconnected with ogees forming a richly decorated canopy over the plinths with the regalia (Figs. 10–13). Similar pillars-guéridons were placed on the catafalque corners in the Collegiate Church of St John in Warsaw during the exequies for Augustus II in 1735; the decoration for that ceremony had also been the artist’s work (Figs. 14a–15). Eclectic designs by Jauch suggest that in the case of pillars-guéridons he was inspired by French print pattern books (Figs. 16a–b, 17). The traditional elements, serving mainly the décor of royal and magnate residences, were, however, given by him a new function in the funerary arrangement, and they in a way constituted his trademark in this domain of his art. Therefore, it can be assumed that the decoration of the Capuchin Church for the exequies for the Sobieskis in 1733 with the four pillars with the globes and eagles on the top, known from the descriptions, were also the artist’s work. In the concept of the canopy Jauch resorted to the tradition of the Roman Baroque, though this may have also happened through the mediation of French art present at the court of the House of Wettin. The finial in the form of four converging volutes at the top, echoing Bernini’s canopy in the Vatican Basilica was frequent in France in altar structures popularized thanks to prints, beginning with that in the Paris Notre-Dame du Val-de-Grâce Church (1665) almost until the end of the 18th century (Figs. 23–25). Wettin’s viscera were placed in the Capuchin Church in order to benefit from the legend of John III, but also to reduce the latter’s importance in order to serve the Saxon political propaganda initiated by Augustus II with the exequies for Marie Casimire. The tradition of commemorating the anniversary of the death of Augustus II cultivated for over twenty-five years, until the end of the reign of Augustus III (1763), recorded in the press, led to the fact that Augustus II overshadowed the figure of the Church’s founder. It was only in 1830 that the box with the heart of John III was transferred to the Royal Chapel rebuilt then. In 1919, the first mass after Poland had regained independence was celebrated there: it was dedicated to John III. Thanks to the preserved photographs there is no doubt that from the elements kept in the monastery it was the catafalque with a wood-carved volute canopy designed for Augustus II (Figs. 27, 28a–f, 29), and not the castrum doloris of John III and Marie Casimire from 1733 that was recreated. The structure from 1919 was raised again in 1924 in St John’s Cathedral in Warsaw for the funeral of Henryk Sienkiewicz (Fig. 30), and for the last time, again as a historic monument connected with John III, at an exhibition mounted at the National Museum in Warsaw in 1933.

PL

W artykule omówiono plastyczną oprawę egzekwii odprawionych z inicjatywy Augusta II Mocnego za Marię Kazimierę Sobieską w 1717 r. oraz uroczystości związanych z wystawieniem trumien królowej, Jana III Sobieskiego i ich wnuka, zorganizowanych przez królewicza Jakuba Sobieskiego w 1733 r. Analiza rysunków Joachima Daniela Jaucha ze zbiorów Sächsisches Hauptstaatsarchiv w Dreźnie, wsparta źródłami archiwalnymi, pozwoliła na próbę usystematyzowania bogatego materiału ikonograficznego dotyczącego projektów artysty z okazji pochówku serca Augusta II Mocnego w Kapicy Królewskiej w 1736 r., jej dekoracji oraz wystroju kościoła w czasie egzekwii za monarchę, odprawianych w rocznice jego śmierci na polecenie Augusta III przez blisko dwadzieścia pięć lat. Uroczystości te, celebrowane w jednej z najważniejszych sakralnych fundacji Jana III, były ważnym elementem saskiej propagandy politycznej.

6

Konserwacja zabytków ogrodowych w przedsiębiorstwie Państwowe Pałace, Zamki i Ogrody Saksonii na przykładzie Lustgarten w Pillnitz

54%

Puppe R.

Ochrona Zabytków

|

2016

|

issue 1

143-162

PL

Zakończona w 2014 r. restauracja Lustgarten w kompleksie pałacowym w Pillnitz stała się pretekstem do poruszenia w artykule skomplikowanego zagadnienia utrzymania i konserwacji zabytkowych parków i ogrodów. Rozważania skupiają się zarówno na stronie praktycznej, jak i metodologii postępowania konserwatorskiego. Omawiany przykład pokazuje, że dogłębna analiza i ocena danych źródłowych jest podstawowym wymogiem podczas podejmowania działań w obiektach o wartości historycznej. Wszelkie prace powinny być poprzedzone nie tylko zbadaniem źródeł, ale też dokładnym sformułowaniem założeń w projekcie konserwatorskim. Przy planowaniu jakichkolwiek ingerencji w dzieła wykreowane przez poprzednie pokolenia nieustannie trwa proces poznawania. Na równi z praktykami ogrodniczymi i metodami kształtowania krajobrazu stosowanymi w przeszłości muszą być brane pod uwagę zagadnienia związane z historią kultury czy rozwojem społecznym. Przykład ogrodu w Pillnitz najlepiej obrazuje, jak wiele czasu potrzeba na odpowiednie przygotowanie projektu. Od momentu podjęcia pierwszej kwerendy archiwalnej do zakończenia procesu restauracji Lustgarten upłynęło 20 lat.

DE

An Hand der im Lustgarten des Schlossparks Pillnitz 2014 abgeschlossenen Instandsetzungsmaßnahme wird die komplizierte Aufgabe der Erhaltung und Instandsetzung denkmalgeschützter historischer Gartenkunstwerke erörtert. Dabei stehen die methodische Vorgehensweise und die praktische Umsetzung gleichermaßen im Fokus der Betrachtungen. Das Beispiel macht deutlich, dass umfangreiche, wissenschaftlich-analytische Untersuchungen und deren denkmalpflegerische Bewertung unabdingbare Voraussetzung für derartige Maßnahmen sind und dass mit der Planung konkreter Umsetzungsschritte erst begonnen werden kann, wenn alle Quellen akribisch erschlossen sind und eine denkmalpflegerische Zielstellung vorliegt. Der Dienst an der schöpferischen Leistung vorangegangener Fachgenerationen und der vorhandenen Substanz setzt einen kontinuierlichen Erkenntnisprozess voraus. Kulturgeschichtliche und soziale Entwicklungen sind dabei ebenso zu berücksichtigen, wie die historische gärtnerische und landschaftsgärtnerische Praxis. Wie groß der dafür notwendige Zeitaufwand ist, wird am Beispiel deutlich. Von ersten Archivrecherchen bis zum Abschluss der Instandsetzung des Lustgartens sind 20 Jahre vergangen.

Refine search results

2 Kwartalnik Historyczny

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

1 Biuletyn Historii Sztuki

1 Ochrona Zabytków

1 Res Historica

2 Kosińska U.

1 Dębski M.

1 Kierys A.

1 Osiecka-Samsonowicz H.

1 Puppe R.

2 2023