Search results

1

Jaga-baba na Haliču – pronađeni rukopis Ivane Brlić-Mažuranić

100%

Kos-Lajtman A.

Libri & Liberi

|

2013

|

vol. Vol 2

|

issue No. 1

29-50

HR

Rad donosi uvid u tekst Ivane Brlić-Mažuranić Jaga-baba na Haliču, do sada u većem dijelu nepoznat, čiji je rukopis u travnju 2012. pronađen u Arhivu Hrvatske akademije znanosti i umjetnosti. Riječ je o pripovjednom tekstu čija je radnja smještena na Halič, brdo u okolici Varaždina, u kraju s kojim je Ivana Brlić-Mažuranić bila povezana snažnim obiteljskim vezama. Pripovijest nije dovršena i fragmentarnog je karaktera, a tek je parcijalno objavljena u Zagorskome kolendaru 1960. Nakon autoričine smrti rukopis je pripao njezinu sinu Ivi Brliću, a nakon toga, do nedavnoga pronalaska, iako je tekst naslovno bio zaveden u Arhivu obitelji Brlić, gubi mu se svaki trag. U radu se rasvjetljavaju sadržajni i oblikovni aspekti pripovijesti no, također, i njezino moguće situiranje u širi književnopovijesni i autobiografski kontekst autoričina stvaralaštva – u kontekst njezine neoromantičke orijentacije, sklonosti motivima slavenske mitologije, ali i podneblju Hrvatskoga zagorja kao motivsko-tematskoga uporišta.

EN

This paper deals with the almost unknown text of Ivana Brlić-Mažuranić, Jaga-baba na Haliču [Yaga Baba on Halič Hill], discovered in the archives of Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti (Croatian Academy of Sciences and Arts) in April 2012. It is a narrative about Baba Yaga, a mythological creature, a Slavic witch, with a plot set on Halič, a hill near Varaždin, where the author had strong family ties. This prose text is an unfinished, fragmentary narrative, only parts of which were published in 1960 in Zagorski kolendar [Zagorje Almanac]. After the author died, the manuscript went to her son, Ivo Brlić. Tracing it back, we find it listed in the Brlić Family Archives. However, the actual manuscript had been lost until its recent discovery. The paper discusses the textual and formal aspects of Ivana Brlić-Mažuranić’s writing in the discovered narrative and positions it in a wider context: the literary, historical and autobiographical aspects of the author’s writing, her neoromantic orientation and her preoccupation with Slavic mythological motifs, and with the local region of Hrvatsko Zagorje as the thematic background of the story.

DE

In diesem Beitrag werden erste Einblicke in den bis heute größtenteils unbekannt gebliebenen Text Jaga-baba na Haliču [Jaga-baba vom Halič-Berg] von Ivana Brlić-Mažuranić gewährt, der im April 2012 im Archiv der Kroatischen Akademie der Wissenschaften und Künste gefunden wurde. Es handelt sich um einen Erzähltext, dessen Handlung sich auf Halič, einem Berg in der Nähe der kroatischen Stadt Varaždin, vollzieht, wo Ivana BrlićMažuranić im familiären Kreis einen Teil ihrer Jugend verbrachte. Die Erzählung blieb unvollendet und liegt nur in Fragmenten vor, die 1960 in Zagorski kolendar [ZagorjeKalender] auszugsweise veröffentlicht wurden. Nach dem Tod der Autorin, ging das Manuskript an ihren Sohn Ivo Brlić über. Ungeachtet der Tatsache, dass der Text im Archiv der Familie Brlić unter seinem Titel aufgelistet ist, verschwand dieser spurlos und wurde erst kürzlich wiederentdeckt. Der Beitrag widmet sich den inhaltlichen und gestalterischen Aspekten des Textes. Ferner erfolgt eine Verortung im breiteren literaturhistorischen und autobiographischen Kontext des Schaffens von Ivana Brlić-Mažuranić. Dabei stehen die neuromantische Ausrichtung ihres Schaffens, ihr bevorzugter Aufgriff von Motiven aus der slawischen Mythologie, sowie die Region von Hrvatsko Zagorje als thematischer Hintergrund der Textgeschichte im Vordergrund.

2

Anna Brzezińska’s games with stereotypes. Construction of the character of a witch and transformations of fairy tale motives in the cycle about Babunia Jagódka (“Granny Berry”)

94%

Ucherek D.

Literatura Ludowa

|

2020

|

issue 2

PL

Autorka artykułu analizuje stworzony przez Annę Brzezińską cykl opowiadań fantasy o Babuni Jagódce, zestawiając konstrukcję tytułowej postaci ze stereotypem ludowej czarownicy, a zawarte we wymienionych utworach motywy baśniowe porównując do ich wersji zakorzenionych w tradycji, opartych głównie na przekazach zebranych przez braci Grimmów. Analiza ta unaocznia, że Babunia Jagódka tylko pozornie stanowi realizację stereotypowego wizerunku wiedźmy, tak naprawdę zaś jest dowodem gry z nim i postmodernistycznej autoświadomości samej bohaterki. Jej prześmiewczy stosunek wobec tradycji, związanej z wyobrażeniem czarownicy, ale także z treścią wątków baśniowych, wywołuje efekt humorystyczny, co zwraca także uwagę na odnoszenie się przez Brzezińską do kanonu fantasy komicznej, zwłaszcza do „Świata Dysku” Terry’ego Pratchetta i do postaci Babci Weatherwax. Wieloznaczność Jagódki sugeruje zaś, by łączyć ją z wizerunkami nie wiedźm Grimmowskich, ale wschodniosłowiańskich Bab Jag, występujących np. w baśniach zebranych przez Aleksandra Afanasjewa. Z kolei sposób przetwarzania motywów baśniowych świadczy, że analizowane opowiadania wykazują cechy renarracji: osadzają znane elementy w nowej konwencji, wprowadzają składniki fabularne nieistniejące w wariancie pierwotnym, poddają baśniowe postacie psychologizacji, zamieniają ich role, zawierają fragmenty autotematyczne oraz „prawdziwe”, „nieprzekłamane” wersje dziejów postaci czerpanych z folkloru.

EN

The author of the article analyzes the cycle of fantasy short stories about Babunia Jagódka (“Granny Berry”), created by Anna Brzezińska, collating the construction of the title character with the stereotype of a folk witch, and comparing the fairy tale motives contained in the mentioned works with their versions rooted in tradition, based mainly on the sources collected by brothers Grimm. The analysis shows that Babunia Jagódka is only seemingly a realization of the stereotypical image of a witch, but in fact she is a proof of playing with it and a demonstration of the character’s postmodern self consciousness. Her irreverent attitude towards tradition, connected with the concept of a witch, but also with the content of fairy tale plots, evokes a humorous effect, which at the same time draws attention to Brzezińska’s references to the comic fantasy canon, especially to Discworld by Terry Pratchett and to the character of Granny Weatherwax. The ambiguity of Jagódka suggests in turn to link her not with Grimms’ witches, but with East-Slavic Baba Yagas, featuring e.g. in fairy tales collected by Alexander Afanasyev. On the other hand, the way of transforming the fairy tale motives indicates that the analyzed short stories show qualities of re narrations: they set well known elements in a new convention, introduce fictional components nonexistent in the original variant, submit the fairy characters for psychologization, exchange their roles, contain autothematic fragments and “true”, “undistorted” versions of the fates of folklore characters.

3

Powrót chłopomanii. O fascynacji folklorem we współczesnej polskiej prozie fantastycznej

94%

Mikinka A. E.

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

|

2021

|

issue 2(11)

23-36

PL

Powrót „mody na folklor” i nawrót fascynacji sztuką ludową dostrzegalne są dziś w rozmaitych przestrzeniach oraz tekstach kultury. Wzorem państw zachodnich, które „odzyskują” współcześnie dawne wierzenia, obyczaje i obrzędy, Polska oraz inne kraje słowiańskie przeżywają powtórnie „chłopomanię”. Te trendy znalazły swoje odbicie także we współczesnej literaturze fantastycznej. W ciągu ostatnich dwudziestu lat powstało wiele powieści nawiązujących do życia i obrzędowości mieszkańców wsi (często z okolic Podlasia). Ludowe wierzenia, żywe i kultywowane, stają się w nich punktem wyjścia do skonstruowania zaskakującej i pomysłowej fabuły. W artykule porównano „folkowe” powieści, które łączy postać głównej bohaterki – szeptuchy, wiedźmy, znachorki – będącej niejako symbolem tego, co wiejskie, „z ludu”, „z gminu”.

EN

The return of ‘folklore fashion’ and the renewed fascination with folk art can be seen at present in various spaces and culture-based texts. Following in the footsteps of Western countries that are now ‘reclaiming’ old beliefs, customs, and rites, Poland and other Slavic countries are reliving their ‘peasant mania’. These trends have also been reflected in contemporary fantasy literature; over the past twenty years, many novels have referred to the life and rituals of village dwellers (often from the Podlasie region). Folk-based beliefs, which are part of everyday life and culture, become the starting point for the construction of a surprising and ingenious storyline. This article compares the ‘folk’ novels that are linked through the type of main character – whisperers, witches, faith healers – who in some way symbolise the rural, the folk, the commoner-related.

Refine search results

1 Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

1 Libri & Liberi

1 Literatura Ludowa

1 2021

1 2020

1 2013

1 Kos-Lajtman A.

1 Mikinka A. E.

1 Ucherek D.

Jaga-baba na Haliču – pronađeni rukopis Ivane Brlić-Mažuranić

Anna Brzezińska’s games with stereotypes. Construction of the character of a witch and transformations of fairy tale motives in the cycle about Babunia Jagódka (“Granny Berry”)

Powrót chłopomanii. O fascynacji folklorem we współczesnej polskiej prozie fantastycznej