Search results

1

Najmniejsza powszechność. O Norwidowskiej skali aktywizmu

100%

Zehnder C.

Pamiętnik Literacki

|

2021

|

vol. 112

|

issue 3

143-162

PL

W tekście poddano ponownej ocenie stosunek Cypriana Norwida do romantycznego aktywizmu. Model zaproponowany przez samego poetę  „praca” zajmująca miejsce „czynu”  okazuje się wadliwy, gdyż zakłada istnienie wieloznacznego pojęcia pracy, które w ostatecznym rozrachunku nadal odnosi się do czynu. Autor artykułu powołuje się na zaproponowany przez Harolda Blooma termin „internalizacji” rewolucyjnego prometeizmu w późnym romantyzmie, aby pokazać – na zasadzie kontrastu – to, jak Norwid formalnie pomniejsza skalę aktywizmu. Skupienie uwagi na „małym” umożliwia na poziomie ogólniejszym zestawienie z biedermeierem (formacją charakterystyczną dla ówczesnej Europy Środkowej), a na poziomie szczegółowym – z „łagodnym prawem” Adalberta Stiftera. Wreszcie autor przygląda się trzem przykładom „pomniejszenia” w dziełach Norwida: modelowaniu akcji jako okręgu i koła w „Promethidionie” (1851) i innych utworach, paradoksalnej demonstracji, dlaczego wszechmoc Boga objawia się w sferze „małego” w „Białych kwiatach” (1856–1857), a także serii mikrointerwencji głównie w listach poety, które mają pokazać, że konwencjonalny aktywizm romantyczny to myślenie magiczne.

EN

This article attempts a reassessment of Cyprian Norwid’s response to Romantic activism. The model promoted by Norwid himself—the replacement of action (czyn) by labor (praca)—has the disadvantage that it presupposes a vague concept of labor that ultimately refers back to action. This article uses Harold Bloom’s concept of an “internalization” of revolutionary prometheism in late Romanticism to show, by contrast, how Norwid formally downsizes activism. The focus on the “small” allows for a new juxtaposition with the Biedermeier, a distinctive Central European current of the time, in general and Adalbert Stifter’s “gentle law” (das sanfte Gesetz) in particular. This article then takes a closer look at three cases of downscaling in Norwid’s writings: the modeling of action as circle and wheel (koło) in Promethidion (1851) and other writings, the paradoxical demonstration of why God’s omnipotence reveals itself within the realm of the “small” in “Białe kwiaty” (“White Flowers,” 1856–1857) as well as a series of ironic micro-simulations of the “deed from the word” (czyn ze słowa), which are meant to expose conventional Romantic activism as magical thinking.

2

W świecie zapomnianych powieści Alfreda Konara

86%

Olszewska M. J.

Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne

|

2015

|

issue 4/2015 O Młodej Polsce mniej znanej

13-34

EN

Alfred Alexander Konar (1862-1940) created a chronicle of life in Warsaw, all its social strata, especially the middle class as a social group. The concept of bourgeois ideas in his case shall be understood as a certain belief, mentality, style of behavior. Simple virtues of heroism have its justification in what is referred to as mediocrita, which gave the writer a base to build an anti-revolutionary myth of a "good man". Each of Konar’s novel is a variation of the popular modernist novels. It is a complex creation, combine elements of the English “Victorian” novel, the German Biedermeier and the French romance. The weakness of the social diagnosis lays in a narrow range of socio-moral observation, limited to urban and middle class, which, combined with lack of in-depth psychological perspective of these texts, using motifs of romance and didacticism, gives a vision of a world ideologically anachronistic.

3

Sarmatyzm i biedermeier. Granice, cezury, przepływy. W kręgu galicyjskich spadkobierców Soplicy

86%

Węgrzyn I. B.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2021

|

issue 11 (14)

161-182

EN

The article is a suggestion for a possible interpretation of an identified interference of two currents − Romantic Sarmatism and Biedermeier which marked their presence in the 19th-century Polish culture. The currents provide an example of cultural diffusion which results in redefinition of the cultural identity of Polish gentry of the second half of the 19th century. Based on literary works defined as the circle of heirs of Pamiątki Soplicy [Soplica’s Memoirs] by Henryk Rzewuski, the article portrays not only the evolution of the old-time szlachta (Polish gentry) tradition in the context of ongoing social and cultural changes brought by the 19th century but most of all it extracts the essence and meaning of Biedermeier as a crucial cultural impulse which modernised the tradition of szlachta (Polish gentry) and ushered it into the cultural processes taking place in the 19th-century Europe. This cultural diffusion which is apparent in the relationship between Romantic Sarmatism and Biedermeier makes it possible to outline the geographical borders of cultural phenomena as well as their time frames which are indistinct when looked into only from the perspective of commonly accepted mainstream history of the 19th-century Polish culture. Also, the article pays attention to the social changes which initiated shifts and movements within the Polish culture of the 19th century.

PL

Prezentowany tekst jest propozycją interpretacji dostrzeżonej interferencji dwóch nurtów dziewiętnastowiecznej kultury polskiej: romantycznego sarmatyzmu i biedermeieru jako przykładu dyfuzji kulturowej, której efektem staje się zredefiniowana kulturowa tożsamość polskiego ziemiaństwa drugiej połowy XIX w. Na przykładach dzieł literackich, określonych jako krąg spadkobierców Pamiątek Soplicy Henryka Rzewuskiego, pokazuję nie tylko ewolucję dawnej tradycji szlacheckiej w kontekście zmian społecznych i kulturowych, jakie przynosi XIX w., ale przede wszystkim wydobywam znaczenie biedermeieru jako ważnego impulsu kulturowego, który modernizował tradycję szlachecką i otwierał ją na kulturowe procesy zachodzące w dziewiętnastowiecznej Europie. Kulturowa dyfuzja zachodząca między romantycznym sarmatyzmem a biedermeierem pozwala mi wskazać niezbyt wyraźnie dostrzegane z perspektywy typowych ujęć historii kultury polskiej XIX w. geograficzne granice występowania zjawisk kulturowych oraz czasowe cezury ich trwania, zwracam też uwagę na wydarzenia społeczne, które inicjowały kulturowe przepływy w obrębie kultury polskiej XIX w.

4

Odyniec po drugiej stronie lustra

86%

Szargot M.

Tematy i Konteksty

|

2016

|

issue 6(11)

483-487

EN

The article is a review of the book by Maria Makaruk, Antoni Edward Odyniec – romantyk w zwierciadle biedermeieru, which was published in Warsaw in 2012. The book is devoted to the life and works of the poet connected with two literary currents, Romanticism and Biedermeier. This interesting and valuable volume is complemented by an anthology of Odyniec’s works.

5

K problematice literatury německého a rakouského biedermeieru

72%

Tvrdík M.

Svět literatury – Časopis pro novodobé literatury (World of Literature – Journal for Modern Literatures)

|

2015

|

vol. 52

95-115

EN

Instead of using the term Biedermeier to label the literary period between Romanticism and Realism, the terms “literature of the Restoration period” or “pre-March period literature” are sometimes used. Biedermeier designates the period between 1815 (Congress of Vienna) and 1850 (the aftermath of the revolutionary years 1848/49). Paul Kluckholm was the first to use the term “biedermeier” (in 1927) after it had lost its pejorative overtones at the end of the 19th century and, at the beginning of the 20th, taken on a meaning designating the lifestyle and fashion of the first half of the 19th century. The Biedermeier epoch does not have a specific aesthetic or theoretical programme, which led to a stylistic discontinuity: a naïve concatenation of various forms of expression, mixing ofgenres, and underestimating the formal aspects of a work of art — putting emphasis on “detailed descriptions”, frequent reflections. This allowed for an unprecedented proliferation of trivial fiction issued in a multitude of almanacs, pocket editions, and numerous “family” magazines. Drama became an important genre, mainly the Viennese people play and conversational plays (Raimund, Nestroy, Bauernfeld).

6

„Miotełki” z melodramy "Chłop Milionowy" jako warszawski fenomen społeczno-kulturowy

72%

Kożuchowski Ł.

Literatura Ludowa

|

2018

|

vol. 62

|

issue 2

PL

Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na zjawisko społeczne, jakim była popularność „Miotełek” w Warszawie przełomu lat 20. i 30. XIX wieku. Mianem „Miotełki” określano wówczas wywodzące się z niezwykle popularnej melodramy Chłop Milionowy piosenki, których pierwszym wykonawcą był popularny wówczas aktor Teatru Narodowego – Jan Nowakowski. Tekst przedstawia proces wzrostu popularności „Miotełek” oraz ukazuje je jako szeroko zakrojony fenomen społeczny, który zasięgiem obejmował szerokie kręgi mieszkańców Warszawy. Piosenki te szybko popularyzowały się, stając się lubianymi utworami goszczącymi szeroko na łamach prasy, na salonach, ale też i na ustach wielu prostych ludzi z nieelitarnych warstw społecznych. Ich żywotność dotrwała do czasów powstania listopadowego, gdy, wbrew swojej pierwotnej, lekkiej i ironicznej, formie oraz tematyce poruszającej sprawy życia codziennego, stały się narzędziem propagowania nastrojów patriotycznych. Ów fakt interpretowany jest jako podobny zjawiskom współczesnej kultury popularnej, nie tylko ze względu na relatywnie szeroką recepcję, ale też na własną twórczość fanów „Miotełek”, przypominającą współczesną kulturę fanowską. Uwaga została zwrócona także na treści, które przedstawiały owe piosenki, a które stanowiły w znacznej mierze o ich sukcesie, takie jak głęboki szacunek dla instytucji rodziny, zgodnego życia czy afirmacja podziałów społecznych.

EN

The main goal of the article is to shed some light on the social phenomenon known as “Miotełki” (“The Little Brooms”), which gained popularity in the 20’s and 30’s of the 19th-century Warsaw. ”Miotełki” was a term used to address songs originating from Chłop Milionowy (The Peasant as a Millionaire), an extraordinarily popular contemporary melodrama. The first performer of these songs was Jan Nowakowski, a well-liked actor of the National Theatre in Warsaw. The article shows the rising popularity of ”Miotełki” and concentrates on their role as a sociocultural phenomenon. The songs managed to transcend social class barriers – from mentions in magazines and well-educated conversations to serving as simple people’s catchy tunes. The fame of “Miotełki”’s lasted until the November Insurrection, during which they evolved from representing the everyday life slightly ironically and in an entertaining way to serving as a tool of patriotic propaganda. That very fact is considered to be what we would call today an example of fan culture. The article also focuses on the themes that appeared in in the songs, such as a deep respect for family or the affirmation of social divisions, all of which contributed to their success as being important to the inhabitants of Warsaw.

7

„Jestem sobie chochlik – kogo mogę, zwodzę” – szkic do portretu Antoniego Edwarda Odyńca (na marginesie jego „Listów z podróży”)

72%

Kulesza M.

Facta Simonidis

|

2023

|

vol. 16

|

issue 1

171-193

EN

This article summarises the most important research on the figure of Antoni Edward Odyniec conducted so far. Apart from discussing the most important biographical facts, the present sketch makes references to a number of important attitudes and research positions taken towards this man of letters both in the past and at present, including both those full of esteem and reverence and those mercilessly depreciating the nature of his actions and work. An important work illuminating the figure of the author himself are his “Letters from Travel”. Although, most often, these letters are treated as a source of more or less reliable information about Adam Mickiewicz, they tell us just as much about the author. In the re-evaluation of the current perception of both the existential and creative attitudes of Odyniec, a special role is played by references to the Biedermeier context, to which the final parts of the work are devoted. An important work, illuminating the figure of the author himself, will be his Letters from travel. Most often they were treated as a source of more or less reliable information about Adam Mickiewicz. However, the specificity of these epistolary utterances tells us just as much about the author. The reality that re-evaluates the current perception of both the existential and creative attitudes of Odyniec turns out to be the reference to the Biedermeier context, to which the final parts of the work will be devoted.

PL

Niniejszy artykuł ma charakter porządkujący dotychczasowe, najistotniejsze ustalenia badawcze na temat sylwetki Antoniego Edwarda Odyńca. W tworzeniu szkicu do jego portretu (oprócz głównych faktów biograficznych) dużą rolę będzie odgrywać przywoływanie różnorodnych, najważniejszych dawnych i współczesnych postaw oraz stanowisk badawczych, jakie wobec niego zajmowano, zarówno tych pełnych estymy oraz rewerencji, jak i deprecjonujących bezlitośnie charakter jego poczynań i twórczości. Istotnym dziełem doświetlającym postać samego autora będą tutaj jego Listy z podróży. Najczęściej traktowano je jako źródło mniej lub bardziej wiarygodnych informacji o Adamie Mickiewiczu. Jednakże specyfika owych epistolarnych wypowiedzi równie wiele mówi nam o autorze. Rzeczywistością przewartościowującą dotychczasowe postrzeganie zarówno postaw egzystencjalnych, jak i twórczych Odyńca, okazuje się zaś przywołanie kontekstu biedermeieru, czemu będą poświęcone końcowe partie pracy.

Refine search results

1 Facta Simonidis

1 Jednak Książki. Gdańskie Czasopismo Humanistyczne

1 Literatura Ludowa

1 Pamiętnik Literacki

1 Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

1 Svět literatury – Časopis pro novodobé literatury (World of Literature – Journal for Modern Literatures)

1 Tematy i Konteksty

1 2023

2 2021

1 2018

1 2016

2 2015

1 Kożuchowski Ł.

1 Kulesza M.

1 Olszewska M. J.

1 Szargot M.

1 Tvrdík M.

1 Węgrzyn I. B.