Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 12

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Boże Narodzenie
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Na przełomie XIX i XX w. w Galicji dokonywały się przemiany gospodarcze i społeczne, które zapoczątkowały proces modernizacji społeczeństwa. Chociaż podstawą utrzymania ludności pozostało rolnictwo, a kultura ludowa określała rytm pracy i świętowania, pojawiały się oznaki zmian, szczególnie w większych miastach. W Galicji Zachodniej do takich zaliczano między innymi Tarnów i Rzeszów. Czas Adwentu i Bożego Narodzenia oraz Wielkiego Postu i Wielkanocy dokumentowała prasa lokalna. Szczególne znaczenie miały tytuły ukazujące się w długim przedziale czasowym – w Tarnowie „Pogoń” (1881–1914), a w Rzeszowie „Głos Rzeszowski” (1897–1920). W omawianych okresach roku liturgicznego na przygotowania do świąt oraz na zwyczaje i obyczaje świąteczne składały się: wydarzenia kulturalne realizowane przez artystów amatorów z myślą o zebraniu datków na działalność dobroczynną, wieczorki patriotyczne, występy profesjonalnych artystów, wykłady powszechne i uniwersyteckie, przygotowywanie prezentów (Mikołaj, Gwiazdka), udział w rekolekcjach (Wielki Post), zakup artykułów na świąteczne stoły (w tym także tych reklamowanych w prasie), wysyłanie świątecznych kartek lub zamiast nich składanie datków na cele dobroczynne (szczególnie na Towarzystwo Szkoły Ludowej); śledzenie zmian pogody, terminów ferii świątecznych, nadzwyczajnego rozkładu pociągów; lektura okolicznościowych tekstów prozatorskich i poetyckich, dbałość o pielęgnowanie tradycji świątecznych w rodzinach, solidaryzm z Polakami z innych zaborów, nadzieja wyrażana w składanych przez czasopisma życzeniach świątecznych na odzyskanie przez Polskę niepodległości.
EN
At the turn of the 19th and 20th century, Galicia witnessed economic and social changes which commenced the process of modernisation of the society. Although the basis for maintenance for the population was farming and folk culture dictated the rhythm of work and festivals, first signs of changes appeared, especially in major cities (in the Western Galicia – Tarnów and Rzeszów). The time of Advent, Christmas, the Lent and Easter was documented by the local press. A special significance can be attributed to magazines published over a long period of time - in Tarnów “Pogoń” (1881–1914), in Rzeszów “Głos Rzeszowski” (1897–1920). In the above mentioned periods of the liturgical year, the preparation for festivals and the festive habits and customs included: cultural events organised by amateur artists with the intention of collecting donations for charity, patriotic evenings, performances by professional artists, public and university lectures, preparation of gifts (Santa Claus, Christmas Eve), participation in Lenten retreat, purchase of festive tables (also advertised in the press), sending festive postcards or making donations for charity (especially for the Folk School Society), following changes in weather, the periods of festive breaks, extraordinary schedules of trains, reading of prose and poetic works, care for festive traditions in families, solidarity with Polish people in other partitions, hope to regain sovereignty expressed in festive wishes in newspapers.
Vox Patrum
|
2000
|
vol. 38
401-411
EN
In the art the Theme of Incarnation was illustrated in a rich scene repertiore creating its prototypes at the early Romanesque and Romanesque period. It was also the time of dynamically forming motifs in the art that defined the Gothic art and to a high degree modern one. In the fine arts such a model of Incarnation was made by Nativity scene.
EN
In connection with the actions of the Great War and Poland’s regaining of independence, a series of updated carols was created, leading to the development of this species variety. The development of this form of artistic expression was also used in connection with the preparations for the plebiscite. The project was carried out in the Upper Silesian Voivodship. An example is the Silesian carol by Henryk Zbierzchowski published in “Szczutek” in Lviv in January 1921. It was introduced to the text of the Korfanty carol and thus assigned a sacred role of putting Silesia in order. It was not the only text of the carol updated by the same author because around 1919 he published a whole collection of such works, calling them “poetic variants” of carols.
PL
W związku z działaniami Wielkiej Wojny i odzyskaniem przez Polskę niepodległości, powstała seria kolęd aktualizowanych. Rozwój tej formy wyrazu artystycznego wykorzystano również w związku z przygotowaniami do plebiscytu górnośląskiego. Przykładem jest Kolęda śląska Henryka Zbierzchowskiego, opublikowana na łamach lwowskiego czasopisma „Szczutek” w styczniu 1921 r. Poprzez wprowadzenie Wojciecha Korfantego do tekstu kolędy jej autor przypisał mu w ten sposób wręcz sakralną rolę w porządkowaniu Śląska. Nie był to jedyny tekst kolędy aktualizowanej przez tego autora. Około 1919 r. wydał on cały zbiorek tego typu utworów, nazywając je mianem „wariantów poetyckich” kolęd.
EN
The paper introduces a pilot study from ongoing ethnolinguistic research into the Czech concept of VÁNOCE ‘Christmas’. It is placed in the context of the theory of cultural key words referring to the author’s previous studies on the concepts of DOMOV ‘home, homeland’ and POHODA ‘well-being, comfort, rest, peace’. In the paper, the meaning of the concept of VÁNOCE is summarized in accordance with Czech monolingual dictionaries, the rituals and scenarios associated with the Christmas Eve are described using empirical research data, analysed are social discussions of Christmas (esp. of the baby Jesus) as well as examples of the conceptualization of Christmas in popular songs. The paper also includes several remarks on the Christmas stereotype in Czech sign language.
PL
Artykuł jest pilotażową próba etnolingwistycznego opisu czeskiego pojęcia VÁNOCE ‘Boże Narodzenie’. Zostaje ono umieszczone w kontekście innych słów kluczy, z odwołaniem do wcześniejszych badań autorki dotyczących pojęć DOMOV ‘dom, ojczyzna’ i POHODA ‘wygoda, komfort, odpoczynek, spokój’. W niniejszej pracy pojęcie to jest opisane zgodnie z definicjami w jednojęzycznych słownikach języka czeskiego; uwzględniono także, na podstawie danych empirycznych, rytuały i scenariusze zachowań związane z Wigilią Bożego Narodzenia; poddano analizie dyskusje społeczne na temat świat (zwłaszcza dotyczące postaci dzieciatka Jezus) oraz przykłady konceptualizacji Bożego Narodzenia w popularnych  piosenkach. Artykuł zamykają wstępne uwagi na temat stereotypu świat w czeskim języku migowym.
EN
Jerzy Liebert (1904-1931) is an outstanding representative of Polish catholic poetry. In his Carol and Christmas Eve Mass he uses Christmas motifs. The analysis of Carol brings a discovery of texts’ two layers. The first one is the picture of Mother who cares for her Child – this layer is easy to notice. The second one, an announcement of Jesus passion and death, is only indicated by certain poetic words, e.g. allusions to Jan Kochanowski’s Laments [Treny]. Disclosure of this layer is a kind of a hipothesis. Christmas Eve Mass is a lyric poem, in which the poet describes joy (especially of plants and animals) caused by the Saviour’s birth. In worrisome and paradoxical puenta a picture of sad Christ appears. His presence should evoke a deep religious experience and encourage reflections on values connected with Christmas.
PL
Jerzy Liebert (1904-1931) to wybitny przedstawiciel polskiej poezji katolickiej. W Kolędzie i Pasterce wykorzystuje motywy bożonarodzeniowe. Analiza Kolędy zmierza do odkrycia dwóch warstw tekstu. Pierwsza to ukazanie Matki opiekującej się Dzieciątkiem – jest ona łatwa do uchwycenia. Druga, zapowiedź męki i śmierci Jezusa, jest tylko sygnalizowana za pomocą różnych zabiegów poetyckich, np. nawiązań do Trenów Jana Kochanowskiego – odkrycie tej warstwy to swoista hipoteza. Pasterka to liryk, w którym poeta opisuje radość (przede wszystkim roślin i zwierząt) wywołaną narodzinami Zbawiciela. W niepokojącej, paradoksalnej puencie pojawia się obraz smutnego Chrystusa. Ma on wywołać głębokie przeżycie religijne odbiorcy – nakłonić go do refleksji nad wartościami związanymi ze świętami Bożego Narodzenia.
EN
This article, meeting the lively interest in the issues of virginity and motherhood of Mary in contemporary Mariology, tries to show these two important truths in the teaching of St. Augustine based on his sermones for Christmas. The Marian title Virgo Mater was chosen as the most representative for the issues at hand and it is the guide in considerations which, apart from the introduction and conclusion, include the following issues: Sermones de Natali Domini, Nativitas Christi duplex, Maria Virgo Mater, Virginalis maternitas Mariae and Maria Mater et Virgo et Ecclesia mater et virgo. The basic method of work is the salvation history method, with a clear use of the tools of the hermeneutics of language, image and symbol, as well as the mystagogy characteristic of Mary. Careful reading of the Marian message of the great Father and Orator of Christian antiquity leads to the conclusion that so important in the mystery of the Incarnation - Mary's virginity and motherhood are not only "instruments of salvation", but also unique and individual elements of Mary's personality. As the Virgin Mother offered herself to the Divine Son in the first place, so now she offers herself to the Church, to all Christians (omnes Christiani) and to all humanity. The sermons for Christmas by Bishop Hippo in no way measure up to his memorable works, but it cannot be ignored that with their message expressed in a characteristic form and style, for centuries they nourished the piety of many generations of Christians, especially in late Christian antiquity and the early Middle Ages.
PL
Artykuł wychodząc naprzeciw ożywionemu zainteresowaniu problematyką dziewictwa i macierzyństwa Maryi we współczesnej mariologii, stara się ukazać te dwie ważne prawdy w nauczaniu św. Augustyna w oparciu o jego kazania (sermones) wygłoszone na Boże Narodzenie. Jako najbardziej reprezentatywny dla podejmowanej problematyki został wybrany tytuł maryjny Virgo Mater i to on jest przewodnikiem w rozważaniach, które obok wstępu i zakończenia obejmują następujące zagadnienia: Sermones de Natali Domini, Nativitas Christi duplex, Maria Virgo Mater, Virginalis maternitas Mariae oraz Maria Mater et Virgo et Ecclesia mater et virgo. Podstawową metodą pracy jest metoda historiozbawcza, z wyraźnym wykorzystaniem narzędzi hermeneutyki języka, obrazu i symbolu, a także charakterystycznej dla osoby Maryi mistagogii. Uważna lektura maryjnego przesłania wielkiego Ojca i Oratora starożytności chrześcijańskiej prowadzi do wniosku, że tak istotne w tajemnicy Wcielenia – dziewictwo i macierzyństwo Maryi są nie tylko „narzędziami zbawienia”, ale niepowtarzalnymi i indywidualnymi elementami osobowości Maryi. Tak, jak w pierwszej kolejności Dziewica Matka ofiarowała się Boskiemu Synowi, tak teraz ofiaruje się Kościołowi, wszystkim chrześcijanom (omnes Christiani) i całej ludzkości. Kazania na Boże Narodzenie biskupa Hippony w żaden sposób nie mogą mierzyć się z jego wiekopomnymi dziełami, nie sposób jednak nie podkreślić, że swym przesłaniem wyrażonym w charakterystycznej formie i stylu, przez wieki żywiły pobożność wielu pokoleń chrześcijan zwłaszcza w późnej starożytności chrześcijańskiej i wczesnym średniowieczu.
|
2015
|
vol. 63
|
issue 6: Językoznawstwo
213-239
EN
Religious symbols are characteristic for their rich semantic content and many intertextual connections. What is more, religious symbols are strongly embeded in many consuments' minds. In modern advertising the references to religion have mainly persuasive function, as they encourage each recipient to purchase certain goods or to make use of the offered services. Sacrum in Christmas advertisements is rarely presented, because it is very often replaced by regional Christmas customs and traditions. Advertisements undergo different processes of unification and globalization, so they are known and understood by almost every receipient. Elements of sacrum used in commercials enter the profane area and this process is caused by the semantic context that leads to reinterpretation and secularization of the sacrum elements. Only few examples present that this process can be reversed and something that have seemed to be secular becomes sacralised in the advertisements.
PL
Symbolika religijna ma bogatą treść, wiele powiązań intertekstualnych i mocno zakodowana jest w świadomości wielu odbiorców. We współczesnej reklamie nawiązania do religii pełnią przede wszystkim funkcję perswazyjną, zachęcają odbiorcę do nabycia określonych towarów lub skorzystania z oferowanych usług. Sacrum w reklamie świątecznej występuje jednak coraz rzadziej, jego miejsce zajmują odwołania do zwyczajów wigilijnych, regionalnych tradycji. Przekazy reklamowe ulegają procesom unifikacji i globalizacji, dzięki czemu są znane i zrozumiałe prawie przez wszystkich. Wykorzystywane w spotach reklamowych elementy ze sfery sacrum wchodzą do sfery profanum pod wpływem szeroko rozumianego kontekstu, najczęściej podlegają wtedy reinterpretacji i laicyzacji. Tylko pojedyncze przykłady pokazują, że proces ten może ulec odwróceniu i coś, co wydawało się już wyłącznie świeckie, komercyjne może powrócić do sfery sacrum.
PL
W artykule autorka pokazuje, jak obrzędy przekształcają się w rozrywkowe widowisko na przykładzie obchodów wigilii Starego Nowego Roku (13 stycznia) w miasteczku Dawyd-Haradok (powiat stoliński, obwód brzeski, Białoruś) i chodzenia z kozą w czasie ostatków w okolicach Włocławka na Kujawach (północno-środkowa Polska). Zaciera się sakralny sens rytuału, zapomina się o symbolice, na pierwszy plan wysuwa się aspekt performatywny i społeczny. Zmieniają się kostiumy przebierańców i dodawane są nowe postacie. Obok oficjalnie organizowanych przeglądów ciągle obecne jest w żywej tradycji spontaniczne kolędowanie po podwórkach. Niektóre elementy obrzędów, niegdyś skierowane przede wszystkim do młodych niezamężnych dziewcząt, obecnie są przeznaczone dla wszystkich gospodarzy, którzy przyjmują przebierańców.
BE
У артыкуле паказана, як абыходны абрад трансфармуецца ў забаўляльнае відовішча на прыкладзе калядавання “Конікі” напярэдадні Старога новага года (13 студзеня) у Давыд-Гарадку (Столінскі р-н Брэсцкай вобл. Беларусі) і хаджэння з казой на запусты перад Вялікім пастам на Куявах у ваколіцах Улацлаўка (паўночная частка цэнтральнай Польшчы). Траціцца сакральны сэнс рытуалу, забываецца сімволіка, на першы план выходзяць перфарматыўны і сацыяльны аспекты. Змяняюцца касцюмы маскіраваных, дадаюцца новыя персанажы. Нароўні з афіцыйна арганізаванымі праглядамі захоўваюцца спантанныя, не арганізаваныя “зверху” абыходы двароў. Некаторыя элементы абрадаў, калісьці скіраваныя ў першую чаргу на маладых незамужніх дзяўчат, цяпер прызначаюцца для ўсіх гаспадароў, якія гатовыя прыняць групу маскіраваных.
EN
The author analyzes how bypassing of the yards during calendar holidays has transformed from a sacral rite into an entertaining spectacle. This process is illustrated by the example of the Old New Year's Eve celebration Koniki (January 13) in Davyd-Haradok (Stolin District, Brest Region, Belarus) and bypassing of the yards with a goat (chodzenie z kozą) at the end of the Сarnival in Kuyavya Region near Włocławek (north-central Poland). The sacred meaning of the rituals is erased, the symbolism is forgotten, performative and social aspects come to the foreground. The costumes change, and new characters are added. Along with officially organized events, there are spontaneous tours of the yards. Some elements of the rites, once probably aimed primarily at young unmarried girls, are now intended for all people who are willing to host a group of masked people in their homes.
EN
The article describes how chief and soldiers from 16th Battalion „Sienkiewicze”, unit of Frontier Defence Corps, celebrating public, military and church holidays beetwen 1927–1932. The period indicated in the title coincides with the command of the battalion by major / lieutenant colonel Stanisław Hojnowski, officer of the Polish Army, later was a chief of the 45th Infantry Regiment. In the text author show how in 16th battalion celebrating Easter, Christmas, Polish Soldier’s Day, November 11, name day of Marshal Piłsudski etc. In the Eastern Borderlands, where the Poles was a minority, holidays wasn’t only fun and rest, them was have an important propaganda role. The celebrations with army and public authorities was integrated population of the eastern borders with Poland.
PL
Artykuł opisuje obchody świąt kościelnych, wojskowych i państwowych w 16 batalionie Korpusu Ochrony Pogranicza w latach 1927–1932. Okres wskazany w tytule pokrywa się w czasie z dowodzeniem batalionu przez majora/podpułkownika Stanisława Hojnowskiego, oficera Wojska Polskiego, późniejszego dowódcy 45 pułku piechoty. W tekście omówiono sposoby obchodzenia: Wielkanocy, Bożego Narodzenia, Święta Żołnierza Polskiego, 11 listopada, imieniny Marszałka Piłsudskiego etc. w 16 Batalionie Korpusu Ochrony Pogranicza. Jako że święta te rokrocznie wyglądały podobnie, omówiono je na wybranych przykładach. Na Kresach Wschodnich, gdzie Polacy stanowili mniejszość, tego typu przedsięwzięcia, oprócz zabawy i wprowadzenia kolorytu w szare życie, pełniły ważną propagandową rolę. Scalały również ludność wschodnich połaci kraju z Polską.
11
51%
EN
This article presents problems related to creating liturgical calendar for Mars colonists, assumed to land on Mars (accordingly to Mars One Project) in year 2024. It consist of five parts: why to colonize space; brief history of Earth calendar; deep correlation of liturgical calendar (e.g. fests) with astronomical events; last two parts present idea of civil Martian calendar and list difficulties related to extraterrestrial liturgical calendar.
PL
Artykuł ten pokazuje problemy związane z tworzeniem liturgicznego kalendarza dla kolonistów Marsa, którzy (zgodnie z projektem Mars One) mają na Marsie wylądować w 2026 roku. Część pierwsza uzasadnia zakładanie siedzib ludzkich poza Ziemią. Druga skrótowo zakreśla historię tworzenia ziemskiego kalendarza, trzecia pokazuje ścisłą zależność kalendarza liturgicznego od środowiska ziemskiego. W dwu kolejnych częściach zaprezentowano ideę cywilnego kalendarza marsjańskiego oraz zestawienie problemów związanych z kalendarzem liturgicznym dostosowanym do warunków pozaziemskich.
EN
The article presents pastoral teaching of Radom bishops over the years 1992-2012 presented in the context of regular parts of the liturgical year such as: Advent, Christmas, Lent, Easter. Bishops with sensitization for the need to shape the faith of the “sheep” entrusted to them. In 20 years they sent 100 pastoral letters trying to explain the important foundations of the Catholic faith. First chapter of the article treats about Advent as a waiting time for the coming of the Savior putting in charge the pattern of Mary. Special attention is appose by the bishops to the preparation of the Lord's coming. In the second chapter about Christmas, attention of the bishops focuses on the new life and his defense. The next chapter addresses the issue of Lent, preparation by fasting, prayer and alms for Easter and parousia. The last chapter refers to the center of the Catholic faith, that is, the passion, death and resurrection of Jesus Christ. It should be noted that the presented article is probably the first in Poland elaboration of the teaching Radom bishops in pastoral letters during the liturgical year. The author of the article hopes that the efforts made to analyze texts directed to the faithful will contribute to more in-depth reflections on the directions of further pastoral teaching.
PL
Niniejszy artykuł dotyczy nauczania pasterskiego biskupów radomskich na przestrzeni lat 1992-2012 przedstawionego w kontekście stałych części roku liturgicznego, takich jak: Adwent, Boże Narodzenie, Wielki Post, Święta Wielkiej Nocy. Biskupi radomscy, posiadając uwrażliwienie na potrzebę kształtowania wiary powierzonych im „owieczek”, w ciągu 20 lat wystosowali 100 listów pasterskich starając się tłumaczyć istotne fundamenty wiary katolickiej. Pierwszy rozdział artykułu dotyczy tematu Adwentu jako czasu oczekiwania na przyjście Zbawiciela stawiając za wzór Maryję. Szczególną uwagę biskupi poświęcają kwestii przygotowania na przyjście Pana. Drugi rozdział, mówiący o Bożym Narodzeniu, koncentruje myśli biskupów na nowym życiu oraz jego obronie. Kolejny rozdział porusza kwestię Wielkiego Postu, przygotowania się przez post, modlitwę i jałmużnę do Świąt Wielkiej Nocy oraz paruzji. Ostatni rozdział odnosi się do centrum wiary katolickiej: męki, śmierci i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa. Należy zauważyć, iż prezentowany artykuł jest prawdopodobnie pierwszym w Polsce opracowaniem nauczania biskupów radomskich w listach pasterskich na przestrzeni roku liturgicznego. Autor artykułu wyraża nadzieję, iż poczynione starania analizy tekstów biskupów radomskich przyczynią się do bardziej pogłębionych refleksji nad kierunkami dalszego pasterskiego nauczania.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.