Search results

1

FOLK CONCEPTUALIZATION AS A VALUE THAT CREATES MEANING AND FORMS STYLE IN ISTVAN SINKA'S POETRY (A nepi konceptualizacio mint jelenteskepzo ertek es stilusalkoto tenyezo Sinka Istvan kolteszeteben)

100%

Heltaine-Nagy E.

Magyar Nyelvor (Hungarian Language Guardian)

|

2009

|

vol. 133

|

issue 3

275-294

EN

Taking a functional-cognitive approach, the study reviews the issue of folk conceptualization as a factor that creates meaning and forms style - a value component that is still felt to be significant within the Hungarian speaking community. The study examines its operation in the context of Istvan Sinka's poetry, based on internal components of meaning and the external language horizon, foregrounded in Sinka's poems, and it emphasizes the role of 'sensus communis' in questions of meaning and style. The study discusses the interpretation of conceptualization, and outlines the historiography of the issue, including its precognitive results. Indirectly, the authoress also tries to establish how the issues and results of cognitive semantics can be drawn into the examination of literary style.

2

Contradiction and plausible inference in linguistics: Preliminaries to an investigation of the argumentation structure of linguistic theories (I-II)

100%

Kertesz A., Rakosi C.

Magyar Nyelv (Hungarian Language)

|

2004

|

vol. 100

|

issue 3

273-290

EN

This paper, Part I of which was published Ibid. vol.100(2004) No. 2, pp.129-146, discusses the methodology of scientific inquiry and is a preliminary study written for a research project entitled 'The empirical bases of theories of cognitive semantics'. It consists of two major parts. The first section of Part I exposes the problem by drawing the reader's attention to the relevance of the metatheories which linguistic theories implicitly presuppose. In the second section, some of the literature on plausible inference is briefly summarised, with special emphasis on the relationship between deduction and plausible inference, as well as on how inconsistency and plausibility are interconnected. Part II is a case study containing a methodological analysis of W. U. Wurzel's theory of affricates. Employing the concepts and methodological background assumptions introduced, the authors point out the internal contradictions of that theory and consider the possibility of resolving those contradictions by the use of plausible inferences. In the final section, general conclusions are drawn that go beyond the particular case study and concern basic mechanisms of theory construction in linguistics.

3

Semantyka językoznawcza

100%

Langacker R. W., Głaz A.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2004

|

vol. 16

29-73

PL

Redakcja „Etnolingwistyki” publikuje za zgodą autora wczesny szkic Ronalda W. Langackera zawierający w syntetycznej formie program semantyki kognitywnej, semantyki zorientowanej „subiektywistycznie”. Program ten przedstawiony przez czołowego amerykańskiego kognitywistę przed kilkunastu laty, konsekwentnie rozwijany przez jego współpracowników i naśladowców, koresponduje w kilku punktach z programem polskich etnolingwistów, przyjętym mniej więcej w tym samym czasie na użytek badania stereotypów językowych i realizowany w latach 1988–2003 na łamach „Etnolingwistyki”. Szczególnie bliskie etnolingwistom są te tezy Langackera, które dotyczą konceptualnego i podmiotowego charakteru znaczenia; które kwestionują izolowanie znaczeń językowych od wiedzy o świecie, a zwłaszcza te, które postulują opis znaczenia w całej sieci „relacji kategoryzacyjnych”. Niezależnie od oczywistych rozbieżności (dotyczą one między innymi roli „kodu kulturowego” w kształtowaniu znaczeń językowych i nieco innego pojmowania procesu profilowania), programowy szkic Langackera przynosi ważne i wciąż inspirujące koncepcje dotyczące procesu obrazowania językowego i jego wymiarów, poziomu ukonkretnienia (szczegółowości, „ziarnistości”, rozdzielczości) obrazu, „zakresu predykacji”, roli „ścieżek kompozycjonalnych” w interpretacji znaczeń, pojęcia „perspektywy” i mentalnego konstruowania przestrzeni przez podmiot konceptualizujący i mówiący. Przybliżenie oryginalnych sformułowań Langackera i jego propozycji roz¬wiązywania tych kwestii wydaje się szczególnie potrzebne wobec ożywienia w ostatnich latach zainteresowania kategorią punktu widzenia i roli podmiotu w dyskursie, widoczne zwłaszcza w kręgu badaczy uczestniczących w konwersatorium „Język a kultura”.

EN

The article presents the programme of 'subjectively'-oriented cognitive semantics. The programme was launched about twenty years ago and has been consistently developed by its author, his co-workers and followers ever since. The tenets of author's cognitive grammar concern the conceptual and subject-oriented nature of meaning, the question of linguistic meanings vis-a-vis the knowledge of the world, and above all the view of meaning as embedded in the network of 'categorial relations'. This programmatic article contains important and still inspiring conceptions of linguistic imagery (or construal), its dimensions, such as the level of specificity (the detail, 'granularity', or resolution) of the image, its scope of predication, the role of compositional paths in interpreting meanings, the notion of 'perspective' and the mental construction of spaces by the conceptualizing and speaking subject.

4

Dwie koncepcje profilowania pojęć w lingwistyce

100%

Majer-Baranowska U.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2004

|

vol. 16

85-109

PL

Artykuł zawiera syntetyczne omówienie dwu koncepcji profilowania – Ronalda Langackera i Jerzego Bartmińskiego. W ujęciu Langackera profilowanie jest jednym z wymiarów obrazowania, którego istotę stanowi określony sposób ujęcia danej sytuacji. Profilowanie polega na wyróżnieniu z bazy kognitywnej struktur semantycznych. Bazą dla określonej predykacji jest jej matryca, tj. zestaw aktywnych domen. Profile stanowią więc uwydatnione elementy bazy. Pełny opis struktury semantycznej wyrażenia językowego wymaga podania pełnych opisów domen kognitywnych, jakie to wyrażenie presuponuje. Wszystkie wyrażenia językowe, bez względu na stopień ich złożoności, można scharakteryzować semantycznie w kategoriach nałożenia profilu na bazę. Zjawisko profilowania jest w tej koncepcji podstawą wyróżniania i definiowania bieguna semantycznego kategorii gramatycznych (np. rzeczownik profiluje rzecz, czasownik – proces), morfemów gramatycznych, struktur składniowych, pojedynczych leksemów i wyrażeń wieloleksemowych. J. Bartmiński profilowanie rozumie jako proces tworzenia wariantu wyobrażenia przedmiotu na zasadzie derywacji z bazowego zespołu cech semantycznych zawartych w obrębie znaczenia (rozumianego jako skończony, ale otwarty zespół cech). Profil pojęcia – efekt procesu profilowania – jest wariantem wyobrażenia przedmiotu kreowanym przez jakiś podmiot i skupiony wokół czynnika dominującego – dominanty semantycznej. Różne profile nie są różnymi znaczeniami, lecz sposobami organizacji treści semantycznej wewnątrz znaczeń. Proces profilowania obejmuje wstępną kategoryzację przedmiotu, dobór aspektów odpowiadających danej kategoryzacji oraz jakościową charakterystykę przedmiotu w ramach przyjętych aspektów (faset). Autor podkreśla kluczową rolę podmiotu mówiącego w procesie profilowania pojęć, który to proces zdeterminowany jest przyjętym przez ów podmiot punktem widzenia, typem racjonalności, wiedzą o świecie, systemem wartości. Artykuł zamyka porównanie obu koncepcji profilowania, pokazujące zbieżności i różnice między nimi.

EN

The article offers a synthesis of the conceptions of profiling proposed by Ronald W. Langacker and Jerzy Bartminski. In the former, profiling is understood as one of the dimensions of imagery, as various construals of a given situation. Profiling is tantamount to attributing greater salience to certain semantic structures within the cognitive base. The base of a predication is its matrix, i.e. a set of active domains. The predication's profile, then, is equivalent to those elements of the base which receive greater salience. A full description of the semantic structure of a linguistic expression requires a full description of cognitive domains presupposed by that expression. All linguistic expressions, regardless of their complexity, can be semantically characterized in terms of profiling of base elements. Thus, profiling in this conception is the basis for underscoring and defining the semantic pole of grammatical categories (e.g. nouns profile things, verbs profile processes), grammatical morphemes, syntactic structures, single lexemes and multilexical expressions. Jerzy Bartminski, in turn, understands profiling as a process in which a variant of an idea of a given object is created. A given profile is derived from the base set of semantic features within the same meaning, the latter being viewed as a finite but open collection of features. A profile of a concept is a variant created by a certain dominant factor, the semantic determinant. The process of profiling includes a preliminary categorization of the object, a selection of aspects corresponding to that categorization and a qualitative characterization of the object within those aspects (facets). The key role of the subject is emphasized, profiling being determined by the subject's point of view, type of rationality, knowledge of the world, system of values, etc. The article ends with a comparison of the two conceptions.

5

Predstavlenija o rodine i čužbine v soznanii sovremennyh Russkih

100%

Zhdanova V.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2004

|

vol. 16

129-147

PL

W artykule opisane są wyobrażenia Rosjan mieszkających w Rosji (Moskwa) o dwóch punktach mentalnego obrazu świata – o ojczyźnie i obczyźnie. Semantyka przejścia ze swojej przestrzeni w obcą analizowana jest na przykładzie konceptu ‘emigracja’. Materiałem dla wykazania semantyki oznaczonych konceptów posłużyły wyniki kognitywnego i skojarzeniowego eksperymentów przeprowadzonych wśród studentów moskiewskich uczelni w 2001 roku. W trakcie eksperymentów informatorów pierwszej ankiety proszono o podanie spontanicznych reakcji na słowa-bodźce reprezentujące sferę swojej lub obcej przestrzeni (dom, ojczyzna, obczyzna, rosyjski itd.), w drugiej zaś ankiecie proszono o definicję treści tych pojęć. Ogólna suma otrzymanych odpowiedzi na każde ze słów-bodźców została posegregowana na rubryki tematyczne na podstawie metody wyodrębnienia dominanty semantycznej. Zarówno całe komponenty semantyczne, jak i poszczególne reakcje porównywano i zestawiano w trakcie analizy z danymi folkloru i literatury. Na materiale danych ankietowych, które odzwierciedlają indywidualne wyobrażenia, treść konceptu ‘ojczyzna’ w świadomości dzisiejszych studentów składa się z domu, rodziny, bliskich i krewnych. Te komponenty sfery rodziny przenoszą się, pomijając pośrednie kręgi schematu przestrzeni swojej, w przestrzeń kraju ograniczonego przede wszystkim granicą kulturowo-językową, nie zaś państwową. Obczyzna, odbierana jako przeciwieństwo ojczyzny, przedstawia się w świadomości współczesnych studentów częściej jako oddalony fragment przestrzeni, któremu brakuje jakiegokolwiek rozczłonkowania na komponenty. Introspektywne spojrzenie pozwala zobaczyć obczyznę jako miejsce naznaczone przez niewykonanie całego szeregu warunków koniecznych dla harmonijnego istnienia człowieka.

EN

The article presents the ideas cherished by Moscow-based Russians of two points in their mental worldview: 'homeland' and 'foreign land'.The semantics of transfer from one's own space to foreign, alien space is analyzed on the basis of the concept of 'emigration'. A cognitive-associative experiment was conducted among Moscow students in 2001. In the first part, respondents were asked to spontaneously react to prompt words representing their own or foreign space ('dom' home, 'rodina' homeland, 'chuzhbina' foreign land, 'russkii' Russian etc.). In the second part they were asked to define these concepts. The answers were then divided into thematic categories according to the principle of distinguishing the semantic determinant. Whole semantic components and individual reactions were compared and juxtaposed with folk and literary data. A conclusion is drawn that in the consciousness of present-day students, 'homeland' consists of 'dom' (home), 'semya' (family), 'blizkye' (the close ones) and 'rodnoya' (relatives). These components of the sphere of 'semya' (family) are transferred, with the omission of indirect components of the schema of one's own space, onto the realm of the country, delimited above all in a cultural-linguistic, rather than political manner. 'Chuzhbina' (foreign land), perceived in an opposition to 'rodina' (homeland), is more often conceptualized as a distant portion of space, lacking componential structure. Introspection allows one to see the foreign land as a place which does not meet a whole range of conditions necessary for a harmonious existence of humans.

6

SPRACHLICHE UND KOGNITIVE MECHANISMEN IN WITZEN

75%

Kušnieriková J.

Motus in verbo: časopis mladej vedeckej generácie

|

2013

|

vol. 2

|

issue 2

45 – 55

EN

The study deals with German jokes from the point of view of cognitive semantics. After anchoring the research object in the given branch of linguistics and defining the language misunderstanding as one of the basic starting points of jokes, the article deals with categorization system, with the help of which the author tries to describe the jokes from her corpus. She explains the individual categories and the relevance of their consideration in the research. The last chapter consists of an in-depth study of two jokes, which are analysed according to the given categories. Based on this analysis, conclusions are made about this way of categorization and examination of German jokes. It has been shown which of the categories are the most relevant ones for a cognitive-semantic research as well as what their function is.

7

AMBISEMY AS A CATEGORY OF FUNCTIONAL SEMANTICS

75%

Kiklewicz A.

Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego

|

2008

|

vol. 64

63-76

EN

The article concentrates on the controversial questions of functional semantics, and namely the semantic distinctness of words in linguistic communication. The author distinguishes two levels of meaning variants: polysemy (semantic mutations) and diasemy (semantic modifications). Based on the example of possessive pronouns the author argues for the necessity of using the notion of semantic invariant in linguistics. The invariant category is realized in the language system as ambisemy, i. e. the reference to cognitive base of the linguistic subjects, which has nomothetic or empirical character during interpretation of compositional signs (especially formal indiscreet, semantically ambivalent). Two components are distinguished of the structure of meaning: endosemantic, which in case of the derived words is identical with their internal form, as well as exosemantic, which shows the sender's knowledge on the subject of standard relation between referents of word group components.

8

Lund eye tracking studies in research on language and cognition

63%

Holsanova J., Andersson R., Johansson R., Holmqvist K., Stroemqvist S.

Slovo a slovesnost: časopis pro otázky teorie a kultury jazyka (Slovo a slovesnost: A journal for the theory of language and language cultivation)

|

2010

|

vol. 71

|

issue 4

317-328

EN

The research group from Humanities Laboratory at Lund University, Sweden, presents three strands of research on language and cognition where eye-tracking methodology has been used as a window on the mind. The paper includes: (1) eye tracking studies on picture viewing and picture description showing the dynamics of how speakers perceive, conceptualize and spontaneously describe complex visual scenes on higher levels of discourse, (2) studies using a combination of eye tracking and spoken scene descriptions to study mental imagery and to track the ability of ‘seeing something in the mind's eye', and (3) eye tracking studies conducted in order to study ‘thinking for speaking' and linguistic diversity by investigating language-specific cognitive effects. The paper ends with a visionary outlook for future applications of eye tracking methodology in the study of language and cognition.

9

„Die unzertrennliche Verbindung des Gedanken […] zur Sprache“ – der Begriff „Konzept“ in der kognitiven Linguistik

63%

Czarnecka M.

Germanica Wratislaviensia

|

2012

|

vol. 135

71-83

EN

The fundamental unit of symbolic knowledge is a concept – a mental representation that captures knowledge of what constitutes a given category of things. Concepts are a natural bridge between the mind and the world, and semantic memory is our mental storehouse of knowledge about the world and it forms the foundation of our abilities to understand and produce language. This paper provides an overview of the analysis of the term “concept” from the perspective of cognitive linguistics. It also describes selected models of semantic memory that have been proposed. It will be also demonstrated how the term “concept” functions within these models.

10

Translating Havel: Three key words (domov, svědomí, and klid)

63%

Danaher D. S.

Slovo a slovesnost: časopis pro otázky teorie a kultury jazyka (Slovo a slovesnost: A journal for the theory of language and language cultivation)

|

2010

|

vol. 71

|

issue 4

250-259

EN

This study sketches a semantic analysis of three Czech words - domov (home), svedomi (conscience), and klid (rest, quiet, calm) - in comparison with their English translation equivalents. It is argued that they are key words in Havel's thought in that they represent recurring concepts in his writing that cut across both time periods (the pre- and post-1989 Havel) as well as genres. The import of these concepts also cuts across socio-historical -isms: these words not only tell us something about human identity within a totalitarian context, but ought to tell us, who live outside of that context, something about ourselves. While each of these words refers to a more or less distinct realm of human experience, their collective resonance in Czech evokes a similar feel: all have an air of the philosophical or transcendent about them. It is this element of their conventional meanings in Czech that provides fertile ground - a ground that does not exist in quite the same way in English - for Havel's cultivation of them into key components in his understanding of human identity in the modern world.

Refine search results

FOLK CONCEPTUALIZATION AS A VALUE THAT CREATES MEANING AND FORMS STYLE IN ISTVAN SINKA'S POETRY (A nepi konceptualizacio mint jelenteskepzo ertek es stilusalkoto tenyezo Sinka Istvan kolteszeteben)

Contradiction and plausible inference in linguistics: Preliminaries to an investigation of the argumentation structure of linguistic theories (I-II)

Semantyka językoznawcza

Dwie koncepcje profilowania pojęć w lingwistyce

Predstavlenija o rodine i čužbine v soznanii sovremennyh Russkih

SPRACHLICHE UND KOGNITIVE MECHANISMEN IN WITZEN

AMBISEMY AS A CATEGORY OF FUNCTIONAL SEMANTICS

Lund eye tracking studies in research on language and cognition

„Die unzertrennliche Verbindung des Gedanken […] zur Sprache“ – der Begriff „Konzept“ in der kognitiven Linguistik

Translating Havel: Three key words (domov, svědomí, and klid)