Search results

1

Z czym katolicy musieli się zmierzyć przez Lutra / dzięki Lutrowi? Uwagi na marginesie uchwał Soboru Trydenckiego

100%

Strzelczyk G.

Konteksty - Polska Sztuka Ludowa

|

2018

|

vol. 72

|

issue 3(322)

36-41

PL

Sobór Trydencki znany jest zwłaszcza z jego rozstrzygnięć doktrynalnych. Równolegle jednak zgromadzeni na nim ojcowie pracowali nad reformą instytucji kościelnych – w tym zwłaszcza sprawami związanymi z pasterskimi obowiązkami duchownych oraz odpowiednim do ich spełniania przygotowaniem. W ramach tych rozstrzygnięć Sobór w praktyce zrealizował część postulatów ówczesnych i wcześniejszych krytyków kościelnego życia. Wydaje się uzasadnioną teza – którą niniejszy artykuł ilustruje przykładami zaczerpniętymi z tekstów soborowych – iż reformacja w dużej mierze przyczyniła się do powstania katolicyzmu w kształcie, jaki znamy dzisiaj.

EN

The Council of Trent is known in particular for its doctrinal resolutions. The gathered fathers, however, were engaged in reforming Church institutions, including essentially issues connected with the pastoral duties of the clergy and preparations suitable for their fulfilment. Within those resolutions the Council realized in practice part of the earlier postulates as well as those formulated at the time by previous critics of Church life. The thesis – which this article illustrates by resorting to examples taken from the Council texts – claiming that the Reformation contributed to a great measure to the emergence of Catholicism as we know it today appears to be justified.

2

Giuseppe Mazzanti, Matrimoni post-tridentini. Un debattito dottrinale fra continuitá e cambiamento (secc. XVI-XVIII), Bononia Univeristy Press, Bologna 2020, ss. 235.

100%

Dzierżon G.

Ius Matrimoniale

|

2022

|

vol. 33

|

issue 2

235-241

3

Ein böhmischer Prälat zwischen Ferdinands Hof und der Erzdiözese Prag: Scribonius

88%

Richard N.

Historie – Otázky – Problémy (History, Issues, Problems)

|

2015

|

vol. 7

|

issue 2

85-97

EN

This paper deals with the last Catholic administrator of the Prague’s Archdiocese Scribonius, his career and his opinions about the religious policy in Bohemia in times of Ferdinand I.

4

The ecumenical aspect of the justification of the sinner

88%

Medwid W.

Theological Research. A Journal of Systematic Theology

|

2015

|

vol. 3

57-74

EN

The aim of this article is to discuss the ecumenical aspect of justification. Martin Luther was of the opinion that the road to justification was only through faith and grace, expressed by the principle simul iustus et peccator. The Council of Trent emphasized that justification is not only the remission of sins but is also sanctification. Catholic-Lutheran ecumenical dialogue formally began after the Second Vatican Council, which resulted in a consensus regarding the basic truths of the doctrine of justification and likewise looked at the person of Martin Luther, his demands, and the reformation.

5

Sakramentarz Galezjański (Reginensis Latinus 316) - zarys roli i znaczenia najstarszego mszału kościoła

75%

Janicki J. J.

Folia Historica Cracoviensia

|

1998

|

vol. 4

EN

The article discusses the Gelasian Sacramentary of the 8th century.

PL

Artykuł omawia Sakramentarz Galezjański z VIII wieku.

6

Guillaume-Gabriel Nivers i jego chorał

75%

Ferfoglia S., Karcz B., Tyrała R., Zając A., Delimat W., Janicki J. J., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W., Karcz B., Malik J., Sterczewska L., UPJPII i., Pasek W.

Pro Musica Sacra

|

2012

|

vol. 10

EN

Guillaume-Gabriel Nivers (ca. 1632–1714), a composer and organist of the Parisian parish of Saint-Sulpice, regarded as one of the keenest advocators of the Gregorian chant in the 17th c. when heated debates on its subject were carried out by the Church. The Gregorianists of Grand Siècle carefully analysed the proper approaches towards this way of singing, how to interpret it, what is the correlation between words and chants, what should be the proper rhythm. Amongst various opinions (e.g. by Jumilhac and Le Clerc) representing purely theoretical approach, Nivers’ main idea was to make a choral regain its place as most appropriate during liturgy. For that reason his theoretical work Dysertacja na temat chorału gregoriańskiego (Treatise on Gregorian Chant) was wholly written in order to present “proper” rules of the chant, cleansing it of all misinterpretations and misuses to have crept into it over the centuries. In his work Guillaume- Gabriel Nivers used his high abilities and paid due respect to tradition when relying on the authorities of the Church, e.g. St. Augustine, St. Gregory or St. Justin. In his approach towards the Gregorian chant he emphasised the principle of Church “correctness” which consisted in:excluding from singing all connections with secular music;focusing on internal sense of lyrics through „affects” included in particular modes, proper punctuation in texts, and making melodies apply to grammar rules;respecting inégalité (inequality) in singing, as resulted from „good taste” and rules of diction.

PL

Guillaume-Gabriel Nivers (ca. 1632–1714), a composer and organist of the Parisian parish of Saint-Sulpice, regarded as one of the keenest advocators of the Gregorian chant in the 17th c. when heated debates on its subject were carried out by the Church. The Gregorianists of Grand Siècle carefully analysed the proper approaches towards this way of singing, how to interpret it, what is the correlation between words and chants, what should be the proper rhythm. Amongst various opinions (e.g. by Jumilhac and Le Clerc) representing purely theoretical approach, Nivers’ main idea was to make a choral regain its place as most appropriate during liturgy. For that reason his theoretical work Dysertacja na temat chorału gregoriańskiego (Treatise on Gregorian Chant) was wholly written in order to present “proper” rules of the chant, cleansing it of all misinterpretations and misuses to have crept into it over the centuries. In his work Guillaume- Gabriel Nivers used his high abilities and paid due respect to tradition when relying on the authorities of the Church, e.g. St. Augustine, St. Gregory or St. Justin. In his approach towards the Gregorian chant he emphasised the principle of Church “correctness” which consisted in:excluding from singing all connections with secular music;focusing on internal sense of lyrics through „affects” included in particular modes, proper punctuation in texts, and making melodies apply to grammar rules;respecting inégalité (inequality) in singing, as resulted from „good taste” and rules of diction.

7

Olomoucké diecézní synody 16. století a přijetí dekretů Tridentského koncilu

75%

Parma T.

Studia theologica

|

2021

|

issue 4

51-72

EN

The article examines the Olomouc diocesan synods of the sixteenth century, which were dedicated, after the Council of Trent, to the acceptance of its decrees within the environment of the Moravian clergy. The synod, organised after the end of the council negotiations of Bishop Vilém Prusinovský in 1568, accepted the council decisions only in terms of the content. Nothing was printed against the decision at the time. Another diocesan synod was finally organised in 1591 by the Olomouc bishop Stanislav Pavlovský of Pavlovice. This synod formally accepted the decision of the Council of Trent in its integrality. Due to the circumstances, however, the organisation of the synods did not become a rule in the Moravian Church; this synod was consequently the last diocesan synod in the Olomouc diocese until present time.

8

Powołanie do istnienia i rozwój Seminarium Duchownego w Diecezji Warmińskiej

75%

Wiśniewski J.

Studia Elbląskie

|

2014

|

vol. 15

21-32

EN

Cardinal Stanisław Hosius, implementing the resolutions of the Council of Trent, founded in 1565 the college and seminary in Braniewo and entrusted its operation to the Jesuits. However, it was until 1567 that it started teaching 10 candidates for the priesthood. This was the first seminary to be established on the Polish territory. One of the Jseuits, a prefect called Regens, was in charge of education and the clerics where educated in a gymnasium (middle school) where theological and philosophical subjects were taught (from 1592). It is not known whether all candidates for ordination completed the five-class education, because the comment in „litterae dimisoriae” only pointed out the candidate had „scientia debiata” (required knowledge). In around 1808, due to a scarce number of clerics in the seminary the lectures were conducted irregularly and as professors neglected them, they were discontinued in 1811. Scarcity of priests in the diocese of Warmia urged this problem to be solved, because already at that time did not suffice to educate future priests in a „handicraft way”. Therefore, in 1818 the Prussia king established at the Gymnasium in Braniewo an independent unit called Lyceum Hosianum, or departament of philosophy and theology, which operated in symbiosis with the seminar between 1818 and 1912, and then between 1913 and 1945 with the Royal Academy. The new principal of the seminary, Fr. Joseph Scheill († 1835) developed a new style of running the seminary in Braniewo and as a result it approached the status of a university. In 1932, bishop M. Kaller (until 1947) quickly built a new seminary building which, however, was destroyed during air raids in 1945. After the war, in 1947, the seminary of the diocese of Warmia was re-established in Olsztyn where the diocese administrative centre was set up. From 1974, Warmian seminarians, with the consent of Rome, coulddefend their master’s theses at the Catolic University of Lublin, from 1981 at the Pontifical Academy of Theology in Krakow, and in 1999 the seminary, as the Faculty of Theology, became part of the nascent University of Warmia and Mazury in Olsztyn.

9

Marcin Kromer (1512–1589) w walce o reformę Kościoła w Polsce. „Sermo de tuenda dignitate sacerdotii”

75%

Dziuba A.

Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae

|

2022

|

vol. 32

|

issue 1

135-150

EN

The author of this article discusses the circumstances of delivering a speech Sermo de tuenda dignitate sacerdotii by Martinus Cromerus, analyzes its content and style. Proves that iuvenilis sermo is worth attention because of the author’s great rhetorical workshop, excellent biblical and patrological preparation as well as general erudition. The speech was composed according to the priciples of classical rhetoric and it is inspired by the speeches of Cicero.

10

STANISŁAW HOZJUSZ KARDYNAŁ WARMIŃSKI STANISŁAWOWI ORZECHOWSKIEMU POZDROWIENIE

75%

Wojtkowski J., Jezierski J.

Forum Teologiczne

|

2016

|

vol. 17

223-245

PL

Tłumaczenie łacińskiego tekstu źródłowego. Wstęp do przekładu: bp Jacek Jezierski

EN

Translation of the Latin source text. Introduction to the translation: Bishop Jacek Jezierski

11

“Verily, This Is the Sheepfold of that Good Shepherd”: The Idea of the “True” Church in Sixteenth-Century Polish Catechisms

75%

Kowalski W.

Odrodzenie i Reformacja w Polsce

|

2016

|

vol. 60

PL

The article discusses how the authors of sixteenth-century Polish Catholic and Evangelical catechisms perceived and analysed the notion of “the Church”. Following the Tridentine programme, the Catholic authors present their Church as unified under the Pope’s authority and the only inheritor of the works of the Apostles. The veracity of its teaching is testified to with God’s unnatural interventions – miracles. Protestant theologians teach about “the visible and outward Church”, which exists whenever the pure Word of God is preached and where sacraments are administered in accordance with the Holy Writ. Alongside the Visible Church, there exists “the invisible and inward Church” that unites all those following Christ, who is the one and only head of the Church.

12

The Image of Parish Clergy Based on Wincenty de Seve’s Inspection (1608–1609)—Selected Aspects

75%

Jabłońska A.

|

2018

|

vol. 66

|

issue 2: Historia - Selected Papers in English

179-198

EN

The Polish version of the article was published in Roczniki Humanistyczne vol. 65, issue 2 (2017). The article discusses an important period in Church history, namely the so-called Church reform. It occurred after King Zygmunt August (1564) and the Polish clergy (1577) had adopted the resolutions of the Council of Trent. The implementation of those resolutions started at the turn of the 17th century. One of the proposals was to renew the life of clergy—their attitude to obligations and improvement of morals, customs and even appearance. Wincenty de Seve’s inspection in the years 1608–1609 concerned the area of the archdeaconry of Gniezno. For the purposes of this article, its four deaneries were analysed, i.e. Holy Trinity, Saints Peter and Paul, Łekno and Sompolno. The main purpose of the visitation was to inspect the parish, which played an extremely important role in society. The article discusses the image of the parish clergy emerging from the findings of the inspection, which took into account guidelines for the reform. This image shows that both those who were role models and those who drastically violated various norms were exceptions. The most numerous group were priests, who mostly met the requirements, but various irregularities were noticeable. The biggest problems of the next, slightly smaller group were women and alcohol. The offences also included ignorance, sloppiness and inappropriate clothing. The inspection shows that at the beginning of the 17th century, attempts were made to implement the reform of parish clergy, but traces of old habits and new requirements were still to go hand in hand.

13

Nauka o očistci na Tridentském koncilu

63%

Bužek R.

Studia theologica

|

2013

|

vol. 15

|

issue 4

200-213

EN

During the high Middle Ages, in the context of discussions concerning the union between the Western and Eastern Churches, at the Second Council of Lyon and at the Council of Florence, the Catholic doctrine of Purgatory was defined. At the beginning of the modern ages, faith in postmortem purification was first contested by Protestant theologians and it was also condemned because it was impossible to consolidate it with Luther’s christological thesis of justification. In the sessions of the Council of Trent dealing with the demands for reform of the Church and with many doctrinal questions, the Council’s father had to face questions respecting Purgatory in connection with the doctrine of justification and with the sacrificial character of the mass. In the context of the Doctrine of Justification, a dogmatical sentence was approved. The Decree on Purgatory was revealed from the discussions during the last session. The Doctrine of postmortem purification is summarized and the disciplinary directions for bishops concerning propagation of this faith in between believers are stated.

14

Celebracja Eucharystii w zakonie kartuzów w świetle pierwszych źródeł liturgicznych wydanych po reformie trydenckiej

63%

Pałęcki W.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

vol. 62

|

issue 8: Liturgika

109-130

EN

The Carthusian Order established by St Bruno of Cologne (died 1101) in La Grande Chartreuse (Latin: Carthusia), France, belongs to communities that in their charisma combine cenobitic and eremitical life. The rule of the Order, called Consuetudines Cartusiae, was written by the fifth prior of the Chartreuse Guiges II (died about 1188) after St Bruno had already died. Due to the fact that the first monastic community was founded in the area of the Grenoble Diocese, Carthusians took over many liturgical customs known in Lyon. However, taking into consideration the unchanging specific character of the order, a liturgical autonomy going back to the Middle Ages has been preserved for centuries. The way in which the maxim about the invariability of the customs concerns the liturgy of the Holy Mass in the Carthusian Order after the Trent Council reform is an interesting issue. Learning about the Ordo Missae described in the Carthusian directories and recorded in the first edition of liturgical books binding in the order is the answer to this question. In 1582 a new Ordinarium Cartusiense was published in Paris, and in the same year a commission was established during the assembly of the General Chapter in order to do a revision of liturgical books on the basis of new books published after the Council of Trent. The first result was publishing a new collection of homilies for the officium divinum in 1585, and a new breviary in 1587. The amended missal was published in 1603 (Missale Cartusiani Ordinis). On the basis of the preserved sources, in comparison with the books of reform of the Roman books, as well as in comparison with later liturgical books, differences may be seen in celebrating the Eucharist in the Carthusian Order in the first period after the Council of Trent. The liturgical sources coming from the Carthusian Order allow knowing the way, in which the Holy Mass was celebrated. Showing the celebration of the Holy Mass described in the Carthusian Ordinarium of 1582 and presented in the first edition of the Carthusian missal after the Council of Trent, in 1603, is an interesting issue. A comparison of the texts with the Ordo Missae of the first post-Trent Roman Missal of 1570 allows showing similarities to and differences from the Roman liturgy of that time. The celebration of the Eucharist in the Carthusian Order was adjusted to the Carthusians’ severe, eremitical way of life. Differences may be noticed in the very structure of the liturgical texts as well as in the assumed postures and attitudes. It is interesting that the Carthusians started the celebration of the Eucharist on the Gospel side, and not in the middle of the altar. Prayers at the steps were much shorter than in the Roman liturgy. Differences may be also pointed to in the very texts of such prayers as Confiteor, Misereatur, or in the inverted order of the words in the hymn Gloria. Similarly simplified formulas occurred in the liturgy of the word. The differences also include the fact that the deacon only wore the stole at the time of reading the Gospel, and did it in a way that was different from the way in the Roman liturgy. It should also be stressed that a Carthusian celebrating the Holy Mass never knelt – also when he said the words of the origin – but only bowed and slightly bended his legs at the knees. There are also many differences during the offertory. Peculiarities include the fact that as soon as at the beginning of preparation of the gifts the celebrant washed his hands. In the Carthusian tradition also many prayers over the bread and wine did not occur; although they were said in the Roman liturgy. The celebrant only said the De latere Domini – when he poured water into the cup, and when he lifted up the Host and the cup he recited: In spiritu humilitatis… Also another test, the Orate fratres is transmitted by the Carthusian sources. The differences between the Carthusian tradition and the Roman one also includes holding stretched arms over the gifts during the reciting of the secreta. The Canon of the Mass is the center of the Eucharist; in its content it was nearly the same in the Carthusian as in the Roman liturgy. Mentioning, besides the name of the pope and the bishop, that of the king by the Carthusians, as well as the inverted order in the prayer Unde et memores, are also differences. The way the hands were put deserve special attention. When the rubrics said that the hands had to be spread, the celebrant put them in the shape of the cross, and when he took a deep bow in order to say the Supplices te rogamus, he crossed them on his breast. Some differences also occurred in the rites of the Holy Communion – the Carthusians said only one prayer, beginning with the words Domine Jesu Christe, and not two, like in the Roman liturgy, and many texts and verses were not said that had been recorded in the Roman liturgy in 1570. Also, before the Holy Communion the priest said Agnus Dei only once, and for a second and third time he did so after he had received Christ’s Body and Blood. The peculiarities also include the fact that at the end of the Holy Mass the celebrant never imparted a blessing. The celebration of the Holy Mass in the Carthusian Order in the period just after the reform of the Council of Trent echoed the liturgical traditions of the Middle Ages, known in the Lyon Diocese as early as the 10th and 11th centuries. Studying both the texts and a little different forms of celebration lets one see the Eucharist also as the center of contemplative life that was led in the order considered the strictest one in the Western Church.

PL

Zakon kartuzów założony przez św. Brunona (zm. 1101) z Kolonii w La Grande Chartreuse we Francji (łac. Carthusia) należy do wspólnot łączących w swym charyzmacie zarówno życie wspólnotowe jak i pustelnicze. Reguła zakonna, zwana Consuetudines Cartusiae, została spisana przez piątego przeora Wielkiej Kartuzji, Guigo II (zm. ok. 1188) już po śmierci założyciela. Ze względu na to, że pierwsza wspólnota zakonna powstała na terenie diecezji Grenoble, kartuzi przejęli wiele zwyczajów liturgicznych znanych w Lyonie. Uwzględniając jednak niezmienną specyfikę tego zakonu zachowano przez wieki autonomię liturgiczną, sięgającą czasów średniowiecza. Interesującym zagadnieniem jest, w jaki sposób maksyma o niezmienności zwyczajów odnosi się do liturgii Mszy św. w zakonie kartuzów po reformie Soboru Trydenckiego? Odpowiedzią na to pytanie jest poznanie Ordo Missae opisanego w zwyczajnikach kartuskich i utrwalonego w pierwszej edycji ksiąg liturgicznych obowiązujących w tym zakonie. W 1582 r. wydano w Paryżu nowe Ordinarium Cartusiense i w tym samym roku na kapitule generalnej kartuzów powołano komisję w celu przeprowadzenia rewizji ksiąg liturgicznych w oparciu o nowe księgi opublikowane po Soborze Trydenckim. Pierwszym owocem było wydanie w 1585 r. nowego zbioru kazań i homilii przeznaczonych do officium divinum, a w 1587 r. nowego brewiarza. Poprawiony mszał, wydano natomiast w 1603 r. (Missale Cartusiani Ordinis). Na podstawie zachowanych źródeł w porównaniu z księgami reformy ksiąg rzymskich, jak też późniejszych ksiąg liturgicznych, można poznać odrębności podczas celebracji Eucharystii w zakonie kartuzów w pierwszym okresie po Soborze Trydenckim. Źródła liturgiczne powstałe w zakonie kartuzów pozwalają poznać w jaki sposób celebrowano Mszę św. Interesującym zagadnieniem było ukazanie celebracji Mszy św. opisanej w Ordinarium kartuzów z 1582 r. i przedłożonej w pierwszym wydaniu po Soborze Trydenckim Mszału kartuskiego z 1603 r. Porównanie tych tekstów z Ordo Missae pierwszego potrydenckiego Mszału Rzymskiego z 1570 r. pozwoliło na ukazanie podobieństw i różnic z liturgią rzymską tego czasu. Celebracja Eucharystii w zakonie kartuzów dostosowana była do surowego i pustelniczego charakteru życia. Można zauważyć różnice występujące w samej strukturze i odrębności tekstów liturgicznych, jak też w przyjmowanych gestach i postawach. Interesującym jest, że kartuzi rozpoczynali celebrację Eucharystii po stronie Ewangelii, a nie pośrodku ołtarza. Modlitwy u stopni były znacznie krótsze niż w liturgii rzymskiej. Można wskazać także na odrębności w samych tekstach takich modlitw jak: Confiteor, Misereatur, czy szyk przestawny wyrazów w hymnie Gloria. Podobnie uproszczone formuły występowały w liturgii słowa. Do odrębności należy, że diakon zakładał stułę tylko na czas czytania Ewangelii i czynił to w inny sposób niż w liturgii rzymskiej. Należy także podkreślić, że celebrujący Mszę św. kartuz nigdy nie przyklękał – również podczas wypowiadania słów ustanowienia – ale tylko wykonywał skłony i lekko zginał kolana. Wiele odrębności występuje również podczas ofiarowania. Do osobliwości należało to, że już na początku przygotowania darów celebrans obmywał ręce. W tradycji kartuskiej nie występowało także wiele modlitw nad chlebem i winem, które znane były w liturgii rzymskiej. Celebrans odmawiał tylko De latere Domini – podczas wlewania wody do kielicha, a unosząc razem Hostię i kielich recytował: In spiritu humilitatis... Także inny tekst Orate fratres przekazują źródła kartuskie. Do odrębności u kartuzów należy trzymanie rąk wyciągniętych nad darami w czasie odmawiania secrety. Centrum Eucharystii stanowi Kanon mszalny, który w swej treści był prawie taki sam jak w liturgii rzymskiej. Do odrębności należy wspominanie u kartuzów oprócz imienia papieża i biskupa, także imienia króla oraz szyk przestawny w modlitwie Unde et memores. Także na uwagę zasługuje sposób trzymania rąk. Gdy rubryki przewidywały rozłożenie dłoni, wówczas celebrans trzymał je rozpostarte w kształcie krzyża, a gdy głęboko skłaniał się, aby odmówić Supplices te rogamus, krzyżował je na piersi. Również pewne różnice występowały w obrzędach Komunii św. u kartuzów przewidziano tylko jedną modlitwę rozpoczynającą się od słów Domine Jesu Christe, a nie dwie, jak w liturgii rzymskiej, oraz nie odmawiano wiele tekstów i wersetów, które utrwalono w liturgii rzymskiej w 1570 r. Także kapłan tylko raz przed Komunią św. odmawiał Agnus Dei, a po raz drugi i trzeci czynił to po przyjęciu Ciała i Krwi Chrystusa. Do osobliwości należy także, że na zakończenie Mszy św. celebrans nigdy nie udzielał błogosławieństwa. Celebracja Mszy św. w zakonie kartuzów, w dobie zaraz po reformie Soboru Trydenckiego, nawiązywała do tradycji liturgicznych średniowiecza, znanych w metropolii Lyońskiej w X i XI w. Poznanie zarówno tekstów jak i nieco innych form celebracji pozwala ukazać Eucharystię również jako centrum życia kontemplacyjnego realizowanego w zakonie uważanym jako najsurowszy w Kościele zachodnim.

15

Misterium Eucharystii w świetle katechez z Agendy ks. Hieronima Powodowskiego a echa Soboru Trydenckiego

63%

Pałęcki W.

Roczniki Teologiczne

|

2019

|

vol. 66

|

issue 8: Liturgika

91-110

PL

Sobór Trydencki podjął zadanie przedłożenia nauki o Eucharystii, zwłaszcza w konfrontacji z nauką innowierców. Refleksja ta w sposób systematyczny została zawarta w dekretach uchwalonych na sesjach w 1551 i 1562 r. Naukę tę na płaszczyźnie pastoralnej, jako pomoc dla duszpasterzy, ujęto w Katechizmie Rzymskim, opublikowanym w 1566 r. W myśl nauki Soboru Trydenckiego w agendach polskich zamieszczano katechezy, które miały pomóc wiernym nie tylko zrozumieć głębię teologiczną sakramentów, ale również miały charakter parenetyczny. Przykładem są katechezy dotyczące Eucharystii znajdujące się w Agendzie ks. Hieronima Powodowskiego. Istotnym fundamentem w katechezach w Agendzie Powodowskiego dotyczących Eucharystii były teksty biblijne: zarówno obrazy starotestamentalne, jak też wydarzenia nowotestamentalne. Na podkreślenie zasługuje ukazanie Eucharystii w świetle całej historii zbawienia – od stworzenia świata aż do apogeum misterium Odkupienia. Wezwanie Chrystusa: „to czyńcie na moją pamiątkę” od początku chrześcijaństwa było realizowane w Kościele. Sakrament ten bowiem postrzegano jako źródło wszystkich sakramentów. Istotną treścią takiego ujęcia jest fakt, że Chrystus jest realnie obecny w misterium Eucharystii. Przyjęcie tej prawdy wymaga postawy wiary w realną obecność Chrystusa we Mszy św. Zakłada ona postawę wiary w przeistoczenie, podkreślając znaczenie Eucharystii jako ofiary. Oddzielnym zagadnieniem było przygotowanie wiernych do przyjęcia Komunii św. Zwracano uwagę na konieczność sakramentalnej spowiedzi w przypadku grzechów ciężkich. Jednocześnie Eucharystia chroni przed grzechami ciężkimi, odpuszcza grzechy lekkie, umacnia wiarę, nadzieję i miłość, a jednocześnie pozwala zachować pobożność. Dlatego wymagano postawy pokory i skruchy, na wzór setnika z Ewangelii, i zalecano, aby nie przystępować w roztargnieniu. Historyczne spojrzenie na misterium Eucharystii na pewno przyczyni się do pogłębienia świadomości eucharystycznej wśród wiernych i przyczyni się do pełnego, świadomego i czynnego uczestniczenia we Mszy świętej.

EN

The Council of Trent undertook the task of presenting the doctrine of the Eucharist, especially in confrontation with the teaching of dissenters. This reflection was systematically included in the council decrees adopted at sessions in 1551 and 1562. At the pastoral level, this teaching, as an aid for priests, was included in the Roman Catechism, published in 1566. According to the teaching of the Council of Trent, catecheses were included in Polish agendas, which were to help the faithful not only understand the theological depth of the sacraments, but also had a parenetic character. An example are catecheses on the Eucharist on the agenda of Fr. Hieronim Powodowski. Biblical texts, both Old Testament images and New Testament events, were an important foundation in the Powodowski’s catecheses on the Eucharist. It is worth emphasizing the presentation of the Eucharist in the light of the whole history of salvation—from the creation of the world to the apogee in the mystery of Redemption. Christ’s call: “do this in remembrance of me” has been realized in the Church since the beginning of Christianity. This sacrament was seen as the source of all sacraments. The essential content of this approach is the fact that Christ is really present in the mystery of the Eucharist. Accepting this truth requires an attitude of faith in the real presence of Christ in Mass. It assumes an attitude of faith in transubstantiation, emphasizing the importance of the Eucharist as a sacrifice. Preparing the faithful to receive Holy Communion was a separate issue. Attention was drawn to the need for sacramental confession in the case of grave sins. At the same time, the Eucharist protects against grave sins, forgives venal sins, strengthens faith, hope and love, while maintaining piety. Therefore, humbleness and repentance were required, following the example of the Gospel centurion, and they were advised not to absentmindedly. A historical look at the mystery of the Eucharist will certainly contribute to the deepening of Eucharistic awareness among the faithful and will contribute to full, conscious and active participation in the Holy Mass.

16

The Reception of the Council of Trent Documents in Constitutiones Generalis Capituli Miechoviensis: Analysis of the Texts Regarding the Preparation and the Institution of the Sacred Liturgy

63%

Kowalski M.

Roczniki Teologiczne

|

2016

|

vol. 63

|

issue 8: Liturgika

71-84

EN

The subject of this study is a book entitled Constitutiones Generalis Capituli Miechoviensis. The Author talks about the texts, which directly relate to different parts of the rite that in a direct way are connected to the liturgy and care for the beauty of that liturgy, consistent of the reforms made by the Council of Trent.

PL

Jednym z najważniejszych zabytków kultury liturgicznej stróżów Grobu Bożego jest dokument Constitutiones Generalis Capituli Miechoviensis. Jego treść stała się przyczynkiem do podjęcia analizy dotyczącej recepcji postanowień ogólnokościelnych wskazanych przez ojców Soboru Trydenckiego w postanowieniach kapituły, których efektem jest wskazany dokument. Badane konstytucje zawierają bardzo obszerną paletę przepisów, które w sposób bezpośredni lub mniej zaawansowany ukazują ogromną troskę o poprawność liturgiczną w miechowskim konwencie. W pierwszej części przedstawiona została ogólna charakterystyka liturgicznej tradycji zakonników Grobu Bożego. Następnie ukazane zostały wyniki badań wskazanego dokumentu. Przeprowadzona analiza dotyczy jedynie tekstów odnoszących się do poszczególnych osób odpowiedzialnych za przygotowanie i przebieg celebracji liturgicznych. Obejmują one pełniących następujące oficja: przełożonego generalnego, kustosza skarbca, starszego i młodszego zakrystianina, kaznodziei i kantora. Wskazana tematyka osadzona została w kontekście uchwał Soboru Trydenckiego, co pozwoliło wyciągnąć wnioski o zbieżności dwóch normatywnych instytucji. Wartym podkreślenia jest fakt doprecyzowania postanowień Tridentinum dla potrzeb wspólnoty. Są one jednak zawsze zgodne z nadrzędnym dokumentem

17

Komunia Święta duchowa w czasach pandemii

63%

Beyga P.

Colloquia Theologica Ottoniana

|

2021

|

vol. 37

7-20

EN

According to Thomas Aquinas, the faithful can receive Holy Communion by sacramentally receiving the consecrated host and wine or by so-called spiritual communion. The latter kind of the Holy Communion is reserved for people who cannot receive the sacramental body and blood of Christ. In modern Catholic theology, the subject of spiritual communion was forgotten for many years. In the present article, spiritual communion is illustrated from the liturgical and piety perspective of the Middle Ages in the theology of Doctor Angelicus and in the context of the modern teaching of the popes. This article can inspire new theological and pastoral ways of looking at the liturgy and gift of the Eucharist.

PL

Według Tomasza z Akwinu wierny może przyjmować Komunię Świętą poprzez sakramentalne przyjęcie konsekrowanej hostii i wina lub poprzez Komunię Świętą duchową. Ostatni ze sposobów przyjęcia Komunii Świętej jest zarezerwowany dla osób, które nie mogą przyjąć sakramentalnie Ciała i Krwi Chrystusa. We współczesnej katolickiej teologii temat Komunii Świętą duchowej został zapomniany na wiele lat. W artykule Komunia Święta duchowa jest ukazana w świetle teologii Doktora Anielskiego, w liturgicznej i duchowej perspektywie wieków średnich oraz w kontekście współczesnego nauczania papieży. Treść artykułu może być inspiracją dla nowego teologicznego i pastoralnego spojrzenia na liturgię i dar Eucharystii.

18

Osoba i dzieło sługi Bożego Stanisława Kardynała Hozjusza. Zarys problematyki

63%

Oleksik G.

Studia Elbląskie

|

2017

|

vol. 18

157-178

EN

Stanislaus Hosius (1504 – 1579) humanist, lawyer and theologian, bishop of Warmia and cardinal papal legate at the Council of Trent, the leading representative of the Catholic renewal of the sixteenth century. Life, ministry and pastoral activity Counter-Reformation Stanislaus Hosius increasingly attracted interest among contemporary theologians. References Hozjusza still is an inspiration to the development of humanistic thought and, aboveall, theological.

PL

Stanisław Hozjusz – 1504–1579 – humanista, prawnik i teolog, biskup warmiński i kardynał, legat papieski na Soborze Trydenckim, czołowy przedstawiciel odnowy katolickiej XVI wieku. Życie, posługa pasterska i działalność kontrreformacyjna Stanisława Hozjusza coraz częściej wzbudza zainteresowanie wśród współczesnych teologów. Piśmiennictwo Hozjusza nadal jest inspiracją do rozwoju myśli humanistycznej, a przede wszystkim teologicznej.

19

„Z dozwoleniem” drukowane

63%

Buchwald-Pelcowa P.

Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi

|

2016

|

issue 10

45-58

EN

The article indicates phenomenon of existence on some 16th century prints (and later ones, very commonly) stereotypical formula which confi rmed, that they were published with approbation of adequate authorities described as „elders” or „superiors”. Discussed phenomenon was connected with preventive censorship, specifi cally with infl uence of decisions of Council of Trent on books. 8th of April 1546, on the fourth session of the fi rst phase of Council of Trent referring to decisions of the earlier Council of Lateran (4th of May 1515) there were defi ned the rules printers should had obey. It was ordered that author’s name and name of the printing shop should be explicitly shown on the title page. Printing and selling books without examination by and approval of the bishop was forbidden under the punishment of anathema and fi ne, in a case of books written by monks additional approval by their superiors was obligatory. In Poland in the prints confi rming examining the book and indicating they did not contain any content against the faith (sometimes also against good habits) there appeared shortened formula Cum licentia Superiorum, Facultate Superiorum, Superiorum Permissu (with approbation or acceptance of the Elders). The process of even formal introduction of the Council (ended in December 1563) Acts’ went on very slowly. The King received the Book of Council Acts from nuncio on 7th of August 1564. In the period 1564-1568 the Trident Council’s decisions were introduced in three dioceses. The formula Cum Facultate Superiorum appeared in the year 1576 r. on the (fi rst!) book by Piotr Skarga, which was also the fi rst book produced in the newly established printing shop in Vilnius. These words could be also found in the foreign editions of books written by Poles (e,g. Stanisław Reszka, 1574). Usage of this formula gradually grew, specifi cally within the Jesuits prints, however it is still absent from many of their books, including majority Skarga’s works. This formula might be found in frequently re-printed Skarga’s „Sermons” and „Lives of the Saints”.

PL

W artykule wskazano na pojawienie się w niektórych drukach szesnastowiecznych (i późniejsze długie i powszechniejsze stosowanie) stereotypowej formuły potwierdzającej, że ukazały się one z pozwoleniem odpowiednich władz, określanych, jako „starsi” bądź „przełożeni”. Wiązało się to z cenzurą prewencyjną, a zwłaszcza oddziaływaniem postanowień Soboru Trydenckiego dotyczących książek. 8 IV 1546 r. na sesji czwartej pierwszej fazy Soboru Trydenckiego nawiązując do postanowień wcześniejszego Soboru Laterańskiego (4 V 1515) określono zasady obowiązujące drukarzy. Nakazano umieszczanie autora i nazwy drukarni na karcie tytułowej. Pod karą anatemy i grzywny zabroniono druku i sprzedaży książek bez badania i zatwierdzenia przez biskupa, a w przypadku dzieł autorstwa zakonników, dodatkowo przez ich przełożonych. W drukach świadczących o zbadaniu dzieła i wskazujących, że nie zawierają one nic przeciwnego wierze, czasem także dobrym obyczajem pojawiły się też w Polsce skrócone formuły Cum licentia Superiorum, Facultate Superiorum, Superiorum Permissu czy „Z dozwoleniem” bądź „Pozwoleniem starszych”. Proces nawet formalnego przyjęcia ustaw soboru zakończonego w grudniu 1563 r. przebiegał powoli. Księgę ich ustaw przyjął król z rąk nuncjusza 7 VIII 1564 r. W latach 1564-1568 wdrożono postanowienia trydenckie w trzech diecezjach. Formuła Cum Facultate Superiorum pojawiła się w 1576 r. na książce (pierwszej!) autorstwa Piotra Skargi, a zarazem pierwszej z nowo uruchomionej drukarni w Wilnie. Wcześniej podobne słowa znalazły się na zagranicznych edycjach Polaków (np. w 1574 r. Stanisława Reszki). Liczne zastosowanie tej formuły stopniowo wzrastało, zwłaszcza na drukach jezuitów, choć brak jej na wielu ich książkach, w tym na większości dzieł Skargi. Są one natomiast na wielokrotnie wznawianych Żywotach i Kazaniach Piotra Skargi.

20

Teksty źródłowe benedykcji rzeczy dla chorych w potrydenckich rytuałach polskich

63%

Wit (oprac.) Z.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1992

|

vol. 61

83-100

EN

-

Refine search results

Z czym katolicy musieli się zmierzyć przez Lutra / dzięki Lutrowi? Uwagi na marginesie uchwał Soboru Trydenckiego

Giuseppe Mazzanti, Matrimoni post-tridentini. Un debattito dottrinale fra continuitá e cambiamento (secc. XVI-XVIII), Bononia Univeristy Press, Bologna 2020, ss. 235.

Ein böhmischer Prälat zwischen Ferdinands Hof und der Erzdiözese Prag: Scribonius

The ecumenical aspect of the justification of the sinner

Sakramentarz Galezjański (Reginensis Latinus 316) - zarys roli i znaczenia najstarszego mszału kościoła

Guillaume-Gabriel Nivers i jego chorał

Olomoucké diecézní synody 16. století a přijetí dekretů Tridentského koncilu

Powołanie do istnienia i rozwój Seminarium Duchownego w Diecezji Warmińskiej

Marcin Kromer (1512–1589) w walce o reformę Kościoła w Polsce. „Sermo de tuenda dignitate sacerdotii”

STANISŁAW HOZJUSZ KARDYNAŁ WARMIŃSKI STANISŁAWOWI ORZECHOWSKIEMU POZDROWIENIE

“Verily, This Is the Sheepfold of that Good Shepherd”: The Idea of the “True” Church in Sixteenth-Century Polish Catechisms

The Image of Parish Clergy Based on Wincenty de Seve’s Inspection (1608–1609)—Selected Aspects

Nauka o očistci na Tridentském koncilu

Celebracja Eucharystii w zakonie kartuzów w świetle pierwszych źródeł liturgicznych wydanych po reformie trydenckiej

Misterium Eucharystii w świetle katechez z Agendy ks. Hieronima Powodowskiego a echa Soboru Trydenckiego

The Reception of the Council of Trent Documents in Constitutiones Generalis Capituli Miechoviensis: Analysis of the Texts Regarding the Preparation and the Institution of the Sacred Liturgy

Komunia Święta duchowa w czasach pandemii

Osoba i dzieło sługi Bożego Stanisława Kardynała Hozjusza. Zarys problematyki

„Z dozwoleniem” drukowane

Teksty źródłowe benedykcji rzeczy dla chorych w potrydenckich rytuałach polskich