Search results

1

Eriugeny koncepcja powrotu: dzieło natury czy łaski?

100%

KIJEWSKA A.

Filozofia Chrześcijańska

|

2018

|

vol. 15

31-58

EN

This paper tackles upon John Scottus Eriugena’s concept of the return while presenting it against the background of the Neoplatonic teaching about return (epistrophe). The return belongs to the conceptual triad: mone-proodos-epistrophe which used to serve Neoplatonic thinkers to describe the structure of reality and its dependence on the First Cause. In the system of Eriugena who bequeathed that very teaching from the Christian Neoplatonists (Pseudo-Dionysius, Maximus the Confessor, Gregory of Nyssa), we talk about the return on metaphysical and mystical level in addition to the general return (reditus generalis) and the return of the elects (reditus specialis). Eriugena indicates the cyclical processes in the whole nature but at the same time he stresses that the return is caused by divine grace and the very condition of its possibility is the fact of taking fl esh (incarnatio) and taking human nature (inhumanatio) by Jesus Christ.

2

Platońskie idee i Eriugeny przyczyny prymordialne w kontekście ich przyczynowości i poznawalności

89%

Grzegorzyca A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2017

|

vol. 53

|

issue 4

31-47

EN

In Plato’s philosophical system ideas are eternal and constant objects that serve as patterns and causes of the material, changeable world. Things exist because they participate in ideas. In Eriugena’s philosophical system causes are eternal objects created by God that serve as source of order and the excellent creature. In an absolute sense ideas and causes are unknowable, although they are available to the human intellect to a certain extent. This article attempts to compare ideas and causes to understand them as well as to examine their role as causes of the changeable world. It is worth drawing such a comparison, for both Plato and Eriugena are central figures in the European culture and for our civilization.

PL

W systemie filozoficznym Platona idee to wieczne i niezmienne byty, które są wzorami i przyczynami dla świata fenomenów. Rzeczy są tym czym są, ponieważ uczestniczą w ideach. W systemie filozoficznym Jana Szkota Eriugeny przyczyny prymordialne to stworzone przez Boga wieczne byty, które stanowią źródło porządku i doskonałą formę stworzenia. W sensie absolutnym idee i przyczyny prymordialne wymykają się ludzkiemu poznaniu, choć w pewnej mierze pozostają dostępne dla intelektu. Artykuł jest próbą ukazania idei i przyczyn w kontekście ich przyczynowości i poznawalności. Warto, zdaniem autora, podjąć próbę takiego porównania, ponieważ Platon i Eriugena to postacie znaczące dla europejskiej kultury i naszej cywilizacji.

3

Eriugeny koncepcja stworzenia wszystkiego z niczego w człowieku

89%

Grzegorzyca A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2019

|

vol. 55

|

issue 1

47-69

EN

The Old Testament reveals the truth about God’s creation of everything from nothing. Christianity has accepted this revelation and Christian thinkers have further developed this concept. The Christian Neoplatonist Eriugena, in particular, considered the creation and nothingness out of which God made everything. Interpreting the biblical description of creation in the context of his own philosophical system, Eriugena came to the conclusion that nothingness is the perfect fullness of the goodness of God, who created all the qualities of human nature. A perfect creature was created in a perfect man. The error resulting from an unreasonable choice caused man to get rid of perfection and exist in an imperfect form. The concept of creating everything from nothing in a human being seems to be a prelude to Eriugena’s reflections on the incarnation of the eternal Logos – the Word – God the Son, which makes it possible to return to the state of perfection.

PL

Stary Testament objawia prawdę o stworzeniu przez Boga wszystkiego z niczego, a chrześcijaństwo przyjęło to objawienie i chrześcijańscy myśliciele rozwinęli tę koncepcję. Chrześcijański neoplatonik Jan Szkot Eriugena prowadził rozważania dotyczące stworzenia oraz nicości, z której Bóg uczynił wszystko. Interpretując biblijny opis stworzenia na gruncie autorskiego systemu filozoficznego Eriugena doszedł do wniosku, że nicość jest doskonałą pełnią dobroci Boga, który dokonał aktu stworzenia wszystkiego w ludzkiej naturze. W doskonałym człowieku powstało doskonałe stworzenie. Błąd wynikający z nierozumnego wyboru spowodował, że człowiek pozbył się doskonałości i zaczął istnieć w niedoskonałej formie. Wraz z człowiekiem do gorszej formy istnienia zeszło również całe stworzenie, które w ludzkiej naturze powstało. Koncepcja stworzenia wszystkiego z niczego w człowieku wydaje się stanowić wstęp do rozważań Eriugeny dotyczących wcielenia odwiecznego Logosu – Słowa – Boga Syna, który umożliwia powrót do stanu doskonałości.

4

Koncepcja ludzkiej duszy i problem animacji w systemie filozoficznym Eriugeny

89%

Grzegorzyca A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2021

|

vol. 57

|

issue 1

5-30

EN

Reflection on human life often led to the conclusion that there is a source of life within man, which was called the soul. Various religions and philosophical systems have assumed that man is composed of soul and body. The problem is to determine the exact moment when the soul joins the body and a human being is created. The origin of the human soul is also a problem. In the history of philosophy there have been many attempts to solve these problems. According to Eriugena, man has soul and body. The soul is the essence of man. The essence of the soul is the intellect. The manifestation of the activity of the intellect is the human mind. The soul makes man discover that he was created to learn about his own unknowable intellect and God. The human soul exists prior to the human body. Every human being has a soul since conception, and the moment when the soul descends into the body eludes human cognition. This moment is a secret known only to the Creator.

PL

Rozważania nad ludzkim życiem prowadziły często do wniosku, że w człowieku istnieje pierwiastek życia, który nazwano duszą. Koncepcję człowieka, złożonego z duszy i ciała, przyjęły różne religie i systemy filozoficzne. Z tej koncepcji wynika problem animacji duszy, czyli próba określenia momentu, w którym dusza łączy się z ciałem, tworząc człowieka. W tym kontekście pojawia się również kwestia pochodzenia ludzkiej duszy. Na pytania o pochodzenie duszy i moment jej syntezy z materią ciała w ludzkiej matce proponowano w historii filozofii różne odpowiedzi. W systemie filozoficznym Eriugeny człowiek jest bytem, złożonym z duszy i ciała. Dusza jest istotą człowieka. Istotą duszy jest intelekt. Przejawem aktywności intelektu jest ludzki rozum. Istnienie duszy powoduje, że człowiek odkrywa, iż został stworzony do poznawania niepoznawalnego, własnego intelektu i Boga. Ludzka dusza istnieje przed powstaniem ciała człowieka. Każdy człowiek od chwili poczęcia posiada duszę, a moment zejścia duszy w materię ciała wymyka się ludzkiemu poznaniu. Ten moment jest tajemnicą Stwórcy.

5

Mystical Interpretation of the Exile and Return to Paradise in Eriugena's Periphyseon

89%

Kijewska A.

Roczniki Filozoficzne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 2

13-26

PL

W ostatnich latach pojawiło się kilka ważnych publikacji podkreślających znaczenie szeroko pojętej interpretacji alegorycznej w literaturze starożytnej (prace Petera T. Strucka, Mikołaja Domaradzkiego). Interpretacja alegoryczna widzi w odczytywanym tekście zagadkę, która ma doprowadzić czytelnika do głębszej wiedzy szczególnego rodzaju, która zakryta jest przed oczyma „niewtajemniczonych”. Stąd w tego typu interpretacji ogromną rolę odgrywa język, który „odkrywając - zakrywa". Szczególnego znaczenia interpretacja alegoryczna nabrała w nurcie neoplatońskim, w którym filozofii zostały przypisane funkcje religijne (upodobnienie do boga, powrót do ojczyzny). Najważniejsze cechy tej neoplatońskiej alegorezy przedstawił Peter T. Struck w artykule Allegory and ascent in Neoplatonism, pokazując, w jaki sposób interpretacja alegoryczna mogła się stać drogą prowadzącą do mistycznego zjednoczenia. W niniejszym artykule uwaga autorki została skupiona na tych elementach alegorycznej egzegezy, które mogą być użyteczne w prezentacji specyfiki Eriugeny egzegezy motywu wygnania i powrotu do raju.

EN

Over the recent years we have welcomed a number of significant publications (in particular the contributions by Peter T. Struck and Mikołaj Domaradzki) highlighting the importance of allegory and allegorical interpretation in ancient literary culture. The allegorical approach to literary text identifies the literary work as a puzzle, the solving of which introduces the reader to a profounder kind of knowledge, a knowledge that is hidden from the eyes of the “uninitiated” This kind of interpretation implies a special understanding of the function of language, Which “by revealing conceals”. Allegorical interpretation assumed paramount importance in Neoplatonism, the philosophy which attributed religious functions to the philosophical endeavor of man (such functions as assimilation to God and return to man's (spiritual) fatherland). The most salient features of the Neo-platonic allegorism have been presented by Peter T. Stuck in his article Allegory and ascent in Neoplatonism complete with the account of the role attributed to allegory as a guide along the path leading to mystical union. In this article attention has been focused upon those elements of the Neoplatonic allegorical exegesis, which may be of use in exploring the specifics of Eriugena’s interpretation of the themes of the exile from and return to the paradise.

6

Koncepcja Boga jako miejsca w Kazaniu CCXVI „Ubi est, qui natus est, rex Iudaeorum?” Mikołaja z Kuzy

89%

Grondkowska B.

|

2016

|

vol. 64

|

issue 3

59-78

PL

Artykuł opiera się na analizie kazania CCXVI Ubi est, qui natus est, rex Iudaeorum? Mikołaja z Kuzy. Wskazuje na jego dużą zależność od Expositio sancti Evangelii secundum Iohannem Mistrza Eckharta i omawia obecną u obu autorów koncepcję Boga jako locus omnium, która nawiązuje z kolei do myśli Jana Szkota Eriugeny. Kazanie CCXVI dowodzi znaczenia problematyki chrystologicznej dla myśli Kuzańczyka oraz jest przykładem, jak gatunek kazania wpływa na organizację i eksplikację treści filozoficznych. Wśród nich Mikołaj z Kuzy umieścił problem relacji między Bogiem a stworzeniem, a także koncepcję czasu i miejsca. Podejmując analizę pytań o wieczność świata i o Boga przed stworzeniem, Kuzańczyk zawarł również w kazaniu ukrytą obronę tez Eckharta potępionych w papieskiej bulli In agro dominico.

EN

The article contains the analysis of Cusanus’ Sermon CCXVI Ubi est qui natus est rex Iudaeorum?, describes its dependence on Expositio sancti Evangelii secundum Iohannem by Meister Eckhart and discusses the idea of God as locus omnium, present in both authors, as well as in the thought of John Scotus Eriugena. Sermon CCXVI demonstrates the importance of christology in Cusanus’ work and is an example of how the sermon genre affects the organization and explication of philosophical issues, such as the problem of the relationship between God and creation and the concept of time and space. Moreover, Nicholas of Cusa analyses the questions of the eternity of the world and of God’s place before creation. In this way, he defends some of Eckhart’s teaching, condemned in the papal Bull In agro dominico.

7

Eriugeny ontologiczna koncepcja rzeczywistości

71%

Grzegorzyca A.

Studia Philosophiae Christianae

|

2016

|

vol. 52

|

issue 2

53-69

EN

In a 2009 general audience, Benedict XVI offered the short deliberation concerning the thought of Eriugena, whose views were condemned four times. Eriugena’s concept was most often viewed in history as a pantheistic vision of reality, contrary to Christianity, or as Christian Neo-Platonism. The article is an attempt to portray Eriugena’s ontological vision of reality in the frame of his philosophical system. According to his division of reality into existence and non-existence and the adopted criteria of identity, the article also constitutes an attempt to analyze what this division means for such categories as God, causes of the thing, man, sensory things, and matter. Eriugena’s views penetrated into European philosophy and in a subtle, unappreciated way had an influence, and Eriugena himself was not properly understood.

PL

W 2009 roku Benedykt XVI podczas audiencji generalnej zaproponował krótkie rozważanie dotyczące myśli Jana Szkota Eriugeny, którego poglądy zostały czterokrotnie potępione. Filozofia Eriugeny bywała w historii najczęściej ujmowana jako sprzeczna z chrześcijaństwem panteistyczna wizja rzeczywistości lub patrystyka i chrześcijański neoplatonizm. Artykuł jest próbą ukazania ontologicznej wizji rzeczywistości, którą Eriugena zaproponował w ramach autorskiego systemu filozoficznego. Zgodnie z wynikami rozważań nad zaproponowanym przez filozofa podziałem rzeczywistości na byt i niebyt oraz przyjętym kryterium podziału, artykuł stanowi również próbę analizy, czym ten podział skutkuje dla takich kategorii, jak Bóg, przyczyny rzeczy, człowiek, rzeczy zmysłowe i materia. Poglądy Eriugeny przeniknęły do europejskiej filozofii i w sposób ukryty oddziaływały, choć nie zostały w pełni docenione, a sam filozof nie został właściwie zrozumiany.

8

Eriugena's De Praedestinatione: the Project of Rationalisation of Faith and its Critics

62%

Kijewska A.

Roczniki Filozoficzne

|

2017

|

vol. 65

|

issue 3

71-98

PL

De praedestinatione Eriugeny miało być jego głosem w kontrowersji wywołanej przez Gottschalka z Orbais wokół predestynacji. Dzieło to, choć odrzucało poglądy Gottschalka na temat podwójnej predestynacji, spotkało się z ostrą krytyką i potępieniem. Jednym z powodów takiego stanu rzeczy było niewątpliwie Eriugeny specyficzne rozumienie wolności woli, czemu przyjrzę się w innym tekście. Tutaj chciałabym się skupić na drugiej, istotnej przyczynie odrzucenia dzieła Eriugeny, którą był — jak sądzę — jego prescholastyczny projekt racjonalizacji wiary w duchu św. Augustyna, ale z zastosowaniem „metody” Boecjusza i Capelli. Wydaje się, że współcześni Eriugeny nie byli jeszcze gotowi na przyjęcie jego idei vera philosophia, która zarazem jest vera religio. Mistrzami Eriugeny byli tutaj Ojcowie Kościoła i jego intencją było kontynuowanie na swój własny sposób ich drogi zrozumienia wiary.

EN

The De praedestinatione of John Scottus Eriugena was intended as a contribution to a controversy sparked off by Gottschalk of Orbais concerning predestination. This work met with trenchant criticism and condemnation even though it firmly rejected Gottschalk’s views on double predestination. One of the reasons for this hostile reception was undoubtedly Eriugena’s singular conception of the freedom of will, a subject I intend to discuss elsewhere. In the present text, however, I would like to focus on another important cause of the rejection of Eriugena’s treatise. In my opinion, this second reason was a pre-scholastic project of rationalization of the faith in the spirit of St. Augustine and using the method of Boethius and Martianus Capella. It would appear that Eriugena’s contemporaries were not ready for the favorable reception of his idea of the vera philosophia that was the same as the vera religio. Yet, as Goulven Madec once rightly observed, the vera ratio of Scotus was closely bound up with the lux mentium which is nothing else than God revealing himself in the human language of the Scriptures. Eriugena’s masters and models were the Church Fathers and his intention was to continue their efforts to achieve an understanding of the faith in his own, personal way.

Refine search results

4 Studia Philosophiae Christianae

3 Roczniki Filozoficzne

1 Filozofia Chrześcijańska

1 2021

1 2019

1 2018

2 2017

2 2016

1 2015

4 Grzegorzyca A.

2 Kijewska A.

1 Grondkowska B.

1 KIJEWSKA A.

Eriugeny koncepcja powrotu: dzieło natury czy łaski?

Platońskie idee i Eriugeny przyczyny prymordialne w kontekście ich przyczynowości i poznawalności

Eriugeny koncepcja stworzenia wszystkiego z niczego w człowieku

Koncepcja ludzkiej duszy i problem animacji w systemie filozoficznym Eriugeny

Mystical Interpretation of the Exile and Return to Paradise in Eriugena's Periphyseon

Koncepcja Boga jako miejsca w Kazaniu CCXVI „Ubi est, qui natus est, rex Iudaeorum?” Mikołaja z Kuzy

Eriugeny ontologiczna koncepcja rzeczywistości

Eriugena's De Praedestinatione: the Project of Rationalisation of Faith and its Critics