Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Refine search results

Journals help
Years help
Authors help

Results found: 66

first rewind previous Page / 4 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Europa Wschodnia
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 4 next fast forward last
PL
Przemysł jest tą dziedziną polskiej gospodarki, którą szok transformacji gospodarczej po 1989 roku dotknął w szczególnie głęboki sposób. Priorytetowa rola tego działu w okresie wcześniejszym, widoczna m.in. w jego uprzywilejowaniu w nakładach inwestycyjnych oraz przewaga dużych zakładów i kapitałochłonność produkcji, uczyniły go mniej podatnym na dostosowanie się do nowych warunków gospodarki rynkowej. Znajduje to wyraz w generalnie wolniejszym rozwoju przemysłu niż wielu usług w Polsce i w innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej, co nie jest jednak równoznaczne z mniejszą skalą zmian. Warto w tej sytuacji przyjrzeć się przemianom przemysłu Polski w ostatnich kilkunastu latach na tle analogicznych zmian w innych krajach postsocjalistycznych. Jest to szczególnie uzasadnione wobec faktu, że wokół rozwoju polskiego przemysłu w ostatnich latach narosło wiele mitów. Celem niniejszego opracowania jest porównanie procesu rozwoju oraz współczesnych cech przemysłu Polski ze zmianami i cechami przemysłu innych krajów Europy Środkowej i Wschodniej. W pierwszej części analizowane są tendencje zmian w wielkości produkcji przemysłowej od 1989 do 2001 roku i dyskutowane czynniki warunkujące owe zmiany. Następnie rozważane są kolejno cechy strukturalne i jakościowe, takie jak struktura branżowa, wydajność pracy oraz zdolności eksportowe przemysłu. Bliższą uwagę poświęcono inwestycjom zagranicznym. Dane statystyczne, na których oparta jest analiza, pochodzą z publikacji OECD, Banku Światowego, Eurostatu, Wiener Institut für Internationale Wirtschaftsvergleiche oraz statystyk poszczególnych krajów. Odrębnym, pominiętym w niniejszym artykule zagadnieniem jest regionalne i lokalne zróżnicowanie procesów zmian przemysłu Polski...
PL
Historia laicyzacji. Skala oddziaływania antyreligijnego na sytuację Kościoła katolickiego na Wschodzie
EN
Due to the political circumstances from 1919 to 1939 the city of Kaunas had a status of provisional capital of Lithuania. Two decades of being at the epicentre of political, economic and cultural events greatly contributed to the creation of the city‘s identity. Construction boom of these years left an exceptional collection of architecture behind, with a unique combination of different influences and interpretations of modernism and national romanticism. This article will give a historical overview of cultural and economic circumstances which influenced architectural development between two World Wars.
PL
W latach 1919-1939, wskutek sytuacji politycznej, Kowno zyskało status tymczasowej stolicy Litwy. Te dwie dekady, w czasie których miasto było centrum wielu ważkich wydarzeń politycznych, ekonomicznych i kulturalnych, znacznie przyczyniły się do stworzenia tożsamości Kowna. W tym okresie miał miejsce boom architektoniczny, który zaowocował pojawieniem się wyjątkowej grupy budynków, charakteryzujących się unikalnym połączeniem rozmaitych wpływów i interpretacji modernizmu oraz narodowego romantyzmu. Niniejszy artykuł przedstawia historyczny przegląd kulturalnych i ekonomicznych okoliczności, które wpłynęły na rozwój budownictwa w Kownie w okresie dwudziestolecia międzywojennego.
PL
Nie trzeba być znawcą problemu, aby stwierdzić istnienie ścisłej więzi między ewangelizacją lub nową ewangelizacją a ekumenizmem. Obie formy działalności Kościoła odnajdują swoje najgłębsze podstawy motywacyjne w modlitwie arcykapłańskiej Chrystusa: „Aby wszyscy stanowili jedno, jak Ty, Ojcze, we Mnie, a Ja w Tobie, aby i oni stanowili w Nas jedno, aby świat uwierzył, żeś Ty Mnie posłał” (J 17,21). Nie trudno też zauważyć, iż owa ścisła więź między ewangelizacją i ekumenizmem staje się szczególnie ważna w życiu Kościoła katolickiego w krajach Europy Wschodniej. Sytuacja religijna w Europie Wschodniej jest bardzo złożona i zróżnicowana w poszczególnych krajach. Nie sposób w tej krótkiej prezentacji uwzględnić wszystkich jej aspektów. Będziemy zatem zmuszeni do pewnych uogólnień, do odniesienia się jedynie do najważniejszych czynników bogatej rzeczywistości oraz do wybranych krajów tego obszaru geograficznego. Na wstępie ukażemy wybrane aspekty specyficznej sytuacji wyznaniowej i ekumenicznej w krajach Europy Wschodniej, gdzie prowadzona jest nowa ewangelizacja. Następnie – w świetle dokumentów Kościoła katolickiego – wskażemy na nieodzowność świadomości ekumenicznej w pracy ewangelizacyjnej. W części trzeciej przedstawimy wnioski praktyczne i propozycje, które mogą stanowić pomoc w urzeczywistnianiu w tych krajach pracy duszpasterskiej, podejmowanej w duchu ekumenicznym.
EN
The article undertakes criticism of interpretations of the history of Eastern Europe which are based on the categories developed by theorists of postcolonialism and result in formulation of simplified and artificial distinctions between dominant, colonized and self-colonizing cultures. The author argues that they lead to searching for innocent victims The article undertakes criticism of interpretations of the history of Eastern Europe which are based on the categories developed by theorists of postcolonialism and result in formulation of simplified and artificial distinctions between dominant, colonized and self-colonizing cultures. The author argues that they lead to searching for innocent victims of colonization using different, sometimes even contradictory interpretative clues, and the result – not always intended – is treating modernity as no-alternative model. In place of these fatalistic and narrow conceptions the author proposes a reference to the cultural modernization theory, formulated by Charles Taylor, which states that modernity is a new form of cultural self-understanding and creative adaptation of institutional solutions coming from the outside.
PL
Tematyka związana z funkcjonowaniem Kościoła na Wschodzie nadal budzi wielkie zainteresowanie oraz określone emocje i z wielu powodów nie jest prosta. Najpierw są to złożone racje historyczne. Następnie jest to skomplikowana atmosfera ekumeniczna. Wreszcie – delikatna materia duszpasterska i ewangelizacyjna. Użyte w temacie określenie „reewangelizacja” wskazuje na jego rozumienie w świetle encykliki Jana Pawła II Redemptoris missio. Zakłada istnienie już chrześcijaństwa i zakończenie pierwszej ewangelizacji, chociaż wyznawanie wiary było uciążliwe, a wręcz niemożliwe. Potrzeba więc odnowy wiary chrześcijańskiej, często z zastosowaniem metod misyjnych, jednak mając w pamięci już dokonaną pierwszą ewangelizację.
9
Publication available in full text mode
Content available

Wprowadzenie do sympozjum

61%
PL
Wprowadzenie w sympozjum naukowe w Wyższym Seminarium Misyjnym Księży Sercanów w Stadnikach: Między męczeństwem a nadzieją – Kościół katolicki w Europie Wschodniej.
PL
Najbardziej rozpowszechnionymi w literaturze popularnej i naukowej nazwami odnoszącymi się do wschodniej części Europy są wyrażenia Europa Środkowa lub Środkowo-wschodnia. Geograficzne uzasadnienie ma natomiast utrwalone w literaturze i świadomości społecznej rozróżnienie między Wschodem a Zachodem Europy. Jest ono także zgodne z realiami geopolitycznymi. W artykule przedstawione są przyczyny i konsekwencje upowszechnienia określeń sugerujących istnienie w naszej części Europy istnienie jednostki regionalnej odrębnej od Europy Wschodniej i Europy Zachodniej, wskazując na konieczność ich wyeliminowania z dyskursu naukowego. Jest to konieczne w celu zwiększenia precyzji języka geografii i geopolityki. Bez tego nie jest możliwe prawidłowego odzwierciedlanie rzeczywistości geograficznej przez te dyscypliny, co z kolei rzutuje na ich przydatność w kształtowaniu stosunków międzynarodowych.
EN
The primary tool utilized to shape and influence both social consciousness and international relations are geographical names used in textbooks and in the public debate. Their usefulness depends, among others, on how they are correct and precise. Contemporary geography does not seem to serve well international relations. This is because numerous geographical names are ambiguous and not precise. The most common names nowadays concerning the eastern part of Europe, both in scientific discourse and in colloquial language, are the expressions of Central Europe and East-Central Europe. Although they find justification neither in geographical reality nor in geopolitical conditions, they have dominated not only the media and popular publications, but also scientific literature. If the disciplines of geography and geopolitics are to be useful in foreign policy and international relations, they must reflect, with maximum precision, the geographic reality. Therefore it is necessary to restore the old distinction between East and West in the scientific discourse, which reflects best the geographical reality and geopolitical conditions of Europe.
PL
W 2010 r. została zorganizowana międzynarodowa wystawa sztuki „Gender Check!” ukazująca współczesność Europy Wschodniej z perspektywy artystycznych działań podporządkowanych kwestii kulturowej tożsamości płci. Omówienie celów ekspozycji jest w tekście punktem wyjścia do przedstawienia możliwości, jakie daje wprowadzenie terminu „gender” do analizy kina lub sztuki. Zwłaszcza po 1989 r. refleksja wokół gender stała się w krajach postkomunistycznych sposobem na przedefiniowanie tożsamości epoki transformacji. Interdyscyplinarne, komparatystyczne badania nad kulturową tożsamością płci zostały podjęte na obszarze socjologii, historii, ale także sztuki, filmu i mediów, rozmywając granice między dyscyplinami i poszerzając pole analiz oraz interpretacji. W refleksji o kinie Europy Wschodniej i Środkowej miało to znaczenie o tyle, że problematyka genderowa wyraźnie odświeżyła aparat badawczy. Pozwoliła wyjść poza przedstawieniowe schematy dotyczące kwestii tożsamościowych całego regionu, sposobów kształtowania jej wzorców, ale także odczytywania związanych z nimi znaczeń.
EN
In 2010 an international art exhibition “Gender Check!” was held, which showed contemporary Eastern Europe from the perspective of artistic endeavours guided by the question of gender. Reviewing the aims of the exhibition permits the author to show the possibilities given by the introduction of the notion of gender into the analysis of art and cinema. Especially after 1989 thought related to gender became in post-communist countries a way of redefining the identity of the transformation era. Interdisciplinary, comparative research on gender was carried out within the field of sociology, history, but also art, film and media studies, blurring the lines between the disciplines and widening the field of analysis and interpretation. Within thought related to the cinema of the East and Central Europe it was important insofar, as the question of gender refreshed research apparatus. It permitted to move beyond representational schemes of the identity of the entire region, the way it is shaped, and the reading of related meaning.
PL
Iron Curtain as an aspect of Sovietisation of Eastern Europe in 1949–1953AbstractSovietisation of Eastern Europe by the Soviet Union at the turn of the 1950s was a consequence of the division of Europe and strengthened the so-called Iron Curtain. The restrictions of the Iron Curtain included the ban on all travel to the West, except of delegations of sportsmen and some of the members of security services of those countries. Rapid Sovietisation made the nations subjected by the Soviet Union realise how helpless they were and how impossible it was to oppose such a reign of permanent terror of all social groups hostile to communism. Societies became apathetic, passive and submissive to the USSR, seeing it as the only possibility of existence. It is related to one of principal purposes of Sovietisation at the end of the Stalinist period, quite often neglected: its consequences for the social development of subsequent generations of indoctrinated societies.The period of Iron Curtain led to the growing civilisation and mentality distance between East-European countries and the West. The implementation of the Marshall Plan and some basis of economic integration of the countries members of the European Coal and Steel Community in the 1950s contributed to an enormous rise of the standard of living, contrary to the states under communist control.For many decades Sovietisation destroyed the generations able to criticise the authorities, but also willing to cooperate with the state. It contributed to a multi-layered demoralisation of societies. Some of social customs of those times, such as robbing the state through tax avoidance or embezzlement of public money through obtaining social allowances under false pretence, are still present in contemporary post-communist states.Taking of some features of the Russian despotism, such as mistrust, envy, contempt for the weak, or egoism, perpetuated many stereotypes of people from Eastern Europe. The division of the world made by the Big Three and sealed during the Stalinist period made it impossible for the Eastern European nations to know new currents of thoughts, and significantly limited their sense of independence and ability to make independent decisions. Consequences of this process are still present in various dimensions of socio-cultural and political life.„Железный занавес” как аспект советизации Восточной Европы в 1949-1953 гг.Советизация Восточной Европы Советским Союзом на рубеже 40-х и 50-х гг. произошла от совершившегося раздела Европы и она укрепляла „железный занавес”. В обсуждаемом мною временном промежутке все сильнейшая замкнутость Восточного блока на Запад проявлялась также в запрете всех поездок на Запад, за исключением командировок – спортивных и некоторых представителей служб безопасности данных государств. Бурный ход советизации открыл глаза нациям, завоеванным СССР, на их бессилие и невозможность сопротивляться перманентному террору по отношению ко всем социальным группам, выступавшим против коммунизма. Общества становились апатичными, пассивными и послушными СССР, усматривая в таком поведении возможность дальнейшего существования. Это связано с одной из основных целей советизации конца периода сталинизма, о которой сегодня часто умалчивается. Я имею в виду ее последствия для общественного развития очередных генераций индоктринированных обществ. Период „железного занавеса” углубил пропасть между восточно-европейскими странами также в цивилизационной, экономической и ментальной сферах. Принятие Плана Маршалла, а также введение основ экономической интеграции стран ЕОУС в 1950-х гг. сделали возможным невиданное повышение стандартов жизни для Западной Европы в отличие от государств, остававшихся под коммунистическим контролем.Советизация перечеркнула также на многие десятилетия формирование наций способных к критике власти, но и готовых на сотрудничество с государством. Она повлекла за собой многослойную деморализацию обществ. Перенятые тогда общественные нравы обворовывания государства м.пр. путем неуплаты налогов или выманивания социальных пособий, не соответствуя определенным требованиям – часто присутствуют в общественном пространстве посткоммунистических государств. Заимствование некоторых особенностей российского деспотизма, как недоверие, зависть, презрение к более слабым или эгоизм, закрепило существование многих стереотипов, касающихся жителей Восточной Европы. Свершившийся во время встреч Большой Тройки, a закрепленный в сталинский период раздел мира усложнял, а иногда препятствовал восточно-европейским нациям ознакомлению с новыми мыслительными течениями и значительно ограничил чувство самостоятельности и независимости принятия решений. Последствия этого процесса присутствуют и сегодня в разных измерениях общественно-культурной и политической жизни.
PL
“Anti-colonial intellectual” Anton Lutskievich and “hybrid nationalist” Otto Eichelman. A comparative study of the federalist utopiasAbstractIt is not an easy task to compare Lutskievich’s federalist ideas with a project by Otto Eichelman. As a Belarusian activist, he perceived federalism as a political system within a great state project – a Grand Duchy of Lithuania. Eichelman on the other hand sought to substantiate with historical facts a project of domestic federalisation of Ukraine. In their concepts it was to be a national state which, due to difficult international conditions could be realised as a federation, even a multiethnic one. Lutskievich could be described as a “anti-colonial intellectual” who placed any Belarusian statehood within a broad federal union. For him, the Belarusian independence depended on the freedom of neighbouring countries. In Lutskievich’s view the transformation of the whole Eastern Europe was possible after the elimination of Russian imperialism in favour of federalisation of the region.This opinion was shared by Eichelman. But they disagreed in one point: the Belarusian activist excluded Russian from Eastern-European statehood, while the Ukrainian lawyer included Russia in his concept of the union of independent states. It could be said that after 1918 they rhetorically adopted the formula of federalisation on the principle of “imperialising nations”, without thinking of its implementation. Both of them favoured federalisation, on the condition, however, that Lithuania or the Crimea would be included in their state.A common feature of Lutskievich’s and Eichelman’s federalist utopias were their ideological sources: the German thought of “nationalist federation”, socialist ideas and nationalism. They responded to geopolitical interests of Eastern Europe and the struggle against Bolshevism. Lutskievich’s and Eichelman’s concepts expressed hopes for the creation of the foundations of the statehood of these countries. „Постколониальный интеллектуалист” Антон Луцкевич и „гибридный националист” Отто Эйхельман: компаративное исследование федеративных утопийСложно сравнить федеративные идеи Луцкевича с проектами Отто Эйхельмана. Первый, будучи белорусским деятелем, воспринимал федерализм как политическую систему в рамках большого государственного проекта – ВКЛ. Для украинского интеллектуала характерный был другой подход: Эйхельман пытался обосновать с помощью некоторых исторических фактов проект внутренней федерализации Украины. В их политической концепции это был, прежде всего, проект национального государства, который ввиду сложных международных условий мог быть реализован как федерация, даже многоэтническая. Лукцевича можно определить как „антиколониального интеллектуала”, который любую белорусскую государственность помещал в рамках широкой государственной унии, соединенной федеративными связями. Для него вопрос самостоятельности Беларуси зависел от свободы соседних наций. Луцкевич считал, что перестройка всей Восточной Европы возможна при условии ликвидации имперскости России на основании федерализации этого региона.Идентичной позиции придерживался Эйхельман. Однако между ними существовало некоторое противоречие: белорусский деятель исключал Россию из восточноевропейских государственных процессов, в то время как украинский юрист включал ее в возможную организацию союза независимых государств. Следовательно, Эйхельман конструировал свое видение границ Восточной Европы вместе с Россией. Можно утверждать, что после 1918 года эти деятели риторически перенимали формулу федерализации по принципу „imperializing nations” не думая о ее реализации. Они оба были склонны к федерализации, при условии, что Литва или Крым войдут в состав их государств. Похожей концепции придерживался Роман Дмовский, который при условии присоединения к Польше Восточной Пруссии или Литвы, тоже соглашался на федерализацию страны. Не говоря о идеях Томаша Масарика о Чехословакии как восточноевропейской Швейцарии. В Realpolitik Пилсудского содержались разные федеративные идеи, которыми пользовались как орудием для формирования восточных границ Польши.Общей чертой федеративных утопий Луцкевича и Эйхельмана были идейные источники: немецкая политическая мысль о „националистической федерации”, социалистические идеи и национализм. Они также соответствовали геополитическим интересам в Восточной Европе и борьбе с большевизмом. Концепции Луцкевича и Эйхельмана выражали надежду на создание основ государственности их стран.
PL
Artykuł dotyczy zastosowań analizy dyspozytywu, inspirowanej przez późne prace Michela Foucaulta, w innym kontekście niż oryginalny. Autorka prezentuje główne założenia metodologiczne analizy dyspozytywu oraz czynniki, które blokują pełne wykorzystanie jej krytycznego i interdyscyplinarnego potencjału. Na podstawie przeglądu dorobku analizy dyspozytywu w postsocjalistycznej Europie Wschodniej autorka formułuje propozycję interdyscyplinarnego programu badawczego. Jego celem jest zaadaptowanie tego podejścia do badań wschodnioeuropejskich siatek władzy przy uwzględnieniu zarówno innego kontekstu historycznego, kulturowego i geopolitycznego niż w krajach Europy Zachodniej, jak i specyficznego postrzegania neoliberalizmu u Foucaulta. Rekomendacje metodologiczne są przedstawione na przykładzie dwóch obszarów badań: 1) pracy w polskim społeczeństwie potransformacyjnym i 2) reakcji na pedofilię w polskim Kościele katolickim.  
EN
The article discusses uses of dispositif analysis inspired by Michel Foucault’s late works, in a context different from the original one. The author presents the main methodological assumptions of dispositif analysis and the factors which result in its critical and interdisciplinary potential not being fully exploited at present. Based on a literature review of dispositif analysis in post-socialist Eastern Europe, the author formulates an interdisciplinary research program aimed at adapting this approach to the study of East European power networks, taking into account both its different historical, cultural, and geopolitical context – compared to the one of West European countries – and Foucault’s conception of neoliberalism. Methodological recommendations are presented in two research areas: 1) labor in the Polish post-transformation society; and 2) reactions to pedophilia in the Polish Catholic Church.
Sympozjum
|
2005
|
issue 1(14)
91-104
PL
Problem zaangażowania Prowincji Polskiej Księży Sercanów na Białorusi, Ukrainie i w Mołdawii ma już swoje pierwsze opracowania, jak choćby artykuł ks. Tadeusza Kałużnego, zamieszczony w księdze jubileuszowej Uwierzyliśmy Miłości, czy w postaci sprawozdań przełożonych dystryktów BIA i MUK, ks. Zenona Romejki SCJ i ks. Piotra Kuszmana SCJ, przygotowanych na XXI Kapitułę Generalną w 2003 roku. Niezastąpionym źródłem wiedzy o początkach naszej obecności na terenach zwanych Europą Wschodnią są, pisane niemal z kronikarską dokładnością, wspomnienia ks. Czesława Kundy SCJ, troskliwie odnotowujące szczegóły kolejnych wypraw duszpasterskich na tereny Białorusi. Wszystkich zainteresowanych początkami naszej obecności, zwłaszcza na Białorusi, odsyłam do tego właśnie źródła, które – mimo swych skromnych rozmiarów – zawiera mnóstwo szczegółów, drobnych wydarzeń, nazwisk i nazw miejscowości, które z pewnością brzmią bardzo swojsko – zwłaszcza dla tych, którzy obecnie tam pracują. Należałoby wyrazić nadzieję, że nasi pionierzy, aktualnie tam pracujący, zechcą również wnieść swoje przyczynki do historii tego dzieła, które Opatrzność powierzyła naszej trosce.
PL
Zaangażowanie duszpasterskie Prowincji Polskiej Księży Najświętszego Serca Jezusowego w krajach Europy Wschodniej.
PL
Handel materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi stanowi ogromny problem dla bezpieczeństwa nie tylko Europy, ale i całego świata. W ciągu ostatnich 15 lat ujawniono wiele przypadków nielegalnego handlu uranem, odnotowane zwłaszcza na terenie Europy Wschodniej i Kaukazu. Złożoność problemu i jego wpływu na bezpieczeństwo międzynarodowe powinna skłonić rząd Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej do podjęcia aktywnej współpracy z państwami regionu a także z Unią Europejską w zwalczaniu tego procederu.
EN
The illicit trafficking of nuclear and radioactive materials is a great threat for the security not only in Europe but around the world. In the past 15 years the international organizations revealed many cases of illegal trade of radioactive uranium, recorded especially in the East Europe and Caucasus region. The complexity of the problem and its impact on the international security should persuade the US government to cooperate actively with the East-European countries as well as with the European Union to decrease the threat.
first rewind previous Page / 4 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.