Search results

1

Od kuchni mazowieckiej do gastronomii warszawskiej w połowie XIX wieku

100%

Dominik P., Chmiel A.

Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula

|

2015

|

issue 45(7)Turystyka II

37-59

PL

Od lat dbano o to, by posiłki przyrządzali najlepsi kucharze, co miało też związek z pozycją społeczną, bowiem bogaci pozwalali sobie na wysoką jakość i wykwintny smak, biedni liczyli raczej na ilość. Kuchnia warszawska, przechodząc ewolucję, doszła do mistrzostwa w połowie XIX wieku i o tym właśnie decydowała sztuka kucharzy. Niezależnie od epoki i mody, kuchnia ta opierała się na potrawach staropolskich, w których tradycyjnie dominował przysłowiowy schabowy z kapustą, barszcz, flaki, sztuka mięsa oraz pieczeń wieprzowa i wołowa z cebulą i chrzanem, a zapijano to piwem, coraz rzadziej miodem, sporadycznie winem, a później coraz intensywniej gorzałką. Jednak pod wpływem kuchni włoskiej, francuskiej czy w XIX w. angielskiej, kuchnia polska zmieniała się, dostosowując się do wymogów i trendów europejskich, jednocześnie niczego nie tracąc ze swojej polskości.

XX

For years there has been taken care that meals could be prepared by the best cooks, what has also been related to the social position, as the rich could afford themselves a high quality and exquisite taste, the poor could rather count on quantity. The Warsaw cuisine, evolving, reached its mastery in the mid-19th century, and it was just decided by cooks’ art. Disregarding the epoch and fashion, this cuisine was based on Old Polish dishes where there traditionally prevailed the proverbial kotlet schabowy(breaded cutlet) with cabbage, barszcz(beet borscht), flaki(tripe soup), sztuka mięsa (boiled beef), and pieczeń wieprzowa i wołowa(roast pork and beef) with onions and horseradish, and all that was washed down with beer, more and more seldom with mead, sporadically with wine, while later more and more intensively with booze. However, under the influence of Italian, French or, in the 19th century, English cuisine, Polish cuisine was changing, adapting to the European requirements and trends, at the same time not losing anything of its Polish character.

2

Terminy hiszpańskie w szesnastowiecznym rękopisie Gall. Fol. 220 z kolekcji berlińskiej w Krakowie

80%

Moroz S.

Białostockie Archiwum Językowe

|

2017

|

vol. 17

PL

Rękopis Gall. Fol. 220 pochodzi z kolekcji berlińskiej w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. Jest to francuskojęzyczny zbiór przepisów kulinarnych, powstałych w drugiej połowie XVI wieku. Owa książka kucharska nie jest dobrze znana i nie została dotychczas opublikowana. Od strony kulinarnej znajdujemy w niej wiele różnorodnych przepisów łączących kuchnię średniowieczną z nowościami, które przybyły w epoce Renesansu. Spotykamy także dania międzynarodowe pochodzące z pogranicza francusko-hiszpańskiego bądź francusko-włoskiego. Zauważamy wzrost spożycia słodyczy i rozwój cukiernictwa, ale również coraz większe zainteresowanie przyrządzaniem warzyw i różnych rodzajów i części mięsa. Zaś od strony językowej rękopis prezentuje liczne nowości w słownictwie kulinarnym: nienotowaną dotąd grafię terminów kulinarnych, użycie ich w nowym, nieznanym znaczeniu, powstanie zupełnie nowych jednostek leksykalnych oraz zapożyczenia z języka niderlandzkiego.

EN

The manuscript Gall. Fol. 220 belongs to the Berlin Collection of Jagiellonian Library in Cracow. It is a French-speaking set of recipes from the 16th century. This particular cook book is not well known and has not been published so far. From culinary point of view there are a lot of various recipes, which are combining medieval cuisine with renaissance novelties. Moreover an international, from french-spanisch or french-italian borderline, dishes can be found in this manuscript. The raising amount of candies and confectionary is explicit as well as the more variety in different vegetables and meat parts. Linguistically, the manuscript presents a plenty of interesting culinary words: not listed yet culinary terms orthography and its new, unfamiliar sense, an entirely new lexical units, as well as loanwords from Dutch.

ES

El manuscrito de Gall. Fol. 220 proviene de la colección berlinesa que ésta disponible en la Biblioteca Jaguelónica de Cracovia. Es un conjunto de recetas francófonas, escritas en la segunda mitad del siglo XVI. Hasta ahora no se ha publicado este manuscrito y hay poca gente que lo conozca. Desde la perspectiva culinaria encontramos en ese texto una gran variedad de recetas que combinan la cocina medieval con las novedades que llegaron al Renacimiento. También, encontramos allí algunos platos internacionales de la frontera franco-española o franco-italiana. Se puede observar un aumento en el consumo de dulces y el desarrollo de productos de confitería, pero también un creciente interés en la fabricación de verduras y varios tipos y piezas de carne. Desde la perpectiva lingüística, el manuscrito presenta numerosas novedades en el vocabulario culinario: varios términos de cocina inéditos, el uso de algunas palabras con un significado nuevo, desconocido hasta entonces o la creación de unidades léxicas completamente nuevas y también algunos préstamos del holandés.

3

Les germanismes dans le manuscrit Gall. Fol. 220 conservé dans la collection berlinoise à la Bibliothèque Jagellonne de Cracovie

80%

Moroz S.

Językoznawstwo

|

2021

|

vol. 15

325-335

PL

Rękopis Gall. Fol. 220 jest zbiorem przepisów kulinarnych, przechowywanym obecnie w kolekcji berlińskiej w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie. Jest to anonimowa księga pochodząca z szesnastego wieku, napisana w języku francuskim. Znajdujemy w niej przepisy na wiele dań popularnych już w Średniowieczu, jednak możemy również zauważyć dania charakterystyczne dla epoki Renesansu. Po analizie terminologii kulinarnej obecnej w manuskrypcie należy zwrócić uwagę na obecność germanizmów. W niniejszym artykule zamierzamy przedstawić terminy kucharskie pochodzenia germańskiego i wyjaśnić, dlaczego słowa pojawiają się w tego typu zbiorze, mającym charakter książki użytkowej.

EN

The manuscript Gall. Fol. 220 is a collection of recipes, preserved in the Berlin collection at the Jagiellonian Library in Krakow. It is an anonymous book, which comes from the sixteenth century, written in French. It contains many dishes and products popular already in the Middle Ages, but also the recipes for dishes typical of the Renaissance. After analyzing the culinary terminology present in this collection, we can see that there are some Germanic terms. In this article, we intend to present the cooking terms that are of Germanic origin and explain why the words appear in this type of collection, which has the character of a reference book in the French language.

FR

Le manuscrit Gall. Fol. 220 est un recueil de recettes de cuisine, conservé dans la collection berlinoise à la Bibliothèque Jagellonne de Cracovie. C’est un livre anonyme, qui provient du XVIe siècle, écrit en français.Nous y trouvons beaucoup de plats et de produits déjà populaires au Moyen Âge, mais on peut aussi apercevoir des recettes pour les plats caractéristiques de la Renaissance. Après avoir analysé la terminologie culinaire présente dans ce recueil, on peut constater qu’on y trouve quelques termes germaniques. Dans cet article, nous voulons présenter les termes culinaires qui sont de provenance germanique et expliquer pourquoi ces types de mots se trouvent dans ce type de texte usuel, et, ainsi, dans la langue française.

Refine search results

1 Białostockie Archiwum Językowe

1 Językoznawstwo

1 Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula

1 2022

1 2017

1 2015

2 Moroz S.

1 Chmiel A.

1 Dominik P.

Od kuchni mazowieckiej do gastronomii warszawskiej w połowie XIX wieku

Terminy hiszpańskie w szesnastowiecznym rękopisie Gall. Fol. 220 z kolekcji berlińskiej w Krakowie

Les germanismes dans le manuscrit Gall. Fol. 220 conservé dans la collection berlinoise à la Bibliothèque Jagellonne de Cracovie