Search results

1

Prawo sprawdzenia prawomocnych orzeczeń sądów polskich (nieniemieckich) w Generalnym Gubernatorstwie w okresie II wojny światowej. Orzecznictwo Wyższego Sądu Niemieckiego w Radomiu

100%

Mielnik H.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2020

|

vol. 72

|

issue 1

211-240

EN

The purpose of the article is to characterize the course of review proceedings of the final judgments of the Polish (non-German) courts by the German Superior Court in Radom. The paper ascertains how the premise of “public interest,” which was necessary to initiate proceedings, was interpreted by the Department of Justice in the Governor’s Office of the Radom District. Moreover, the types of civil and criminal cases which were examined under this procedure are indicated. The purpose of this institution was to implement detailed judicial supervision of the Polish (non-German) judiciary. The right to review was available in relation to all the “rulings” of Polish (non-German) courts. Consequently, it was alsoapplicable to non-final decisions which did not conclude the proceedings in a given case. An analysis of the judicial decisions of the German Superior Court in Radom demonstrates that the delineated institution had the purpose of overturning and changing those judgmentswhich were incompatible with the German policy in the General Government. In the course of the proceedings which verified the judgments of Polish (non-German) courts, the German Superior Court in Radom did not have an autonomous and independent position in its adjudication. Instead, it adhered to the German policy in the General Government in order to realize the policy’s objectives.

PL

Celem artykułu jest scharakteryzowanie przebiegu postępowania o sprawdzenie prawomocnych orzeczeń sądów polskich (nieniemieckich) przed Wyższym Sądem Niemieckim w Radomiu. W artykule ustalono, jak interpretowana była przez Wydział Sprawiedliwości w Urzędzie Gubernatora Dystryktu Radomskiego przesłanka „interesu publicznego”, niezbędna do wszczęcia postępowania. Wskazane zostały także rodzaje spraw cywilnych i karnych rozpatrywanych w ramach tej procedury. Instytucja ta służyła realizacji szczegółowego nadzoru judykacyjnego nad sądownictwem polskim (nieniemieckim). Prawo sprawdzenia przysługiwało wobec wszystkich „rozstrzygnięć” sądu polskiego (nieniemieckiego), a więc także wobec postanowień (przedstanowczych) niekończących postępowania w sprawie. Analiza orzecznictwa Wyższego Sądu Niemieckiego w Radomiu wykazała, że omawiana instytucja służyła uchylaniu i zmianie tych wyroków, które były niezgodne z prowadzoną przez władze niemieckie polityką w Generalnym Gubernatorstwie. Wyższy Sąd Niemiecki w Radomiu w postępowaniach o sprawdzenie orzeczeń sadów polskich (nieniemieckich) nie miał autonomicznej, niezależnej pozycji w orzekaniu, lecz realizował cele polityki niemieckiej w Generalnym Gubernatorstwie.

2

Administracja terytorialna w ustawodawstwie okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie (1939–1944). Część III (1.08.1941 – 27.12.1944)

100%

Wrzyszcz A.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2020

|

vol. 72

|

issue 2

9-39

EN

The article is a part of a more comprehensive study. Part I encompasses a period of time from the 1st of September 1939 to the 31st of July 1940, while the second part contains a period from the 1st of August 1940 to the 31st of July 1941. The present paper constitutes part III which encapsulates a period covering the time between the 1st of August 1941 and the 27th of December 1944. The purpose of this article is to present the competences of the bodies of the German territorial administration in the General Government during the indicated time period. These competences stemmed from the provisions introduced by the German occupation authorities. The internal structure of the study is based on a mixed criterion (chronological and substantive). In the first place, the regulations concerning the addition of the new Galicia district to the General Government are delineated. Later, the paper presents regulations concerning administration at a district, country, and commune level as well as selected acts in the field of special administration. In the subsequent parts, normative acts are referenced in chronological order (with concessions made to the substantive criterion).

PL

Artykuł stanowi część obszerniejszego opracowania. Jego część I obejmuje okres od 1.09.1939 r. do 31.07.1940 r., część II – okres od 1.08.1940 r. do 31.07.1941 r., a niniejsze opracowanie to część III – ukazująca okres od 1.08.1941 r. do 27.12.1944 r. Przedstawiono w nim kompetencje organów niemieckiej administracji terytorialnej w Generalnym Gubernatorstwie we wskazanym okresie. Wynikały one z przepisów ustanawianych przez niemieckie władze okupacyjne. Struktura opracowania opiera się na kryterium mieszanym (chronologicznym i merytorycznym). W pierwszej kolejności zaprezentowano uregulowania dotyczące przyłączenia do GG nowego dystryktu Galicja, dalej przepisy odnoszące się do administracji na szczeblu dystryktu, powiatu i gminy, a także wybrane akty z zakresu administracji specjalnej. W kolejnych fragmentach przywoływano akty normatywne w kolejności chronologicznej (z ustępstwami na rzecz kryterium merytorycznego).

3

Tezy prawne z zakresu prawa karnego wydawane przez polskie (nieniemieckie) sądy apelacyjne w Generalnym Gubernatorstwie (1940–1943)

75%

Mielnik H.

Czasopismo Prawno-Historyczne

|

2021

|

vol. 73

|

issue 1

99-116

EN

The purpose of the article is to analyze the legal theses issued by courts of appeal in the field of penal law. The legal theses were the most important juridical statements of Polish (non-German) courts in the General Government. Detailed statistics concerning the issue under discussion are presented in the article. As a result, knowledge of the application of penal law by Polish (non-German) courts in the General Government is broadened, mainly in relation to the types of criminal cases that were heard by these courts and to the legal problems connected with them. In a broader context, this analysis will make it possible to answer the question concerning the role and activity of the Polish (non-German) courts in the General Government. Moreover, it will provide an answer whether these courts were used to implement Nazi policy in the General Government in criminal cases.

PL

Celem artykułu jest analiza tez prawnych wydawanych przez sądy apelacyjne w obszarze prawa karnego. Tezy prawne były najważniejszymi wypowiedziami jurydycznymi sądów polskich (nieniemieckich) w Generalnym Gubernatorstwie. W artykule przedstawiono szczegółową statystykę dotyczącą omawianego zagadnienia. W rezultacie poszerzono wiedzę na temat stosowania prawa przez sądy polskie (nieniemieckie) w Generalnym Gubernatorstwie, przede wszystkim w odniesieniu do rodzajów spraw karnych rozpatrywanych przez te sądy oraz związanych z nimi problemów prawnych. W szerszym znaczeniu przeprowadzona analiza pozwoli odpowiedzieć na pytanie o rolę i aktywność sądownictwa polskiego (nieniemieckiego) i czy sądy te były wykorzystywane do prowadzenia nazistowskiej polityki w Generalnym Gubernatorstwie w sprawach karnych.

4

Zjawisko przestępczości pospolitej na terenie Generalnego Gubernatorstwa i jego przeobrażenia w latach 1939-1945

75%

Madej A.

Officina Historiae

|

2023

|

vol. 6

|

issue 1

85-102

EN

The paper concerns the problem of changes in common crime on the territory of the General Government in the years 1939-1945. With the limited possibility of quantitative analysis of the crimes committed, the author made an attempt at categorizing them. Moreover, new types of crimes, recorded in the period of occupation, including those mainly directed at the Jewish population were identified. The author also noticed increasing brutality and violence of crimes committed. The analysis was illustrated with the examples from the records of Polish ‘blue’ police in the State Archive in Lublin and descriptions in the literature on the subject.

PL

Tematem artykułu jest przybliżenie problemu zmian zachodzących w przestępczości pospolitej na obszarze Generalnego Gubernatorstwa w latach 1939-1945. Przy ograniczonej możliwości przedstawienia stanu ilościowego popełnianych przestępstw autorka dokonała analizy ich struktury. Wskazała na zupełnie nowe rodzaje przestępstw, które pojawiły się w okresie okupacji, w tym wymierzonych głównie przeciwko ludności żydowskiej. Dostrzegła również postępującą brutalizację działań przestępców. Podjęto także próbę wskazania przyczyn prowadzących do rozwoju przestępczości. Analiza została zilustrowana przykładami zaczerpniętymi z akt polskiej policji „granatowej”, zdeponowanymi w Archiwum Państwowym w Lublinie oraz opisami występującymi w dostępnej literatury przedmiotu.

5

Ubezpieczenia społeczne Żydów na ziemiach polskich okupowanych przez hitlerowskie Niemcy.

75%

Sroka Ł. T., Meus K.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2013

|

vol. 14

229-241

PL

Jews were fighting for ltheir lives every day. Apart from forced labour, they also undertook voluntary low-paid jobs in German companies. The phenomenon occurred both in the General Government and the areas incorporated by Third Reich. Unfortunately, it is not possible to provide statistical data regarding Jewish workers who received salary and were subject to obligatory payment of social insurance contributions. However, it is certain that the data might pertain to a few or even a few dozen thousand people. When it comes to the General Government, the issue of paying social insurance contributions for Jewish workers is obvious. The phenomenon is corroborated by the quoted archival documents. On their basis, we can state that obligatory social insurance contributions were of the numerous methods used to discriminate Jews during World War II and to then economically, especially that Jews were deprived of the possibility of receiving benefis that resulted from those contributions (there was an exception concerning sickness allowances). In those circumssstances, one can assume that financial resources gathered in this waywe used to support Nazi Germany.

6

The situation of the Social Insurance Institution under German occupation during World War II

63%

Kłusek M.

Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka

|

2020

|

issue 2/2020

67-83

EN

The aim of this paper is to introduce the reader to the history of the Social Insurance Institution [Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ZUS] during World War II. Archival materials found in the Historical Committee of the Social Insurance Institution’s Provisional Council [Komisja Historyczna Tymczasowej Rady Zakładu Ubezpieczeń Społecznych], constituting one of the divisions of the Polish Central Archives of Modern Records [Archiwum Akt Nowych], proved to be a most valuable source of information. The available archival documents show that after the German army had invaded the territory of Poland, ZUS units from the areas incorporated into the Reich were in a particularly difficult situation. All their movable and immovable property was confiscated on behalf of German insurance institutions. ZUS units from the area of the General Government [Generalne Gubernatorstwo] were in a better situation – the Germans allowed them to continue their activities, of course, on the condition of full compliance with the occupier’s regulations. Unfortunately, the credit and financial regulations introduced by the German administration within the territory of the General Government resulted in the freezing of the capital assets of social insurance institutions for the whole period of the occupation, which completely deprived them of the right to draw any income from their property.

PL

Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie czytelnikowi losów Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) w trakcie II wojny światowej. Bardzo cennym źródłem okazały się materiały archiwalne znajdujące się w zespole archiwalnym Komisja Historyczna Tymczasowej Rady Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, działającym w Archiwum Akt Nowych. Z dostępnych dokumentów archiwalnych wynika, że po zajęciu terytorium Polski przez wojska niemieckie w szczególnie trudnym położeniu znalazły się oddziały ZUS z terenów włączonych do Rzeszy. Cały ich majątek ruchomy i nieruchomy został skonfiskowany na rzecz niemieckich instytucji ubezpieczeniowych. W lepszej sytuacji były jednostki ZUS z terenu Generalnego Gubernatorstwa – Niemcy zezwolili im na kontynuowanie działalności, oczywiście pod warunkiem całkowitego podporządkowania się rozporządzeniom okupanta. Niestety wprowadzone przez administrację niemiecką regulacje kredytowe i finansowe na terenie Generalnego Gubernatorstwa spowodowały trwające przez cały okres okupacji zamrożenie aktywów majątkowych instytucji ubezpieczeń społecznych, co całkowicie pozbawiało je prawa do czerpania dochodu od posiadanego majątku.

7

The General Government (1939–1945) – Barriers in Presenting Its True History (on the Example of Two Crucial Publications from the Years 2014–2015)

63%

Wrzyszcz A.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 3

EN

Scientific research on the political system, legal system, economic and population situation etc. of the General Government in the years 1939–1945 is very advanced but there still appear barriers restricting the full objectivity of its results. The paper presents doubts concerning the overall credibility of two crucial publications from 2014–2015. To summarise, it would be worth stressing that both analysed books undoubtedly contributed to broadening our view of this difficult period in Polish history. However, the necessity of careful reading and drawing proper conclusions taking into consideration objective limitations the Authors had to face should also be mentioned here.

PL

Badania naukowe nad ustrojem, prawem, sytuacją gospodarczą, ludnościową itd. Generalnego Gubernatorstwa w latach 1939–1945 są bardzo zaawansowane, ale ciągle pojawiają się bariery, które ograniczają pełny obiektywizm ich osiągnięć. W niniejszym artykule wskazałem na wątpliwości co do pełnej wiarygodności dwóch niezwykle istotnych publikacji z lat 2014–2015. Podsumowując, pragnę podkreślić, że obie książki, będące przedmiotem analizy w niniejszym opracowaniu, niewątpliwie przyczyniły się do poszerzenia naszego spojrzenia na ten trudny okres w polskiej historii. Zwracam też uwagę na konieczność uważnej lektury i wyciągania właściwych wniosków z uwzględnieniem obiektywnych ograniczeń, z którymi autorzy musieli się zmierzyć.

8

Ustrój i prawo w Generalnym Gubernatorstwie w poglądach prawników niemieckich na łamach czasopisma „Deutsches Recht” w czasie II wojny światowej

63%

Wrzyszcz A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)

|

2019

|

vol. 66

|

issue 1

EN

“Deutsches Recht” is a German magazine. It was important for lawyers in the Third Reich during World War II. In the pages of this periodical, apart from studies on the law in force in Germany, texts related to the system and law of the General Government were also published. The latter were mainly propaganda and, to a lesser extent, substantive. Among the authors of these publications prevailed people associated with the implementation of German occupation policy in GG (German functionaries of the occupation administration, German judges and lawyers).

PL

„Deutsches Recht” to niemieckie czasopismo, które w okresie II wojny światowej miało istotne znaczenie dla prawników w III Rzeszy. Na łamach tego periodyku, obok opracowań dotyczących prawa obowiązującego w Niemczech, publikowano także teksty odnoszące się do ustroju i prawa Generalnego Gubernatorstwa. Te ostatnie miały głównie charakter propagandowy, a w mniejszym stopniu – merytoryczny. Wśród autorów tych publikacji przeważały osoby związane z realizacją niemieckiej polityki okupacyjnej w GG (niemieccy funkcjonariusze administracji okupacyjnej, niemieccy sędziowie i adwokaci).

9

Obraz sądownictwa i adwokatury w Generalnym Gubernatorstwie w okresie II wojny światowej w twórczości Karola Pędowskiego

63%

Mielnik H.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2020

|

vol. 19

|

issue 2

119-140

EN

Karol Pędowski was an attorney who, apart from his professional, social, and political activities, also published several historical works. During the Second World War, he passed the official attorney exam and worked as an attorney, especially in the charity organization that helped prisoners. His publications contain many themes about the Warsaw judiciary and attorneys during the German occupation. These themes are shown directly, as a main topic, and indirectly in the Karol Pedowski works. The purpose of the article will be to present the image of the judiciary and attorneys in the General Government during the Second World War, which Karol Pędowski made in his publications. To achieve this purpose articles, books, and stories that contained descriptions and memories of real and fictionalized events in the history of the judiciary and attorneys during World War II were analyzed. In the article assumption was made that even in fictionalized events the author shown real and truth background, important for the topic of the article. The article, devoted to the issues of law and judiciary presented in the literature, pretends to be a study in the field of "law and literature". The issues of the judiciary and advocacy in the General Government, primarily about the Polish (non-German) judiciary, are still an undeveloped and therefore unknown research area. The assessment of the image presented by Karol Pędowski in his work shows that it has a credible character, thanks to which it complements known historical facts.

PL

Karol Pędowski był adwokatem, który obok działalności zawodowej, społecznej i politycznej zajmował się także literaturą. W okresie II wojny światowej zdał oficjalny egzamin adwokacki oraz prowadził praktykę adwokacką, udzielając porad prawnych, przede wszystkim w ramach działalności Towarzystwa Opieki nad Więźniami „Patronat”. W jego publikacjach znaleźć można wiele wątków dotyczących warszawskiego sądownictwa i adwokatury w okresie okupacji niemieckiej. Tematyka ta w twórczości Karola Pędowskiego pojawia się w sposób bezpośredni, na pierwszym planie, albo pośrednio, jako tło do prowadzonej fabuły. Celem artykuły będzie przedstawienie obrazu sądownictwa i adwokatury w Generalnym Gubernatorstwie w okresie II wojny światowej, jaki w swojej twórczości zawarł adwokat Karol Pędowski. Analizie poddano opublikowane przez niego artykuły, książki i opowiadania, w których znalazły się opisy i wspomnienia prawdziwych i fabularyzowanych wydarzeń z okresu II wojny światowej. W pracy przyjęto założenie, że nawet w odniesieniu do fabularyzowanych wydarzeń, autor ukazał prawdziwe realia odnoszące się do przedmiotowej problematyki artykułu. Artykuł, poświęcony kwestiom prawa i sądownictwa ukazanego w literaturze, pretenduje więc do opracowania z zakresu nurtu „law and literature”. Problematyka sądownictwa i adwokatury w Generalnym Gubernatorstwie, przede wszystkim w odniesieniu do sądownictwa polskiego (nieniemieckiego) nadal stanowi nieopracowany, i przez to nieznany, obszar badawczy. Ocena obrazu literackiego, jaki w swojej twórczości przedstawił Karol Pędowski, wskazuje, że ma on wiarygodny charakter, dzięki czemu uzupełnia znane fakty historyczne.

10

Niemieckie wojska okupacyjne w Ostrołęce 1915–1918

63%

Szczepański J. E.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2014

|

vol. Zeszyt

|

issue XXVIII

129-148

EN

The hundredth anniversary of the outbreak of the First World War represents an opportunity to remind the general public of some research demands that have not been elaborated up to date. One of them is the role of German military units stationed in the town of Ostrołęka in the occupational system of the Military Governorate of Łomża in the years 1915–1918. This article sets out the names of such German military units including those that were stationed in that town in November 1918. As a result of an analysis, it was found that the German Command did not make a full use of the potential of the military barracks complex located in the vicinity of the town of Ostrołęka: the size of the complex outgrew the scale and the military needs of the Military Governorate of Łomża. It is also supposed that the importance of the Ostrołęka–Willenberg (Wielbark) railway line for the process of Poland’s regaining independence is still underestimated. The line was in 1918 an important route of evacuation of German army and its administrative apparatus from the territory of the northeast part of the Masovia region.

PL

Setna rocznica wybuchu I wojny światowej stanowi okazję do przypomnienia postulatów badawczych, które nie zostały dotąd opracowane. Jednym z nich jest rola niemieckich jednostek stacjonujących w Ostrołęce w systemie okupacyjnym Gubernatorstwa Wojskowego Łomża w latach 1915–1918. W artykule zostały sprecyzowane nazwy jednostek niemieckich, także tych stacjonujących w mieście w listopadzie 1918 r. W wyniku analizy stwierdzono, że dowództwo niemieckie nie wykorzystało w pełni potencjału militarnego kompleksu koszarowego pod Ostrołęką. Swoimi rozmiarami przerastał on skalę i potrzeby militarne Gubernatorstwa Wojskowego Łomża. Jednocześnie wydaje się, że wciąż niedoceniane jest znaczenie linii kolejowej: Ostrołęka–Willenberg (Wielbark) w procesie odzyskania przez Polskę niepodległości. W listopadzie 1918 r. była ważną trasą ewakuacji niemieckiego wojska i aparatu administracyjnego z północno-wschodniego Mazowsza.

11

Pociąg dowiózł ich na miejsce egzekucji: rozstrzelanie 53 mężczyzn w Pasiekach (5 VI 1943)

63%

Lenda N.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2022

|

vol. zeszyt

|

issue XXXVI

149-166

EN

The article is about the execution carried out by the German occupiers on 5th June 1943 near the railway station in Pasieki, as a result of which 53 Poles were killed. It presents a reconstruction of the events from the raid on the Ostroleka- Warsaw train to the removal of the bodies of the victims by the perpetrators. It shows them against the background of the realities of the late spring and early summer of 1943 in the occupied Ostrów County.

PL

Artykuł opowiada o egzekucji dokonanej przez okupantów niemieckich 5 VI 1943 r. nieopodal stacji kolejowej w Pasiekach, w wyniku której poniosło śmierć 53 Polaków. Przedstawia rekonstrukcję wydarzeń od momentu obławy na pociąg relacji Ostrołęka-Warszawa aż do pozbycia się ciał ofiar przez sprawców. Ukazuje je na tle realiów przełomu wiosny i lata 1943 roku w okupowanym powiecie ostrowskim.

12

A. Krempa, Zagłada Żydów mieleckich, Biblioteka Muzeum Regionalnego, Mielec: 2012, ss. 263

63%

Chmielewski J.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2012

|

vol. 2

|

issue 2

317-319

13

Działalność funkcjonariuszy policji granatowej w relacjach związanych z Żydowskim Związkiem Wojskowym

63%

Flisiak D.

Studia Żydowskie. Almanach

|

2020

|

vol. 10

|

issue 9-10

65-74

EN

The aim of the article is to present the issue related to the presence of officers of the Polish Police of the General Government in the reports of members of the Jewish Military Union (ŻZW). ŻZW in its ranks focused mainly on right-wing Zionists and together with the Jewish Fighting Organisation (ŻOB) co-founded the Jewish resistance movement in the Warsaw Ghetto. Due to the fact that the history of ŻZW is controversial among historians, the work will include, inter alia, the ideological roots of this organisation and basic information about its activity in the Warsaw Ghetto. The relations used in the article arose from 1943 to 1963 in both English and Polish.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie problematyki związanej z obecnością funkcjonariuszy Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa w meldunkach członków Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW). ŻZW w swoich szeregach skupiał się głównie na prawicowych syjonistach i wspólnie z Żydowską Organizacją Bojową (ŻOB) współtworzył żydowski ruch oporu w getcie warszawskim. Ze względu na to, że historia ŻZW budzi kontrowersje wśród historyków, w pracy zostaną uwzględnione m.in. korzenie ideowe tej organizacji oraz podstawowe informacje o jej działalności w getcie warszawskim. Relacje użyte w artykule powstały w latach 1943-1963 zarówno w języku angielskim, jak i polskim.

14

Sadyści zamiast owładniętych ideologią? Odpowiedź na polemikę Oscara Szerkusa „Ruch oporu? Terroryści!”

63%

Szyprowski B.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2021

|

vol. XXII (LXXIII)

|

issue 1 (275)

287-299

PL

Bartłomiej Szyprowski zabrał głos w polemice wokół monografii: Oscara Szerkusa, Die Sondergerichtsbarkeit des Polnischen Untergrundstaates (Berlin: Duncker & Humblot, 2019).

15

Wielka eksploatacja małych gruntów. Ingerencje władz niemieckich w postępowania działowe gospodarstw rolnych prowadzone przez sądy polskie (nieniemieckie) w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945

63%

Mielnik H.

Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego

|

2022

|

vol. XXV

|

issue 25

119-138

EN

The article aims to indicate how the German authorities, administrative and judicial, interfered in the proceedings before the Polish (non-German) courts in the General Government, the subject of which were farm divisions. The thesis of the article assumes that the German authorities interfered with the functioning of Polish (non-German) courts in the area in question due to the necessity to achieve certain political goals in the GG (effective exploitation of agricultural resources). The basic research material used in the article is archival sources and sources of law. By analyzing the preserved archival files and the practice of the functioning of the judiciary in the GG, one can see ways to reduce the phenomenon of fragmentation of farms.

PL

Artykuł ma na celu wskazanie jakimi sposobami organy władzy niemieckiej, administracyjne i sądowe, ingerowały w postępowania toczące się przed sądami polskimi (nieniemieckimi) w Generalnym Gubernatorstwie, których przedmiotem były działy gospodarstw rolnych. Teza artykułu zakłada, że władze niemieckie dokonywały ingerencji w funkcjonowanie sądów polskich (nieniemieckich) w przedmiotowym obszarze z powodu konieczności realizacji określonych celów politycznych w GG (efektywnej eksploatacji zasobów rolnych). Podstawowy materiał badawczy wykorzystany w artykule stanowią źródła archiwalne oraz źródła prawa. Analizując zachowane akta archiwalne oraz praktykę funkcjonowania sądownictwa w GG dostrzec można sposoby ograniczenia zjawiska rozdrabniania gospodarstw rolnych.

16

Handel w Krakowie i dystrykcie krakowskim w okresie okupacji niemieckiej – zarys problematyki

63%

Broński K.

Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

|

2019

|

issue 1(979)

7-29

PL

Celem artykułu jest analiza funkcjonowania handlu w Krakowie i okręgu w latach 1939–1944. Do badań zastosowano metodę statystyczną oraz analizę materiału źródłowego. Analizą został objęty głównie handel legalny, działający zgodnie z obowiązującym ówcześnie systemem prawnym. Po zajęciu ziem polskich w 1939 r. przez wojska niemieckie z części terytorium utworzono Generalne Gubernatorstwo, którego stolicą został Kraków. Obszar ten podzielono na mniejsze jednostki administracyjne – dystrykty. Władze okupacyjne przejęły znaczną część majątku, zwłaszcza żydowskiego, w tym wiele firm handlowych. W okresie okupacji wzrosła w Krakowie i dystrykcie liczba firm zajmujących się handlem hurtowym. Były one w większości własnością niemiecką. Nastąpił natomiast spadek liczby firm handlu detalicznego. W handlu detalicznym dominowały sklepy będące własnością polską. Pod względem branżowym na czołowym miejscu znajdowały się sklepy branży spożywczej lub wielobranżowe. Oprócz handlu oficjalnego rozwijał się handel nielegalny, który stanowił ważne źródło zaopatrzenia mieszkańców. Ceny na rynku nielegalnym były wielokrotnie wyższe niż na legalnym.

EN

The article examines the trade sector in and around Kraków in the years 1939–1944. The statistical method and analysis of the source material were used for its preparation. The analysis covers mainly legal trade operating on the basis of law. After German troops seized Polish lands in 1939, the General Government was formed from a part of the territory, the capital of which was Kraków. This area was divided into smaller administrative units called districts. The occupation authorities took over a large part of the property, especially Jewish property, including numerous trading companies. During the occupation, the number of companies dealing in wholesale trade increased in Kraków and the district. For the most part, the companies were German property. At the same time, the number of retail trade companies, which were owned mainly by Polish citizens, decreased. In terms of industry, food shops and department stores prevailed. In addition to official trade, illegal trade developed and was an important source of supply for residents. Illegal market prices were many times higher than the ones set by legal trade.

17

Rachunkowość uwikłana w grabież. Przykład przedsiębiorstw objętych zarządem powierniczym w Generalnym Gubernatorstwie

63%

Turzyński M.

Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości

|

2023

|

issue 47(1)

173-201

PL

Cel: Celem artykułu jest analiza, interpretacja i ocena regulacji rachunkowości przedsię-biorstw objętych zarządem powierniczym w Generalnym Gubernatorstwie. Metodyka/podejście badawcze: W artykule zastosowano metodę historyczną, polegającą na badaniu źródeł o charakterze archiwalnym. Podejście badawcze zastosowane w artykule wykorzystuje teorie społeczne M. Foucaulta (koncepcję biowładzy) oraz G. Agambena (koncepcję stanu wyjątkowego). Wyniki: W wyniku badania zidentyfikowano funkcje rachunkowości w przedsiębiorstwach objętych zarządem powierniczym: maskującą, segregacyjną, legitymizacyjną, kontrolną, eliminacyjną oraz ekspropriacyjną. Ograniczenia/implikacje badawcze: Podstawowym ograniczeniem badawczym jest niewielka liczba zachowanych materiałów archiwalnych dotyczących specyfiki regulacji rachunkowości w przedsiębiorstwach objętych zarządem powierniczym. Praktyczne implikacje: Wyniki badań nad rachunkowością przedsiębiorstw objętych zarządem powierniczym mogą być przydatne w procesie szacowania polskich strat wojennych. Oryginalność/wartość: Artykuł stanowi pierwsze ujęcie problematyki rachunkowości przedsiębiorstw objętych zarządem powierniczym w Generalnym Gubernatorstwie.

EN

Purpose: The aim of the article is to analyse, interpret and evaluate the accounting regu-lations of enterprises under trust management in the General Government. Methodology/approach: The article uses the historical method, which comprises researching archival sources. The research approach used in the article uses the social theories of Fou-cault (the concept of biopower) and Agamben (the concept of the state of emergency). Findings: As a result of the study, the accounting functions in enterprises under trust management are identified: masking, segregation, legitimization, control, elimination and expropriation. Research limitations/implications: The basic research limitation is the small number of preserved archival materials concerning the accounting regulations in enterprises under trust management. Practical implications: The results of research on the accounting of enterprises under trust management may be useful in the process of estimating Polish war losses. Originality/value: The article is the first presentation of enterprises’ accounting issues under trust management in the General Government.

18

Rekrutacja do Waffen SS na polskich ziemiach okupowanych w opiniach dowódców SS (1939-1941)

63%

Kaczmarek R.

Wieki Stare i Nowe

|

2022

|

vol. 17

|

issue 22

1-19

EN

The articles discusses the attempts at recruiting Polish citizens to Waffen-SS during the first stage of the war (the years 1939-1941). According to the correspondence of the SS leaders, at the time Germans wanted to conscript only ethnic Germans (Volksdeutsche). However, the said group of the pre-war Polish citizens was so negligibly small that it stood no change of having been organized as a separate armed formation. Another advanture that wounded up as a fiasco was the attempt to forma a Waffen-SS unit composed of the so-called racially mixed folk, which included the Gorals (Highlanders), the Kashubians, and the Silesians, who were yet to be granted German citizenship. From 1942 onwards, after the Volksliste had been introduced in the so-called Third Reich-annexed Polish lands and after the previously enforced racial restrictions had been lifted, the Waffen-SS draft was conducted as a part of compulsary enlistment. Being in the Waffen-SS, that was responsible for war crimes, genocide and extermination of civil population, for was by the Poles unequivocally meant collaboration and equalled with the active participation in the atrocities perpetrated by the Nazi Germany.

PL

W artykule omówione zostały próby rekrutacji obywateli polskich do Waffen-SS w pierwszym etapie wojny (w latach 1939-1941). Z korespondencji dowódców SS wynika, że w Generalnym Gubernatorstwie Niemcy chcieli zmobilizować wówczas, ze względów rasowych, tylko etnicznych Niemców (volksdeutschy). Jednak ta grupa przedwojennych polskich obywateli była tak znikoma, że nie dała szans na utworzenie osobnej formacji. Fiaskiem zakończyła się też próba stworzenia oddziałów Waffen-SS z tzw. ludności mieszanej pod względem rasowym, do której zaliczono Górali, Kaszubów i Ślązaków, którzy mieli dopiero otrzymać obywatelstwo niemieckie. Od 1942 roku, po wprowadzeniu volkslisty na tzw. polskich ziemiach wcielonych do Rzeszy Niemieckiej i po rezygnacji z obowiązujących do tej pory ograniczeń rasowych, pobór do Waffen-SS był przeprowadzany jako część przymusowego wcielenia do armii niemieckiej. Przynależność do Waffen-SS, odpowiedzialnego za zbrodnie wojenne, ludobójstwo i eksterminację ludności cywilnej na polskich ziemiach okupowanych, była przez Polaków oceniana jednoznacznie jako kolaboracjonizm i aktywny udział w zbrodniach nazistowskich Niemiec.

19

Status prawny dziecka w niemieckim ustawodawstwie w Generalnym Gubernatorstwie (1939-1945)

63%

Wrzyszcz A., Mielnik H.

Roczniki Nauk Prawnych

|

2019

|

vol. 29

|

issue 1

89-114

PL

Przedmiotem artykuły jest analiza statusu prawnego dziecka w niemieckim ustawodawstwie w Generalnym Gubernatorstwie. Autorzy przedstawiają status dziecka na gruncie różnych aktów prawnych wprowadzonych przez niemieckich okupantów w poszczególnych gałęziach prawa. Ochronne funkcje prawa względem dziecka zostały praktycznie w całości złamane w ustawodawstwie niemieckim w Generalnym Gubernatorstwie. Prawodawcy w Generalnym Gubernatorstwie nie prowadzili zaplanowanej i usystematyzowanej działalności ustawodawczej względem dzieci. Wprowadzone przez niemieckich okupantów przepisy dotyczące dzieci odzwierciedlały jednak najważniejsze cele polityki nazistowskiej. W przepisach dotyczących dzieci w Generalnym Gubernatorstwie widoczne są wszystkie cechy prawa nazistowskiego: rasizm, pogwałcenie podstawowych zasad słuszności i sprawiedliwości. Autorzy analizują w artykule wyłącznie sferę normatywną, pomijając działania podejmowane poza sferą normatywną.

EN

The subject of the article is the analysis of the legal status of the child in German legislation in the General Government. The authors present the status of the child on the basis of various legal regulations introduced by German occupiers in different areas of law. Most of the legal principles regarding to the child protection and child rights have been completely broken in German legislation in the General Government. The legislatures in the General Government did not carry out planned and systematic legislative activity towards children. However, the children’s regulations introduced by the German occupiers reflected the most important goals of Nazi policy. The regulations regarding to the child in the General Government show all the features of Nazi law: racism, violation of the basic principles of equity and justice. The authors concentrated in the article only on the normative sphere, omitting activities undertaken outside the normative sphere.

20

Z działalności Sądu Specjalnego w Piotrkowie (Sondergericht Petrikau) (1939-1945)

63%

Graczyk K.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2023

|

vol. 30

|

issue 2

268-284

EN

The article presents the state of research on the activity of the Special Court in Piotrków and the source basis. It discusses when the special court was established - originally in Wieluń - and its transfer to Piotrków. Also, the article depicts the organization and changes in its formal location as well as the staffing of the court, thus updating the data presented in the literature by J. Góral and M. Uzdowski. In a similar way, based on a new source basis, the statistics of defendants and those convicted by the Special Court in Piotrków are presented. Based on data from the literature, previously unknown criminal case files from the Federal Archives in Berlin and the GG press, the minimum number of people sentenced to death has been calculated. Some of the most interesting cases of judicial practice are described, including, above all, cases of helping Jews.

PL

W artykule zaprezentowano stan badań nad działalnością Sądu Specjalnego w Piotrkowie oraz podstawę źródłową. Omówiono moment utworzenia sądu specjalnego – pierwotnie w Wieluniu – oraz przeniesienie siedziby do Piotrkowa. Przedstawiono jego organizację i zmiany w formalnym usytuowaniu. Przedstawiono obsadę kadrową sądu, aktualizując dane prezentowane w literaturze przez J. Górala i M. Uzdowskiego. W podobny sposób, w oparciu o nową podstawę źródłową, zaprezentowano statystykę oskarżonych i skazanych przez Sąd Specjalny w Piotrkowie. Na podstawie danych z literatury, nieznanych wcześniej akt spraw karnych z Archiwum Federalnego w Berlinie oraz prasy GG obliczono minimalną liczbę osób skazanych na karę śmierci. Opisano kilka najciekawszych przypadków praktyki sądowej, w tym przede wszystkim sprawy o udzielanie pomocy Żydom.

Refine search results

Prawo sprawdzenia prawomocnych orzeczeń sądów polskich (nieniemieckich) w Generalnym Gubernatorstwie w okresie II wojny światowej. Orzecznictwo Wyższego Sądu Niemieckiego w Radomiu

Administracja terytorialna w ustawodawstwie okupanta niemieckiego w Generalnym Gubernatorstwie (1939–1944). Część III (1.08.1941 – 27.12.1944)

Tezy prawne z zakresu prawa karnego wydawane przez polskie (nieniemieckie) sądy apelacyjne w Generalnym Gubernatorstwie (1940–1943)

Zjawisko przestępczości pospolitej na terenie Generalnego Gubernatorstwa i jego przeobrażenia w latach 1939-1945

Ubezpieczenia społeczne Żydów na ziemiach polskich okupowanych przez hitlerowskie Niemcy.

The situation of the Social Insurance Institution under German occupation during World War II

The General Government (1939–1945) – Barriers in Presenting Its True History (on the Example of Two Crucial Publications from the Years 2014–2015)

Ustrój i prawo w Generalnym Gubernatorstwie w poglądach prawników niemieckich na łamach czasopisma „Deutsches Recht” w czasie II wojny światowej

Obraz sądownictwa i adwokatury w Generalnym Gubernatorstwie w okresie II wojny światowej w twórczości Karola Pędowskiego

Niemieckie wojska okupacyjne w Ostrołęce 1915–1918

Pociąg dowiózł ich na miejsce egzekucji: rozstrzelanie 53 mężczyzn w Pasiekach (5 VI 1943)

A. Krempa, Zagłada Żydów mieleckich, Biblioteka Muzeum Regionalnego, Mielec: 2012, ss. 263

Działalność funkcjonariuszy policji granatowej w relacjach związanych z Żydowskim Związkiem Wojskowym

Sadyści zamiast owładniętych ideologią? Odpowiedź na polemikę Oscara Szerkusa „Ruch oporu? Terroryści!”

Wielka eksploatacja małych gruntów. Ingerencje władz niemieckich w postępowania działowe gospodarstw rolnych prowadzone przez sądy polskie (nieniemieckie) w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945

Handel w Krakowie i dystrykcie krakowskim w okresie okupacji niemieckiej – zarys problematyki

Rachunkowość uwikłana w grabież. Przykład przedsiębiorstw objętych zarządem powierniczym w Generalnym Gubernatorstwie

Rekrutacja do Waffen SS na polskich ziemiach okupowanych w opiniach dowódców SS (1939-1941)

Status prawny dziecka w niemieckim ustawodawstwie w Generalnym Gubernatorstwie (1939-1945)

Z działalności Sądu Specjalnego w Piotrkowie (Sondergericht Petrikau) (1939-1945)