Search results

1

Sharpening stones, beads, spindle whorls and other stone artefacts from an early-medieval stronghold in Grzybowo

100%

Głód A., Danielewski M., Wrzesiński J.

Historia Slavorum Occidentis

|

2019

|

issue 2 (21)

116-139

PL

The article discusses the issue of stoneware in the time of the Grzybowo stronghold’s operations. Special emphasis has been placed on imports and contacts between the stronghold’s communities and various distant areas, ruled by the Piast dynasty and others.

2

Reforma uwłaszczeniowa we wsi Grzybowo koło Wrześni

100%

Linetty J.

Studia Lednickie

|

2020

|

vol. 19

129-149

EN

Grzybowo near Września is widely known among archaeologists for an early medieval gord located there, which was important for the development of the Polish statehood. However, the present article is devoted to the episode from its later history, i.e. the implementation of affranchisement reform in the 19th century. This reform, implemented in the Grand Dutchy of Posen by the Prussian authorities since 1823, definitely ended the feudal-serf economy, established in the Polish countryside since the late Middle Ages. Grzybowo consisted of two granges: Chrzanowice and Rabieżyce. As a result of affranchisement reform, two farms, of 20 morgens, were granted full ownership to Maciej Chylak and Stanisław Zaporowski. In Rabieżyce one farm of 30 morgens was established which was granted full ownership to the children of the late Hiacenty Hyla. Moreover, the reform regulated and separated presbytery land in Grzybowo. In Grzybowo-Wódki 4 homesteads were established, of 31 to 32 morgens, and granted full ownership to the farmers Bartłomiej Dudkiewicz, Andrzej Tomaszewski, and Anna and Franciszek Sworowski. Th e reform involved multilateral agreements, known as “recesy”, as well as drawing up a regulatory-restitution map of Grzybowo from 1845, which reflected the contemporary village development, as well as the dykes of the gord which was then known as a “trench”.

3

GEOARCHAEOLOGY OF THE EARLY MEDIEVAL STRONGHOLD SURROUNDINGS IN GRZYBOWO NEAR WRZEŚNIA, GREATER POLAND

99%

Marcinkowski M., Szczepaniak M.

Quaestiones Geographicae

|

2019

|

vol. 38

|

issue 3

95-108

EN

The stronghold in Grzybowo (Rabieżyce village) near Września is a remnant of medieval ring-fort. It is investigated to a considerably lower degree than similar objects from Greater Poland. The analysis of archival data shows that the stronghold is located on the edge of the flood plain of the Struga River formed by Holocene sediments, cutting into the moraine plateau. Analysis of sediments in the stronghold vicinity revealed interlayers of organic matter and sandy deposits rich in calcium carbonate with variable grain size composition, particularly west of the stronghold (i.e. in the valley floor). Moreover, radiocarbon data set showed a considerably older than Holocene age of the sediment. The analysis of the course of the contemporary river channel also allowed for stating hypotheses regarding a potentially different course of the former Struga River channel and its changes during the development of the stronghold. These assumptions were based on the analysis of the archaeological archival data, where field drawings suggest the existence of such a channel in the territory of the stronghold.

4

Zaplecze osadnicze grodu w Grzybowie

99%

Wrzesiński J., Danielewski M.

Historia Slavorum Occidentis

|

2018

|

issue 2 (17)

86-104

EN

The stronghold in Grzybowo (Września commune, Września county) is among the most mysterious and also the biggest facilities of the type from the early Middle Ages located in the heart of the Piast dominion. It was “discovered” by Olgierd Brzeski who initiated in 1989 excavations continued intermittently by 2009. The research carried out to date allows to define the chronological framework of the stronghold’s existence, namely the time between the 1020s and the mid-1050s. On the other hand, a number of issues like the stronghold’s reconstruction and development, its nature and importance in the Piast domain, its relations with the stronghold network, the course of traffic routes as well as the colony backup facili¬ties and the fortification’s location in the natural environment can and should be investigated in the course of further research.

5

The realm of Mieszko I. Contribution to the study on fortifi ed settlements

99%

Danielewski M.

Historia Slavorum Occidentis

|

2016

|

issue 2(11)

11-29

EN

The issue of early Piast strongholds is among the most important scholarly problems relating to the realm of Mieszko I. The current possibilities of historical and natural sciences offer fresh opportunities to enhance our knowledge of fortified settlements. Very important in this context is dendrochronology, which allows a fairly accurate determination of the chronology of these structures. Analyses have demonstrated that Mieszko I continued to develop strongholds founded by his predecessors in Wielkopolska. One notable example is Poznań, one of the central strongholds of the then realm, which greatly expanded under the fi rst Polish historical ruler. It is evident that Mieszko’s actions concerning strongholds were carefully planned. The duke expanded and used some tribal centres for his own purposes, some examples including Międzyrzecz, Pszczew or Santok, located on the western fringe of the Piast domain and established new strongholds on newly occupied lands, for example Płock and Głogów. The paper examines military, economic or judicial functions of fortifi ed settlements.

6

Ad futuram rei memoriam on the fiftieth anniversary of the Museum of the First Piast at Lednica foundation The Historic Monument of the Nation's Culture

80%

Wyrwa A. M.

Studia Lednickie

|

2019

|

vol. 18

13-78

PL

W 2019 roku mija 50 lat — złoty jubileusz — Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, jednego z najważniejszych muzeów w Polsce. Misją tej instytucji jest „upowszechnianie wiedzy o dziedzictwie pierwszych Piastów z uwzględnieniem europejskiego kontekstu kulturowego i cywilizacyjnego oraz kulturze materialnej wczesnośredniowiecznej Polski […]. Promuje […] dziedzictwo kulturowe Wielkopolski jako miejsca kształtowania się polskiej państwowości, a także dziedzictwo historyczne i kulturowe wsi wielkopolskiej […]”. Początki starań o utworzenie nad Lednicą miejsca pamięci, ośrodka tożsamości historycznej i kulturowej dla Polaków, sięgają 2. połowy XIX wieku, czyli czasów, kiedy w wyniku zaborów państwa polskiego nie było na mapach ówczesnej Europy. W 1856 roku przestrzeń Ostrowa Lednickiego z zabytkowymi ruinami pałacu i kaplicy księcia Mieszka I została wykupiona z rąk pruskich przez Albina hrabiego Węsierskiego. W działania popularyzujące znaczenie historyczne i kulturowe Ostrowa na ziemiach polskich i za granicą hrabia angażował najznakomitszych ówczesnych przedstawicieli naukowej elity intelektualnej i artystycznej. Dzięki temu wyspa wraz z okolicą stała się swoistego rodzaju mekką, do której przybywali wszyscy poszukujący rzeczywistych korzeni tożsamości kulturowej i dawnej potęgi Polaków. Starania te kontynuowali następ-nie „spadkobiercy” tej idei. Szczególne zasługi na tym polu ma m.in. ks. Franciszek Wawrzyniak (1884–1941), członek Akademii Umiejętności, proboszcz parafii w Dziekanowicach. Ważnym etapem w dziejach Ostrowa Lednickiego, który dał merytoryczne podstawy przyszłego muzeum, było wpisanie 12 marca 1930 roku ruin palatium i kap a Ostrowie Lednickim do rejestru zabytków (nr rej.: 2404/A), a w 1957 roku — całej wyspy (nr rej.: 73/78/57 z 26.03.1957). W 1945 roku Ostrów Lednicki został przejęty przez Skarb Państwa, a jego pierwszym tymczasowym opiekunem został Józef Kubacki, kierownik szkoły w Lednogórze. Od tego momentu rozpoczął się nowy etap w dziejach tego miejsca. Formalnie początki muzeum wiążą się jednak dopiero z latami 60. XX wieku. Po wstępnych działaniach organizacyjno-prawnych prowadzonych od 1962 roku w związku z organizacją Rezerwatu Archeologicznego na Ostrowie Lednickim oficjalnie placówkę tę pod początkową nazwą Muzeum Początków Państwa Polskiego powołano do życia od 1 stycznia 1969 roku mocą uchwały Powiatowej Rady Narodowej w Gnieźnie z 19 grudnia 1968 roku. W uzasadnieniu tej decyzji stwierdzono, że „Rezerwat Archeologiczny na Ostrowiu [sic] Lednickim jest Pomnikiem Historii Narodu Polskiego dla turystów całego kraju i zwiedzających turystów zagranicznych i dla przeprowadzenia dalszych badań”. W uchwale Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gnieźnie z 11 grudnia 1969 roku muzeum nazwane jest jak wspomniano „Muzeum Początków Państwa Polskiego na Lednicy”. Na mocy tej samej uchwały Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gnieźnie „przekazało” muzeum lednickie pod zarząd Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu. Według uchwały nowa podległość miała obowiązywać od 31 grudnia 1969 roku. W uzasadnieniu tej decyzji napisano m.in., że „[w]artości historyczne Lednicy stwarzają konieczność zorganizowania placówki o szerokim charakterze oddziaływania i znacznym wyeksponowaniu dziejów kształtowania się państwowości polskiej X i XI w.”. Już bowiem w 1966 roku „w uznaniu wybitnej roli, jaką odegrał Ostrów Lednicki w procesie kształtowania się Państwa Polskiego i cywilizacji na naszych ziemiach, Ministerstwo Kultury i Sztuki uznało obiekty na Ostrowie Lednickim [za] Pomnik Historii Kultury Narodu i nadało mu rangę międzynarodową, weryfikując go w klasie «0» zabytków”. W 1970 roku Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu uchwałą z 30 stycznia wyraziło zgodę na przejęcie przez Wydział Kultury Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu od Wydziału Oświaty i Kultury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Gnieźnie Muzeum Początków Państwa Polskiego na Lednicy. W 1975 roku zarządzeniem Wojewody Poznańskiego z 14 sierpnia, po powstaniu muzeum w Gnieźnie, pierwotną nazwę muzeum lednickiego zmieniono na Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, nadając placówce nowy statut. W 1988 roku cały zespół kulturowo-osadniczy i przyrodniczy wokół jeziora Lednica wraz z Ostrowem Lednickim oraz innymi wyspami na tym jeziorze został włączony w przestrzeń nowo powołanego Lednickiego Parku Krajobrazowego, którego celem jest „ochrona krajobrazu historycznego, związanego z zabytkami Ostrowa Lednickiego i licznych stanowisk archeologicznych u wybrzeży jeziora Lednica, stanowiących pozostałości dawnej [średniowiecznej] aglomeracji lednickiej”. W 1994 roku Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Lech Wałęsa nadał Ostrowowi Lednickiemu status Pomnika Historii, czyli wyspa uzyskała „szczególną formę ochrony jako [jeden z] najcenniejszy[ch] zabyt[ków] w Polsce mający duże znaczenie dla dziedzictwa kultury Polski” [Monitor Polski 1994]. W 1999 roku Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy zmieniło organizatora. Na mocy Ustawy o muzeach i Statutu Muzeum nowym organizatorem został Samorząd Województwa Wielkopolskiego, który jest nim do dziś. Również w 1999 roku mocą decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 28 grudnia Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy wpisano do Państwowego Rejestru Muzeów. Dziś Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy jest muzeum wielooddziałowym. Pierwotnie opiekowało się tylko ruinami na wyspie jeziora Lednica („wyspa władców”, „święta wyspa”, „chrzcielnica Polski”), później dołączono do niego całą jego otulinę, a następnie gród z reliktami zabudowy architektonicznej w Gieczu (od 1985 roku), wielki gród w Grzybowie koło Wrześni (od 1997 roku), a ostatnio też grodzisko w Radzimiu koło Murowanej Gośliny (badania muzeum od 2002 roku; pracownia muzeum od 2006 roku). W 1973 roku w strukturach organizacyjnych muzeum stworzono dział etnograficzny, który dał początek powołanemu w 1975 roku Wielkopolskiemu Parkowi Etnograficznemu w Dziekanowicach. Obecnie oprócz tworzonej tam z oryginalnych i rekonstruowanych obiektów ekspozycji wsi wielkopolskiej podlega mu jeszcze kilka pojedynczych przykładów budownictwa ludowego przeniesionych lub chronionych in situ, tj. m.in. obiekty w Lednogórze (Moraczewie), Rybitwach i Rogierówku. Dzięki staraniom kolejnych dyrektorów — Jerzego Łomnickiego (1968–1981), Andrzeja Kaszubkiewicza (1981–2008) i Andrzeja M. Wyrwy (od listopada 2008) — oraz wielu muzealników miejsce to sukcesywnie przybiera coraz szersze ramy organizacyjne, stając się obecnie jednym z najważniejszych muzeów na wolnym powietrzu w Polsce. Jednocześnie jest jednym z najznaczniejszych muzeów historyczno-etnograficznych na ziemiach polskich, a jeśli uwzględnić jego przednormatywne dzieje — jest najstarszym muzeum na wolnym powietrzu w Polsce liczącym w 2019 roku aż 163 lata! To „Korona Piastowska”, która chroni dziedzictwo kulturowe z początków państwa i kultury polskiej. Tomem tym honorujemy też 30. rocznicę — perłowy jubileusz — wydania pierwszego tomu „Studiów Lednickich”, które powołano w 1989 roku. Od 2012 roku to podstawowe czasopismo naukowe Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy ukazuje się jako rocznik mający również oficjalną wersję elektroniczną i stronę internetową (http://studialednickie.pl/).

Refine search results

3 Historia Slavorum Occidentis

2 Studia Lednickie

1 Quaestiones Geographicae

1 2020

3 2019

1 2018

1 2016

3 Danielewski M.

2 Wrzesiński J.

1 Głód A.

1 Linetty J.

1 Marcinkowski M.

1 Szczepaniak M.

1 Wyrwa A. M.

Sharpening stones, beads, spindle whorls and other stone artefacts from an early-medieval stronghold in Grzybowo

Reforma uwłaszczeniowa we wsi Grzybowo koło Wrześni

GEOARCHAEOLOGY OF THE EARLY MEDIEVAL STRONGHOLD SURROUNDINGS IN GRZYBOWO NEAR WRZEŚNIA, GREATER POLAND

Zaplecze osadnicze grodu w Grzybowie

The realm of Mieszko I. Contribution to the study on fortifi ed settlements

Ad futuram rei memoriam on the fiftieth anniversary of the Museum of the First Piast at Lednica foundation The Historic Monument of the Nation's Culture