Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  History of Philosophy
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1

Aleksander Birkenmajer jako historyk filozofii

100%
Olszewski M.
Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
|
2016
|
vol. 61
|
issue 4
63–70
EN
The figure of Alexander Birkenmaier is well known among modern medievalists and it was several times presented (e.g. by M. Kurdziałek, B. Korolec and Th. d’Alverny), notwithstanding, it is worth to be re-analyzed and re-estimated along the changing context in which his studies are read. Though for Birkenmaier a history of medieval philosophy was not the main point of interest, he managed to formulate many theses that paved the way for the next generations of scholars. Among his academic achievements the discovery of the fragments of Quaternuli by David of Dinant and the sketch of the Aristoteles Latinus project have and will be always recalled. From the today’s perspective the effects and style of Birkenmaier’s research evoke a kind of nostalgia for the pioneer’s period of the medieval studies that offered much broader possibilities than the times, in which we work now.
2
Content available remote

The spirit of the law and Europe: the theory of the "exemplum" and "recognition"

80%
Gutierrez-Aguilar R.
In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką
|
2013
|
vol. 7
123-143
PL
Artykuł przedstawia rozważania nad właściwym znaczeniem pojęcia prawa, wpisujące się w dyskusję na temat jego konkretnego i abstrakcyjnego ujęcia. Posługując się arystotelesowską ideą phrónesis, autor stara się rozstrzygnąć problem metodą konceptualnej podróży, rozpoczynającej się od Ius romanum w czasach starożytnych, biegnącej poprzez nowożytny Kodeks Napoleona i znajdującej swój kres we współczesnym projekcie Konstytucji Europejskiej.
3
Publication available in full text mode
Content available

Hegel on Byzantium and the Question of Hegelian Neoplatonism

61%
Arabatzis G.
Peitho. Examina Antiqua
|
2014
|
vol. 5
|
issue 1
337-350
EN
The article examines how Hegel’s negative view of Byzantium is different from the Enlightenment’s critique and especially from Voltaire’s criticism of medieval history. In order to account for the Hegelian specificity of interpretation an effort is made to translate the chapter on Byzantium from the Philosophy of History in terms of the analysis of the Phenomenology of the Spirit and, more precisely, on the basis of the chapters on sensible certitude and on the domination and servitude. Considering that for Hegel every philosophical school possesses an autonomous value, one has to wonder why the Byzantine moment of the Spirit is destined to stagnation. The question about Hegel’s Neoplatonism, especially his affiliation with Proclus’s system, shows how the distance separating the Hegelian system from the Proclusian one explains the inadequacy of the latter as to drawing the consequences from the Byzantine spiritual stagnation.
FR
The article examines how Hegel’s negative view of Byzantium is different from the Enlightenment’s critique and especially from Voltaire’s criticism of medieval history. In order to account for the Hegelian specificity of interpretation an effort is made to translate the chapter on Byzantium from the Philosophy of History in terms of the analysis of the Phenomenology of the Spirit and, more precisely, on the basis of the chapters on sensible certitude and on the domination and servitude. Considering that for Hegel every philosophical school possesses an autonomous value, one has to wonder why the Byzantine moment of the Spirit is destined to stagnation. The question about Hegel’s Neoplatonism, especially his affiliation with Proclus’s system, shows how the distance separating the Hegelian system from the Proclusian one explains the inadequacy of the latter as to drawing the consequences from the Byzantine spiritual stagnation.
4
Publication available in full text mode
Content available

Philosophy and Civilization

51%
Fafara R.
Rocznik Tomistyczny
|
2018
|
vol. 7
53-60
PL
W swoim eseju „Rola filozofii w dziejach cywilizacji” zaprezentowanym na VI Międzynarodowym Kongresie Filozoficznym na Harvardzie w 1926 r. Gilson nakreślił trzy ogólne tendencje wśród historyków filozofii. Po pierwsze, są tacy, którzy redukują historię filozofii do badania źródeł i znajdują wyjaśnienie filozofii poza nią samą (np. Marks i Durkheim). Twierdzą oni, że filozofie są niezbędnym produktem przyczyn w historii, takich jak elementy fizyczne lub społeczne poza samą osobą tworzącego filozofa. Po drugie, są ci, którzy starają się wyjść poza źródła danej filozofii, a nawet poza pojęcia i obrazy, w których jest ona wyrażona, aby znaleźć oryginalną intuicję, która je generuje. Historycy ci chcą wyjść poza „materiały”, które składają się na filozofię i lokalizują jej początkową intuicję. Trzecie stanowisko, które zaproponował Gilson, nie jest wrażliwe na to, co środowisko społeczne narzuca filozofowi, ani na wysiłek, przez który filozof unika tych ograniczeń. Filozofia w ujęciu samego Gilsona „jest przede wszystkim miłością do mądrości i nie ma mądrości bez prawdy”. Ale prawda nie zależy ani od społeczeństwa, ani od kreatywnego geniuszu filozofów; to po prostu prawda. Podczas gdy historia uznaje jedynie filozofie (np. Platona, Arystotelesa, św. Tomasza i Kartezjusza), Gilson wprowadził niehistoryczną koncepcję filozofii. Artykuł jest przedstawieniem niehistorycznej koncepcji filozofii Gilsona i próbą wskazania jej potrzeby w dzisiejszej filozofii i kulturze.
EN
In his essay "The Role of Philosophy in the History of Civilization" presented at the Sixth International Philosophical Congress at Harvard in 1926, Gilson outlined three general trends among historians of philosophy. Some reduce the history of philosophy to study sources and find explanations of the philosophy beyond itself (e.g., Marx). Others try to go beyond the source of a given philosophy to find the original intuition that generates it. A third position, which Gilson espoused, is ahistorical. It depends neither on society nor on the creative genius of philosophers; it is simply truth. Systems of philosophy are uniquely conditioned by the necessary relations that link the ideas. If philosophies are expressions of an eternal truth, dominating men and societies, which discovers itself progressively by the mediation of philosophers, philosophy is transcendent with regard to every given state of civilization and the worth of a civilization depends upon the extent it participates in truth. Gilson’s conception of philosophy can go far in restoring Western Civilization’s loss of confidence in human reason with its resulting pathologies and threats to human freedom today.
5
Publication available in full text mode
Content available

The death of God and the collapse of metaphysics. On the “historical” character of Nietzsche’s announcement

51%
Guerrero-Troncoso H.
Logos i Ethos
|
2022
|
vol. 59
|
issue 1
79-104
PL
Niniejszy artykuł koncentruje się na tym, co można by nazwać „historycznym” charakterem metafizyki, który tłumaczyłby jej narodziny i ostateczny upadek, czego ilustracją jest ogłoszenie śmierci Boga przez Nietzschego. Omówiono w nim dwa aspekty tego ogłoszenia. Po pierwsze, porównuje dwie postacie, które Nietzsche odnosi do śmierci Boga, „obłąkanego człowieka”, który pojawia się w The Gay Science i Zaratustra, którego Nietzsche początkowo uważał za proklamującego to wydarzenie, ale później odrzucił. Po drugie, proponuje interpretację obrazów śmierci Boga jako zarys tego, jak tradycyjne pojęcia bytu najwyższego całkowicie straciły swój sens, a co za tym idzie, wszelką moc poruszania światem, pozostawiając metafizykę dryfującą „na horyzoncie nieskończoności”.
EN
This article focuses on what could be called the “historical” character of metaphysics, which would account for its birth and its definitive collapse, as illustrated by Nietzsche’s announcement of the death of God. It elaborates on two aspects of this announcement. First, it compares the two characters Nietzsche relates to the death of God, the “deranged man” that appears in The Gay Science and Zarathustra, who Nietzsche had originally considered to proclaim this event, but later dismissed. Second, it proposes an interpretation of the images of the death of God as an outline of how the traditional notions of the supreme being have completely lost their meaning and, consequently, all power to move the world anymore, leaving metaphysics adrift “in the horizon of the infinite”.
6
Publication available in full text mode
Content available

Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filo­zoficznym. Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej (cz. 2)

41%
Janeczek S.
Roczniki Filozoficzne
|
2015
|
vol. 63
|
issue 4
67-114
PL
Artykuł przestawia dydaktykę KEN w zakresie sformułowań programowych, podręczników i praktyki dydaktycznej, ukazanych na tle reform charakterystycznych dla ówczesnej szkoły europejskiej. W ukazaniu realiów kultury naukowej funkcjonującej w szkolnictwie zarządzanym przez Komisję skupiono się na oddaniu specyfiki styku filozofii i nowożytnej nauki, nieraz znacznie odbiegającego od realiów współczesnych. Nauczanie w szkołach KEN należy niewątpliwie do programowo eklektycznej kultury intelektualnej oświecenia, godzącej szkołę tradycyjną z postulatami nowożytnymi. Postawa ta ujaw­niła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie reformowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której KEN wprost nawią­zy­wała. Szkoły KEN odchodzą od utożsamiania kształcenia realnego z kursem filozofii, co nasili się wraz z upowszechnianiem się empirystycznej epistemologii, owocującego fenomenalizmem rugującym podejście ufundowane na filozofii, w szkole tradycyjnej właściwe nowożytnemu ary­sto­telizmowi chrześcijańskiemu. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humani­styczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchu philo­sophia recentiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asy­milowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodo­znawstwa. Postawa ta była charakterystyczna także dla szkoły zreformowanej w połowie wieku XVIII na teranie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zwłaszcza przez zakon pijarów i jezuitów. KEN wprowadziła natomiast samoistne przedmioty matematyczno-przyrodnicze, co zaowoco­wa­ło ograniczeniem wykładu filozofii, którą w szkołach średnich sprowadzono do kursu logiki i ukierunkowanej praktycznie etyki, a na uniwersytetach do prawa naturalnego z odniesieniami społecznymi, politycznymi i ekonomicznymi. Zaowocowało to nawet odejściem od tradycyjnej struktury uniwersytetu, z propedeutycznym wydziałem filozoficznym, gdy w duchu fizjo­kratycz­nego porządku fizycznego i moralnego ukonstytuowano dwuczłonową strukturę szkół wyższych. Tym niemniej presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie elementów filo­zoficznych nawet w przyrodoznawstwie, dzielone z ówczesną szkołą europejską, a więc w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
EN
The paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It shows curricula policy, textbooks, and didactic practice against the backdrop of reforms characteristic of the then European school. In presenting the reality of learned culture in educa­tion managed by the Commission attention is focused on the specific borderline between philo­sophy and modern science, the areas that many a time diverged from contemporary circum­stances. Teaching in the KEN schools undoubtedly belongs to the policy of eclectic intellectual culture of the Enlightenment that seeks to reconciliate the traditional school with modern postulates. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would directly draw. The KEN schools diverge from the identification real education with a course of philosophy, a fact became more prominent together with the popularisation of empiristic epistemology that resulted in phenomenalism; the latter eliminated the approach founded on philosophy in the traditional school, the approach proper to modern Christian Aristotelianism. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such attitude was also characteristic of the school reformed in the mid-eighteenth century in the Polish-Lithuanian Commonwealth, especially by the Piarists and Jesuits. The KEN introduced independent mathematical and natural science subjects, a fact that resulted in limitation of the course of philosophy which in secondary education was reduced to a course in logic and practical ethics, and at universities to natural law with some social, political, and economic references. This resulted in departure from the traditional structure of university, with a propaedeutic faculty of philosophy, where a two-part structure of higher education was constituted in the spirit of physiocratic physical order and moral order. Nevertheless the pressure of the socalled long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
7
Publication available in full text mode
Content available

Oświeceniowa kultura naukowa w kontekście filozoficznym. Z dziejów Komisji Edukacji Narodowej (Cz. 1)

41%
Janeczek S.
Roczniki Filozoficzne
|
2015
|
vol. 63
|
issue 4
35-65
PL
Artykuł przestawia dydaktykę KEN, koncentrując się na ukazaniu reform oświatowych charakterystycznych dla epoki oświecenia. W szczególności ukazuje specyfikę styku ówczesnej filozofii i nowożytnej nauki, stopniowo wyzwalającej się z hegemonii filozofii. Wskazuje na dominujący podówczas duch utylitaryzmu, a w warstwie metodologicznej – programowy eklektyzm. Postawa ta ujawniła się w całym szkolnictwie europejskim, a więc nie tylko we Francji, przodującej przynajmniej w zakresie deklaracji programowych, ale zwłaszcza w centralistycznie refor­mowanej oświacie w monarchii habsburskiej. Jest ona także właściwa tak reprezentacyjnemu świadectwu ówczesnej kultury naukowej, jakim była Wielka Encyklopedia Francuska, do której nawiąże wprost KEN. W szkole europejskiej wzbogacano studium językowo-humanistyczne o kształcenie matematyczno-przyrodnicze, zachowując kurs filozofii w duchu philosophia recentiorum, przynajmniej na poziomie uniwersyteckim. Filozofia ta krytycznie asymilowała elementy nowożytnej epistemologii, a zwłaszcza osiągnięcia nowożytnego przyrodoznawstwa. Podejście to było typowe dla szkolnictwa reformowanego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów przez środowiska wyznaniowe, zwłaszcza zakon pijarów i jezuitów. Z czasem coraz bardziej upowszechni się empirystyczna epistemologia, owocująca fenomenalizmem kwestionującym możliwość uprawiania maksymalistycznie pojętej filozofii w formie nowożytnego arystotelizmu chrześcijańskiego funkcjonującego w szkole tradycyjnej. Mimo krytyki tego modelu kształcenia, presja tzw. długiego trwania (longue durée) tłumaczy zachowanie w szkole oświeceniowej elementów filozoficznych nawet w przyrodoznawstwie, w formie interpretacji korzystającej z kategorii substancji i jej właściwości, a nawet koncepcji duszy zwierzęcej.
EN
This paper depicts the didactic approach of the Commission of National Education (Pol. KEN). It focuses on the educational reforms characteristic of the Age of the Enlightenment. In particular, it shows the specific character of the then philosophy and modern science that gradually liberated itself from the hegemony of philosophy. It pinpoints the spirit of utilitarianism that dominated at that time, and in its methodological aspect policy eclecticism. This attitude was manifested throughout European education, therefore not only in France, which was leading at least in her policy declarations, but especially in the Habsburg monarchy whose education was under centralistic reformation. It was also proper to the then learned culture of the Encyclopaedia, or a Systematic Dictionary of the Sciences, Arts, and Crafts, on which the KEN would draw. The European school of linguistic and humanistic studies was enriched by mathematics and natural sciences, whereas a course in philosophy in the spirit of philosophia recentiorum was maintained, at least at the university level. This philosophy assimilated some elements of modern epistemology in a critical manner, especially the accomplishments of modern natural science. Such approach was typical of reformed education in the Polish–Lithuanian Commonwealth by religious milieus, especially the Piarists and Jesuits. In the course of time empiristic epistemology became more and more popular and bore fruit in the form of phenomenalism which questioned the pursuit of philosophy maximalistically understood in the form of modern Christian Aristotelianism in the traditional school. Despite criticism of this model of education, the pressure of the so-called long duration (longue durée) accounts for the maintenance of philosophical elements in Enlightenment school, even in natural science, in the form of interpretation that takes advantage of the category of substance and its properties, and even of the conception of animal soul.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.