Search results

1

Rozum a dějiny u Rousseaua, Kanta a Hegela

100%

Navrátilová O.

Filosofický časopis (Philosophical Journal)

|

2017

|

vol. 65

|

issue 4

543-562

EN

The aim of the article is to show in what respect Hegel’s scheme of the philosophy of history is a culmination of a development of thought whose origins we find in J.‑J. Rousseau and I. Kant. The progressive development of this conception of history is presented by way of an analysis of three motifs: of history as a transition from the natural to the political state, of history as an emancipation of man by means of reason, and of history as the history of salvation. These three motifs are entangled with one another in the conception in question, and are combined in the unity of a three-part structure. The understanding of history in terms of this structure, however, brings with it a question regarding the end of history – something which demonstrates the limits of this conception of history, especially in the form which it took in Hegel.

2

J.M. Bocheński’s Logical Analysis of Kant’s Criticism of the Cosmological Argument

88%

Porwolik M.

Edukacja Filozoficzna

|

2020

|

issue 70

59-79

EN

Józef Maria Bocheński is widely known as a promoter of the application of logic to theology and the philosophy of God. His analysis of St Thomas Aquinas’s quinque viae has become a traditional benchmark for numerous formal analyses of the arguments for the existence of God. Thus, we can say that he was a precursor of formal natural theology, which nowadays is undergoing dynamic developments. Bocheński used formal methods to analyze not only arguments for the existence of God, but also their counterarguments. Conducting those two types of analyses is postulated in his programme of studies on God. In this paper, I will discuss Bocheński’s only available case of the second type of analysis mentioned above, in which he considers Immanuel Kant’s objections to the cosmological argument.

3

Elementy kantyzmu w myśli Normana Bowiego oraz R. Edwarda Freemana

75%

Stanny D.

Prakseologia

|

2009

|

issue 149

89-105

EN

The aim of the article is to present the Kantian aspects of N. Bowie and R.E. Freeman business ethics. Both authors are well-known in English-area business ethics as the thinkers working on stakeholder theory. R.E. Freeman, a founder of the stakeholder theory, stated the position called “Kantian capitalism” in 1988-1993. N. Bowie has been working on Kantian business ethics since 90‘s till now. R.E. Freeman uses the second formulation of categorical imperative to redeﬁne the aim of the corporation. According to him the traditional deﬁnition is false, because it treats stakeholders (excluding shareholders) as means to proﬁ t (as a traditional ﬁrm’s aim). Thus, he deﬁnes the new aim as acting for interest of all stakeholders. However, this position is sensitive to strong objections what probably caused the author himself to reject it. Furthermore, Freeman’s position seems to be rather utilitarian than Kantian: acting for other’s interest as an aim of morally good company, weighing and sacriﬁcing interest as a method of morally good acting. N. Bowie’s application of Kantian ideas is wider and more systematic than Freeman’s approach. Nonetheless, it is also sensitive to many particular objections, especially misunderstanding of Kantian ideas. Bowie rejects the idea of purity of motive in Kantian ethics in order to justify the possibility of rational Kantian ethics application to area of business. Finally, making the possibility of application seems to be a proof for economical usefulness of Kantian ethics what makes this position close to utilitarianism too (like in Freeman case).

4

Kant – inaczej. Jednostka i jej wolność w świecie aksjologicznej nicości wokół książki Marka J. Siemka: Idea transcendentalizmu u Fichtego i Kanta. Studium z dziejów filozoficznej problematyki wiedzy, Warszawa 1977

75%

Kaute W.

Polonia Journal

|

2022

|

issue 15

30-46

EN

The subject of the article is a work of analysis M. J. Siemek, The Idea of Transcendetalism in Fichte and Kant, Warsaw 1977. The main issue of this text is the relation: Kant – Fichte. Kant´s thought arose in opposition to cogito. Kant describes this position as the world of a „dark eyes”. For Kant cognition is the unity of „knowledge” and „being”. This is his transcendentalism. Fichte starts from Kant´s position. However, according to him, Kant stopped halfway. According to Fichte man realizes his „vocation”. This is culture. This is his transcendetalism; the concept of a „closed” state. According to M. J. Siemek Kant´s thought should be read through the prism of Fichte´s thought. And this means that in the context of modern times and the threats to democracy, the question about Kant is an opened question.

5

Pojęcie racjonalności w "Krytyce czystego rozumu" I. Kanta z perspektywy współczesnej

75%

Maciejczak M.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

6

Yeshayahu Leibowitz: Kant, Judaism, humanism

71%

Kozyra W., Kozyra W.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2019

|

issue 2

7

Alegoria w tradycji hermeneutycznej. Gadamerowska rehabilitacja alegorii

63%

Sołtysiak M.

Logos i Ethos

|

2016

|

issue 2(42)

75-101

8

Idee filozofii społecznej Thomasa Hobbesa w późniejszych koncepcjach filozofii dziejów

62%

Kopciuch L.

Roczniki Filozoficzne

|

2015

|

vol. 63

|

issue 1

29-47

PL

W artykule zostały przedstawione główne motywy filozofii społecznej Thomasa Hobbesa, które były kontynuowane w późniejszych stanowiskach filozofii dziejów. Są to następujące motywy: 1) pogląd mówiący o egoistycznej i konfliktowej ludzkiej naturze oraz społecznej i historycznej roli takich uczuć jak zazdrość, współzawodnictwo, ambicja i zawiść; 2) teoria „prostej” zależności między budową ludzkiej natury a przebiegiem życia historycznego; 3) pogląd mówiący o niesamodzielności motywacji moralnych; 4) teza mówiąca o instrumentalnym charakterze rozumu. W szczególności analizowane są koncepcje Kanta, Nietzschego, Gumplowicza, Witkiewicza, Spenglera oraz Fukuyamy.

EN

In this paper the main ideas of the social philosophy of Thomas Hobbes are presented, and particularly the motives continued in the later theories of the philosophy of history. There are the following ideas: 1) theory of the egoistic human nature and social and historical importance of such feelings as jealousy, rivalry, ambition and envy; 2) theory of the “simple” relation between structure of the human nature and process of the historical life; 3) theory of the dependence of the moral motivations; 4) thesis about instrumental character of reason. Particularly, the positions of Kant, Nietzsche, Gumplowicz, Witkiewicz, Spengler and Fukuyama are analyzed.

9

Rhetoric as a Tool for Studying Our Thoughts: What is “Téchne Rhetoriké”?

55%

Lichański J. Z.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

|

2019

|

vol. 54

|

issue 3

51-66

PL

Retoryka jest nie tylko metodologią nauk humanistycznych; jest najważniejszą z nauk, jaką zostawili nam antyczni myśliciele. Określa ona nie tylko metody argumentacji z przesłanek niepewnych, jest nie tylko teorią tekstu, ale przede wszystkim – jest narzędziem do organizowania naszych myśli i przygotowywania tekstów, których celem ma być przekonywanie, ale tak, aby uzyskać wiedzę a nie mniemanie (Kant). Jednakże jak wiemy, język, którym się posługujemy, jest niezwykle zawodny. Ostrzegali przed tym i Platon, i Arystoteles. Zarazem oni zbudowali podwaliny téchne rhetoriké, której kształt systemowy zawdzięczamy Kwintylianowi. Retoryka – jak twierdzili jej zarówno antyczni, jak i współcześni badacze – nie jest słownikiem chwytów (Volkmann); jest raczej analogonem logiki (Volkmann). Jak powiada Wilhelm Windelband, „dzięki gramatyce i retoryce poznaliśmy prawidłowe reguły myślenia”. Autor sięga nie tylko do tradycji badań nad retoryką, ale i nad językiem, głównie odnosząc się do tradycji Koła wiedeńskiego (Der Wiener Kreis). Acz dorobek współczesnego językoznawstwa, a także współczesnych badań nad filozoficznymi podstawami badań nad językiem będą uwzględnione, to jednak perspektywa zarówno wyznaczona przez Immanuela Kanta, jak i badaczy z kręgu Der Wiener Kreis jest dominująca. Celem niniejszego studium jest nie tylko przypomnienie tezy Windelbanda, ale i jej pełniejsze dowiedzenie.

EN

Rhetoric is not only a methodology of the humanities. It is the most important of the sciences the ancient thinkers left us. It defines not only the methods of argumentation from uncertain premises, and not only is it a theory of text, but most of all it is a tool for organising our thoughts and preparing texts, the aim of which is to convince, but in a way which ensures knowledge and not opinion (Kant). However, the language that we use often fails us. Both Plato and Aristotle warned us about this. At the same time, they developed the foundations for téchne rhetoriké, the systemic shape of which we owe to Quintilian. Rhetoric, as posited by its ancient as well as contemporary researchers, is not a lexicon of gimmicks (Volkmann). It is rather an analogue of logic (Volkmann). As Wilhelm Windelband said: “thanks to grammar and rhetoric we have learnt the correct rules of thinking.” The author discusses not only the history of the studies of rhetoric, but also of language, mainly referring to the traditions of the Vienna Circle (Der Wiener Kreis). Though the achievements of contemporary linguistics and the contemporary studies on the philosophical foundations of linguistic studies are considered, the perspectives defined by Immanuel Kant and the researchers from the Vienna Circle are dominant. The aim of this study was not only to reiterate Windelband’s thesis, but also to verify it more comprehensively.

10

Meaning. Are the tools of rhetoric useful in studying the matter?

55%

Lichański J. Z.

|

2020

|

vol. 58

|

issue 3

77-94

PL

Przedmiotem rozważań są dwie kwestie: po pierwsze problem sensu, po drugie – czy narzędzia retoryki postrzeganej jako podstawowe narzędzie w komunikacji międzyludzkiej (obojętne czy codziennej, czy specjalistycznej), mogą być pomocne w odczytywaniu i interpretowaniu sensu. Sens jest rozumiany za G. Fregem: „Ustalmy teraz zwięzłą terminologię: nazwa (wyraz, znak, układ znaków, wyrażenie) wyraża swój sens, oznacza zaś swe znaczenie. Przez znak wyrażamy jego sens, oznaczamy zaś jego znaczenie”. W niniejszych rozważaniach chodzi także o odpowiedź na daleko ogólniejsze pytanie: „czy, dzięki retoryce, możemy powiedzieć coś ważkiego o świecie, czyli jednak określamy jakoś tezę filozoficzną, czy tylko, z różnych perspektyw, ale szukamy najbardziej prawdopodobnej odpowiedzi na hipotezę”. Przedstawione założenie jest konsekwencją sugestii, jaką przedstawił Willard van Orman Quine: „Retoryka jest techniką przekonywania do dobrego lub do złego” i wiąże się ona z czymś, co za Randalem Marlinem określamy jako „wyrażenia referencyjnie półprzezroczyste”. Hipoteza, jaką postaram się udowodnić, brzmi zatem: czy sens jakiegokolwiek wyrażenia można, przy pomocy narzędzi retoryki, można tak dookreślić, aby stał się tezą filozoficzną a nie hipotezą. Aby zarówno podmiotowo, jak i przedmiotowo uznać takie wyrażenie za prawdziwe. Wtedy i tylko wtedy możemy powiedzieć, iż takie wyrażenie ma/zawiera jakiś (a nie jakikolwiek) sens.

EN

The discussion centres around two issues: the issue of meaning, and the question whether the tools of rhetoric viewed as the basic tool in interpersonal communication (be it everyday or specialist communication) can be helpful in reading and interpreting meaning. The author understands meaning after G. Frege: […] let the following phraseology be established: A proper name (word, sign, sign combination, expression) expresses its sense, stands for or designates its reference. By means of a sign we express its sense and designate its reference. The purpose of the discussion is also to answer a much more general question: whether through rhetoric can one say something important about the world, so do they define a philosophical thesis or only, from various perspectives, one searches for the most probable answer to a hypothesis. The presented assumption is a result of the suggestion of Willard van Orman Quine: Rhetoric is the literary technology of persuasion, for good or ill, and it entails something which Randal Marlin defined as referentially translucent expressions. Therefore, the hypothesis I shall try to prove is the following: can the sense of any expression be, using the tools of rhetoric, defined to such an extent so that it becomes a philosophical thesis and not a hypothesis? So that in terms of both the subject and the object the expression could be considered as true. Then and only then can one say that such an expression has/contains some (but not any) sense.

11

Political conscience and its natural limits

54%

Górnicka-Kalinowska J., Górnicka-Kalinowska J.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2021

|

issue 4

12

P.F. Strawson wobec Kanta. Etyka bez metafizyki

51%

Janikowski W.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2019

|

issue 4

13

Europa, kultura, Polska w świecie „śmierci Boga”

51%

Kaute W.

Polonia Journal

|

2020

|

issue 11

123-149

EN

One of the basic problems of the Polish culture was – and still is – the answer to the question concerning the place of Poland in Europe and in the world. It is connected with the specificity of the Polish history. What is of special significance, it is the fact that on the threshold of the modern times, Polish and European paths diverged. The shape of modernity was determined by the thought of Descartes, Th. Hobbes and J. Locke. Its starting point is an autonomous and independent individual, taking an economic activity . In the archetype of the Polish culture it is different. This is “Polish dance” (J. Lelewel). And this state of affairs was explicitly criticized by S. Brzozowski and S. I. Witkiewicz. W. Gombrowicz sees it as a chance to take an original place in European culture. Y. Haenel defines the archetype of Polish culture as “the eternal sensivity”.

14

Dlaczego metoda krytyczna Poppera jest fascynująca?

45%

Polak P. J.

Zagadnienia Filozoficzne w Nauce

|

2021

|

issue 71

211-216

EN

This review article presents an important, newly published study of Popper's critical method by Zbigniew Liana. The review emphasizes the very high level of the study, points to its originality, and explains why the book is recommended mainly to specialists of Popper's thought. It is also explained how the book manages to contain so many original and valuable analyses in a small volume.

PL

Artykuł recenzyjny przedstawia ważne, świeżo opublikowane opracowanie Popperowskiej metody krytycznej autorstwa Zbigniewa Liany. W recenzji podkreślono bardzo wysoki poziom opracowania, wskazano na jego oryginalność oraz wyjaśniono dlaczego książka ta jest polecana głównie specjalistom od myśli Poppera. Wyjaśniono również, w jaki sposób w niewielkiej objętościowo książce udało się zmieścić wiele oryginalnych i cennych analiz.

Refine search results

Rozum a dějiny u Rousseaua, Kanta a Hegela

J.M. Bocheński’s Logical Analysis of Kant’s Criticism of the Cosmological Argument

Elementy kantyzmu w myśli Normana Bowiego oraz R. Edwarda Freemana

Kant – inaczej. Jednostka i jej wolność w świecie aksjologicznej nicości wokół książki Marka J. Siemka: Idea transcendentalizmu u Fichtego i Kanta. Studium z dziejów filozoficznej problematyki wiedzy, Warszawa 1977

Pojęcie racjonalności w "Krytyce czystego rozumu" I. Kanta z perspektywy współczesnej

Yeshayahu Leibowitz: Kant, Judaism, humanism

Alegoria w tradycji hermeneutycznej. Gadamerowska rehabilitacja alegorii

Idee filozofii społecznej Thomasa Hobbesa w późniejszych koncepcjach filozofii dziejów

Rhetoric as a Tool for Studying Our Thoughts: What is “Téchne Rhetoriké”?

Meaning. Are the tools of rhetoric useful in studying the matter?

Political conscience and its natural limits

P.F. Strawson wobec Kanta. Etyka bez metafizyki

Europa, kultura, Polska w świecie „śmierci Boga”

Dlaczego metoda krytyczna Poppera jest fascynująca?