Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 7

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Jakub Sobieski
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Pochwała szlachcianki w świeckich mowach pogrzebowych Jakuba Sobieskiego (I połowa XVII wieku)

100%
Ciszewska M.
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
|
2020
|
vol. 38
|
issue 2
EN
The aim of the article is to present the distinctive features of Jakub Sobieski’s funeral speeches and thus to fill the gap in the research on secular funeral speeches. The latter constitute a large section of old Polish oratory; a section only a few years ago recognised clearly in literary and historical research as distinct from the general funeral oratory and literary “output production,” comprising separate and specific types of text. Jakub Sobieski, one of the most eminent speakers of the first half of the 17th century, delivered twenty-seven funeral speeches, five of those dedicated to women. In these speeches, following the rhetorical rules, he expressed the praises of the deceased noblewomen; these encomia envisaged defined role models of wives, mothers, and widows. Thus far, the aspects of female role models have almost exclusively been analysed using examples of funeral sermons, this study is the first to approach the issue from the perspective of nobles’ speeches. The crucial point here is to recognise not the personal model, for it turns out to be basically invariable regardless of the oratory genre, but the manners of amplifying the topoi of women’s praise. On the basis of the conducted analyses, it was discovered that Sobieski, in most cases (among the exceptions are the funeral speeches of Regina Żółkiewska and Anna Ostrogska) prefers to name and enumerate women’s virtues without factual exemplification. This stands in stark contrast to both his speeches in praise of men, which abound in detailed descriptions of the merits and achievements of the deceased and to the homiletic practice of the era.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie specyfiki oracji pogrzebowych Jakuba Sobieskiego, a tym samym uzupełnienie luki w badaniach nad świeckimi oracjami pogrzebowymi, stanowiącymi ogromną część staropolskiego oratorstwa, które dopiero od kilku lat są wyraźnie wydzielane w badaniach literaturoznawczych i historycznych spośród ogółu pogrzebowej „produkcji” oratorskiej i literackiej jako osobne i specyficzne typy tekstów. Jakub Sobieski, jeden z najznakomitszych mówców I połowy XVII stulecia, wygłosił dwadzieścia siedem oracji pogrzebowych, z których pięć poświęconych było kobietom. Zgodnie z regułami retorycznymi zawarł w nich pochwały zmarłych szlachcianek, które to enkomiony złożyły się na określony wzór osobowy: żony, matki i wdowy. Elementy wzoru kobiety analizowane były do tej pory niemal wyłącznie na przykładach kazań pogrzebowych – niniejsze studium jest pierwszym, które ujmuje zagadnienie z perspektywy mów szlacheckich. Kluczowe jest tu rozpoznanie nie wzoru osobowego, gdyż ten – jak się okazuje – jest w zasadzie niezmienny niezależnie od gatunku oratorskiego, ile sposobów amplifikacji toposów kobiecej pochwały. Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, że Sobieski w większości przypadków (do wyjątków należą mowy na pogrzebie Reginy Żółkiewskiej i Anny Ostrogskiej) preferuje nazwanie i wyliczenie cnót kobiecych pozbawione egzemplifikacji faktograficznej. Stanowi to jaskrawy kontrast zarówno w stosunku do jego laudacji męskich, obfitujących w szczegółowe opisy zasług i dokonań zmarłych, jak i do praktyki kaznodziejskiej epoki.
2

Dlaczego nie Pisarski – miejsce „Mówcy polskiego” w tradycji pogrzebowych tekstów oratorskich Jakuba Sobieskiego

100%
Barłowska M., Ciszewska M.
Pamiętnik Literacki
|
2022
|
vol. 113
|
issue 2
225-238
PL
Celem artykułu jest zaprezentowanie stopnia skażenia tekstów mów pogrzebowych Jakuba Sobieskiego znajdujących się w „Mówcy polskim” Jana Stefana Pisarskiego (Kalisz 1668). Argumentacja została oparta na dowodach zebranych w trakcie pracy nad edycją krytyczną mów Sobieskiego. Miejsce antologii Pisarskiego w tradycji tekstów oracji funeralnych, odtworzonej metodą krytyki stemmatycznej, jest podrzędne, gdyż zgromadzone tam przekazy zawierają liczne błędy odziedziczone po przodkach i własne (opuszczenia słów, fraz, a nawet całych fragmentów, i zamiany wyrazów), prowadzące do naruszenia zarówno warstwy stylistycznej, jak i faktograficznej, często niedostrzegalne w czasie lektury.
EN
The article aims to present the contamination degree of Jakub Sobieski’s funeral speeches contained in Jan Stefan Pisarski’s “Mówca polski” (“Polish Speaker”) (Kalisz 1668). Argumentation is based on the evidence gathered while working on the critical edition of Sobieski’s speeches. Pisarski’s anthology is reconstructed with the stemmatic analysis, and its place in the tradition of funeral orations is secondary since the accounts contain numerous mistakes inherited after the predecessors and also its own (omissions of words, phrases, and even entire fragments, shifts of words), leading to distortion of the stylistic and fact-collecting layer, hardly observable while reading.
3

The courts of the Spanish and Austrian Habsburgs as Related by Jakub Sobieski in the first half of the 17th century

100%
Taracha C.
Roczniki Humanistyczne
|
2013
|
vol. 61
|
issue 2: Historia
169-182
EN
Jakub Sobieski, the father of King Jan III, was among the most outstanding Polish politicians of the first half of the 17th century. In his youth he received a thorough education, which included studies abroad and tours around Europe. In 1611-1613 he visited Germany, England, France, Spain, Portugal, Italy and Austria. Later, in 1638, he accompanied King Władysław IV Vasa on a journey to Baden. In both cases he wrote accounts that were subsequently printed and published. Of particular significance among these recollections of European travels are his descriptions of the states (Spain and the Holy Roman Empire) and courts (Madrid and Vienna) of the Habsburgs. Sobieski sheds light on the rulers (Philip III, Matthias I and Ferdinand III) as well as their courtly entourage (family, ministers, clerks, diplomatic corps, informal circles of power and servants). He writes about how the courts functioned, their ceremonies and etiquette, and also about their religious life. He draws our attention to the specific features which distinguished Habsburg courts from the rest of Europe. Moreover, he reveals their role and general significance in 17th-century political reality.
PL
Jakub Sobieski, przyszły ojciec króla Jana III, to jeden z najwybitniejszych polityków polskich pierwszej połowy XVII wieku. W okresie młodości odebrał staranne wykształcenie, w ramach którego znalazły się studia zagraniczne i podróże po Europie. W latach 1611-1613 odwiedził Niemcy, Anglię, Francję, Hiszpanię, Portugalię, Włochy i Cesarstwo. Później, w roku 1638, towarzyszył królowi Władysławowi IV Wazie w drodze do Baden. Podczas obu tych wypraw prowadził zapiski, które zostały następnie wydrukowane i opublikowane. W relacjach z jego podróży szczególne miejsce zajmują opisy państw (Hiszpania i Cesarstwo) oraz dworów (Madryt i Wiedeń) rządzonych przez Habsburgów. Wiele miejsca poświecił Sobieski panującym władcom (Filip III, Maciej I oraz Ferdynand III) oraz ich otoczeniu (rodzina, dworzanie, ministrowie, duchowni, dyplomaci, służba). Przedstawił obowiązujący na dworach ceremoniał, etykietę, jak również życie religijne. Podkreślał elementy specyficzne dla dworów habsburskich, a przede wszystkim wskazał ich rolę i znaczenie w polityce europejskiej XVII wieku.
4
Publication available in full text mode
Content available

Jakuba Sobieskiego opisanie wyprawy na Moskwę (na podstawie Diariusza ekspedycyjej moskiewskiej dwuletniej królewica Władysława Anno Domini 1617)

98%
Borek P.
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka
|
2013
|
issue 22
235-249
EN
The essay discusses Jakub Sobieski’s diaries and memories, which belong to the finest specimens of such writing in Polish Baroque. The diary and memoirs of the Moscow campaign of 1617-1618 have survived in only a few copies, with the most important ones in Biblioteka Czartoryskich in Cracow. Reconstruction of Prince Władysław’s struggle for the Russian crown is mostly based on a handwritten testimony called Diariusz ekspedycyjej moskiewskiej dwuletniej królewica Władysława A. D. 1617 [The Diary of the Two-Year Moscow Campaign by Royal Prince Władysław in 1617]. The events described in the diary span from April 5th, 1617 to December 28th, 1618. The author has arranged the material chronologically, focusing on the text as historical evidence. The conclusion of the text, where Sobieski quotes a fragment of Tacitus’s Annals, points out to the argumentative function of the work, which was supposed to explain to Poles (the king, the sejm and senate, the nobility) that commissaries were right in signing the Truce of Deulino, regarding the safety of the homeland threatened by Turks and Tatars, and the budgetary difficulties of the Crown and Lithuania. The second work by Sobieski is more of a Baroque memoir, composed as a temporal sequence (some fragments have the structure of diary). The author reconstructs the events of the Moscow campaign, beginning with the death of tsar Ivan the Terrible (1584), and leads the narrative to the end of 1618, when the Truce of Deulino. The work is characterized by greater coherence in presentation of facts, their selection, and a more general point of view, pointing out to the failure of Polish dynastic policy. Sobieski seems to be critical of the Polish intervention and the Polish raison d’état in this respect. He is also critical of the young prince’s campaign of 1617-1618; he was a commissioner for treaties with Moscow during the campaign.
5
Publication available in full text mode
Content available

Ekspansja habsburska w XVI wieku w świetle dzieł wybranych polskich autorów z pierwszej połowy XVII wieku

80%
Wajs D.
Radzyński Rocznik Humanistyczny
|
2019
|
vol. 17
9-26
PL
Habsburgowie dzięki korzystnej polityce dynastycznej w ciągu XVI wieku wkroczyli do grona najpotężniejszych rodów panujących Europy. O ile ekspansja w Europie Zachodniej (Bur-gundia, Niderlandy, Hiszpania i jej posiadłości: Neapol, Sycylia, Sardynia, kolonie w Nowym Świecie, północna Italia, Portugalia) udała się Habsburgom praktycznie bezproblemowo, to nie można tego powiedzieć o ekspansji w kierunku Europy Środkowej (Czechy, Węgry, Korona i Litwa). Habsburskie zdobycze w Europie Zachodniej miały władzę dziedziczną, natomiast w Europie Środkowej wspomniane państwa były monarchiami elekcyjnymi. Tą zależność po-między sposobem ekspansji a ustrojem danego państwa zauważyli także polscy autorzy z I połowy XVII wieku: Jakub Sobieski (1591-1646), Albrycht Stanisław Radziwiłł (1593-1656) oraz Stanisław Kobierzycki (ok. 1600-1665). Wszyscy trzej w swoich dziełach z perspektywy stulecia odnosili się do ekspansji habsburskiej w XVI wieku i jej głównych kierunków. O ile Radziwiłł i Sobieski piszą z pozycji kronikarza i głównie przedstawiają faktografię dotyczącą etapów ekspansji Habsburgów w poprzednim stuleciu, to Stanisław Kobierzycki stworzył bardzo cie-kawą własną konstrukcję historiograficzną, którą przedstawił w swoim dziele. Perspektywa czasowa pozwoliła autorom na przedstawienie pełnego obrazu ekspansji w omawianym przez autora okresie, wskazanie jej kierunków i przedstawienie subiektywnych ocen działań habs-burskich w poszczególnych krajach, szczególnie z naciskiem na Węgry, Czechy, Koronę i Litwę.
EN
Due to the favourable dynastic policy in 16th century, the Habsburgs became one of the most potentruling families of Europe. Even though their expansion on Western Europe (Burgundy, Netherlands, Spain and its properties: Naples, Sicily, Sardinia, New World colonies, northern Italy, Portugal) was all most seamless, it was not this smooth when it comes to expansion on Central Europe (Czechia, Hungary, the Crown and Lithuania). The ruleship in Habsburgs’ trophies of Western Europe was heritable and the mentioned countries of Central Europe were elective monarchies. This relation between a way of expansion and a political system in a certain country was also noticed by Polish authors from the first half of the 17th century: Jakub Sobieski (1591-1646), Albrycht Stanisław Radziwiłł (1593-1656) and Stanisław Kobierzycki (ok. 1600-1665). All three of them were referring to the Habsburgian expansion in the XVI century and its main directions. Radziwiłł and Sobieski were writing from the perspective of a chroni-cler, mostly depicting factual evidence concerning stages of the Habsburg’s expansion in the previous century, Stanisław Kobierzycki created in his work his own, new, interesting histori-ographic construction. The time perspective let the authors show a complete vision of expan-sion, indicate its directions and present a subjective opinions on the Habsburgs’ activities in certain countries, especially in Hungary, Czechia, the Crown and Lithuania.
6
Publication available in full text mode
Content available

Geneza i rozwój konfliktu królowej Marii Kazimiery Sobieskiej z synem Jakubem

80%
Dębski M.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
|
2017
|
issue 98
25-41
EN
The following article discusses the genesis of the little-known conflict of Queen Marie Casimire Sobieska with her eldest son Jacob. While not considering the complexity of the causes of this conflict, it is believed to be the reason for Jacob’s failure in taking the place upon the throne. Marie Casimire’s biggest dream was Jacob’s or one’s of his brother taking on the crown after their father. The eldest prince was brought up not only in a sense of hope, but also in warm relations with the closest. Unfortunately, in the final years of John III Sobieski’s life, Jacob decided to distance himself from parents with unjustified motives. According to public opinion the conflict with the royal couple, and then with his mother became a political issue. The opponents of the Sobieski family claimed that Marie Casimire Sobieska and Jacob were the political enemies. Due to the fact that this conflict was still ongoing, there were no chance to arise the Sobieski dynasty in Poland.
PL
Artykuł porusza problem mało znanej genezy konfliktu Marii Kazimiery z najstarszym synem Jakubem – sporu, który bez zagłębiania się w jego złożone przyczyny, uznaje się za główny powód porażki najstarszego z królewiczów Sobieskich w walce o polski tron. Największym marzeniem Marii Kazimiery było to, aby Jakub (bądź któryś z jego braci) objął „ojcowską koronę”. W poczuciu takich nadziei i w ciepłych relacjach z najbliższymi wychowywany był najstarszy królewicz. Niestety, w ostatnich latach życia króla Jana III Sobieskiego Jakub, z całkowicie niesłusznych pobudek, poważnie odsunął się od rodziców. Spór z parą królewską, a następnie z matką w oczach opinii publicznej stał się politycznym konfliktem. Oponenci Sobieskich utwierdzali wszystkich w przekonaniu, że Marysieńka i Jakub są politycznymi wrogami. Temat zatargu (który był splotem wielu nieporozumień) Marii Kazimiery z synem powracał, co ostatecznie pogrzebało szanse na założenie w Polsce dynastii Sobieskich.
7
Publication available in full text mode
Content available

Królowa wdowa a „kandydat do tronu”. Relacje Marii Kazimiery Sobieskiej z Jakubem Sobieskim w czasach saskich

80%
Dębski M.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
|
2016
|
issue 96
69-88
EN
The following article discusses the relation between Marie Casimire de La Grange d’Arquien and Jakub, her eldest son. Their relationship is investigated in Saxon times, after ascending the throne by Augustus II the Strong. The above mentioned relation has deteriorated and became a real conflict in the last years of John III Sobieski’s life, as well as in the first period of interregnum 1696/1697. The information about the issue was published by enemies. Since then it was believed to be a political conflict. Although the conflict lasted not so long, it influenced the queen’s reputation. Marie Casimire de La Grange d’Arquien and Jakub united again in order to regain some prestige and get the power back at a time when the Great Northern War broke out. Unfortunately, the goal was not achieved. As a consequence of falling prey to the Polish king, Jakub had to renounce the throne from the father. Marie Casimire de La Grange d’Arquien lived abroad in the last years of life. In this time she had tense relation with her son, who was made disappointed by the earlier affairs.
PL
Niniejszy artykuł przedstawia relacje Marii Kazimiery Sobieskiej i jej najstar szego syna Jakuba w czasach saskich, czyli po objęciu tronu polskiego przez Augusta II Mocnego Wettina. Nieco wcześniej, w ostatnich latach życia króla Jana III Sobieskiego i w pierwszej fazie bezkrólewia 1696/1697 r. kontakty najstarszego z królewiczów z matką wyraźnie się pogorszyły i przerodziły się w otwarty spór, który został podany do wiadomości publicznej przez oponentów Sobieskich jako polityczny konflikt i mimo że nie trwał zbyt długo, to pozostawił trwałą „zadrę” na wizerunku królowej wdowy i jej rodziny w opinii polskiej szlachty.Czasy saskie na nowo połączyły matkę i syna we wspólnej nadziei na uratowanie prestiżu rodziny Sobieskich, a w chwili wybuchu wielkiej wojny północnej także na odzyskanie upragnionej korony. Marzenia jednak zniweczył los i nieroztropność Jakuba, który padł ofiarą zasadzki polskiego króla i w konsekwencji musiał zrzec się wszelkich pretensji do tronu „po ojcu”.Ostatnie lata życia Marii Kazimiery, która od pewnego czasu mieszkała za granicą, upłynęły pod znakiem jeżeli nie napiętych, to przynajmniej chłodnych relacji z najstarszym synem, po raz kolejny zawiedzionym na własnym losie.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.