Search results

1

„Tiolemo su’el fagoto” i piosneczki Wojciecha Bogusławskiego. O weneckim pierwowzorze warszawskiej „Wenecjanki”

100%

Chachulski J.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 1

105-125

EN

A melody fashionable in Warsaw in the 1790s, known as ‘The Venetienne’, was popularised thanks to it being used to set the words of ‘Old Dominic’s Ditty’, included in Wojciech Bogusławski’s Polish adaptation of Louis-Sébastien Mercier’s La Brouette du vinaigrier. Hitherto, this tune has only been known from a much later notation by Oskar Kolberg, and from an entry in the diary of Gustav Calixt Biron von Curland (discovered by Zbigniew Raszewski). We now know that the melody originally derives from the Venetian canzone da battello ‘Tiolemo su’el fagoto’. This identification allows me to verify its Polish sources and suggest a reconstruction of the original form of ‘Old Dominic’s Ditty’. In this context, I also note the close similarity of the melodies of two other ‘ditties’ by Bogusławski, as well as the presence of elements borrowed from ‘The Venetienne’ and stylistically related operatic melodies in one of those two, namely, Bardos’s aria from Cracovians and Highlanders, which suggests that this melody may have been composed by Bogusławski himself.

PL

Melodia popularna w Warszawie ostatniej dekady XVIII w. pod nazwą „Wenecjanka”, a rozpowszechniona dzięki śpiewanej na jej melodię piosneczce Starego Dominika, umieszczonej przez Wojciecha Bogusławskiego w polskiej adaptacji Taczki Occiarza Louis-Sébastien Merciera – znana dotąd jedynie ze znacznie późniejszego zapisu Oskara Kolberga, a także odnalezionego przez Z. Raszewskiego zapisu w dzienniku Gustawa Kaliksta Birona – w rzeczywistości pochodzi z weneckiej canzone da battello „Tiolemo su’el fagoto”. Identyfikacja ta pozwala zweryfikować wiarygodność polskich przekazów i zaproponować rekonstrukcję oryginalnej postaci piosneczki Dominika, opisane zaś przy tej okazji bliskie podobieństwo melodii dwóch dalszych „piosneczek” Bogusławskiego i obecność zapożyczeń z „Wenecjanki” i pokrewnych stylistycznie melodii operowych w drugiej z nich – śpiewce Bardosa z Krakowiaków i Górali – skłania ku dopuszczeniu możliwości, iż melodia jej skomponowana została przez samego Bogusławskiego.

2

Jan Stefani, Wojciech Bogusławski, Cud mniemany, czyli Krakowiacy i górale / The Supposed Miracle or Cracovians and highlanders, wyd. Adam Tomasz Kukla, Kraków 2019 (= Dzieła Wszystkie Jana Stefaniego / The Complete Works of Jan Stefani, t./vol. I) Polskie Wydawnictwo Muzyczne, ss. XLI + 408. ISMN 979-0-2740-1856-6

100%

Chachulski J.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 2

188-193

3

Autograf Jana Stefaniego i nowa edycja muzyczna «Krakowiaków i Górali»: Raz jeszcze o sytuacji tekstologicznej opery

99%

Chachulski J.

Pamiętnik Teatralny

|

2021

|

issue 2(278)

75-90

EN

This article discusses the textological situation of Wojciech Bogusławski and Jan Stefani’s opera Cud czyli Krakowiacy i Górale [The Miracle or Cracovians and Highlanders] in an attempt to combine the hitherto divergent perspectives and positions of researchers analyzing the libretto (especially Mieczysław Klimowicz) and musical score (the critical edition by Adam Tomasz Kukla). The author examines Kukla’s edition in the context of current philological research on the libretto, and indicates its debatable premises, namely the insufficient consideration of this research and the use of the Lviv version of the text, regardless of it being known as faulty. He also voices doubts regarding the position taken by Klimowicz, the author of the most recent literary edition of the libretto; these doubts concern the assessment of Stefani’s autograph score and the resulting problems. In conclusion, the author argues for accepting the earliest possible dating of the score autograph (the 1974 premiere) – contrary to Kukla’s overly cautious approach – and, taking this hypothesis into account, proposes a new interpretation of the opera’s textological situation.

4

Genologia i polityka. Swoistość „Cudu, czyli krakowiaków i górali” w horyzoncie gatunków operowych końca XVIII stulecia

80%

Chachulski J.

Muzyka

|

2021

|

vol. 66

|

issue 3

117-147

EN

Previous genological studies of the opera ‘Cud, czyli Krakowiacy i Górale’ (The Miracle, or Cracovians and Highlanders) have limited themselves essentially to pointing out affinities with the singspiel or the opéra-comique, on account of the presence of spoken dialogues. Adam Tomasz Kukla recently presented a new approach, indicating specific qualities which link this work both to those two genres and to opera buffa. This article represents an attempt to surmount the limitations of earlier studies by taking more thorough account of the historical-genological context behind the opera. Of key importance to this approach are two aspects of the work that transcend the operatic genres cultivated in Warsaw during the reign of King Stanislaus Augustus. By adopting the methodology elaborated by Thomas Betzwieser for research into the ‘dialogue opera’ (Dialogoper), we can bring out the innovation of this work in terms of linking musical numbers with spoken text, which goes beyond existing original Polish operatic output and the influence of the Viennese singspiel and opera buffa which held sway in Warsaw at that time, and brings ‘The Miracle’ closer to French operatic concepts. Also genuinely innovative, with some parallels only in Revolution-era French operatic output, is the dramatic construction of the opera’s choral scenes, which perfectly fits the formula described by James Parakilas: ‘the chorus as political representation’. These two observations, taken within the context of the historical circumstances surrounding the work’s premiere and the expectations of the audience at that time, can be brought together on the plane of an integral interpretation which links the work’s generic innovation to its intended social-political impact, namely, an appeal for insurrection, combined with radical ideas for an egalitarian redefinition of national community. A key role was played by a change in the understanding of the folk element, originally viewed as a determinant of the spectacle’s dramatic-aesthetic unity in the spirit of a ballet-choral divertissement, but later reinterpreted in terms of the political emancipation of the choral collective subject.

PL

Dotychczasowe badania genologiczne opery Cud, czyli Krakowiacy i Górale ograniczały się zasadniczo do stwierdzenia pokrewieństwa utworu z singspielem bądź opera-comique, ze względu na obecność dialogów mówionych. Nowe spojrzenie wprowadził ostatnio Adam Tomasz Kukla, wskazując na szczegółowe cechy opery łączące ją zarówno z dwoma wymienionymi gatunkami jak i operą buffa. Artykuł niniejszy podejmuję próbę przekroczenia ograniczeń dotychczasowych rozpoznań poprzez wnikliwsze uwzględnienie historycznego kontekstu genologicznego opery. W tym ujęciu kluczowe stają się dwa aspekty dzieła wykraczające poza krąg gatunków operowych uprawianych w stanisławowskiej Warszawie. Przyjęcie metodologii badań nad operą dialogową (Dialogoper) wypracowanych Thomasa Betzwiesera pozwala uchwycić nowatorstwo dzieła w zakresie łączenia numerów muzycznych z tekstem mówionym, wykraczające poza dominujące w środowisku warszawskim wpływy wiedeńskiego singspielu i opery buffa oraz dotychczasowa polską oryginalną twórczość operową, zbliżające się zaś raczej do pewnych koncepcji francuskich. Istotnie nowatorska – i znajdująca podówczas pewne paralele jedynie w francuskiej twórczości operowej doby rewolucji – okazuje się także dramaturgia scen chóralnych opery, ściśle wpisująca się w fenomen opisany przez Jamesa Parakilasa formułą „chór jako reprezentacja polityczna”. Oba spostrzeżenia, ujęte w kontekście historycznych okoliczności prapremiery i horyzontu oczekiwań ówczesnej publiczności, dają się połączyć na płaszczyźnie całościowej interpretacji wiążącej gatunkową nowatorskość utworu z zamierzonym oddziaływaniem społeczno-politycznym, to jest apelem powstańczym połączonym z radykalnymi ideami egalitarnej redefinicji wspólnoty narodowej. Kluczową rolę odegrała zmiana znaczenia pierwiastka ludowości, wysuniętego z początku jako czynnik konstytuujący dramatyczno-estetyczną spójność spektaklu w duchu baletowo-chóralnego divertissement, potem jednak zreinterpretowanego poprzez polityczną emancypację chóralnego podmiotu zbiorowego.

5

Kwestia autorstwa muzyki do baletu na przykładzie „Wesela w Ojcowie”

80%

Kukla A. T.

Muzyka

|

2019

|

vol. 64

|

issue 4

37-64

EN

Despite broad research potential, the number of academic publications concerning Polish 19th-century ballet is still small. Nor has any researcher to date studied the topic of how ballet music came to be composed, and the related question of its authorship. This has persuaded me to illustrate this research problem with the example of the then most popular ballet, A Wedding in Ojców, whose world premiere took place on 14 March 1823 at Warsaw’s Narodowy [National] Theatre, and which still continues to be staged. The present paper has been divided into two parts, the first of which examines the manner in which music for ballets was composed. The author refers here to press articles, the most important of which was printed in 1820 in Tygodnik Muzyczny [Music Weekly] and entitled O muzyce do baletów pantomicznych [On music for pantomime ballets]. Its author, Karol Kurpiński, co-creator of A Wedding in Ojców, describes two ways in which ballet music can come into being. It can be a new, independent piece of music, or a compilation of previously existing fragments of music by this or some other artist(s). For the ballet composers, that latter method is well justified in that it allows them to transfer contexts already known to the audience from other works into the ballet, and thus makes it easier for the spectators to follow the action. From this article it transpires that in the field of ballet, the word ‘composer’ may refer to the author of the music and/or to the person who compiled the numbers and programmed the piece. In the second part of my paper, I have illustrated Kurpiński’s music-theoretical thought on the example of A Wedding in Ojców. Music sources have been examined in order to attribute the various musical numbers to specific composers. The sources mention such names as: Jan Stefani, Karol Kurpiński, Józef Damse, Józef Elsner, Józef Stefani, J. Borzysławski, and Leopold Lewandowski. In this section of my article I have continued to make use of 19th-century press notes, which mostly focus on the persons of the programmers. The names of Kurpiński and Damse, less frequently – that of Stefani the Elder are mentioned. Despite such media attributions, it is difficult to establish who in fact programmed this ballet. My paper ends with a catalogue of musical numbers included in A Wedding in Ojców in the first c.50 years after its premiere.

PL

Pomimo obszernych możliwości badawczych liczba publikacji naukowych na temat dziewiętnastowiecznego polskiego baletu jest dziś skąpa. Do tej pory żaden naukowiec również nie przeprowadził badań nad sposobem komponowania tego typu utworów i kwestii autorstwa, która jest z tym związana. Skłoniło to autora niniejszego artykułu do ukazania tego problemu na przykładzie najpopularniejszego we wspomnianym okresie baletu pt. Wesele w Ojcowie. Utwór miał prapremierę 14 III 1823 r. w warszawskim Teatrze Narodowym i obecny jest na teatrum do dziś. Niniejszy artykuł został podzielony na dwie części. Pierwsza odpowiada na pytanie, w jaki sposób komponowano muzykę do baletów. Autor przedstawia kwestię odwołując się do tekstów prasowych. Najważniejszym z nich jest opublikowany w 1820 r. na łamach Tygodnika Muzycznego artykuł Karola Kurpińskiego „O muzyce do baletów pantomicznych”. Od współautora Wesela w Ojcowie dowiadujemy się, że istnieją dwie drogi do powstania muzyki: samodzielne napisanie kompozycji lub ułożenie jej z skomponowanych wcześniej fragmentów własnej lub cudzej muzyki. Dla kompozytora druga metoda wydaje się mieć słuszne uzasadnienie, ponieważ pozwala na przeniesienie znanych widzowi kontekstów z innych dzieł do baletu. Zabieg ten umożliwia odbiorcy na łatwiejsze zrozumienie akcji sztuki. Z artykułu artysty wynika, że słowo „kompozytor” na gruncie baletu można rozumieć dwojako, jako autora muzyki lub/i autora koncepcji przebiegu utworu. W drugiej część artykułu myśl teoretyczna Kurpińskiego została ukazana na przykładzie utworu zawartego w tytule. Aby ujawnić autorstwo poszczególnych fragmentów baletu posłużono się źródłami muzycznymi. Na nich wzmiankowani są tacy kompozytorzy, jak Jan Stefani, Karol Kurpiński, Józef Damse, Józef Elsner, Józef Stefani, J. Borzysławski i Leopold Lewandowski. W tej części artykułu wykorzystano również dziewiętnastowieczną prasę. Teksty w niej zawarte koncentrują się głównie na autorze koncepcji przebiegu muzyki. Najczęściej pojawiają się nazwiska Kurpińskiego i Damsego, rzadziej Stefaniego ojca. Mimo to trudno jest jednoznacznie rozstrzygnąć, kto jest autorem koncepcji utworu. Całość niniejszego artykułu zamyka katalog numerów muzycznych, które w ciągu około pięćdziesięciu lat od prapremiery były wykonywane podczas Wesela w Ojcowie.

Refine search results

4 Muzyka

1 Pamiętnik Teatralny

4 Chachulski J.

1 Kukla A. T.

4 2021

1 2019

„Tiolemo su’el fagoto” i piosneczki Wojciecha Bogusławskiego. O weneckim pierwowzorze warszawskiej „Wenecjanki”

Autograf Jana Stefaniego i nowa edycja muzyczna «Krakowiaków i Górali»: Raz jeszcze o sytuacji tekstologicznej opery

Genologia i polityka. Swoistość „Cudu, czyli krakowiaków i górali” w horyzoncie gatunków operowych końca XVIII stulecia

Kwestia autorstwa muzyki do baletu na przykładzie „Wesela w Ojcowie”