Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Refine search results

Journals help
Years help
Authors help

Results found: 58

first rewind previous Page / 3 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 3 next fast forward last
2
Content available remote

Konstytucyjna ochrona życia w Polsce

88%
PL
Podmiotami uprawnionymi do korzystania z wolności myśli, sumienia i religii są ludzie występujący i działający indywidualnie lub zbiorowo. Prawo to przysługuje każdemu człowiekowi z samego faktu bycia osobą, której przyrodzonym atrybutem jest godność osoby ludzkiej. Z niej właśnie wolność ta wypływa. Jest ona sferą działania ludzkiego, która nie powinna być reglamentowana przez państwo. Błędnym jest uzależnianie posiadania jej od obywatelstwa, miejsca zamieszkania, czy jakiejkolwiek innej przesłanki. Żaden ustawodawca nie jest w stanie jej stworzyć, ponieważ jej jedynym dysponentem jest tylko człowiek.
4
Content available remote

Interpretacja przepisów wyznaniowych w konstytucji

88%
PL
Prawa i wolności człowieka jakie konstytucja ma statuować, chronić i respektować dowodzą nie tylko samej relewantności procesów interpretacyjnych, ale również i tego, że to właśnie ten obszar konstytucyjnej materii wymaga szczególnej ostrożności i dbałości. Będąc bowiem aktem wyrażającym ideę praw człowieka ustawa zasadnicza musi być tak skonstruowana, tak interpretowana i wreszcie tak wprowadzana w życie aby prawa i wolności jednostki w jak najlepszym i jak najwyższym stopniu ucieleśnić i urealnić. Mówiąc o postanowieniach konstytucji odnoszących się do problematyki wyznaniowej, tak samo zresztą jak i wszystkich innych postanowieniach, nie można dokonywać czysto literalnej wykładni przepisów ustawy zasadniczej. Przy takim założeniu dokonujemy bowiem nazbyt radykalnej symplifikacji i de facto banalizacji zagadnienia interpretacji norm konstytucyjnych. Normy te są zaś normami szczególnymi, bo i konstytucja jest ustawą szczególną, ustawą zasadniczą . Jako ustawa zasadnicza odznacza się ona, po pierwsze, szczególną formą, po drugie, szczególną treścią i, po trzecie wreszcie, szczególną mocą prawną.
PL
Zmian polityczne, gospodarcze i społeczne, które zaistniały w Polsce po 1989 r., spra-wiły, że jednym z pierwszych obszarów życia społecznego, który został poddany grun-townym zmianom prawnym, był system edukacji, zmianom, które, jak dowodzi prak-tyka, maja charakter ciągły. Celem artykułu jest próba oceny realizacji konstytucyjnego prawa do nauki (art. 70) oraz praw pokrewnych (art. 53, ust. 3 oraz art. 73) w kontekście organizacji i funkcjonowania polskiego systemu edukacji. Jest to spojrzenie pedagoga, który od wielu lat analizuje rozwiązania legislacyjne kolejnych władz resortu edukacji w kontekście codziennej praktyki edukacyjnej, ze szczególnym uwzględnieniem skut-ków wprowadzanych rozwiązań formalno-prawnych.
EN
The political, economic and social changes that took place in Poland after 1989 meant that one of the first areas of social life that was subject to thorough legal changes was the education system, changes which, as practice proves, are of a continuous nature. The aim of the article is an attempt to evaluate the implementation of the constitutional right to education (Art. 70) and related rights (Art. 53, paragraph 3 and Art. 73) in the context of the organization and functioning of the Polish education system. This is the view of a pedagogue who has been analyzing the legislative solutions of subsequent authorities of the Ministry of Education in the context of everyday educational practice for many years, with particular emphasis on the effects of the introduced formal and legal solutions.
PL
Pozycję prawną gmin wyznaniowych żydowskich regulują obecnie następujące źródła powszechnie obowiązującego prawa: Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku, umowy międzynarodowe podpisane i ratyfikowane przez właściwe organy RP, ustawa z dnia 20 lutego 1997 roku o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w RP, ustawy normujące określone przejawy działalności związków wyznaniowych. Indywidualne określenie pozycji prawnej gmin wyznaniowych żydowskich oraz Związku Gmin dokonane w 1997 roku w formie ustawy jest nie tylko zgodne ze standardami regulacji wyznaniowych obowiązującymi w demokratycznym państwie prawnym, ale również i korzystne dla wyznawców religii mojżeszowej.
7
75%
PL
Neutralność religijno-światopoglądowa państwa jest zasadniczą przesłanką wolności sumienia i wyznania w wymiarze indywidualnym i kolektywnym, szczególnie w odniesieniu do mniejszości religijnych, czy światopoglądowych. Neutralność państwa w sferze religii i światopoglądu sprzyja utożsamieniu z nim możliwie szerokiego zakresu obywateli, zatem także przyczynia się do budowy autorytetu państwa oraz skutecznego wykonywania przezeń jego funkcji. Jest koniecznym warunkiem postrzegania państwa jako dobra wspólnego.
PL
Z preambuły do ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (zwanej dalej: ustawą) dowiadujemy się, że „zdrowie psychiczne jest fundamentalnym dobrem osobistym człowieka, a ochrona praw osób z zaburzeniami psychicznymi należy do obowiązków państwa". Sprawy związane ze zdrowiem człowieka (psychicznym w szczególności) są na tyle istotne dla jednostki, jej rodziny, czy społeczeństwa, że obowiązek zapewnienia ochrony zdrowia psychicznego w Polsce wzięło na siebie państwo; nie bez znaczenia pozostają także społeczne odczucia towarzyszące zjawisku choroby psychicznej. Realizację zadań w tej dziedzinie powierzono organom administracji rządowej i samorządowej oraz instytucjom do tego powołanym, wymienionym w art. 1 ust. 1 ustawy. Na zasadzie dobrowolności, do realizacji tych zadań, zostały włączone kościoły i inne związki wyznaniowe, a także stowarzyszenia i inne organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a także inne osoby fizyczne i prawne.
PL
Opracowanie dotyczy praw mniejszości narodowych i etnicznych, związanych głównie ze sferą religijności, które zostaną zaprezentowane na tle innych uprawnień. Terminologia dotycząca mniejszości została zaczerpnięta z ustawy z dnia 6 stycznia 2005 roku „o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym”. Ze sferę religijną łączą się zagadnienia związane z wolnością religijną zarówno w znaczeniu pozytywnym, jak i negatywnym, a także kwestia, w której religia wyznawana przez mniejszości staje się przesłanką do ich odmiennego traktowania. Zaprezentowano w artykule rozwiązania zawarte w standardach prawa międzynarodowego i w prawie krajowym, jak również instytucje powołane do ochrony praw mniejszości narodowych i etnicznych. Badania zostały uzupełnione wynikami Raportu Europejskiej Komisji Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji (ECRI) , który analizuje zarówno sytuację faktyczną, jak i prawną mniejszości narodowych i etnicznych.
10
Content available remote

Uprawnienia majątkowe związków wyznaniowych

75%
PL
Przedmiotem niniejszego artykułu jest omówienie specyficznych uprawnień majątkowych związków wyznaniowych zawartych zarówno w konkordacie i ustawach wyznaniowych, a w niezbędnym zakresie także w innych aktach prawnych.
PL
Wolność sumienia i wyznania jest synonimem wolności myśli, sumienia, religii lub przekonań, obejmując swoim zasięgiem możliwie szeroki katalog poglądów, sądów, ocen oraz wynikających z nich reguł postępowania jakie przyjmuje jednostka. W swoim założeniu wolność ta ma więc odzwierciedlać służącą jednostce swobodę określenia jej własnej postawy światopoglądowej i dlatego uznać ją można za „powszechnie przyjętą zasadę, że każdy ma niezbywalne prawo do niezależnego określenia własnej postawy wobec religii jako postawy religijnej, antyreligijnej lub indyferentnej". Niezależnie jednak od każdorazowej interpretacji zwrotu o „wolności sumienia i wyznania” polska doktryna prawa wyznaniowego raczej powszechnie akceptuje pogląd o maksymalnie szerokim zakresie znaczeniowym tej wolności, nie odnosząc go bynajmniej do przejawów posiadania i praktykowania przekonań o wyłącznie religijnym charakterze. Autor dokonuje szerokiego omówienia artykułu 53 Konstytucji RP, zapewniającego każdemu „wolność sumienia i religii”.
12
Content available remote

Przedmiotowy zakres wolności religijnej

75%
PL
Wolność myśli, sumienia i religii wymieniana jest we wszystkich katalogach podstawowych praw i wolności człowieka. Według papieża Jana Pawła II jest ona „pierwszym i niezbędnym prawem osoby ludzkiej”. Organy strasburskie określiły ją natomiast jako jedną z podstaw demokratycznego społeczeństwa, zapewniając ochronę tożsamości wierzących, ale też ateistów, agnostyków oraz osób religijnie obojętnych. Pozwala ona na zachowanie pluralizmu w społeczeństwie demokratycznym. Jej istota wyraża się w dwóch wymiarach: wewnętrznym i zewnętrznym.
PL
Konstytucja RP stanowi, iż każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężaru związanego z podatkami uregulowanymi w ustawach. Celem artykułu jest zbadanie zakresu podmiotowego i przedmiotowego tego obowiązku. Odnosząc się do poglądów występujących w judykaturze i piśmiennictwie prawniczym, autor postara się w szczególności wytłumaczyć, jak należy rozumieć określenie „każdy’” zawarte w art. 84 Konstytucji RP. Dodatkowo analiza obejmie charakter należności w obrębie podatków, które mogą być przypisane jednostkom w myśl art. 217 ustawy zasadniczej. W publikacji posłużono się metodą analityczną oraz językowo-logiczną. Jako wniosek de lege lata przyjęto, że obowiązek ponoszenia ciężaru podatkowego nie jest związany z obywatelstwem, a fakt podlegania przez nierezydenta innej jurysdykcji nie wyłącza wprost ciężaru określonego w art. 84. Obowiązek regulacji elementów struktury podatku w formie ustawy jest związany z realizacją stabilności i pewności przepisów prawa podatkowego. W odniesieniu do procedury legislacyjnej, z uwagi na doniosłość przepisów podatkowych, nie należy stosować przyspieszonej procedury. Autor uznał, iż nie ma podstaw do formułowania postulatów de lege ferenda w zakresie potrzebnych zmian w przepisach Konstytucji RP dotyczących podatków, gdyż aktem właściwym do stanowienia o kształcie podatków jest ustawa.
EN
The Polish Constitution stipulates that everyone is obliged to bear the burden associated with the taxes under the enactments. The article’s purpose is to explore the scope and subject of this principle. Referring to the views prevailing in the judicature and the legal literature, the author will try to explain how the term “each” contained in the Rule 84 of the Constitution of the Republic of Poland, should be understood. In addition, the analysis will include the nature of the taxes which can be assigned to individuals in accordance with the Rule 217 of the basic enactment. In the publication analytical and linguistic-logical method were used. As a de lege lata proposal assumes that the obligation to bear the tax burden is not associated with citizenship and countervailability of a non-resident of another jurisdiction doesn’t exclude outright weight referred to in art. 84. The obligation to regulate the structure elements of the tax in the form of law to the benefit of stability and certainty of tax legislation. With regards to the legislative procedure in view of the importance of tax legislation – do not use a fast – track procedure. The author concluded that there were no grounds for the preaching of de lege ferenda postulates in the needed changes in the provisions of the Constitution of the Republic of Poland relating to taxes as enactment is appropriate.
PL
W 2018 r. weszły w życie dwie ustawy nowelizujące dotychczasowe przepisy dotyczące zasad obniżania uposażenia i diety polskim parlamentarzystom. Obecnie, obok podstaw związanych z uniemożliwianiem prac parlamentarnych i nieusprawiedliwioną absencją na posiedzeniu, obniżenie uposażenia i diety możliwe jest również w związku z naruszeniem przez posła lub senatora powagi izby lub z powodu naruszenia przez niego w rażący sposób spokoju lub porządku na terenie parlamentu. Celem artykułu jest próba oceny wprowadzonych regulacji w kontekście ich zgodności ze standardami konstytucyjnymi i europejskimi.
EN
In 2018, two acts amending the hitherto existing regulations on the rules for reducing salaries and allowances for Polish parliamentarians entered into force. At present, apart from the grounds related to preventing parliamentary work and unjustified absence at the meeting, the reduction of salary and allowances is also possible due to violation of the dignity of the chamber by the deputy or senator or because of violating the calm or order in parliament in a blatant manner. The aim of the article is an attempt to evaluate the introduced regulations in the context of their compliance with constitutional and European standards
PL
Artykuł zawiera porównanie przepisów uregulowań prawnych dotyczących zdalnej formy kształcenia z faktycznym zakresem ich zastosowania w środowisku akademickim. Zastosowaną metodą badawczą jest analiza dokumentów takich jak Konstytucja RP, ustawa „Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”, rozporządzenia Ministerstwa Edukacji i Nauki oraz wewnętrzne uregulowania prawne (Zarządzenia Rektora UR). Celem badawczym jest porównanie przepisów znajdujących się we wspomnianych regulacjach prawnych z ich praktycznym zastosowaniem w realiach szkolnictwa wyższego, zaś casusem niniejszych analiz stanowi Uniwersytet Rzeszowski. Uzyskane wnioski mogą posłużyć do weryfikacji rozwiązań zarówno w trakcie standardowej realizacji procesu kształcenia, jak i wprowadzania edukacji zdalnej w okresach kryzysowych. Wśród nich wyróżnić należy m.in. potrzebę zastosowania kształcenia mieszanego (tzw. blended learning), czy też utworzenie centrów kształcenia na odległość, które wspierałyby technicznie i merytorycznie nauczycieli akademickich.
EN
The article compares the provisions of the legal regulations on the remote form of education with the actual scope of their application in the academic environment. The research method used was an analysis of documents such as the Constitution of the Republic of Poland, the Act ‘Law on Higher Education and Science’, regulations of the Ministry of Education and Science and internal legal regulations (Orders of UR). The aim of the research was to compare the provisions found in the aforementioned legal regulations with their practical application in the realities of higher education, while the case study of this analysis was the University of Rzeszów. The conclusions obtained may be used to verify solutions both in the course of the standard implementation of the educational process and the introduction of remote education in crisis periods. These include the need for blended learning or the establishment of distance learning centres.
PL
Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza instytucji wysłuchania dziecka przewid-ziana w art. 72 ust. 3 Konstytucji RP. Prawo dziecka do bycia wysłuchanym jest jednym z podstawowych praw dziecka i jest elementem jego prawa do ochrony w postępowan-iu prawnym go dotyczącym. W publikacji przybliżono samo pojęcie dziecka, które jest różnie definiowane z uwagi na brak jednej uniwersalnej, ogólnosystemowej definic-ji dziecka, a także przedstawiono przykładowy katalog spraw mieszczących się w prz-esłance konstytucyjnej – „ustalanie praw dziecka”. Wskazano również krąg podmi-otów zobowiązanych do wysłuchania dziecka jakimi są ogólnie przyjęte organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko. Przybliżenie wskazanych pojęć pozwoliło przyjąć, że instytucja wysłuchania dziecka jest niezbędna dla zapewnienia podstawowych praw dziecka oraz jako element jego prawa do ochrony w postępowa-niu prawnym go dotyczącym.
EN
The subject of this article is the analysis of the institution of the child hearing provid-ed for in Art. 72 (3) of the Polish Constitution. The right of a child to be heard is one of the fundamental rights of a child and is part of child’s right to protection in legal proceedings concerning it. The publication presents the concept of a child itself, which is defined in various ways due to the lack of one universal, system-wide definition of a child, and also presents an example catalog of matters falling under the constitu-tional premise – “establishing children’s rights”. The group of entities obliged to hear a child, such as generally accepted public authorities and persons responsible for the child, were also introduced. The introduction of the above-mentioned concepts made it possible to assume that the institution of hearing the child is necessary to ensure the fundamental rights of the child and as an element of its right to protection in le-gal proceedings concerning it.
EN
The Article discusses the issue of granting human dignity the status of the highest value in the Polish Constitution. What is more, it explains the grounds of the regulation of art. 30 of the Constitution of the Republic of Poland. Additionally, it presents dignity as a foundation of the legal order. Therefore, de facto, every legal norm that functions in our legal system should comply with this regulation. The article calls attention to a danger of potential abuses pointing out some of the practices that can violate the human dignity in the future.
PL
Artykuł porusza kwestię nadania godności ludzkiej statusu najwyższej wartości w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Co więcej, wyjaśnia podstawy regulacji art. 30 Konstytucji RP. Dodatkowo wskazuje na godność jako podstawę porządku prawnego. Zatem de facto każda norma prawna, która funkcjonuje w naszym systemie prawnym powinna być w zgodzie z tą regulacją. W artykule zwrócono uwagę na niebezpieczeństwo potencjalnych nadużyć, wskazując na niektóre praktyki, które mogą w przyszłości naruszać godność człowieka.
PL
Artykuł dotyczy konstytucyjnych źródeł społeczeństwa obywatelskiego w Polsce. Pomimo iż polska ustawa zasadnicza nie odwołuje się bezpośrednio do społeczeństwa obywatelskiego, to jednak w licznych postanowieniach daje wyraz jego kluczowym wartościom i założeniom. Za podstawę społeczeństwa obywatelskiego w Rzeczypospolitej Polskiej uznać należy konstytucyjną zasadę dobra wspólnego, W artykule wskazano związki łączące zasadę dobra wspólnego ze społeczeństwem obywatelskim. Aksjologiczna zbieżność obu przywoływanych kategorii opiera się m.in. na poszanowaniu praw i wolności obywatelskich, ale także na podkreśleniu obowiązków, które jednostka-obywatel realizuje na rzecz państwa. Właśnie z tego powodu zasada dobra wspólnego w Konstytucji RP z 1997 r. łączy w sobie elementy indywidualistycznej oraz wspólnotowej koncepcji społeczeństwa obywatelskiego.
EN
The article concerns the constitutional sources of civil society in Poland. Although the Polish Constitution does not refer directly to civil society, it expresses its key values and assumptions in numerous provisions. The constitutional principle of the common good should be regarded as the basis of civil society in the Republic of Poland. The article indicates the links between the principle of the common good and the constitutional model of civil society. The axiological convergence of both categories mentioned is based, inter alia, on the respect for civic rights and freedoms, but also on the emphasis on the duties that the individual-citizen performs for the state. It is for this reason that the principle of the common good in the Constitution of the Republic of Poland of 1997 combines elements of the individualist and communitarian conception of the civil society.
EN
The social market economy principle is a new principle in Polish constitutionalism, determining the economic system of the Republic of Poland. Its role is primarily to point out a set of values defining a limit for the legislature regarding its undoubtedly broad autonomy in the selection of detailed solutions to construct the economic state order. As a rule of constitutional interpretation, it also provides guidelines for the interpretation of further, specific provisions of the Basic Law. The specificity of the discussed principle lies in its multi-stage construction, consisting in establishing a general social market economy principle, then filling it out with the detailed contents by further constitutional principles, especially the principle of freedom of economic activities and the protection of property.
PL
Zasada społecznej gospodarki rynkowej jest nową w polskim konstytucjonalizmie zasadą, determinującą ustrój gospodarczy RP. Jej rola polega przede wszystkim na wskazaniu zespołu wartości określających granicę dla niewątpliwie szerokiej swobody ustawodawcy zwykłego w zakresie wyboru szczegółowych rozwiązań konstruujących porządek gospodarczy państwa. Jako zasada konstytucyjna stanowi także wytyczną interpretacyjną do wykładni dalszych, szczegółowych przepisów ustawy zasadniczej. Specyfika omawianej zasady opiera się natomiast na jej wielostopniowej konstrukcji, polegającej na ustanowieniu ogólnej zasady społecznej gospodarki rynkowej, a następnie wypełnieniu jej treścią przez kolejne szczegółowe zasady konstytucyjne, a zwłaszcza zasadę wolności działalności gospodarczej oraz zasadę ochrony własności.
EN
The purpose of this article is to briefly analyze specific legal norms: “general reference clauses” – in view of the Polish contemporary constitutional law. These norms are expressed in legal texts but they refer to extra-legal values and are “opened” for them. Considerations are focused here on the selected regulations of the Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997 and selected rulings of the Polish Constitutional Tribunal.
PL
Celem tego artykułu jest syntetyczna analiza specyficznych norm prawnych: „generalnych klauzul odsyłających” – w świetle współczesnego polskiego prawa konstytucyjnego. Wskazane normy zostały wyrażone w formalnie obowiązujących konstytucyjnych przepisach prawnych, ale ich normatywna treść odnosi się w istocie do pozaprawnych wartości, wynikających z otwartego charakteru tych przepisów. Rozważania w opracowaniu skupiają się głównie wokół wybranych regulacji Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. oraz wybranych orzeczeń polskiego Trybunału Konstytucyjnego.
first rewind previous Page / 3 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.