Search results

1

Opinia prawna w sprawie wniosku grupy kościołów do Rady Ministrów z dnia 15 lutego 2010 r.

100%

Borecki P., Pietrzak M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

291-308

PL

Opinia dotyczy wniosku z dnia 15 lutego 2010 r. złożonego przez grupę dziewięciu kościołów i innych związków wyznaniowych należących do pentakostalnego nurtu chrześcijaństwa. Wniosek skierowany był do Prezesa Rady Ministrów i dotyczył przystąpienia przez Radę Ministrów do rozmów w celu zawarcia umowy i wydania odpowiedniej ustawy o stosunkach między Rzecząpospolitą Polską a wnioskującymi Kościołami, zgodnie z art. 25 ust. 5 Konstytucji RP. Analizując obowiązujące prawo oraz przebieg postępowania w sprawie wniosku autorzy opinii krytycznie oceniają działania i zaniechania w tej sprawie naczelnych organów władzy i administracji państwowej.

EN

The opinion refers to the application dated 15 February 2010 submitted by a group of nine churches and other religious associations belonging to the Pentacostal Christian movement. The application was addressed to the Prime Minister and requested the entry of the Council of Ministers into talks on concluding an agreement and passing relevant law on the relations between the Republic of Poland and the applying churches, in accordance with Article 25(5) of the Constitution of the Republic of Poland. By analysing the applicable law and the administrative procedure adopted for the examining of the application, the authors share a critical opinion on the activities and omissions of the supreme bodies of public administration.

2

Nabywanie dóbr doczesnych przez osoby prawne Kościoła katolickiego w świetle prawa polskiego i prawa kanonicznego

100%

Walencik D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2004

|

vol. 7

157-179

PL

Współcześnie Kościół katolicki w Polsce czerpie środki materialne na prowadzenie swej misji z różnych źródeł. Należą do nich: dobra własne (ruchome i nieruchome) instytucji kościelnych, mienie fundacji kościelnych, dobrowolne świadczenia ze strony wiernych (pieniężne i w naturze), spadki, zapisy, darowizny krajowe i zagraniczne, dotacje i subwencje ze strony państwa (np. Funduszu Kościelnego) lub innych instytucji na rzecz działalności prowadzonej przez kościelne osoby prawne, do których państwo zobowiązuje się z tytułu rekompensaty za przywłaszczone nieruchomości bądź z tytułu wkładu, jaki podmioty kościelne wnoszą do życia publicznego na równi z podmiotami świeckimi (państwowymi i pozarządowymi), dochody z imprez i zbiórek publicznych, opłaty za usługi świadczone przez kościelne instytucje charytatywno-opiekuńcze, dochody z działalności gospodarczej prowadzonej przez Caritas Polską i Caritas diecezji bezpośrednio lub w formie wyodrębnionych zakładów, dochody innych instytucji kościelnych, także prowadzących działalność gospodarczą . Zazwyczaj sprawy majątkowe instytucji Kościoła katolickiego są przedmiotem regulacji konkordatowych. Konkordat polski w sprawach majątkowych nie wprowadza jednakże nowych regulacji w stosunku do regulacji ustawowych obowiązujących w momencie podpisania go (z wyjątkiem zobowiązania do subwencji na rzecz Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie). Stolica Apostolska i Państwo polskie na mocy konkordatu zobowiązują się do zachowania w sprawach regulacji finansowych i majątkowych Kościoła status quo, czyli respektowania rozwiązań ustawowych obowiązujących w momencie podpisania konkordatu, a także do powołania specjalnej komisji parytetowej, która zajmie się negocjowaniem nowych rozwiązań w tych sprawach.

3

Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie jako podmioty prawa międzynarodowego

100%

Mezglewski A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2005

|

vol. 8

295-303

PL

W przedmiocie określenia liczby podmiotów prawa międzynarodowego należy stanowczo opowiedzieć się za modelem dualistycznym. Niewątpliwie istnieją dwa odrębne podmioty prawa międzynarodowego: Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie. Wprawdzie Watykan tylko częściowo realizuje poszczególne atrybuty tej podmiotowości, nie korzystając przede wszystkim z prawa legacji, jednakże fakt ten nie jest podnoszony przez inne podmioty prawa międzynarodowego przy realizacji innych uprawnień wynikających z tej podmiotowości. Przedstawiciele Citta del Vaticano są reprezentowani na forum międzynarodowym biorąc czynny udział w konferencjach międzynarodowych i uczestnicząc w działalności organizacji międzynarodowych. Podnoszony przez zwolenników koncepcji monistycznej – jako kontrargument - fakt, iż Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie nigdy nie są reprezentowani jednocześnie na tym samym forum nie ma tutaj żadnego znaczenia. Owszem – można przyjąć – iż tego rodzaju praktyka stała się już utartym zwyczajem, którego nie należałoby naruszać. Jednakże skoro oba podmioty korzystają na przemian z uprawnień wynikających z podmiotowości publicznomiędzynarodowej, to oznacza to, iż niewątpliwie oba są właściwie upodmiotowione na płaszczyźnie prawa międzynarodowego.

4

Zwolnienia celne kościelnych osób prawnych w systemie zwolnień celnych Unii Europejskiej

100%

Kuś A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2005

|

vol. 8

45-71

PL

System zwolnień celnych funkcjonujących w Unii Europejskiej jest w miarę jednolity. Podstawowy akt prawny w zakresie zwolnień celnych – rozporządzenie 918/83 w sposób szczegółowy reguluje dwa typy zwolnień celnych: zwolnienia przywozowe (importowe) oraz zwolnienia wywozowe (eksportowe). Najważniejsze znaczenie gospodarcze mają zwolnienia celne przywozowe. Po 1 maja 2004 r. Polska przyjmując dorobek prawny Unii Europejskiej została zobowiązana do stosowania jednolitych przepisów wspólnotowych z zakresu prawa celnego. Polskie prawo celne stanowi jedynie regulacje mające charakter uzupełniający wobec jednolitych wspólnotowych przepisów celnych. Dozwolone odrębności w poszczególnych krajach członkowskich mogą dotyczyć jedynie wąskiego zakresu spraw. Wszystkie dotychczasowe zwolnienia celne wydane na podstawie wewnętrznych przepisów prawnych albo utraciły moc obowiązującą albo musiały zostały zmienione. Zwolnienia celne przewidziane dla kościelnych osób prawnych funkcjonujące do 1 maja 2004 r. nie zostały całkowicie uchylone, ale musiały zostać zmienione. Rozporządzenie 918/83 nie przewiduje bowiem takiej podmiotowej kategoryzacji zwolnień celnych. Zwolnienia celne przewidziane dla kościelnych osób prawnych będą zatem wynikały ze szczegółowych przepisów rozporządzenia 918/83. Wątpliwości może budzić jednak mało precyzyjne odesłanie w poszczególnych ustawach dotyczących kościelnych osób prawnych do rozporządzenia 918/83. Niedopuszczalna jest technika formułowania odesłań ogólnikowych. Trzeba bowiem pamiętać, że odnośniki pełnią funkcję informacyjną i odsyłając do wybranych przepisów prawnych, twórca aktu normatywnego podejmuje decyzję, że przepisy do których odsyła, współwyznaczają treść norm prawnych zawartych w akcie, w którym sformułowano odesłanie. Stwierdzenie, że kościelne osoby prawne mogą korzystać ze zwolnień „w granicach i na warunkach określonych w rozporządzeniu 918/83” nie zawiera żadnej nowości normatywnej. Wydaje się, że nawet bez takiego stwierdzenia, kościelne osoby prawne, o ile spełniałyby szczególne warunki, mogłyby korzystać z szeregu zwolnień celnych przewidzianych w rozporządzeniu 918/83. Wprowadzenie takiej regulacji jedynie potwierdza, iż kościelne osoby prawne mogą mieć w kontekście prawa celnego status instytucji charytatywno-opiekuńczych, oświatowo – wychowawczych lub filantropijnych oraz że towary przeznaczone na cele kultu religijnego (mimo że takie pojęcie w rozporządzeniu 918/83 nie funkcjonuje) mogą korzystać ze zwolnienia z należności celnych. Z praktycznego punktu widzenia wydaje się jednak, iż regulacja związana ze zwolnieniami z należności celnych przewidziana dla kościelnych osób prawnych będzie miała niewielkie znaczenie. Przed 1 maja 2004 r. takie zwolnienia celne miały dużo większe znaczenie, gdyż obrót towarami dokonywany przez kościelne osoby prawne dotyczył głównie towarów wprowadzanych do Polski z krajów członkowskich Unii Europejskiej (głównie z Niemiec). W chwili obecnej obrót takimi towarami nie podlega należnościom celnym i opłatom o skutkach podobnych do ceł, gdyż w ramach Unii Europejskiej funkcjonuje swobodny przepływ towarów. Praktyczne znaczenie zwolnień celnych będzie zatem dotyczyło sytuacji, w której kościelne osoby prawne będą wprowadzały na obszar celny Unii Europejskiej towary z krajów nie należących do Unii Europejskiej. W głównej mierze będą to towary sprowadzane z krajów takich jak Stany Zjednoczone i Kanada. W takiej sytuacji należy więc pamiętać o możliwości zwolnień z należności celnych wynikających z rozporządzenia 918/83.

5

Pozycja prawna organizacji i stowarzyszeń religijnych w Rzeczypospolitej Polskiej

100%

Matwiejuk J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2003

|

vol. 6

5-27

PL

Szczególnie istotnym elementem wolności sumienia i religii jest uprawnienie do tworzenia organizacji społecznych w celu rozwijania przekonań religijnych.

6

O prawie spadkowym w krajach islamskich

80%

Bar W.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2006

|

vol. 9

181-196

PL

Narastająca migracja ludności z krajów islamskich do Europy, wywołuje m.in. zderzanie się dwóch porządków prawnych. Jest to szczególnie widoczne w materii prawa małżeńskiego - w tym ustroju majątkowego małżonków, dziedziczenia, alimentacji - bo ta w kulturze islamu jest najsilniej poddana prawu religijnemu . Pragniemy wskazać podstawowe źródła i najważniejsze rozwiązania w prawie spadkowym krajów islamskich. Najczęściej zawarte jest ono w kodeksach statusu osobowego, poczynając od słynnego kodeksu Medżelle (1869-1876), nasyconych regułami prawa świeckiego i religijnego różnych szkół.

7

Ochrona uczuć religijnych odbiorcy - granice wolności wypowiedzi artystycznej. Wybrane aspekty prawne

80%

Jaskuła L. K.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2010

|

vol. 13

161-177

PL

Zarówno wypowiedź artystyczna jak i uczucia religijne są kategoriami związanymi z wolnością człowieka. Wypowiedzi artystyczne umieszczane w przestrzeni publicznej przez ich twórców są konfrontowane z innymi wartościami także obecnymi w tej przestrzeni. Jedną z nich jest wolność sumienia i wyznania, z którą w sposób immanentny związana jest kategoria uczuć religijnych. W dyskusjach społecznych dotyczących wolności wypowiedzi artystycznej często podnoszone jest twierdzenie, że artyście w ramach wolności twórczości artystycznej przysługuje prawo do niczym nie skrępowanego tworzenia i rozpowszechniania efektów swej pracy, a wszelkie próby ograniczania tego procesu są naganne. W taki sposób odbierane są również działania, których celem jest ochrona uczuć religijnych. Warto więc postawić pytanie, czy w świetle aktualnie obowiązujących w Polsce przepisów uczucia religijne rzeczywiście stanowią granicę wolności wypowiedzi artystycznej oraz czy powoływanie się na uczucia religijne rzeczywiście skutkuje ograniczeniem wolności wypowiedzi artystycznej. By na nie odpowiedzieć w pierwszej części artykułu zostały wskazane podstawy prawne ochrony wolności wypowiedzi artystycznej oraz podstawy prawne ochrony uczuć religijnych, a w jego drugiej części podjęta została próba oceny obowiązujących rozwiązań prawnych.

EN

Both an artistic expression and religious feelings are the categories related to human freedom. Works of art placed in the public domain by their authors are confronted with other values present in this space. One of them is the freedom of conscience and worship inherently linked to the notion of religious feelings. Social disputes on free artistic expression often support the conviction that an artist in their free artistic creation is entitled to unreserved creation and dissemination of the results of their work and any attempts to hider this process are reprehensible. The same is often said about activities aimed to safeguard religious feelings. It thus begs the question whether in the light of binding Polish rules and regulations religious feelings set the boundary of free artistic expression, and, whether to invoke religious feelings is essentially effective in terms of restraining free artistic expression. In order to address these questions, the opening part of the article covers the legal bases of the protection of free artistic expression and those of the protection of religious feelings; in the second part of the article, the author attempts to evaluate the existing, relevant legal solutions.

8

Instytucjonalizacja dialogu pomiędzy Unią Europejską a podmiotami wyznaniowymi w kontekście doświadczeń narodowych państw członkowskich

80%

Łopatowska-Rynkowska J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2006

|

vol. 9

51-74

PL

Unia Europejska zamierza promować szersze zaangażowanie obywateli w proces rządzenia. W tym celu utrzymuje i rozwija dialog ze zorganizowanym społeczeństwem obywatelskim, którego istotną część stanowią kościoły, związki wyznaniowe i organizacje niewyznaniowe. Obecnie dialog nie ma podstawy prawnej i zależy jedynie od dobrej woli zainteresowanych stron, zarówno jeśli chodzi o inicjatywę jego podjęcia, jak i prawne formy, w jakich jest prowadzony. Nie jest on jednak tylko wyrazem dobrej woli, ale w równym stopniu wyrazem potrzeby wspólnego kształtowania polityki oraz prawodawstwa. Umiejscowienie przepisu będącego podstawą dialogu w tekście Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy (art. I-47 i I-52), otwiera nowe pole do rozwoju współpracy, stwarza też możliwość przeniesienia doświadczeń narodowych, już wypracowanych w drodze historycznych uwarunkowań, i konfrontacji ich z rzeczywistością, którą być może przyniesie ratyfikacja Traktatu. Celem poniższego opracowania jest przybliżenie pewnych aspektów związanych ze złożonością i skomplikowaniem procesów składających się na proces dialogu. Ponieważ jednak materia będąca jego przedmiotem jest żywa i nieustannie ewoluuje, nie ma ono aspiracji do zamkniętego i wyczerpującego ujęcia, a jest jedynie głosem w dyskusji.

9

Zespół praw i obowiązków osoby duchownej jako pokrzywdzonego w postępowaniu karnym zwyczajnym

80%

Poniatowski M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2018

|

vol. 21

27-49

EN

This article aims to present an overview of the current rights and obligations of religious ministers in cases when they are the injured party in ordinary criminal proceedings. First, the concepts of the injured party and religious minister are explained. The main part of the study deals with the rights and obligations that are connected with the general status of the religious minister. Special attention is devoted to the possibility of applying the statutory rules of criminal proceedings, taking into account the constitutional and international principle of respect for the autonomy and independence of the Church and the state in their own spheres.

PL

W przedmiotowym artykule przedstawiono w uporządkowany sposób aktualne prawa i obowiązki osoby duchownej wynikające z bycia przez nią pokrzywdzonym w postępowaniu karnym zwyczajnym. Wyjaśniono w tym kontekście wpierw pojęcia pokrzywdzonego i osoby duchownej. Jednocześnie sprecyzowano te prawa i obowiązki, które mają szczególny związek z ogólnym statusem osoby duchownej, mając na uwadze możliwość odpowiedniego stosowania procedury karnej uregulowanej aktem normatywnym rangi ustawowej, z uwagi na konstytucyjną i międzynarodową zasadę poszanowania autonomii i niezależności Kościoła i państwa każdego w swoim zakresie.

10

Prawo i obowiązek przetwarzania danych osobowych byłych wyznawców przez kościoły i inne związki wyznaniowe

80%

Dyda K.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2018

|

vol. 21

369-389

EN

The Constitution of the Republic of Poland guarantees autonomy and independence for churches and other religious organizations. This principle aim to guarantee the effective implementation of an individual’s right to religious freedom. In order to achieve their goals, religious organizations have to process personal data of their members. However, the problem that appears in practice is whether the processing of personal data of an ex-believer should cease after he or she makes a formal act of defection from a church. So far, the relevant legal literature and case-law have proposed a few solutions to the above-mentioned problem. The article attempts to determine whether the constitutional status of religious organizations makes them entitled to process personal data of ex-believers, using the decision of the Supreme Administrative Court of 21 May 2018 as the basis for analysis. The answer to this question is affirmative, as the Author maintains that processing of personal data of ex-believers by religious organizations is both essential for the realization of religious freedom of other worshippers and it is required due to the provisions of universally binding law. According to the Act on the National Archival Resource and Archives, the personal data of ex-members of religious organizations are part of the National Archival Resource, and thus every church is obliged to protect them and cannot make any modification of their content. Therefore, apostates do not have the right to demand removal of their personal data from the records maintained by churches and other religious organizations. Compliance with such a demand could make a personal data administrator liable for the violation of data protection laws.

PL

Konstytucja RP poręcza kościołom i innym związkom wyznaniowym autonomię i niezależność – zasada ta ma na celu zagwarantowanie swobodnej realizacji prawa do wolności religijnej jednostki. Aby móc w pełni urzeczywistniać swoje cele związek wyznaniowy musi m.in. przetwarzać dane osobowe swoich członków. Jednak w praktyce powstaje problem, czy wraz z formalnym wystąpieniem z kościoła należy zaprzestać przetwarzania danych osobowych byłego wyznawcy. Jak dotąd w doktrynie i orzecznictwie ukształtowano różnorodne rozwiązania tej kwestii. W artykule podjęto próbę znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy konstytucyjna pozycja związków wyznaniowych uprawnia do przetwarzania danych osobowych byłych wyznawców. Kanwą dla przeprowadzonych analiz stało się postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 21 maja 2018 roku. Autor pozytywnie odpowiadając na tak postawione pytanie wskazał, że jest to niezbędne zarówno dla realizacji wolności religijnej innych wyznawców danej wspólnoty wyznaniowej, jak i konieczne ze względu na przepisy prawa powszechnie obowiązującego. Zgodnie bowiem z ustawą o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach dane byłych członków związku wyznaniowego stanowią Narodowy Zasób Archiwalny, stąd każdy kościół jest zobowiązany je chronić i nie ma prawa dokonywać jakichkolwiek zmian w ich treści. Dlatego apostata nie ma prawa do skutecznego żądania wykreślenia jego danych ze zbiorów prowadzonych przez kościoły i inne związki wyznaniowe. Dokonanie takiej czynności przez administratora danych mogłoby narazić go na odpowiedzialność prawną.

11

Charakterystyka stosunku prawnego łączącego kapelana z podmiotem leczniczym w świetle przepisów prawa polskiego i wybranych regulacji prawa wewnętrznego Kościoła katolickiego

80%

Ożóg M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2018

|

vol. 21

95-122

EN

The aim of this article is to present the legal forms of establishing cooperation between medical facilities and chaplains with a view to guaranteeing patients’ right to pastoral care. The main research problem concerns defining the legal relationship between the chaplain and the medical facility in which he provides pastoral care. More specifically, the study aims to characterize the legal relationship between the chaplain and the medical facility taking into account the following types of employment: employment contracts, civil law contracts and voluntary work. The analysis is based on the dogmatic and, to a lesser extent, historical method. The results indicate that employment contracts are especially important in shaping the legal relationship between the chaplain and medical facility. The legal relationship between the chaplain and medical facility is general in character under Polish law owing to the fact that it is necessary to respect the institutional relations between the state and churches and other religious organizations. The specific duties of chaplains are defined by the law of their religious community, which, however, does not automatically apply in Polish law.

PL

Przedmiotem artykułu jest przedstawienie form prawnych nawiązania współpracy podmiotu leczniczego z kapelanem w celu zagwarantowania pacjentom prawa do opieki duszpasterskiej. Problem badawczy stanowi określenie relacji prawnej łączącej kapelana z placówką medyczną, w której pełni posługę. Celem badań było scharakteryzowanie stosunku prawnego łączącego kapelana z podmiotem leczniczym z uwzględnieniem form: umowy o pracę, umowy zlecenia oraz umowy o świadczenie wolontariatu. Główną metodę badawczą stanowi metoda dogmatyczna oraz w uzupełniającym zakresie metoda historyczna. Wyniki badań prowadzą do wniosku o szczególnym znaczeniu umowy o pracę dla ukształtowania więzi prawnej kapelana z podmiotem leczniczym. Stosunek prawny łączący kapelana z podmiotem leczniczym ma charakter ramowy na gruncie prawa państwowego z uwagi na konieczność poszanowania relacji instytucjonalnych między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowymi. Szczegółowe obowiązki duchownego określa prawo wspólnoty religijnej, z której duchowny się wywodzi, jednakże nie obowiązuje ono automatycznie na forum prawa państwowego.

12

Zaświadczenie o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa w procedurze matrimonium per procura

80%

Świto L., Tomkiewicz M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2018

|

vol. 21

323-343

EN

This paper presents normative solutions concerning the issuing procedure, the content and the significance of the certificate of no impediments to marriage in the context of regulations related to marriage by proxy (matrimonium per procura). The principal aim and the research problem posed in the article pertain to the question of the specific circumstances this document concerns. Do the control mechanisms accompanying the issuing of this certificate cover the requirements specified in Art. 6.1 of the Family and Guardianship Code, and do they recognize the specificity of marriage contracted by proxy? What is the actual meaning of the phrase used in Art. 8.1 of the Family and Guardianship Code, stating that a priest “cannot accept the declarations referred to in Art. 2.1 [of the Family and Guardianship Code]” without having been presented with the said certificate, and does the prohibition set forth in this regulation prove that the certificate of no impediments to marriage is the essential factor? The paper puts forward the hypothesis that while the idea itself is undoubtedly justified, the adjustment of the regulations of the Family and Guardianship Code and the Registry Office Records Act to ensure compliance with the Concordat has gone too far in the matter under discussion. It has resulted in the introduction of restrictions establishing a clear primacy of formalism over the favor matrimonii principle and has given rise to different assessments of the nature of the said certificate, including opinions claiming the constitutive nature of this document. For persons intending to enter into marriage in the religious form with civil effects, the requirement to present a legally valid certificate has become a condition basically parallel to other, constitutive conditions to marriage, while this restriction is not of general nature. It does not apply to couples intending to contract marriage before the head of a registry office or a consul (Art. 1.1 and Art. 1.4 of the Family and Guardianship Code), and refers only to those who intend to enter into marriage in the religious form with civil effects. The existing state of affairs can hardly be regarded as appropriate. Another deficiency of the current regulations also arises from the fact that the certificate of no impediments to marriage, although it has gained disproportionate importance, does not “recognize” the specificity of religious marriages with civil effects contracted per procura, and in this case does not duly fulfil its guaranteeing functions.

PL

Artykuł prezentuje rozwiązania normatywne dotyczące procedury wystawiania, treści i znaczenia zaświadczenia o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa, w kontekście regulacji związanych z zawieraniem małżeństwa przez pełnomocnika (matrimonium per procura). Zasadniczy cel i problem badawczy zawarty w publikacji oscyluje wokół odpowiedzi na pytanie, o braku jakich konkretnie okoliczności, dokument ten informuje; czy mechanizmy kontrolne towarzyszące wystawieniu tego zaświadczenia obejmują wymogi określone w art. 6 § 1 k.r.o. i czy dostrzegają specyfikę małżeństwa zawieranego przez pełnomocnika? Co konkretnie oznacza użyte w art. 8 § 1 k.r.o. sformułowanie, iż duchowny „nie może przyjąć oświadczeń przewidzianych w art. 1 § 2 [k.r.o.]” bez uprzedniego przedstawienia mu omawianego zaświadczenia i czy wskazany w tym przepisie zakaz dowodzi, że zaświadczenie o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa ma charakter konstytutywny? Artykuł stawia tezę, że o ile sama idea wystawiania omawianego zaświadczenia jest bez wątpienia słuszna, o tyle dostosowywanie przepisów k.r.o. i p.a.s.c. do Konkordatu poszło w omawianej materii za daleko. Skutkowało ono wprowadzeniem takich obostrzeń, które statuują wyraźny prymat formalizmu nad zasadą favor matrimonii i dają asumpt do zróżnicowanej oceny charakteru tego zaświadczenia, w tym do formułowania tez o konstytutywnym charakterze tego dokumentu. Dla osób zamierzających zawrzeć małżeństwo w formie wyznaniowej ze skutkami cywilnymi wymóg legitymowania się zaświadczeniem mającym moc prawną stał się przesłanką w zasadzie analogiczną do tej, jaką mają inne, konstytutywne przesłanki małżeństwa, przy czym obostrzenie to nie ma charakteru powszechnego. Nie dotyczy ono nupturientów zamierzających zawrzeć małżeństwo przed kierownikiem USC lub konsulem (art. 1 §§ 1 i 4 k.r.o) a odnosi się tylko do tych, którzy zamierzają zawrzeć małżeństwo w formie wyznaniowej ze skutkami cywilnymi. Istniejący stan rzeczy trudno uznać za właściwy. Mankamentem obowiązujących regulacji jest również to, że zaświadczenie o braku okoliczności wykluczających zawarcie małżeństwa, mimo, iż zyskało znaczenie nieproporcjonalne do swej roli, „nie rozpoznaje” specyfiki małżeństw wyznaniowych ze skutkami cywilnymi zawieranymi per procura i w tym przypadku funkcji gwarancyjnych w należytym stopniu nie spełnia.

13

Duchowny jako podmiot administrujący w sprawach z zakresu administracji stanu cywilnego

80%

Tunia A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2018

|

vol. 21

7-26

EN

The aim of the article is to present the character and variety of tasks performed by entities belonging to churches and other religious organizations as far as civil status administration is concerned. In the first part, the key terms used in the article, such as civil status administration and administrative entity, are introduced and explained. Then the administrative entities involved in the system of civil status administration are enumerated, which is followed by the analysis of the tasks realized by religious entities (religious minister) as subjects engaged in the administration of civil status. These tasks concern activities connected with concluding and registering marriages in accordance with Art. 1 § 2 of the Family and Guardianship Code. They are carried out under ordinary as well as extraordinary circumstances, that is, in cases of direct life threat to one of the parties concluding a marriage. The article concludes by arguing that that the functions performed by the religious minister in the course of the procedure of concluding a marriage in accordance with Art. 1 § 2 of the Family and Guardianship Code have the character of administrative tasks delegated to public administration. The basis for their execution of these functions are appropriate regulations of state law. When performing these activities, the religious minister does not act on his behalf but as a body of a legal entity which is a particular organizational unit of a church or some other religious organization (e.g., a parish). Thus, the religious minister is an administering entity who carries out this function on behalf of a church or some other religious organization entitled to apply the religious form of concluding a marriage in accordance with relevant legal regulations.

PL

Przedmiotem artykułu jest ukazanie charakteru i katalogu zadań wykonywanych przez podmioty należące do kościołów i innych związków wyznaniowych w zakresie administracji stanu cywilnego. W związku z tym w pierwszej części artykułu wyjaśnione zostały podstawowe pojęcia stosowane w publikacji, a następnie wskazany został krąg podmiotów administrujących w systemie administracji stanu cywilnego. Dokonana została analiza zadań, jakie realizowane są przez podmioty wyznaniowe (duchownych) jako podmioty wykonujące określone zadania z zakresu administracji stanu cywilnego. Zadania te sprowadzają się do wykonywania określonych czynności związanych z zawarciem i rejestracją małżeństwa w trybie określonym w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Są to zadania wykonywane w sytuacjach zwyczajnych oraz w przypadkach nadzwyczajnych tj. w razie niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio życiu jednej ze stron zawierających małżeństwo. W konkluzji rozważań stwierdzono, że funkcje, jakie w toku procedury zawarcia małżeństwa w trybie art. 1 § 2 k.r.o. sprawuje duchowny mają charakter zadań zleconych z zakresu administracji publicznej. Podstawę do ich wykonania stanowią odpowiednie przepisy prawa państwowego. W toku tych czynności duchowny działa nie we własnym imieniu, ale jako organ osoby prawnej, którą jest określona jednostka organizacyjna kościoła lub innego związku wyznaniowego (np. parafia). Wykonując te czynności duchowny jest podmiotem administrującym, który realizuje tę funkcję w imieniu kościoła lub innego związku wyznaniowego uprawnionego do stosowania wyznaniowej formy zawarcia małżeństwa na podstawie odpowiednich przepisów prawa.

14

Postępowanie regulacyjne przed Komisją Majątkową (na przykładzie wniosku parafii Matki Bożej Szkaplerznej w Imielinie)

80%

Walencik D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2005

|

vol. 8

259-294

PL

Ograniczanie praw majątkowych Kościoła było w okresie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jednym z przejawów walki władzy komunistycznej z religią. Rezultatem tego było konfiskowanie nieruchomości kościelnych, dokonywane zarówno w majestacie obowiązującego wówczas prawa, jak i z naruszaniem tegoż prawa. Posunięcia władz sprawiły, że Kościół katolicki w Polsce utracił większość swych dóbr nieruchomych, a sytuacja prawna wielu nieruchomości, pozostających nadal w posiadaniu albo użytkowaniu kościelnych osób prawnych, była sporna bądź wątpliwa. Normalizacja statusu prawnego tychże nieruchomości zainicjowana została w 1989 r. w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej i dopełniona w nowelizacji tej ustawy w 1991 r. Te dwa akty prawne w miarę kompleksowo rozwiązały problem zadawnionych krzywd majątkowych, wyrządzonych Kościołowi katolickiemu. Zawarta w nich regulacja spraw majątkowych Kościoła otwierała drogę do analogicznych wzorowanych na niej unormowań w stosunku do innych kościołów i związków wyznaniowych, które w latach dziewięćdziesiątych uzyskały ustawowe uregulowanie swojej sytuacji prawnej i materialnej.

15

Hiszpańska ustawa organiczna o wolności religijnej z 5 lipca 1980 roku

80%

Ryguła P.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2017

|

vol. 80

91-106

EN

The subject of the analysis is the legal regulations regarding religious freedom in Spain. The first part is dedicated to article 16 of the Constitution in which the Spanish legislative body placed the declaration of the separation of the Church from the State and guaranteed religious freedom. The second part is a discussion on the regulations given in the Organic Law of Religious Freedom of November 5, 1980. It is development and precise explanation of the constitutional guarantees contained in article 16. The analysis is structured in the following order: a) an objective and subjective scope of the statutory guarantees regarding religious freedom in Spain; b) protection of religious law by the State; c) legal identity, autonomy, inner structure of the religious groups; d) juridical instruments for implementing cooperation between state authorities and religious groups in Spain.

PL

Przedmiotem analizy autor artykułu uczynił ustawowe regulacje dotyczące wolności religijnej w Hiszpanii. Rozpoczyna od omówienia treści art. 16 hiszpańskiej ustawy zasadniczej, w którym prawodawca hiszpański zawarł deklarację rozdziału państwa i Kościoła oraz gwarancje dotyczące wolności religijnej. Następnie przechodzi do omówienia przepisów ustawy organicznej z 5 listopada 1980 r. o wolności religijnej, stanowiącej rozwinięcie i doprecyzowanie konstytucyjnych gwarancji zawartych w art. 16 konstytucji. Analiza wspomnianego aktu prawnego obejmuje następujące zagadnienia: a) przedmiotowy i podmiotowy zakres gwarancji ustawowych dotyczących wolności religijnej w Hiszpanii; b) ochrona prawa do wolności religijnej ze strony państwa; c) osobowość prawna, autonomia, organizacja wewnętrzna związków wyznaniowych; d) prawne instrumenty realizacji współpracy między władzami publicznymi a związkami wyznaniowymi w Hiszpanii.

16

Odwołania do Boga w konstytucjach państw współczesnych. Studium komparatystyczne

80%

Maroń G.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2019

|

vol. 22

5-40

EN

The article presents the results of a quantitative and qualitative comparative study of the presence of direct references to God in the constitutions of modern states. References to God appearing in the fundamental laws of nearly two-thirds of the countries of the world differ in their linguistic forms and functions they perform. Most often, they take the form of an invocatio or nominatio Dei in preambles and appear in oaths of office, while they are less frequently included in other constitutional provisions such as those defining official state symbols – national flags, national anthems or emblems. References to God in the fundamental laws do not have a theological dimension, but they are a manifestation of legislators’ responsiveness to the convictions and beliefs of citizens about God. In the author’s opinion, the decision to include, not include or remove a reference to God in a constitution should follow from the evolving importance of the sphere of sacrum for the society of a given state as a political sovereign.

PL

W artykule przedstawiono rezultaty ilościowo-jakościowego komparatystycznego studium konstytucji państw współczesnych pod kątem obecności w nich bezpośrednich odniesień do Boga. Odwołania do Boga występujące w ustawach zasadniczych blisko 2/3 państw globu posiadają różną postać językową i pełnią kilka funkcji. Najczęściej przybierają formę invocatio lub nominatio Dei w preambułach oraz pojawiają się w rotach przysięgi funkcjonariuszy publicznych, rzadziej są natomiast udziałem innych postanowień konstytucji, np. tych określających oficjalne symbole państwowe, jak flaga, hymn czy godło. Odwołania do Boga w ustawach zasadniczych nie mają wymiaru teologicznego, lecz stanowią przejaw responsywności ustrojodawcy wobec przekonań i wierzeń obywateli o Bogu. W ocenie autora, decyzja o zamieszczeniu, niezamieszczeniu lub usunięciu odniesienia do Boga w konstytucji powinna stanowić wypadkową ewoluującej doniosłości sfery sacrum dla społeczeństwa danego państwa jako politycznego suwerena.

17

Granice dozwolonego dyskursu antyreligijnego w II Rzeczypospolitej. Uwagi do orzeczenia Sądu Najwyższego z 5 lipca 1938 r. i jego aktualność dzisiaj

80%

Mikuła M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2010

|

vol. 13

179-190

PL

Orzecznictwo Sądu Najwyższego doby międzywojennej cechowało się wysokim poziomem merytorycznym, opartym niejednokrotnie na wielostronnych porównaniach stanów normatywnych szeregu prawodawstw. Nie wszystkie orzeczenia wydane zostały jednak z taką samą pieczołowitością. Jednym z orzeczeń, które zasługuje na uwagę, jest wyrok SN z 5 lipca 1938, w którym Sąd Najwyższy podtrzymał stanowisko sądu drugiej instancji, skazujące oskarżonego z przepisu art. 174 k.k.: “Kto bluźni Bogu podlega karze więzienia do lat 5”. Oskarżony był tłumaczem francuskiej książki wolnomyśliciela, podważającej bóstwo Jezusa. Użycie przez niego w tłumaczeniu słów “gbur” i “awanturnik” zostało uznane za bluźnierstwo. Sąd Najwyższy dokonał co najmniej dwóch błędów w swoim rozumowaniu: po pierwsze nie nie zostało ustalone, czy jako tłumacz autor wykonując swój zawód zgodnie z prawidłami sztuki popełnił pomocnictwo czy też uznając tłumaczenie za osobny wyraz na gruncie prawa autorskiego – przestępstwo zupełnie inne od tego, jakie w świetle prawa polskiego popełnił francuski autor. Po drugie nie została przeprowadzona próba wzajemnego ważenia zasad: wolności religijnej oraz wolności słowa. Orzeczenie SN, jakkolwiek mogłoby zostać sformułowane znacznie lepiej, z pewnością wyszło naprzeciw społecznemu poczuciu sprawiedliwości. Czytając analizowane orzeczenie można odnieść wrażenie, że wyrok skazujący „musiał zapaść”, a sposób, w jaki przebiegała argumentacja, nie był najważniejszy. Niezależnie od tych uchybień, na gruncie obecnie obowiązującego k.k. (art. 196) po dziś dzień zachowuje aktualność myśl przewodnia tezy orzeczenia SN, która brzmi: Ustawodawstwo polskie nie zabrania ani wywodów, niezgodnych z (…) religią, ani nawet zaprzeczających istnieniu Boga, byle tylko owe wywody nie stanowiły bluźnierstwa czyli uwłaczaniu Bogu, „naruszenia czci należnej Bogu” w postaci obelgi, szyderstwa, urągania i innych zniewag (…).

EN

The jurisdiction of the Supreme court in the interwar period was characterized by the high substantive level, and was often based on the multifaceted comparisons of the normative states in the legislature ranges. Not all decrees, however, were issued with equal care for details. One of the decrees, which ought to be re-examined, is the Supreme Court verdict of 5th July 1938, in which the Supreme Court upheld the decision of the Court of Second Instance, finding the accused guilty on the basis of article 174 of the Penal Code.: “Whoever blasphemes against God is to be convicted to up to five years of prison.” The accused had translated a book by a French thinker, undermining the divinity of Christ. The use of words like “lout” or “brawler” was considered a blasphemy. There are at least two mistakes in the reasoning of the Supreme Court. Firstly, it had not been clarified whether a translator, following the premises of his profession, committed the crime of helping or, having recognized the translation as a separate work on the basis of the copyright law, committed a crime completely different than that of the French author. Secondly, the attempt of mutual balancing the principles of religious equality and the freedom of speech had not been conducted. The Supreme Court verdict, which could be expressed in a better way, met the social need for justice. After reading the decree one may infer that the verdict convicting the accused was seemingly the only right verdict, irrespectively of the argumentation provided during the trial. Regardless of the mistakes, according the contemporary Penal Code (article 196), the main idea standing behind that Supreme Court verdict remains relevant up to nowadays: Polish legislature does not prohibit the speeches not complying with religion or even denying God’s existence, as long as the speeches are not blasphemous, that is their authors do not speak against God in insulting terms, do not “violate the worship that is to be paid to God” by means of an insult (…), contempt, despise and other affronts.

18

“We are fortress Europe!” Nativism and religion in the ideology of Pegida in the context of the European crisis

71%

Murariu M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2017

|

vol. 20

53-68

EN

This article deals with the movement known as “Patriotic Europeans against the Islamisation of the Occident,” or Pegida, focusing primarily on the nativist dimension which often takes centre stage in its ideological discourse. Pegida describes itself as a defender of Western Civilization and of its Christian legacy from what it sees as the perils of Islamisation on the one hand, and of globalist political elites on the other. In the context of the political changes and rise of alternative visions of civil society, particularly in Central and Eastern Europe, Pegida should arguably be seen as a representative of a growing European nativist wave. Lastly, the article looks at the “Prague Declaration,” a document which was signed in 2016 by Pegida and a number of allied movements from outside of Germany.

PL

Przedmiotem artykułu jest ruch znany jako „Patriotic Europeans against the Islamisation of the Occident” (Patriotyczni Europejczycy Przeciwko Islamizacji Zachodu) lub Pegida, przy czym akcent położony jest na kwestie związane z natywizmem, które często zajmują centralne miejsce w dyskursie ideologicznym. Pegida definiuje się jako obrońca zachodniej cywilizacji i jej chrześcijańskiego dziedzictwa przed tym, co jest przez nią określane jako niebezpieczeństwo islamizacji z jednej strony, oraz zagrożenie ze strony globalistycznych elit politycznych z drugiej. W kontekście dokonujących się zmian politycznych i tworzenia alternatywnych wizji społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza w Europie Środkowej i Wschodniej, Pegida może być postrzegana jako przedstawiciel rosnącej europejskiej fali natywistycznej. Na koniec artykuł odnosi się do tzw. Deklaracji Praskiej (Prague Declaration), która została przyjęta w 2016 r. przez Pegidę i kilka powiązanych z nią ruchów spoza Niemiec.

19

Proces normowania stosunków pomiędzy państwem a niekatolickimi związkami wyznaniowymi w trybie art. 8 ust. 3 Konstytucji Republiki Włoskiej z 1947 r. (ujęcie historyczne)

71%

Stanisz P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2006

|

vol. 9

27-50

PL

Jedną z naturalnych konsekwencji przyjęcia rozwiązania zapisanego w art. 25 ust. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. jest zwrócenie uwagi na analogiczne unormowanie, które od dziesięcioleci obowiązuje we Włoszech. Przywołany przepis posiada bowiem swój pierwowzór w art. 8 ust. 3 Konstytucji Republiki Włoskiej z 22 grudnia 1947 r. Rozwiązania włoskie nie cieszą się jednak – jak dotąd – szczególnie intensywnym zainteresowaniem autorów polskich , co niewątpliwie opóźnia rozpoczęcie procesu realizacji art. 25 ust. 5 polskiej ustawy zasadniczej. Historia realizacji art. 8 ust. 3 Konstytucji Republiki Włoskiej stanowi jedynie wąski fragment szerokiej problematyki przewidzianego w tym przepisie obowiązku normowania stosunków pomiędzy państwem włoskim a niekatolickimi związkami wyznaniowymi w oparciu o uprzednie porozumienia. Szczegółowe przeanalizowanie tego procesu, ze zwróceniem uwagi na przyczyny niemal czterdziestoletniego opóźnienia w jego zainicjowaniu oraz trudności powstające na jego kolejnych etapach, może się jednak przyczynić do uniknięcia podobnych sytuacji w polskiej praktyce ustawodawczej.

20

Wybrane zagadnienia dotyczące pozycji prawnej duchownego w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

71%

Hucał M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2018

|

vol. 21

205-220

EN

The research goal is to reconstruct selected aspects of the legal position of the religious minister on the basis of the case law of the European Court of Human Rights. The analysis includes 33 judgments and decisions on the admissibility of complaints made by the bodies of the European Convention on Human Rights in 1976-2017. Based on them, it can be concluded that the ECtHR case law in this area is grounded in many years of practice. The religious minister as such has no guarantees other than those of any other person professing religious beliefs, but he benefits from the indirect strengthening of this protection by virtue of the guarantees of corporate freedom of conscience and religion. It is the autonomy of a religious organization that differentiates his position in both positive and negative respects. The autonomy of a religious organization is, in the light of ECtHR jurisprudence, an important component of pluralism in democratic societies, and it also includes determining the requirements for the religious minister. For this reason, the religious minister obtains strong protection against the interference of state power in matters relating to his appointment and removal from the office. The cost of obtaining this protection is a significant limitation of his personal freedom of conscience and religion, and indirectly also other rights while in the office of a priest, in relation to a religious organization. However, it should be remembered that the assessment of matters related to the performance of the office of a priest depends on the formal relations between a religious organization and the state. In the case of state churches, it is possible, for example, to submit certain church matters to state jurisprudence, and a religious organization can perform its self-limitation by shaping relations with the religious minister on the basis of a regular employment contract. As a rule, however, the ECtHR clearly indicated that matters concerning the religious minister lie outside the jurisdiction of the state and its organs. Nevertheless, the controversy surrounding the ruling in Károly Nagy v. Hungary indicates that the religious minister’s status may undergo some changes in the future.

PL

Celem niniejszego artykułu jest zrekonstruowanie wybranych aspektów pozycji prawnej duchownego na gruncie orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Analizie poddano 33 wyroki i decyzje w przedmiocie dopuszczalności skargi podjęte przez organy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka w latach 1976-2017. Na ich podstawie można stwierdzić, że orzecznictwo ETPCz jest w tym zakresie ugruntowane wieloletnią praktyką. Duchowny jako taki nie posiada gwarancji innych niż przysługujące każdej innej osobie wyznającej przekonania religijne, ale korzysta z pośredniego wzmocnienia tej ochrony dzięki gwarancjom korporacyjnej wolności sumienia i wyznania. To właśnie autonomia związku wyznaniowego dokonuje różnicowania jego pozycji tak pozytywnie, jak i negatywnie dla niego samego. Autonomia związku wyznaniowego jest bowiem w świetle orzecznictwa ETPCz istotnym komponentem pluralizmu w społeczeństwach demokratycznych, a należy do niej także określanie wymagań względem duchownych. Z tego powodu duchowny uzyskuje silną ochronę przed ingerencją władzy państwowej w sprawy dotyczące jego powołania i usunięcia z urzędu. Kosztem uzyskania tej ochrony jest istotne ograniczenie jego osobistej wolności sumienia i wyznania, a pośrednio także innych praw w czasie pełnienia urzędu duchownego, w stosunku do związku wyznaniowego. Należy jednak pamiętać, że ocena spraw związanych z pełnieniem urzędu duchownego jest zależna od relacji ustrojowych między związkiem wyznaniowym i państwem. W przypadku kościołów państwowych możliwe jest np. poddanie pewnych spraw kościelnych orzecznictwu państwowemu, a związek wyznaniowy może dokonać swojego samoograniczenia kształtując relacje z duchownym na podstawie zwykłej umowy o pracę. Co do zasady jednak ETPCz w sposób jasny wskazywał, że sprawy duchownych leżą poza jurysdykcją państwa i jego organów. Niemniej kontrowersje związane z orzekaniem w sprawie Károly Nagy v. Hungary wskazują, że status duchownego może ulegać pewnym zmianom w przyszłości.

Refine search results

Opinia prawna w sprawie wniosku grupy kościołów do Rady Ministrów z dnia 15 lutego 2010 r.

Nabywanie dóbr doczesnych przez osoby prawne Kościoła katolickiego w świetle prawa polskiego i prawa kanonicznego

Stolica Apostolska i Państwo Watykańskie jako podmioty prawa międzynarodowego

Zwolnienia celne kościelnych osób prawnych w systemie zwolnień celnych Unii Europejskiej

Pozycja prawna organizacji i stowarzyszeń religijnych w Rzeczypospolitej Polskiej

O prawie spadkowym w krajach islamskich

Ochrona uczuć religijnych odbiorcy - granice wolności wypowiedzi artystycznej. Wybrane aspekty prawne

Instytucjonalizacja dialogu pomiędzy Unią Europejską a podmiotami wyznaniowymi w kontekście doświadczeń narodowych państw członkowskich

Zespół praw i obowiązków osoby duchownej jako pokrzywdzonego w postępowaniu karnym zwyczajnym

Prawo i obowiązek przetwarzania danych osobowych byłych wyznawców przez kościoły i inne związki wyznaniowe

Charakterystyka stosunku prawnego łączącego kapelana z podmiotem leczniczym w świetle przepisów prawa polskiego i wybranych regulacji prawa wewnętrznego Kościoła katolickiego

Zaświadczenie o braku okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa w procedurze matrimonium per procura

Duchowny jako podmiot administrujący w sprawach z zakresu administracji stanu cywilnego

Postępowanie regulacyjne przed Komisją Majątkową (na przykładzie wniosku parafii Matki Bożej Szkaplerznej w Imielinie)

Hiszpańska ustawa organiczna o wolności religijnej z 5 lipca 1980 roku

Odwołania do Boga w konstytucjach państw współczesnych. Studium komparatystyczne

Granice dozwolonego dyskursu antyreligijnego w II Rzeczypospolitej. Uwagi do orzeczenia Sądu Najwyższego z 5 lipca 1938 r. i jego aktualność dzisiaj

“We are fortress Europe!” Nativism and religion in the ideology of Pegida in the context of the European crisis

Proces normowania stosunków pomiędzy państwem a niekatolickimi związkami wyznaniowymi w trybie art. 8 ust. 3 Konstytucji Republiki Włoskiej z 1947 r. (ujęcie historyczne)

Wybrane zagadnienia dotyczące pozycji prawnej duchownego w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Praw Człowieka