Results found: 2

Search results

Search:
in the keywords: Mała Epoka Lodowa

Sort By:

Limit search:

Klimatyczne uwarunkowania rozwoju osadnictwa na prawie wołoskim w Karpatach Zachodnich na przełomie XV i XVI wieku na przykładzie Podtatrza

100%

Kłapyta P.

Balcanica Posnaniensia Acta et studia

2021

vol. 28

issue 1

133-148

Historical documents concerning many localities existing from the 14th century in the Polish and Slovak Podtatrze (Sub-Tatra) region testify the settlement crisis at the end of the 15th century, consisting in disappearance of a large number of agricultural settlements under German law and renewing them at the beginning of the 16th century under the Vlach law by the new settlers of Russniak-Vlach origin. The analysis of the record of environmental changes during this period, recorded in a number of sediment sites of lakes and peat bogs in the Tatra Mountains area, indicates that the crisis of agricultural settlement at the end of the 15th century may have been caused by long-term climate changes during the Little Ice Age. The climate crisis of the turn of the 15th / 16th century was conditioned by cooling (Spörer's solar minimum), which was overlapped with a clear regional phase of climate dampness and extreme hydrometeorological events, well reflected in the sedimentological record in the Tatra Mountains. The demographic crisis resulted in the depopulation of a large part of the eastern Podtatrze and resulted in the need to change the economic strategy in the mountainous Carpathian areas from agriculture to pastoral/agricultural activity based on innovative regulations of the Vlach law. The new communities managed to adapt to the unfavorable environmental conditions, and the villages under the Vlach law functioned in this area in the following centuries without any problems based on the pastoral and agricultural economy, despite the still unfavorable climatic conditions of the Little Ice Age.

Źródła historyczne wielu miejscowości istniejących od XIV wieku na obszarze polskiego i słowackiego Podtatrza zaświadczają o zastanawiającym i do tej pory mało wytłumaczonym procesie kryzysu osadniczego pod koniec XV w. Polegał on na opuszczaniu znacznej liczby osad rolniczych prawa niemieckiego i ich ponownym odnawianiu na początku XVI wieku na prawie wołoskim przez nowych osadników Rusnaków-Wołochów. Analiza zapisu zmian środowiskowych w tym okresie zarejestrowana w szeregu stanowisk osadów jezior i torfowisk z obszaru Tatr wskazuje, że kryzys osadnictwa rolniczego pod koniec XV mógł być spowodowany długofalowymi zmianami klimatycznymi podczas Małej Epoki Lodowej. Kryzys klimatyczny przełomu XV/XVI wieku uwarunkowany był ochłodzeniem (minimum słoneczne Spörera; AD 1460–1550), na które nałożyła się wyraźna regionalna faza zwilgotnienia klimatu i ekstremalnych zdarzeń hydrometeorologicznych, dobrze odzwierciedlonych w zapisie sedymentologicznym w Tatrach. Kryzys demograficzny spowodował depopulację znacznej części wschodniego Podtatrza oraz pociągnął za sobą potrzebę zmiany strategii gospodarowania w obszarach górskich Karpat z rolniczej na pastersko-rolniczą opartą o innowacyjne regulacje prawa wołoskiego. Nowe społeczności zdołały zaadaptować się do niekorzystnych warunków środowiskowych, a wsie prawa wołoskiego funkcjonowały na tym terenie w kolejnych wiekach bez przeszkód w oparciu gospodarkę pastersko-rolniczą mimo ciągle niesprzyjających warunków klimatyczny Małej Epoki Lodowej.

Ponad 200-letni zapis zmian środowiska w osadach małego, twardowodnego jeziora Pniówno (Pagóry Chełmskie)

80%

Suchora M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia

2019

vol. 74

The paper presents the results of paleoecological and chemical analyzes of bottom sediments of the small hardwater lake Pniówno. In the sediment profile of undisturbed structure, remains of subfossil Cladocera were analyzed, as well as the content of total organic carbon, carbonates and silica (with separation of terrigenous and biogenic fractions). The age of sediments was determined by dating with the 210Pb method. In addition, changes in the surface water network and catchment area were analyzed based on archival maps, covering the period from the beginning of the 19th century to modern times. Despite the widespread view of the deteriorating state of surface waters as a result of increased anthropogenic pressure, the example of the shallow Pniówno Lake indicates a periodic improvement in the state of water during the time covered by the analysis. This was probably caused by hydrological and climatic changes enabling the development of submerged macrophytes as well as settlement decline during the First World War.

Artykuł przedstawia wyniki analiz paleoekologicznych i chemicznych osadów dennych małego, twardowodnego jeziora Pniówno. W profilu o niezaburzonej strukturze zanalizowano zmiany składu subfosylnej fauny wioślarek (Cladocera, Crustacea), oznaczono zawartość węgla organicznego, węglanów i krzemionki (z wydzieleniem frakcji terygenicznej i biogenicznej) oraz wiek osadów za pomocą datowania metodą 210Pb. Dodatkowo, w oparciu o mapy archiwalne, przeanalizowano zmiany sieci wód powierzchniowych i użytkowania zlewni w okresie od początku XIX w. po czasy współczesne. Mimo powszechnego poglądu o pogarszającym się stanie wód powierzchniowych na skutek wzrostu presji antropogenicznej w okresie objętym analizą stwierdzono okresową poprawę stanu wód, którego przyczyną były najprawdopodobniej zmiany hydrologiczne i klimatyczne, umożliwiające rozwój roślinności zanurzonej, a także pustka osadnicza spowodowana działaniami podczas I wojny światowej.

Refine search results

1 Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio B – Geographia, Geologia, Mineralogia et Petrographia

1 Balcanica Posnaniensia Acta et studia

1 2021

1 2019

1 Kłapyta P.

1 Suchora M.

Search results

Klimatyczne uwarunkowania rozwoju osadnictwa na prawie wołoskim w Karpatach Zachodnich na przełomie XV i XVI wieku na przykładzie Podtatrza

Ponad 200-letni zapis zmian środowiska w osadach małego, twardowodnego jeziora Pniówno (Pagóry Chełmskie)