Search results

1

Geneza światopoglądu cesarza Marka Aureliusza i postępowanie względem poddanych w latach 161-180

100%

Trzebuniak J.

Roczniki Teologiczne

|

2014

|

vol. 61

|

issue 4: Historia Kościoła

5-28

EN

This article is a historical and biographical study. It also presents a more general outline of the époque and the milieu in which Marcus Aurelius happened to live. The aim of the paper is to show how the Emperor put to practice his ethical code in his daily life: with its application to himself, to other people and to gods. Also presented in the article are the outcomes of Marcus Aurelius’ thought and the values he worked out as well their influences on his self-perception and his viewing other people and gods. The analysis presented in this article draws upon the Greek text of Meditations by Marcus Aurelius as well as on two Emperor’s bibliographies, composed by Charles Parain and Pierre Grimal. These main sources are complemented with other, numerous studies in the field.

PL

Praca ma charakter historyczny-biograficzny i opisuje tło epoki oraz środowisko, w którym wzrastał Marek Aureliusz. Pokazuje, w jaki sposób cesarz w latach 161-180 realizował zasady moralne w codziennym życiu, w stosunku do samego siebie, drugiego człowieka i do bogów. Przedstawiona jest zatem historia życia Marka Aureliusza i jej wpływ na formowanie poglądów autora Rozmyślań. Praca dowodzi, że geneza światopoglądu cesarza-filozofa ma swój początek w środowisku rodzinnym i wychowaniu, jakie otrzymał od swoich nauczycieli, którymi byli przeważnie stoicy. Wpłynęły na nią również wszystkie doświadczenia wojenne, jakie zdobył podczas walk z wrogami imperium. Liczne przykłady potwierdzają zaś, że myśliciel z wielką dyscypliną wewnętrzną stosował się do zasad moralnych i wykorzystywał je w praktyce zarządzania imperium. Przedstawione zostały również skutki wypracowanych przez myśliciela wartości oraz ich wpływ na stosunek do siebie, ludzi i bogów. Postępowanie cesarza było bowiem bardzo uzależnione od wypadków zewnętrznych, które go dotykały. W czasie dwudziestu lat jego panowania w charakterze augusta spadły na Rzym liczne nieszczęścia, katastrofy i wojny. Marek Aureliusz, mimo niesprzyjających okoliczności, pozostał wierny przekonaniu o niewzruszoności zasad etycznych w swoim życiu i był pewien, że dobro najwyższe, polegające na tryumfie sprawiedliwości, stanowi zarazem oparcie wszelkich cnót. Źródłami opisywanych zagadnień są zarówno spisane po grecku Rozmyślania autorstwa Marka Aureliusza, a także dwie podstawowe biografie cesarza napisane przez Charles’a Parain i Pierre’a Grimal oraz bogata literatura przedmiotu podana w załączniku. Mimo niektórych faktów historycznych, które ukazują Marka Aureliusza w złym świetle, praca przedstawia go jako filozofa ze zdecydowanymi przekonaniami moralnymi. Opierał się bowiem na wartościach, do których sam dochodził poprzez ciężką pracę nad sobą, głęboką refleksję nad życiem, a także dzięki wsparciu środowiska i ludzi, którzy go otaczali.

2

Obywatel Imperium czy obywatel świata? Z refleksji rzymskiej Stoi

84%

Budzanowska-Weglenda D.

In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką

|

2017

|

vol. 11

37-52

PL

Rzymska Stoa była już ostatnim (trzecim) etapem istnienia stoicyzmu, pisma jej przedstawicieli stanowią jednak źródła do poznania doktryny tej szkoły filozoficznej. W refleksji stoickiej nad tożsamością obywatelską zwracają uwagę pisma filozofów-polityków, Seneki Młodszego (I w. n.e.), a zwłaszcza Marka Aureliusza – cesarza (II w. n.e.). Rzym i poczucie „rzymskości” jest wyraźnie zaznaczone w ich pismach, zarazem jednak w ich myśli filozoficznej wybija się jeszcze mocniej stoicki pogląd, przejęty już przez Zenona z Kitio (założyciela Stoi) od cyników, o byciu obywatelem świata, kosmopolitą. Podstawową zasadą stoików było życie zgodnie z boską i rozumną naturą. Teoria, rozmyślanie łączyło się z praktyką, działaniem. Człowiek ma dbać o swój rozum (wspólny mu z bóstwem) i w duchu sympatii trudzić się dla wspólnego dobra, a zarazem swojego. Szczęśliwe życie znajduje się w każdym miejscu, najwyższym państwem człowieka bowiem jest świat. Rzym jest mniejszym państwem, częścią wielkiego, kosmicznego państwa. Cały ród ludzki tworzy jeden organizm państwowy, kierowany jednym prawem natury, rozumnej i dla każdego dobrej. Wszystko jest nawzajem powiązane świętym węzłem. Rozum świata kształtuje go harmonijnie. Stanowi również o jedności, o wspólnocie istot rozumnych. Rozum i służba obywatelska są z sobą ściśle złączone, dlatego trzeba się trudzić całym swym życiem dla ogółu, każdy ma zawsze kierować swe dążenia jedynie ku wspólnemu dobru, stosownie do potrzeb społeczeństwa. Wszyscy współdziałają dla jednego celu, pomagając sobie wzajemnie. Postępowanie zaś przeciwne, niesprawiedliwe jest objawem oderwania się od natury, rozrywa ono życie i niszczy powszechną jedność, szkodzi również samemu człowiekowi. Bóg daje jednak możliwość ponownego zjednoczenia i ponownego zajęcia miejsca członka społeczeństwa. Co jest odpowiednie dla całości, jest piękne i dokonuje się w stosownej porze, jest dobre dla jednostki. I odwrotnie: co zdarza się każdemu z osobna, jest pożyteczne dla całości wszechświata. Społeczeństwo i jego jednostki są jak ciało i poszczególne jego członki oraz jak drzewo i gałęzie ściśle złączone przez naturę.

EN

Stoic doctrine was popular in the Roman Empire. It was the last period of this philosophical school but it is very important to know its history. Roman texts of the Late Stoa are sources of all Stoicism. Seneca the Younger, Roman politician, and Marcus Aurelius, Roman Emperor, are most interesting representatives of the Late Stoa. These Roman authors describe civic identity, but they refer to the Greek idea of the Cynics and Zeno of Citium, who was a founder of the Stoic school. They teach about „citizen of the world” (Greek kosmopolitês). The basic principle of the Stoic doctrine was a force in accordance with the divine and intelligent nature. The Stoic theory, meditations closely connected to the practice of life. Every human being has to take care of your mind (common to him with the deity) and in the spirit of sympathy to toil for the common good, and also his. A happy life is in every place, because the highest state of man is the world. Rome is a smaller state, part of the great cosmic state. The whole human family creates one state, has one law of rational and good for everyone nature. Everything is linked to other by a sacred bond. Reason of the world shapes it harmoniously and creates the unity and the community of rational beings. This reason and civic service are closely united, so man have to go to the trouble his whole life to the public, everyone has always directed his efforts only toward the common good, according to the needs of society. All work together for one goal, helping each other. Other behavior is unfair and is a symptom of detachment from nature, it disrupts lives and destroys common unity, harm the man himself. God, however, gives the opportunity to reunite and re-occupy the place in society. What is appropriate for the whole, is beautiful and made in time, it is good for the individual. Conversely, what happens to each individual, it is beneficial for the whole universe. Society and individuals are like the body and its individual members as well as tree branches and closely united by nature.

3

Marek Aureliusz, Lukrecjusz i Brutus - trzy autoportrety psychologiczne Henryka Elzenberga

84%

Listkowska B.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2017

|

issue 4

4

Praktyka i teoria wychowania w rodzinie w pismach Seneki, Epikteta i Marka Aureliusza

84%

Jundziłł J.

Vox Patrum

|

1985

|

vol. 8

51-62

EN

Roman stoics consider that having children was occasion to be happy.

5

The emperors’ old clothes: Marcus Aurelius’ attiude towards the christianns again

84%

Burliga B.

Studia Elbląskie

|

2011

|

vol. 12

149-168

PL

Artykuł poświęcony został problemowi postawy i polityki cesarza Marka Aureliusza (panował w l. 161–180 po Chr.) wobec chrześcjian, w oparciu o jego słynny duchowy pamiętnik – funkcjonujący w polskiej literaturze naukowej i kulturze pod tytułem "Rozmyślania". Punktem wyjścia rozważań jest uznawana powszechnie słuszna obserwacja, że Marek Aureliusz był jednym z najbardziej wrażliwych, szlachetnych i prawych ludzi, jacy w przeciągu kilkuwiekowej historii Imperium Romanum zasiadali na tronie cesarskim. U wielu badaczy budził jednak zdziwienie fakt, że to właśnie za rządów tego szlachetnego cesarza-filozofa, człowieka łagodnego i hołdującego, mającemu tak wiele na pierwszy rzut oka wspólnego z filozofią chrześcijańską, stoicyzmowi, doszło do poważniejszych prześladowań chrześcijan, głównie w Galii (Lugdunum, dzisiaj: Lyon) – w roku 177. Niniejszy artykuł jest próbą wyjaśnienia sprzeczności, jak możliwe było, aby człowiek o tak ogromnej wrażliwości i kulturze osobistej mógł pozwolić na wspomniane akty represji.

EN

This article is devoted to the problem of Emperor Marcus Aurelius' (reigned 161-180 after Christ) attitude and policy towards Christians, based on his famous spiritual diary - which has been preserved in Polish scholarly and cultural literature under the title of "Meditations". The starting point for the deliberations is the commonly accepted observation that Marcus Aurelius was one of the most sensitive, noble and upright men to have sat on the imperial throne in the history of the Roman Empire for several centuries. However, many scholars have been surprised to learn that it was during the reign of this noble emperor-philosopher, a gentle man who was a proponent of Stoicism, which at first sight had so much in common with Christian philosophy, that major persecutions of Christians took place, mainly in Gaul (Lugdunum, today: Lyon) in 177. This article is an attempt to explain the contradiction of how it was possible for a man of such great sensitivity and personal culture to allow the aforementioned acts of repression.

6

Hierarchia wartości cesarza Marka Aureliusza na podstawie jego "Rozmyślań"

67%

Trzebuniak J.

Vox Patrum

|

2013

|

vol. 60

461-471

EN

In this article a system of values of Mark Aurelius, the Roman emperor and the philosopher ruling in Rome in 161-188 years, was described. The hierarchy of these values is based on reflections of the „philosopher on the throne” included in his Meditations. In the first part a respect of the emperor was portrayed towards the visible world and the laws of nature which are ruling it. Next an importance of the virtue was emphasized in the view of the author of Meditations as well as how significant was the fulfilment of everyday social duties. In the last part a fundamental role of the mind and the internal leader-demon was described. According to the thinker nothing is more important than the mind and our actions are entirely under its authority. Mind whereas it is a deity it is the emanation of the universal deity. On that account internal mind must break free from the rule of the sensual impulses and experiences which are merging with the body. In such a way Mark Aurelius applied the Platonic dichotomy to the stoical distinguishing and constructed his own hierarchy of values, using reflections of thinkers preceding him.

7

Kim są „superiores barbari” w Vita Marci Antonini (14.1)?

67%

Malinowski G.

Studia Antiquitatis et Medii Aevi Incohantis

|

2023

|

vol. 8

75-91

EN

The phrase Profecti tamen sunt paludati ambo imperatores et Victualis et Marcomannis cuncta turbantibus, aliis etiam gentibus, quae pulsae a superioribus barbaris fugerant, nisi reciperentur, bellum inferentibus was translated by David Magie in the Loeb Classical Library series as “Clad in the military cloak the two emperors finally set forth, for now not only were the Victuali and Marcomanni throwing everything into confusion, but other tribes, who had been driven on by the more distant barbarians and had retreated before them, were ready to attack Italy if not peaceably received.” The term “by the more distant barbarians” follows the interpretation of the words pulsae a superioribus barbaris adopted by Guillaume de Moulines in his 1783 French translation. A similar line of interpretation with an additional indication of the distant north was also proposed by Karl Mannert in 1792. This unrest was supposed to have translated into the general agitation of the Germanic peoples of the Danube limes, contributing to the launching of attacks on the Roman side of the Danube River. A semantic analysis of the adjective superior, however, indicates that it does not mean further away, let alone from the distant north, but only: higher in position, upper, i.e. in the case of ethnic names it refers either to certain barbarians having the upper hand over others, or to the barbarians mentioned above in the source text. Consequently, the superiores barbari that appear in the sentence do not have much to do with the Polish lands, as it is probably precisely the Victuals of the Dacian section of the limes and the Marcomanni of the Pannonian section who took the upper hand over other barbarians in their regions close to the Danube.

8

Tabula Banasitana. Tekst – tłumaczenie – komentarz

67%

Jurewicz A., Tadajczyk K.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2023

|

vol. 22

|

issue 1

391-417

EN

The Roman Empire entered a period of rapid romanization of the Roman provinces in the 2nd century AD. This also took place, with varying intensity, in African provinces. An expression of this was the granting of Roman citizenship to the leaders of indigenous tribes. The document called Tabula Banasitana, an epigraphic find discovered in the 20th century at the site of the ancient civitas Banasa, documents the process of granting Roman law to the leaders of the Zegrenses tribe and their families. The Roman ius civile was granted to them with the preservation of the rights of their people and without exemptions from public burdens. The author analyzes three documents engraved as an inscription known as Tabula Banasitana, concerning the romanization of the province Mauretania Tingitana. The article describes the process of the gradual incorporation of the North-West African tribal leaders into the structures of the Roman province of Mauretania. Sometimes members of the local elites were granted the status of Roman citizen by the Roman authorities, even though they retained all privileges derived from native law. Through this balanced social policy, Rome was able to keep the peace in frontier areas of the Empire, which were threatened by conflicts with neighbors or, as in this case, nomadic tribes. This form of Roman citizenship was limited – the nature and extent of the restrictions depended on the relationship between the person receiving citizenship and the local community or the Empire’s fiscal interests (for example new citizens were not relieved of obligations like tributum or vectigal). Citizenship was usually granted viritim, but sometimes – as Tabula Bansitana shows – members of the newly minted citizen’s family (wife and children) also received the privilege.

PL

Cesarstwo rzymskie w II w. n.e. weszło w okres szybkiej romanizacji prowincji rzymskich, m.in. miało to miejsce, z rożnym natężeniem, w prowincjach afrykańskich. Wyrazem tego było nadawanie przywodcom plemion tubylczych obywatelstwa rzymskiego. Dokument zwany Tabula Banasitana, znalezisko epigraficzne odkryte w XX w. w miejscu antycznej civitas Banasa, dokumentuje proces nadania rzymskiego prawa przywodcom plemienia Zegrenses oraz ich rodzinom. Rzymskie ius civile zostało przyznane im z zachowaniem praw ich ludu oraz bez zwolnień od ciężarow publicznych. Przedmiotem artykułu jest kompleksowa analiza trzech dokumentow wyrytych na inskrypcji Tabula Banasitana dotyczących romanizacji prowincji Mauretania Tingitana. Artykuł ukazuje stopniowe wciąganie przywódców tubylczych plemion zamieszkujących połnocno-zachodnią Afrykę w struktury rzymskiej prowincji Mauretania. Lokalnym elitom władze rzymskie nadawały niekiedy obywatelstwo rzymskie, jednak z zachowaniem praw rodzimych. Taka zrownoważona polityka pozwalała zachować spokoj na przygranicznych terenach cesarstwa, niejednokrotnie zagrożonych konfliktami z ludami ościennymi, lub, jak to miało miejsce w analizowanym tu przypadku, z plemionami nomadycznymi. Przywileje obywatelstwa rzymskiego nadawano z pewnymi ograniczeniami dotyczącymi zarówno kwestii stosunku nowego obywatela do jego rodzimej społeczności, jak i interesow fiskalnych cesarstwa (bez zwolnień ze zobowiązań, takich jak np. tribulum i vectigal). Zazwyczaj obywatelstwo było nadawane viritim, jednak – jak poświadcza to Tabula Banasitana – mogli je rownież otrzymać członkowie rodziny (żona i dzieci) beneficjenta.

Refine search results

2 Vox Patrum

1 In Gremium. Studia nad Historią, Kulturą i Polityką

1 Miscellanea Historico-Iuridica

1 Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

1 Roczniki Teologiczne

1 Studia Antiquitatis et Medii Aevi Incohantis

1 Studia Elbląskie

2 2023

2 2017

1 2014

1 2013

1 2011

1 1985

2 Trzebuniak J.

1 Budzanowska-Weglenda D.

1 Burliga B.

1 Jundziłł J.

1 Jurewicz A.

1 Listkowska B.

1 Malinowski G.

1 Tadajczyk K.