Search results

1

Jedenastowieczne cmentarzysko w Morawach

100%

Danielewski M.

Historia Slavorum Occidentis

|

2017

|

issue 3 (14)

23-42

EN

This article deals with the issues of an 11th century grave field in Morawy village in Kuyavia. In the first Piasts times, the area was an integral part of the dynasty’s dominion. Discovered in the 1930s, the grave field is of great importance from the point of view of considerations of ethnically foreign settlement in Poland. At the same time, the grave field registered by Stanisław Madajski supplements our knowledge of the advancement of Christianity in the 11th century in Poland. The knowledge of the necropolis, especially general access to the results of the excavations in Morawy, were unsatisfactory. Therefore, an attempt was made to re-discuss the results of the excavations from 1937, verified in the field in 2015. As part of the new research, the formerly excavated material was verified, topped with archive search queries aimed at recognising open settlement in the village of Morawy and the grave field itself.

2

The early medieval village of Morawy: a grave field from the 11th century

99%

Danielewski M.

Slavia Antiqua: rocznik poświęcony starożytnościom słowiańskim

|

2017

|

issue 58

115-136

PL

This article deals with the issues of an 11th century grave field in Morawy village in Kuyavia. In the first Piast times, the area was an integral part of the dynasty’s dominion. Discovered in the 1930s, the grave field is of great importance from the point of view of considerations of ethnically foreign settlements in Poland.

3

Na wołoskich rubieżach. Pochodzenie i stosunki etniczne ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii)

71%

Nowak K.

Wieki Stare i Nowe

|

2022

|

vol. 17

|

issue 22

1-28

EN

In research on Wallachian settlements, the issue of their ethnic origin has always aroused numerous controversies and emotions, which can be summarized as a rivalry between the Romanian and the Slavic options. However, much has always depended on the degree of extremes in promoting one or the other view by researchers. The article is a review of historiography on the ethnic origin of the Wallachians in the historical Polish-Czech-Slovak borderland. In the first studies of the Wallachian migrations, the Romanian option was dominant, but at the end of the 19th century, views emerged that locating this group of nomads in the Balkans and even completely negating the Romanian aspect, and then also the extreme Slavic option, whose leading representative for the border area was D. Crânjală from 1938 . Many subsequent works, especially Polish ones, focused on the opposition to the negation of the Romanian or also the Balkan factor. In 1959, Josef Macůrek’s book, the most comprehensive publication to date on the Wallachian settlement in this borderland, was published, which indicates a strong Ruthenian influence. Generally, it is impossible to clearly define the ethnic origin of the gelding. Linguistic works, which indicate stronger Romanian and Balkan traditions than in Macurek’s conclusions, are now bringing more revival to the research on the origin of the Wałachs. It can be said that the Walachian groups that came to Cieszyn Silesia, Moravia and Kysuce from the east (Żywiec) had many common features with the settled Polish population with whom they had contact before. Those who came from the side of Orava already had common features with the enicly Slovak population. For this reason, it can rather be concluded that an ethnically and culturally mixed Ruthenian-Polish-Slovak element migrated to the border of the Wallachian routes, but with a predominance of the ethnically Polish element - when he came from the Żywiec region, and the Slovak element - when he came from Orawa, and all these communities grew out of the traditional material culture of the Eastern, Southern Carpathians and the Balkans.

PL

Od wielu lat sprawy pochodzenia etnicznego migrantów wołoskich budzą kontrowersje. Omawiany obszar stanowił punkt końcowy wołoskich migracji na kierunku zachodnim. Skąpe przekazy źródłowe powodowały, że w wielu pracach ważną rolę odgrywały czynniki subiektywne i polityczne dotyczące opinii na temat przewagi i roli elementów słowiańskich bądź rumuńskich w osadnictwie wołoskim. Autor artykułu omawia historiografię problemu pochodzenia etnicznego Wołochów/Wałachów przybyłych na geograficzne i historyczne pogranicze Śląska, Kisuc i Moraw w pierwszej połowie XVI wieku. Najbardziej udokumentowaną źródłowo publikacją naukową na tentemat pozostaje nadal praca czeskiego badacza Josefa Macůrka z 1959 roku.

4

Review. Medieval fortifications of Czech towns

71%

Chorowska M.

Architectus

|

2021

|

issue 1(65)

95-97

EN

The review contains the discussion on the monumental catalog of medieval fortifications of cities and towns in the present-day Czech Republic by Vladislav Razím. The catalog has been published in parts by Národní Památkový Ústav in Prague since 2019. So far, parts two and three were published, which are devoted respectively to: part 2, in two volumes – to cities from the historic territory of Bohemia and Moravia, and part 3 – to the Czech part of Silesia. The first part – interpretative, will be a synthesis of the issues of urban medieval defensive architecture. Noteworthy are both the volume of the work, which includes a total of 260 catalog entries, as well as the capacity and length of the texts of individual entries, richly illustrated with the material from historical and architectural research – inventory, iconographic, and photographic. What is most important is the methodology of the research conducted, which was consistently applied in all of the developed defense objects, guaranteeing an in-depth recognition of their origins, architectural changes, functions, and spatial context. Summing up, it can be said that the literature on medieval Czech defense architecture has been enriched with an exceptionally valuable position.

PL

W recenzji omówiono monumentalny katalog obwarowań średniowiecznych miast i miasteczek z terenu obecnej Republiki Czeskiej, autorstwa Vladislava Razíma, wydawany od 2019 r. przez Národní Památkový Ústav w Pradze. Dotychczas ukazały się część druga i trzecia, poświęcone odpowiednio: część 2, w dwóch tomach – miastom z terenu historycznych Czech i Moraw, a część 3 – czeskiej części Śląska. Pierwsza część – interpretacyjna – będzie stanowić syntezę zagadnień miejskiej średniowiecznej architektury obronnej. Na uwagę zasługują zarówno objętość pracy obejmującej w sumie 260 haseł katalogowych, jak i pojemność oraz długość tekstów poszczególnych haseł, bogato zilustrowanych materiałem pochodzącym z badań historyczno-architektonicznych – inwentaryzacyjnym, ikonograficznym i fotograficznym. To, co najważniejsze, to metodyka przeprowadzonych badań, konsekwentnie zastosowana we wszystkich opracowywanych obiektach obronnych, dająca gwarancję dogłębnego rozpoznania ich metryki, przemian architektonicznych, funkcji i kontekstu przestrzennego. Podsumowując, można powiedzieć, że literatura poświęcona średniowiecznej architekturze obronnej Czech została wzbogacona o wyjątkowo cenną pozycję.

5

International Women’s Day and its role in the consolidation of the female socialist worker’s movement in Moravia before 1914

71%

Krutílková H.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2021

|

issue 2(19)

77-99

EN

During the last years before WW1 the gender strategy of Moravian socialists started to follow the concept of new socialist woman. This effort was realized in several specific measures, first of all the introduction of International Women’s Day, the re-establishment of women’s party conferences and establishment of women’s political organizations. The new holiday helped revive the fading working-women’s socialist movement in Moravia during the years before WWI. It became an effective tool which helped both competing socialist parties – autonomists and centralists – to keep pace with growing competition of women’s interest associations of Catholics and The People’s Progressive Party. Thanks to the revival of women’s suffrage demands the Social Democracy could partly present itself as a protesting party again. The introduction of International Women’s Day led to the consolidation of disrupted women’s campaigning centres and partly also to spreading to new regions. However, the new holiday did not solve all the problems. Just as in previous years, especially women from the countryside remained resistant to socialist activities, due both to the lasting gender prejudices within their own party and the different political orientation of potential sympathisers.

PL

W ostatnich latach przed I wojną światową strategia genderowa morawskich socjalistów zaczęła podążać za koncepcją nowej socjalistki. Wysiłki te zostały zrealizowane w ramach kilku konkretnych działań, przede wszystkim wprowadzenia Międzynarodowego Dnia Kobiet, przywrócenia konferencji partii kobiet i ustanowienia kobiecych organizacji politycznych. Nowe święto pomogło ożywić zanikający ruch socjalistyczny pracujących kobiet na Morawach przed I wojną światową. Stało się skutecznym narzędziem, które pomogło konkurencyjnym partiom socjalistycznym – autonomistom, jak i centralistom – dotrzymać kroku rosnącej konkurencji stowarzyszeń interesów kobiet katolików i Partii Postępowo-Ludowej. Dzięki odrodzeniu żądań wyborczych kobiet socjaldemokracja mogłaby ponownie zaprezentować się jako partia protestująca. Wprowadzenie Międzynarodowego Dnia Kobiet doprowadziło do konsolidacji rozproszonych ośrodków kampanii kobiet, a częściowo do rozprzestrzeniania się na nowe regiony. Nowe inicjatywy nie rozwiązały wszystkich problemów. Podobnie jak w poprzednich latach zwłaszcza kobiety ze wsi pozostawały poza obszarem oddziaływania socjalistów ze względu na trwałe uprzedzenia związane z płcią w ich własnej partii, jak i na różne orientacje polityczne potencjalnych sympatyków.

6

Morawskie echa elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669). Biskup ołomuniecki Karol z Lichtensteinów-Castelcornów i jego sieć informatorów

71%

Tomczak R. T.

Historia Slavorum Occidentis

|

2024

|

issue 1(40)

135-153

EN

This article attempts to present Polish-Moravian relations in the context of the election of King Michał in 1669. The central figure of these contacts was Charles II von Liechtenstein- Kastelkorn, the Bishop of Olomouc, who had an extensive network of informants reporting to him on the developments in the Polish-Lithuanian Commonwealth.

7

Morawianie (Morawcy) w Polsce

70%

Kowalski M.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2016

|

vol. 5

115-131

EN

The paper aims to characterise the Moravian population (Moravs) who lives within the boundaries of Poland as a result of 20th-century territorial changes. Representatives of this group differ in their language (Lach dialect) and customs yet, unlike the inhabitants of the Czech Republic, do not identify as Moravians or Czechs. They instead consider themselves as Poles, Germans or Silesians, which stems from the national affiliation of the area between 1742 and 2016. The processes of acculturation may soon lead to the disappearance of the last signs of independence of this ethnic group. Moravian origins will only be seen in last names of some of the population.

PL

W artykule podjęto charakterystykę ludności morawskiej (Morawców), która na skutek dwudziestowiecznych zmian terytorialnych zamieszkuje w granicach państwa polskiego. Przedstawiciele tej grupy wyróżniają się swym językiem (dialekt laski) i zwyczajami, jednak w odróżnieniu od mieszkańców Republiki Czeskiej, nie utożsamiają się z narodem morawskim lub czeskim. Uważają się za Polaków, Niemców lub Ślązaków, co wynika z przynależności państwowej tych ziem w latach 1742–2016. Procesy akulturacji sprawiają, że już niedługo mogą zniknąć ostatnie znamiona odrębności tej grupy etnicznej. O morawskim pochodzeniu będą świadczyły jedynie nazwiska, noszone przez część jej przedstawicieli.

8

Miejsca sabatów czarownic w epoce wczesnonowożytnej – ich znaczenie i topografia. Przyczynek do badań nad procesami o czary na Śląsku i Morawach

61%

Wojtucka K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2020

|

issue 107

133-151

EN

There are many stereotypes related to witches and witch trials in the public’s imagination. One of the popular elements associated to this issue is the question of the witches’ Sabbath, which the witches attended. The Sabbath itself is a collection of the fantasies of late medieval and early modern society, with specific features depending on the region. Researchers assume that the sources of the meetings that later became known as the Sabbath were those attributed to heretics who worshiped the devil during them. This meeting was characterized by a certain order of rituals and customs. They could take place not only on such characteristic days as April 30, but also a week, up to three times. According to testimonies, witches arrived at the Sabbath on broomsticks or pitchforks, and during the meeting an orgy would often take place. These meetings took place in special places, mainly on various hills. The most famous mountains, where the Sabbaths took place, are Blocksberg in the Harz Mountains, Łysa Góra, and when it comes to the border area of Silesia and Moravia – Petrovy Kameny, which appear in large numbers in the testimonies of people accused of witchcraft in this area. This place, which is located on the border of the estate, was considered to be full of the forces of darkness, therefore in 1682 it was decided to consecrate it. Very often specific areas or regions “had” their own mountain where witch meetings took place. The Sabbaths could also take place in less obvious places, e.g. in clearings, trees, road branches or near the gallows. In some cases, in memory of such meetings, characteristic names such as Hexenplan or Hexenplatz remained, which not only can be found on old maps, but also function to this day in designated areas.

PL

W wyobraźni społeczeństwa funkcjonuje wiele stereotypów związanych z czarownicami, jak i z procesami o czary. Jednym z popularnych elementów związanych z tym zagadnieniem jest kwestia sabatu czarownic, na który owe uczęszczały. Sam sabat jest zbiorem fantazji późnośredniowiecznego i wczesnonowożytnego społeczeństwa, o specyficznych cechach, zależnych od regionu. Badacze wychodzą z założenia, że źródłem spotkań, które później zyskały miano sabatu, były te przypisywane heretykom, którzy podczas nich czcili diabła. Spotkanie to cechował pewien porządek rytuałów i obyczajów. Odbywać się one mogły nie tylko w takie charakterystyczne dni jak 30 kwietnia, lecz także w tygodniu, nawet do trzech razy. Według zeznań czarownice przylatywały na sabat na miotłach lub widłach, a podczas spotkania nierzadko miało dochodzić do orgii. Do spotkań tych dochodziło w szczególnych miejscach, przede wszystkim na różnego rodzaju wzniesieniach. Do najbardziej znanych gór, gdzie odbywały się sabaty, należą Blocksberg w Górach Harzu, Łysa Góra, a jeśli chodzi o pograniczne śląsko-morawskie – Petrovy Kameny, które licznie pojawiają się w zeznaniach osób oskarżonych o czary na tym obszarze. Miejsce to, które znajduje się na dawnym pograniczu dóbr, uchodziło za pełne sił ciemności, stąd też w 1682 r. zdecydowano się je poświęcić. Bardzo często konkretne obszary czy regiony „miały” własną górę, gdzie dochodziło do spotkań czarownic. Sabaty mogły się także odbywać w mniej oczywistych miejscach, np. na polanach, drzewach, rozgałęzieniach dróg czy w pobliżu szubienicy. W niektórych przypadkach na pamiątkę takich spotkań pozostały charakterystyczne nazwy, takie jak: Hexenplan czy Hexenplatz, które nie tylko można znaleźć na starych mapach, lecz także funkcjonują one do dzisiaj na wyznaczonych terenach.

9

Wpływ czeskiego i morawskiego prawa o ziemi na treść Ordynacji Ziemskiej Księstwa Opolsko-Raciborskiego na przykładzie prawa rodzinnego

57%

Slavickova P.

Res Historica

|

2019

|

issue 48

EN

The aim of this contribution is to assess the extent of adoption of the Bohemian and Moravian land law in the crucial legal documents of 16th century Upper Silesia – the Land Ordinance of the Duchy of Opole and Racibórz, exemplified by the family law. The text is divided into three parts; the first part briefly summarised the process of codification in Bohemia and Moravia and in the Duchy of Opole and Racibórz, the second part analyses the form of the land ordinances and the third part focuses on the content of concrete legal institutes of family law.Besides the above mentioned legal works, the comparison also takes into account the content of the Land Ordinance of the Duchy of Cieszyn and the crucial collection of municipal law, the Municipal Law Code of the Kingdom of Bohemia. The section related to guardianship of underage children, in particular, takes into account the possibility of the adoption from Roman law. Although many articles of the Land Ordinance of Opole and Racibórz contain similarities with the provisions of Bohemian and Moravian Land Ordinances, it would be a rash decision to talk about the adoption as only the principles are similar but not the formulations.Rather than the adoption of Bohemian (and Moravian) law in Silesia, the adoption of the provisions originating in the Roman law, which was a common practice in the given period in Central Europe, seems more probable. In fact, the only proven direct adoption from Bohemian and Moravian land law in the law of the Duchy of Opole and Racibórz is the article Jak sirotci poručníky své kvitovati mají, taken from the Moravian Land Ordinance from 1535 and 1562, in which case the article is identical both in terms of the content and wording.

PL

W pracy podjęto próbę oceny zakresu zapożyczeń z czeskiego i morawskiego prawa o ziemi, obecnych w kluczowych dokumentach prawnych Górnego Śląska, uchwalonych w XVI w., mianowicie Ordynacji Ziemskiej Księstwa Opolsko-Raciborskiego, na przykładzie prawa rodzinnego. Artykuł składa się z trzech części. Pierwsza część opisuje proces kodyfikacji na terenie Moraw i Czech oraz w Księstwie Opolsko-Raciborskim. Druga część stanowi analizę formy ordynacji ziemskich. Trzecia część pracy kładzie nacisk na zawartość wybranych tekstów prawnych z zakresu prawa rodzinnego.Ponadto, porównanie obejmuje zawartość Ordynacji Ziemskiej Księstwa Cieszyńskiego oraz kluczowy dla sprawy zbiór aktów prawa miejskiego Królestwa Czeskiego. Szczególną uwagę zwrócono na artykuły związane ze sprawowaniem opieki nad małoletnimi. Część poświęcona wspomnianej problematyce bierze pod uwagę możliwość adaptacji ustaw z prawa rzymskiego. Chociaż wiele przepisów zawartych w treści Ordynacji Ziemskiej Księstwa Opolsko-Raciborskiego jest podobna do Ordynacji Ziemskiej w Czechach i na Morawach, stwierdzenie o przejęciu tychże praw może okazać się nazbyt śmiałe, jako że podobieństwo zauważalne jest jedynie w przypadku podstawowych zasad, nie zaś na poziomie sposobu formułowania tekstu.Bardziej prawdopodobną wydaje się być możliwość, że rozwiązania zawarte w Ordynacji wywodziły się z prawa rzymskiego, co stanowiło powszechną praktykę na terenie ówczesnej Europy Środkowej. W rzeczywistości, jedynym udowodnionym przykładem bezpośredniego przejęcia czeskiego i morawskiego prawa o ziemi obecnego w zarządzeniach Księstwa Opolsko-Raciborskiego jest akt prawny Jak sirotci poručníky své kvitovati mají, zaczerpnięty z Ordynacji Ziemskiej Moraw z okresu 1535–1562, który jest identyczny zarówno pod względem treści, jak i sposobu sformułowania.

10

Patron Saints in the times of Christianization. Some reflections about Great Moravian dedications

57%

Jokeš P.

Folia Historica Cracoviensia

|

2017

|

vol. 23/1

77-89

EN

The study sums up previous research of Great Moravian dedications. The research of this issue is rather challenging – mainly because a lot of then churches existed only for a short period of time. Many of Great Moravian churches were built during the 9th century and perished around 900 AD which means that they were in existence only for several decades and only few of them “managed“ to leave some traces in historical sources during such short time. Nevertheless, the presented data proves that to a certain extent, reconstruction of Great Moravian dedications is possible. Obviously, this is a difficult task. Without a doubt, dedications of some sacral objects will never be found out. The text focuses mainly on 22 sacral objects, which have – surely or very likely – Great Moravian origin. Dedications of 12 objects are unknown (it concerns mainly the churches of destroyed hillforts in Mikulčice and Pohansko). Dedications of remaining 10 sacral objects are either known or we can reconstruct them with some degree of probability. Thus, in Great Moravia existed cults of most common Christian saints there – Mary, John (probably the Baptist), perhaps also Peter, George and Michael, but also cults connected with some specific missions – that from Diocese of Passau (Hippolytus, probably connected with missionaries from Austrian Benedictine abbey in Sankt Pölten ) and that of Cyril and Methodius (Clement). Dedications to Hippolytus and Clement are particularly interesting, also because in Moravia there are some later medieval churches dedicated to those saints. The possible connection between Great Moravian and post-Great-Moravian cults of those saints is one of the most interesting tasks for future research in this respect.

PL

Autor podsumowuje dotychczasowe badania nad wezwaniami kościołow wielkomorawskich. Badanie wezwań z tego okresu jest trudnym wyzwaniem, ponieważ wiele wielkomorawskich obiektow sakralnych istniało tylko przez krotki okres – obiekty te powstawały w ciągu IX wieku, a już na początku X wieku w wyniku najazdu węgierskiego wiele z nich przestało istnieć, nie pozostawiając śladow w źrodłach pisanych. Mimo to w części przypadkow można poznać patrocinia, z reguły wykorzystując ich ślady w źrodłach poźniejszych. Przedmiotem zainteresowania autora są 22 obiekty sakralne, ktore z pewnością lub dużą dozą prawdopodobieństwa powstały w czasach wielkomorawskich. Patrocinium 12 obiektow nie udało się określić (chodzi głownie o kościoły z grodow w Mikulčicach i Pohansku), natomiast w przypadku pozostałych 10 albo wezwanie jest znane, albo można go określić z pewnym prawdopodobieństwem. Z badań wynika, że w państwie wielkomorawskim nadawano patrocinia Najświętszej Marii Panny oraz św. Jana (najprawdopodobniej Chrzciciela), stosunkowo prawdopodobne są rownież wezwania św. Jerzego, św. Michała Archanioła oraz św. Piotra. Na Wielkich Morawach istniało rownież patrocinium św. Hipolita, związane najpewniej z działalnością misjonarską austriackich benedyktynów z klasztoru Sankt Polten, oraz dość prawdopodobnie św. Klemensa, związane z misją świętych Cyryla i Metodego, ktorzy relikwie tego świętego przynieśli na Morawy.

11

„Martwe czarownice”. Procesy i egzekucje zmarłych oskarżonych o magię pośmiertną w dobrach zakonu krzyżackiego na Śląsku i Morawach w XVII i XVIII wieku

51%

Wojtucki D.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica

|

2020

|

issue 107

153-197

EN

In the estate archives adjoining Bruntál (German: Freudenthal) and Sovinec (German: Eulenburg), properties belonging to the Teutonic Order, we can find testimonies of many trials of people accused of magical practices. Among these magic-beliefs can be found examples a “posthumous magic”, i.e. magic related people who made pacts with the devil during their lifetime and, after death returned to harass the living. One of the first documented cases “magia posthuma” in the Silesian – Moravian borderlands was recorded toward the end of the 16th century. By the end of the 17th century, a belief that a deceased person accused of this type of magic could “infect” other dead who died after it, began to develop. “Dead witches”, because that’s how you can call them, who still had during their lifetime dedicate themselves to the service of the devil, and were not revealed until their death, could have been used by him after his death. In “tracking” of the deceased, local clergy and superior authorities were involved. The persecution of the deceased on the basis of this beliefs was documented in the Teutonic estates, mainly in: Arnoltice (German: Arnsdorf ), Břidličná (before Frýdlant, German: Friedland an der Mohra), Světlá (German: Lichtewerden), Václavov u Bruntálu (German: Wildgrub). Based on the collected examples of the Teutonic goods, it can be concluded that the most common the way to permanently neutralize a person accused of posthumous magic was to burn his corpse, or burial on the edge of the village.

PL

W dobrach przyległych do Bruntál (niem. Freudenthal) i Sovinec (niem. Eulenburg), czyli w majątkach należących do zakonu krzyżackiego odnajdziemy świadectwa wielu procesów osób oskarżonych o praktyki magiczne. Wśród tych wierzeń szczególne miejsce zajmuje tzw. magia posthuma, związana z osobami, które po swojej śmierci za sprawą zawartego jeszcze za życia paktu z diabłem nie mogli zaznać w grobie spokoju i nadal nękali żywych. Jedne z pierwszych udokumentowanych przypadków wierzeń w magię pośmiertną na pograniczu śląsko-morawskim znamy z ostatnich lat XVI w. Pod koniec XVII stulecia rozwinęły się wierzenia w to, że osoba zmarła posądzona o ten rodzaj magii może „infekować” kolejnych zmarłych, których zgon nastąpił tuż po niej. „Martwe czarownice”, bo tak można je nazwać, które jeszcze za swojego życia miały się oddać służbie diabłu, a aż do swojej śmierci nie zostały ujawnione, mogły zostać wykorzystane przez niego po swoim zgonie. W „tropienie” zmarłych angażowano lokalnych duchownych i władze zwierzchnie. Prześladowania zmarłych na podstawie powyższych wierzeń udokumentowano w dobrach krzyżackich, głównie w ośrodkach: Arnoltice (niem. Arnsdorf ), Břidličná (dawniej Frýdlant), Světlá (niem. Lichtewerden), Václavov u Bruntálu (niem. Wildgrub). Na podstawie zebranych przykładów z dóbr krzyżackich można stwierdzić, że najczęstszym sposobem trwałego unieszkodliwienie osoby posądzonej o magię pośmiertną było spalenie jej zwłok, względnie pogrzebanie na granicy miejscowości.

12

Cultural and Religious Significance of the Cyrillo- -Methodian Tradition in Central and Eastern Europe

50%

Smołucha J.

Folia Historica Cracoviensia

|

2017

|

vol. 23/1

193-213

EN

The author of the article discusses the role of the tradition of St. Cyril and Methodius and the reception of this idea in East-Central European culture. Special emphasis was put on presenting the story of the Slavic Rite and its significance, particularly to Eastern Slavs. Later on in the article the author turns his attention to the heritage of St. Cyril and Methodius’s ideas in the works of thinkers from the Hussite circles as well as those from the Roman milieu of Aeneas Silvius Piccolomini. Next, the focus is shifted to the involvement of Jesuits in reviving the Cyril-Methodius tradition, of which so far little is known in historiography. Despite the fact that the origin of this revival was Olomouc, the ideas were also alive in the formed Republic of Poland. In the second half of the 19th century Velehrad became the symbolic place of worship of St. Cyril and St. Methodius. The place became an important centre of Slavic ecumenical movement. Regular conventions and celebrations in Velehrad attracted active figures involved in the national movement both from Moravia, Bohemia and Slovakia as well as other Slavic countries, including Poland. The ministerial work of Jesuits in the town concentrated on the application of the heritage of St. Cyril and Methodius to carry out evangelization and defend Christian values in the world.

PL

Autor artykułu omawia znaczenie cyrylo-metodiańskiej tradycji i recepcji tej idei w kulturze Europy Środkowo-wschodniej. Szczególny nacisk został położony na ukazanie historii rytu słowiańskiego i jego znaczeniu szczególnie dla wschodnich Słowian. W dalszej części autor zwrócił uwagę na dziedzictwo myśli Cyryla i Metodego w pismach myślicieli z kręgu husyckiego a także związanego ze środowiskiem rzymskim Eneasza Sylwiusza Piccolominiego. Następnie skupił swą uwagę na, mało znane do tej pory w historiografii, zaangażowanie w odrodzenie tradycji cyrylo-metodiańskiej członków zakonu Jezuitów. Pomimo tego, że ośrodkiem tego odrodzenia był Ołomuniec idee te były żywe również na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. W 2. połowie XIX w. na symboliczne miejsce kultu Cyryla i Metodego wyrósł Velehrad. Miejsce to stało się ważnym ośrodkiem słowiańskiego ruchu ekumenicznego. Cyklicznie zjazdy i uroczystości religijne w Velehradzie przyciągały aktywne postaci zaangażowane w ruch narodowy zarówno z Moraw, Czech i Słowacji, ale również z pozostałych krajów słowiańskich, w tym również z Polski. Działalność duszpasterska jezuitów w tym miejscu koncentrowała się na wykorzystywaniu dziedzictwacyrylo-metodiańskiego do prowadzenia nowej ewangelizacji i obrony wartości chrześcijańskich w świecie.

13

Listina prostějovských řeholních kanovníků (1403) ze Státního archivu ve Vratislavi

50%

Krafl P. O.

Hereditas Monasteriorium

|

2016

|

vol. 8

263-268

PL

Klasztory kanoników regularnych św. Augustyna podlegały jurysdykcji biskupów diecezjalnych; w zakonie nie było więzi na poziomie kościelno-administracyjnym czy też władzy centralnej. Brak formalnych więzi prawnych zastępowały do pewnego stopnia więzi łączące poszczególne konfraternie, poprzez które kanonie tworzyły liturgiczno-modlitewną wspólnotę. Autor przedstawia niepublikowany wcześniej dokument prepozyta i klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Prościejowie z dnia 29 XI 1403 r. adresowany do klasztoru NMP we Wrocławiu. Przechowywany w Archiwum Państwowym we Wrocławiu dokument nie różni się od innych dokumentów, które powstały w rudnickim kręgu klasztorów kanoników regularnych św. Augustyna; wykazuje on tekstowe podobieństwo do większości pozostałych dokumentów.

EN

Monasteries of the Canons Regular of St. Augustine were subordinated to the jurisdiction of diocesan bishops; there were no bonds on an ecclesiastical-administrative level and central control of the order was absent. The absent formal legal bonds were replaced to some extent with confraternal bonds, through which canonries formed a liturgical and prayer community. The author presents an unpublished document by the provost and monastery of Canons Regular of St. Augustine in Prostějov dated 29 November 1403 and addressed to St. Mary’s Monastery in Wrocław. The document, kept in the State Archives in Wrocław, does not differ from other documents written in the Roudnice circle of monasteries of Canons Regular of St. Augustine; it bears a textual similarity to most of the other documents.

14

Język staro-cerkiewno-słowiański w Kościele i kulturze narodów słowiańskich

43%

Mielkow A.

Language. Culture. Politics. International Journal

|

2020

|

vol. 1

119-132

PL

Artykuł szczegółowo opisuje historię misji morawskiej świętych Cyryla i Metodego oraz historię tworzenia alfabetu słowiańskiego, a także przedstawia najważniejsze momenty zwrotne w procesie powstawania pisma słowiańskiego w Bułgarii, Polsce, Czechach i na Rusi Kijowskiej. Autor wysuwa tezę, że stworzony przez Braci Sołuńskich język sakralny od początku stał się językiem, w którym odprawiano nabożeństwa i głoszono kazania, a także językiem teologii, filozofii i hagiografii. Historia szerzenia się tradycji cyrylo-metodiańskiej u Słowian Zachodnich, Południowych i Wschodnich przedstawiona została na podstawie analizy najstarszych żywotów Świętych Braci, a także bułgarskich, polskich, czeskich i staroruskich zabytków rękopiśmiennych i świadectw średniowiecznych kronikarzy. Osobno omawiana jest historia języka staro-cerkiewno-słowiańskiego w redakcji ruskiej. Przeanalizowano sytuację językową na dawnej Rusi porównując funkcjonowanie języka staroruskiego i języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Szczegółowo zbadano kwestię rozwoju języka staro-cerkiewno-słowiańskiego na Rusi Południowo-Zachodniej i na Rusi Moskiewskiej, a także powstanie redakcji ogólnoruskiej tego języka w drugiej połowie XVII wieku

EN

The paper comprehensively describes the history of saints Cyril and Methodius, Moravian mission and the creation of the Slavic alphabet, as well as outlines the main milestones of the Slavic written language formation in Bulgaria, Poland, Czech and Kievan Rus. The author puts forward the thesis that the sacred language created by the Solun brothers became the language of liturgy and homilies from the very beginning, as well as the language of theology, philosophy and hagiography. The history of the Cyril-Methodius tradition, spreading among the Western, Southern and Eastern Slavs, is presented in relation to the analysis of the ancient legends of the Holy brothers, as well as Bulgarian, Polish, Czech and Old Russian manuscripts and medieval chroniclers. The history of the Russian version of the Church Slavonic language is separately considered. The language role in Ancient Rus is analysed, taking into account the point of correlation between the Old Russian and Church Slavonic languages. The problem of the Church Slavonic evolution and functioning in South-Western and Moscow Rus is studied in detail, as well as the formation of a common all-Russian version of this language in the second half of the 17th century

Refine search results

Jedenastowieczne cmentarzysko w Morawach

The early medieval village of Morawy: a grave field from the 11th century

Na wołoskich rubieżach. Pochodzenie i stosunki etniczne ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii)

Review. Medieval fortifications of Czech towns

International Women’s Day and its role in the consolidation of the female socialist worker’s movement in Moravia before 1914

Morawskie echa elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego (1669). Biskup ołomuniecki Karol z Lichtensteinów-Castelcornów i jego sieć informatorów

Morawianie (Morawcy) w Polsce

Miejsca sabatów czarownic w epoce wczesnonowożytnej – ich znaczenie i topografia. Przyczynek do badań nad procesami o czary na Śląsku i Morawach

Wpływ czeskiego i morawskiego prawa o ziemi na treść Ordynacji Ziemskiej Księstwa Opolsko-Raciborskiego na przykładzie prawa rodzinnego

Patron Saints in the times of Christianization. Some reflections about Great Moravian dedications

„Martwe czarownice”. Procesy i egzekucje zmarłych oskarżonych o magię pośmiertną w dobrach zakonu krzyżackiego na Śląsku i Morawach w XVII i XVIII wieku

Cultural and Religious Significance of the Cyrillo- -Methodian Tradition in Central and Eastern Europe

Listina prostějovských řeholních kanovníků (1403) ze Státního archivu ve Vratislavi

Język staro-cerkiewno-słowiański w Kościele i kulturze narodów słowiańskich