Analysing the Polish People’s Republic with reference to republican and patriot virtues, the country governed by communists appears as a completely artificial formation, based on utopian principles, holding its position thanks to terror, propaganda and remaining dependent on powerful overlord. Some warped features of republicanism inside the structure controlling the machinę of power interspersed merely with inner system of communist party and the nomenklatura, not raising any hopes that those features could evolve in the direction of the rules of classic republic. Attacking by means of patriotism, which apart from the law should be the main constituent of republicanism, was communists’ opportunistic approach to make use of Polish citizens’ emotions in order to acheive their goals: the legitimization of communist rule first, then frightening into submission, orienting their job and, finally, pro- viding themselves and maintainingleadership and privileges. Evolution of propagated patriotism in the successive stages of the existance of The Polish People’s Republic indicated merely how itwould be used to maintain political status quo. It was changing along with the changing form of communist rule, assuming an adeąuate form to current condition of counter-revolutionary Polish society. That is why patriotism promoted by communists in the years 1944-1989 was similar to their predecessors belonging to Communist Party of Poland and appealing to it in turn played a part of a tool used to exercise power.
Publikacja ta została wydana przez Instytut Pamięci Narodowej – Komisję Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie w roku 2016 w ramach Centralnego Projektu Badawczego IPN.
EN
This publication was published by the Institute of National Remembrance - Commission for the Prosecution of Crimes Against the Polish Nation in Warsaw in 2016 as part of the IPN Central Research Project.
W jednej z odsłon październikowej odwilży pojawiła się niewystarczalność szkolnej bazy lokalowej. Niedostatek izb szkolnych pogłębił wyż demograficzny, którego apogeum przypadło na schyłek lat 50. Na lata 60. przypada apogeum inwestycyjne w budownictwie szkolnym. 60–65% nakładów (w zależności od województwa) pochodziło z budżetu państwa, pozostałe nakłady uzupełniły pieniądze zebrane w wielkich akcjach społecznych przez powołany w 1958 roku Społeczny Fundusz Budowy Szkół, rzemianowany w 1966 roku na Społeczny Fundusz Budowy Szkół i Internatów. W wyniku akcji społecznej zbudowano w Polsce 1423 budynki dla jednostek oświatowych w latach 1959–1972.
EN
In one of the stages of the October thaw, the insufficiency of school premises appeared. The deficiency of school chambers was deepened by the demographic boom, which reached its peak in the late 1950s. The investment apogee in school construction took place in the 1960s. 60–65% of the financial outlays (depending on a voivodeship) came from the government budget, other outlays were supplemented by the money collected during extensive social actions by the established in 1958 Social Fund for the Construction of Schools, renamed in 1966 to the Social Fund for the Construction of Schools and Halls of Residence. As a result of the social action, 1.423 buildings for education units were built in Poland in the years 1959–1972.
Artykuł dotyczy bezpieczeństwa socjalnego sportowców w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (PRL) w latach 70. XX w. na przykładzie piłki nożnej. Autor koncentruje uwagę na zarobkach i dostępie do dóbr luksusowych najbardziej znanych polskich zawodników. Podkreśla ich pochodzenie społeczne, możliwości rozwoju zawodowego oraz osobistą cenę powodzenia. Praca jest oparta na różnorodnych źródłach, w tym co szczególnie ważne, także na relacjach i źródłach wywołanych.
EN
This article concerns the social security of sportsmen in PRL in 1970s on the example of football. The author concentrates his attention on earnings and the access to luxury goods of the most prominent Polish players. He highlights their social origin, the posibilities of professional development and personal price of success. This work bases on various sources and what is particularly important, also on reports and primary sources.
Rok 1967 był dziewiątym rokiem rewolucji na Kubie, która właśnie wówczas weszła w apo-geum swego radykalizmu. Na wyspie ogłoszono budowę "socjalizmu i komunizmu jednocześnie" oraz zadekretowano przewagę "bodźców moral-nych" nad "materialnymi bodźcami zainteresowa-nia" robotników. Hawana pretendowała do miana światowej stolicy walki antyimperialistycznej i na-rodowowyzwoleńczej, a udzielając wsparcia ru-chom partyzanckim na kontynencie, dążyła do wzniecenia rewolucji mającej ogarnąć całą Ame-rykę Łacińską
2 Oddział WOP był jedyną formacją graniczną wystawianą w Poznańskim Okręgu Wojskowym. Za datę rozpoczęcia jego formowania przyjmuję się 4 października 1945 roku. W tym dniu do Poznania przybył ppłk Stanisław Dobrzański, wyznaczony na pełniącego obowiązki dowódczy powstałej jednostki. Objął on 12 listopada 1945 r. służbę na nowo kształtującej się granicy zachodniej państwa Polskiego od Zasiek po Kostrzyn nad Odrą. Odcinek ten podzielony był na 5 komenda i 25 strażnic. Organizacja i służba przy ochronie granicy odbywała się w skaranie trudnych warunkach, na terenie nieprzygotowanym to tego rodzaju służby. Oddział borykał się z problemami aprowizacyjnymi, materiałowymi oraz brakami osobowymi.
W latach 1945 – 1989 w Zielonej Górze notowano systematyczny rozwój otwartej i zamkniętej opieki zdrowotnej. Wzrastająca liczba ludności miasta wymagała ustawicznego wzrostu liczby kadr medycznych mogących zaspokoić potrzeby zdrowotne ludności jak również infrastruktury służby zdrowia. Placówki medyczne w związku z niedoszacowaniem kosztów opieki zdrowotnej borykały się z trudnościami aprowizacyjnymi. Centralne finansowanie z budżetu państwa, sterowanie ruchem kadr medycznych poprzez system nakazowo–rozdzielczy, oraz poszerzanie kręgów ludności upoważnionych do pobierania bezpłatnych świadczeń zdrowotnych przy jednoczesnym braku dodatkowych środków przeznaczonych na ich realizację na przestrzeni lat doprowadziło do kryzysu w opiece zdrowotnej. Zarówno w placówkach otwartej jak również zamkniętej opieki zdrowotnej brakowało oddziałów i poradni specjalistycznych w wielu dziedzinach medycyny. Brakowało również lekarzy specjalistów. Dla poprawy stanu kadr medycznych władze miasta i województwa zobowiązywały się zapewnić dla przyjeżdżających do Zielonej Góry lekarzy mieszkania. Ochrona zdrowia borykała się również z brakami lokalowymi. Początkowo na przychodnie i poradnie adaptowane były mieszkania i budynki prywatne. Kolejne inwestycje doprowadziły do budowy ośrodków zdrowia i przychodni miejskich, obwodowych i wojewódzkich. W 1976r. podjęto na szczeblu centralnym decyzję o wybudowaniu w Zielonej Górze nowego szpitala. Jednakże narastający w latach 70. i 80. kryzys polityczny i gospodarczy uniemożliwił realizację inwestycji. Z pomocą w realizacji zadań zamkniętej opieki zdrowotnej przychodziły remonty, modernizacje i rozbudowa dotychczasowej bazy szpitala wojewódzkiego w Zielonej Górze. W otwartej opiece zdrowotnej powstawały przychodnie na nowo budujących się osiedlach mieszkaniowych, przy ul. Zamenhoffa, Wiśniowej, Wyszyńskiego, Osiedlu Pomorskim. Transformacja gospodarcza i ustrojowa początku lat dziewięćdziesiątych oraz braki finansowe przeznaczane na ochronę zdrowia wpłynęły na zahamowanie wielu inwestycji i doprowadziły do pogłębiającego się kryzysu w ochronie zdrowia.
During the PRL, the press was treated as a political superstructure, which was an instrument of the ruling party's policy. The achievement was associated with the limitation of freedom of the press and subjecting it to the authority control, which had a wide range of measures to subjugate the press. Measures of the impact on the press can be divided into legal and extralegal. Preventive censorship, which, despite the legal base for action, also benefited from the means unregulated by law, escaped the division of this period. Legal ways of limiting the press had an influence on the content of publications – such as constraints related to the protection of personal rights and repressive censorship or relating to the registration of the press. Extralegal measures of influencing the press focused on the rationing of paper, the editorial policy of human resources and direct control of the content of press releases. The objective of this work is to present different ways of limiting the freedom of the press and answer the question of their usefulness and the role played by each of them throughout the process of controlling the press.
The author made an attempt to present the different aspects of village life described in lyrics of Polish songs. The analysis was based upon sources from the Internet such as: Biblioteka Polskiej Piosenki, Tekstowo.pl. and Teksty.org. Some features of the author are related to melody, rhythms and arrangement of the songs described in the analysis. The author emphasizes the educational impact of songs. The material was carefully selected and divided into seven groups of topics: a) “mechanical” group - containing songs with words such as: village, villages, hamlet, including descriptions regarding to towns and cities, b) village propaganda and the alliance between city and village, c) rock and roll with countryside tune; d) attempts to describe reality of village life; e) satirical songs regarding villages, f) “masterpieces” of Polish disco g) remaining compositions. In every category there are quotations from the most significant songs. The author draws a conclusion that the most popular are first two groups of songs, hence those are the most important source of inspiration for artists.
Problem dziejów Prus/Niemiec oraz stosunków polsko-niemieckich w historiografii od pierwszych lat po zakończeniu drugiej wojny światowej stanowił ważną i długo uprzywilejowaną część odradzającej się polskiej nauki historycznej. Okrucieństwa okupacji hitlerowskiej i powojenne przekształcenia graniczne wzmacniały i aktualizowały także konflikt historiograficzny, w który szczególnie zaangażowani byli polscy niemcoznawcy. Aktywność na tym polu wymuszały także pewne zapóźnienia w przygotowaniu ujęć syntetycznych. Oddzielnej historii Prus polska nauka historyczna do 1945 roku nie przedstawiała, a historycy polscy nadal zajmowali się tymi aspektami dziejów Prus, które zbiegały się bezpośrednio z dziejami Polski. Podobnie pojęcie junkier było niemal nieobecne w polskiej historiografii, a swoją karierę w syntezach tworzonych przez polskich historyków rozpoczęło po 1945 roku, a obraz junkra ulegał w nich pewnym przemianom. Sprzyjało temu wprowadzenie do nauki historycznej elementów metodologii marksistowskiej, która na gruncie polskim doprowadziła do wydobycia na wierzch dziejów gospodarczych i społecznych, co przy rozbudzonym zainteresowaniu klasami do tej pory nieobecnymi na kartach dzieł implikowało także krytyczne badania nad junkierstwem. Ponadto historiografia Polski Ludowej obserwowała junkra jednocześnie przez soczewkę przeszłości narodowej, również na ogół negatywnie podchodząc jego roli w kontaktach polsko-niemieckich. Jednakże tak zaprezentowany obraz był raczej produktem propagandy ówczesnych władz oraz swoistym zapożyczeniem z historiografii niemieckiej, wykorzystywanym na użytek aktualnej polityki wewnętrznej i zewnętrznej. Nauka, zwłaszcza w ostatnich dekadach PRL, kusiła się także o oceny, które podkreślały pozytywne aspekty działalności junkierstwa, jednak do 1989 roku w portrecie tej klasy społecznej przeważały ciemne barwy.
During the communist regime, the Catholic Church surrounded the nascent religious communities with the greatest care. On the other hand, the party rulers’ idea was to stop all the sacral investments and retain only those built before World War II. By giving the example of the church construction in the residential area of Teofilów in Lodz – guided by the Congregation of the Passion of Jesus Christ (the so-called Passionists), the author intended to present the methods used by the municipal authorities of Lodz in 1956–1970 to combat initiatives related to sacral construction. Starting from the arrival to Lodz, the monks began their efforts to build a sacral object. Unfortunately, the hostile position of the authorities has led to 15 years of treatments that aimed to erect a church in newly built residential area. Because of the nationwide process of blocking any sacral investment, the monks were forced to use all sorts of tricks aimed at avoiding building law that discriminated Catholic Church. The first temporary chapel was prepared in a shed that was a tool magazine and the other one was organized in a private house built by the Passionists who posed as lay people. It was the change of policy after the departure from power of Władysław Gomułka in 1970, which led to the permission from the state authorities to build new church in Teofilów. While studying the topic, the author has analyzed mainly documents found in the State Archive in Lodz, the Archive of New Files in Warsaw and the Archdiocesan Archive in Lodz. According to the author, this publication may be a contribution to similar considerations of the issue of church and sacral building in other local church administration units.
Województwo bialskopodlaskie zostało powołane do życia w wyniku reformy administracji terenowej przeprowadzonej w 1975 r. i funkcjonowało do kolejnej zmian ustroju terytorialnego Polski, do końca 1998 r. W tym okresie doszło do istotnych zmian ustroju politycznym kraju, gospodarki oraz w życiu społecznym. Zmiany te miały wpływ na sytuację demograficzną woj. bialskopodlaskiego. Niniejszy artykuł prezentuje przemiany ludnościowe, które zaszły na obszarze województwa bialskopodlaskiego w całym okresie jego istnienia m.in.: ruch naturalny, migracje, zawieranie związków małżeńskich, proces defeminizacji.
EN
The Biała Podlaska Province had been brought into being as a result of the reform of local administration conducted in 1975, and it functioned until another reform of territorial division was introduced, that is till the end of 1998. In this period, many significant changes were brought about, and these involved the political system of the state, the economy, and social life. These changes had an influence on the demographic situation of the Biała Podlaska Province. This article presents the popu-lation changes in the period of its existence, i.a. population dynamics, migrations, marriages, and the process of defeminisation.
W latach 1973-1990 Miejska Rada Narodowa była terenowym organem administracji państwowej i samorządowej PRL na terenie miasta Radzynia Podlaskiego, działającym pod nadzorem Rady Państwa za pośrednictwem rady narodowej stopnia wojewódzkiego. Stanowiła organ przedstawicielski wykonujący swoje zadania na sesjach, przy pomocy Prezydium i komisji. Zadaniem MRN było zapewnienie wykonania planów społeczno-gospodarczych państwa, czuwanie nad rozwojem miasta, organizowanie działalności społecznej, koordynowanie działalności i sprawowanie kontroli nad jednostkami państwowymi, spółdzielczymi i organizacjami społecznymi. Dla realizacji swoich celów powoływała komisje stałe stanowiące kolegialne organy opiniodawcze i doradcze. Organem wykonawczym i zarządzającym MRN był Naczelnik Miasta, którego obsługiwał Urząd Miejski. Spuścizna archiwalna Miejskiej Rady Narodowej i Urzędu Miejskiego w Radzyniu Podlaskim znajduje się w Archiwum Państwowym w Lublinie Oddział w Radzyniu Podlaskim.
EN
In 1973-1990, the Municipal National Council was a unit of the PRL’s central and local administration within the town of Radzyń Podlaski. It was subordinate to the State Council which exercised its power through the Voivodeship National Council. The Municipal National Council was an elected authority which conducted its policy during sessions through the Presidium and committee. Its responsibilities included the accomplishment of socio-economic plans, overseeing the town development, organising the social activity, supervising and coordinating the work of national, cooperative as well as social institutions. To accomplish its goals, the Municipal National Council appointed permanent committees which were an opinion-making and advisory collegial bodies. Executive and managing power in the National Municipal Council was held by the Town Governor, who acted within the Municipal Office, . Archival resources of the Council and Municipal Office of Radzyń Podlaski are stored in the State Archives in Lublin (Department in Radzyń Podlaski
W artykule omówiono, w oparciu o stosowne akty prawne, literaturę, archiwaliawydane drukiem oraz archiwalia dotychczas niepublikowane, wybrane aspekty polityki podatkowejwładz PRL wobec jednostek organizacyjnych Kościoła oraz duchowieństwa.
Wojciech Tomczyk, the author of plays 'Vampire' (2002) and 'Nuremberg' (2005), partcipates in a playwright discussion on the period of PRL. The debate started after the political overthrow of 1989. It aims at recovering history, taken over by 'them' as well as regaining individual and collective identity of Poles, distorted by manipulations of power, and - above all - getting over the trauma of communism. Tomczyk's works show the time of PRL on a macro-scale - the functioning of the state apparatus - and on a micro-scale - the entanglement of the individual in history. What makes those plays interesting and unique, is that - contrary to earlier works raising the topic (e.g. 'Citizen Pekosiewicz' by Tadeusz Słobodzianek) - they do not create a black and white image of reality and they go beyond not much sophisticated poetics of a documentary. Thanks to the complexity of the depicted world and the metatheatrical devices, Tomczyk does not evaluate PRL, but calls for a major, authentic discussion on the moral consequences of the period.
Jednym z najważniejszych problemów społecznych i gospodarczych II Rzeczypospolitej było agrarne przeludnienie wsi. Jego skutkiem było zjawisko „ukrytego bezrobocia”. Problem przeludnienia agrarnego pozostał istotny także w czasach rządów komunistów w Polsce po 1944 r. Warto zatem zadać pytanie, jakie czynniki wpływały na skalę tego zjawiska po wojnie: w jakim stopniu zostało ono ograniczone przez przyjętą we wrześniu 1944 r. reformę rolną, prowadzoną przez władzę politykę intensywnej industrializacji i związane z nią masowe migracje ludności wiejskiej do miast. Kluczowym problemem jest również ocena ekonomicznej efektywności migracji. Analiza pozwala na sformułowanie wniosku, że kształt przeprowadzonej we wrześniu 1944 r. reformy rolnej miał istotny wpływ na długofalowe zacofanie polskiej wsi.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.