Search results

1

Sport in the Piarist Stanisław Konarski Gymnasium in Rakowice in 1909-39

100%

Ausz M., Barnaś-Baran E.

Biuletyn Historii Wychowania

|

2018

|

issue 38

55-66

PL

The article shows the role of physical education in the Piarist priests’ gymnasium in Rakowice near Kraków in 1909-39, a period when sport entered the school curriculum on a permanent basis. In the Interwar period, the order was able to open more schools in Lida, Szczuczyn Nowogródzki, and Lubieszów. The school in Rakowice was modern and comfortable and enjoyed a growing reputation among wealthy Polish society. The Rakowice school took great care of the physical development of young people. The article uses source materials describing the physical education of this institution. In this school, sport was considered to be an important educational factor, and the monks also saw it as an element of improving health, hygiene and finally, civic education. Polish society and the Polish state needed educated and healthy youth. However, it should be noted that this school was an elite, paid school, attended by children from wealthy families who were more aware of the importance of sport. This also contributed to the fact that the gymnasium had great facilities for practising sports, which many excellent secondary schools of that period could envy.

2

Das Nikolsburger Piaristendrama Ein kurtzes Spiel oder Action von Bacchi Geburt Leben vnndt Todt (1654) : Kontext - Edition - Kommentar

87%

Neuhuber C.

Theatralia: Revue současného myšlení o divadelní kultuře (Theatralia: The revue of contemporary thought on theatre culture)

|

2019

|

vol. 22

|

issue 2

13-78

EN

From the oldest Piarist branch north of the Alps in the South Moravian Mikulov / Nikolsburg, also comes the earliest play by the Piarist school theatre, which has survived not only as a Latin perioche, but (at least its half) in German. The article brings the commented first edition of the Bacchus play, which will significantly modify the current ideas about the order's theatre culture. It also explains the remarkable circumstances of the origin, reception and tradition, analyses the aesthetic peculiarities of this carnival entertainment, and locates them in the context of the baroque religious theatre.

DE

Aus der ältesten Piaristen-Niederlassung nördlich der Alpen im südmährischen Mikulov / Nikolsburg kommt auch das früheste Theaterstück des piaristischen Schultheaters, das sich nicht nur als lateinische Perioche, sondern (zumindest zur Hälfte) im deutschen Volltext erhalten hat. Der Beitrag bringt die kommentierte Erstedition des Bacchus-Spiels, die die gängigen Vorstellungen von der Spielkultur des Ordens erheblich modifizieren wird. Er erläutert zudem die bemerkenswerten Umstände der Entstehung, Rezeption und Überlieferung, analysiert die ästhetischen Besonderheiten dieser Faschingsunterhaltung und verortet sie im Kontext des barocken Ordenstheaters.

3

Szkoła pijarska w Rosieniach

73%

Ausz M.

Res Historica

|

2021

|

issue 51

EN

The article is on the history of the Piarist school in Raseiniai. In terms of administration, it belonged to the Lithuanian province. Not many sources on this institution are preserved, particularly those from the 18th century, and therefore its history is little known. It was one of the last collegia established by this Order. After the Third Partition, it became part of the Russian state. The aim of this article is to present the school’s activity; archival materials were used, which were found as a result of an inquiry in the country and the National Lithuanian Historical Archive in Vilnius and the General Archive of the Piarist Order in Rome. They have never been used by Polish scholars before. This allowed to verify and – to a great extent – supplement the current research on this school. The collegium was founded around 1743, and a school was opened at the collegium. The collegium together with the school were closed in 1833.

PL

Artykuł dotyczy dziejów szkoły pijarskiej w Rosieniach, która administracyjnie należała do prowincji litewskiej. Niewiele zachowało się źródeł na temat tej placówki, szczególnie z XVIII w., dlatego jej losy są mało znane. Była ona jednym z ostatnich kolegiów założonych przez to zgromadzenie. Po III rozbiorze szkoła znalazła się w granicach państwa rosyjskiego. Celem artykułu było przedstawienie działalności szkoły, wykorzystano w nim materiały archiwalne do których dotarto w wyniku kwerendy w kraju, w Litewskim Państwowym Archiwum Historycznym w Wilnie oraz Archiwum Generalnym Zakonu Pijarów w Rzymie. Dotychczas nie były one wykorzystane przez polskich badaczy. Pozwoliło to zweryfikować, jak i w znacznym stopniu uzupełnić badania na temat tej szkoły. Kolegium zostało ufundowane około 1743 r., a przy nim funkcjonowała szkoła. Kolegium wraz ze szkołą zostały zlikwidowane w 1833 r.

4

Instrumental Music Repertoire of the Piarist Ensemble from Podolínec

58%

Smolarek D.

Roczniki Teologiczne

|

2015

|

vol. 62

|

issue 13. Muzykologia

137-175

EN

European church archives contain, in addition to polyphonic vocal and instrumental music, also instrumental compositions bearing the names of: sinfonia, sinphonia, synfonia, synphonia, symfonia, symphonia, simphonia, sonata, duetto, trio, terzetto, trietto, quadro, quartet, octetto, divertissement, divertimento, serenada, cassatio, overture, concerto. This phenomenon applies also to church centres in Poland (e.g. Pauline monastery at Jasna Gora in Czestochowa, Dominican monastery in Gidle, Cistercian abbey in Cracow-Mogila), the archival collection of which includes a large amount of this type of music from the seventeenth and especially from the eighteenth century. The order of Scholarum Piarum, that is Piarists, active in Italy, Austria, Czech Republic, Slovakia and Poland, was also a part of this phenomenon. In the colleges of this order, located within the boundaries of the then Polish-Lithuanian Commonwealth e.g. in Lowicz, Rze-szow, Piotrkow, Zloczow, Wielun and Podolínec, there also sounded instrumental music. The repertoire of instrumental music originating from the former monastery and Piarist College in Podolínec, recorded in the inventories and preserved in the form of manuscripts and printing includes as follows: church sonatas, baroque violin concertos, pre-classical and classical trios, pre-classical symphonies, overtures to operas, keyboard instrument music. Instrumental pieces were used for the purposes of teaching, during recreation, in school theater performances and during the liturgy. In Podolínec, Proper Missæ chants were probably replaced with instrumental music, as it was commonly practised in Europe in the eighteenth century.

PL

Europejskie archiwa kościelne zawierają oprócz utworów wielogłosowej muzyki wokalno- -instrumentalnej również utwory instrumentalne noszące nazwę: sinfonia, sinphonia, synfonia, synphonia, symfonia, symphonia, simphonia, sonata, duetto, trio, terzetto, trietto, quadro, kwartet, octetto, divertissement, divertimento, serenada, cassatio, uwertura, concerto. Ta sytuacja dotyczy także kościelnych ośrodków w Polsce (m.in. klasztoru paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie, klasztoru dominikanów w Gidlach, opactwa cystersów w Krakowie-Mogile), których zasoby archiwalne zawierają sporą liczbę tego rodzaju muzyki pochodzącej z XVII, a zwłaszcza z XVIII wieku. W ten fenomen wpisuje się zakon Szkół Pobożnych, czyli pijarów, który swoją działalnością objął Włochy, Austrię, Czechy, Słowację i Polskę. W kolegiach tego zakonu, znajdujących się w granicach ówczesnej Rzeczpospolitej, również rozbrzmiewała muzyka instrumentalna, m.in. w Łowiczu, Rzeszowie, Piotrkowie, Złoczowie, Wieluniu oraz Podolińcu. Repertuar muzyki instrumentalnej pochodzący z byłego klasztoru i kolegium pijarów w Podolińcu, zanotowany w inwentarzach oraz zachowany w postaci rękopisów i druku, obejmuje: sonaty kościelne, barokowe koncerty skrzypcowe, tria przedklasyczne i klasyczne, symfonie przedklasyczne, uwertury do oper, utwory na instrumenty klawiszowe. Utwory instrumentalne wykorzystywano w celach pedagogicznych, podczas rekreacji, do szkolnych przedstawień teatralnych, były również wykonywane podczas liturgii. Prawdopodobnie w Podolińcu, tak jak to było ówczesną praktyką w Europie w XVIII wieku, zastępowano śpiewy Proprium Missae muzyką instrumentalną.

5

Wiekopomna zasługa i zakonna pokora – dzieje serca Stanisława Konarskiego

58%

Mączyński R.

Folia Historica Cracoviensia

|

2016

|

vol. 22

265-302

PL

Artykuł zwraca uwagę na interesujący zabytek sprzed 130 lat, znajdujący się w krakowskim kościele pijarów – plastyczną oprawę miejsca złożenia serca Stanisława Konarskiego (1700–1773), zakonnika Szkół Pobożnych z XVIII stulecia, a przy tym wydawcy zbioru praw krajowych Volumina legum, odważnego publicysty domagającego się wzmocnienia władzy królewskiej i zwalczającego liberum veto, reformatora szkolnictwa i założyciela słynącej z nowoczesności uczelni Collegium Nobilium. Kreśli także okoliczności przeniesienia w 1882 roku tej „relikwii” z Warszawy do Krakowa oraz opisuje uroczystość wprowadzenia jej 13 lutego do zakonnej świątyni pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego. Podejmuje również trzy istotne kwestie badawcze. Pierwsza kwestia, która też wielce zajmowała współczesnych – a szczególnie rektora kolegium krakowskiego Adama Słotwińskiego – to problem autentyczności owej pamiątki, która ujawniona została po ponad stu latach od pogrzebu zasłużonego pijara, w prywatnym posiadaniu warszawskiego optyka Jakuba Pika. Zwłaszcza że brakuje jakichkolwiek bezpośrednich świadectw z 1773 roku mówiących o odłączeniu po śmierci Stanisława Konarskiego jego serca od ciała. Jednak zgromadzone przesłanki pozwalają przyjąć z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, iż jest to autentyczna – i zarazem jedyna po dziś dzień zachowana – cielesna partykuła sławnego zakonnika. Druga kwestia, całkowicie pomijana w ówczesnej refleksji, to przyczyna odłączenia serca od ciała. Ten aspekt rozważań kazał zwrócić uwagę na niezwykle rozpowszechnioną w Rzeczypospolitej – najpierw pośród rodzin monarszych, później także magnaterii i szlachty – nowożytną tradycję osobnych pochówków serc, zazwyczaj składanych w ufundowanej przez zmarłego świątyni. Wskazano, że szczególnie wiele serc oddzielonych od ciał spoczęło w kościołach pijarskich (Rzeszów, Warszawa czy Łowicz). Nie był to jednak obyczaj stosowany wobec zakonników. Casus serca Stanisława Konarskiego dowodzi, że w opozycji wagi wiekopomnych zasług do ślubów zakonnej pokory – zwyciężyły zasługi. Trzecia kwestia, której nie potrafili rozwikłać współcześni, dotyczyła miejsca pierwotnego przeznaczenia puszki z sercem Konarskiego. Konfrontacja skromnych wzmianek z sytuacją warszawskich pijarów w pierwszej połowie XIX wieku pozwoliła ujawnić drogę, jaką ona przebyła. W 1773 roku umieszczono ją w kaplicy konwiktorskiej w pałacu Collegium Nobilium, następnie około 1811 roku została przeniesiona do pijarskiego kościoła przy ulicy Długiej, w roku 1834 zakonnikom zarekwirowano ich świątynię, więc cielesna partykuła Stanisława Konarskiego trafiła do gmachu objętego przez nich kolegium przy ulicy Jezuickiej. Tam znajdowała się do 1866 roku, a po kasacie zakonu znalazła się w rękach Jakuba Pika. Ten starannie ją przechował i ofiarował do krakowskiego kościoła pijarów w Krakowie, gdzie w 1882 roku umieszczono ją w niszy w ścianie prezbiterium. Plastyczną oprawę tego miejsca zaprojektował Tadeusz Łepkowski, ówczesny konserwator zabytków. Zaś popiersie portretowe Stanisława Konarskiego wykonał krakowski rzeźbiarz Tadeusz Błotnicki. Rysy twarzy odwzorował na podstawie konterfektu z czasów Stanisława Augusta – rzeźby André Le Bruna, należącej do pocztu mężów szczególnie dla Rzeczypospolitej zasłużonych, jaki ozdobił otwartą w 1786 roku Salę Rycerską na Zamku Królewskim w Warszawie.

EN

The article concentrates on an interesting 130-year-old artefact located in the Krakow church of Piarists – the decoration of the place where Stanisław Konarski’s (1700–1773) heart was buried. Konarski was a monk of the Pious Schools in the 18th century, as well as publisher of a collection of national laws Volumina legum, a bold commentator calling for strengthening royal power and abolishing liberum veto, reformer of the educational system and founder of the renowned, modern Collegium Nobilium. The circumstances of the discovery and relocation of the relic in 1882 from Warsaw to Krakow and the ceremony of its introduction to the monastic Church of the Transfiguration of Jesus on February 13 are also outlined. Three significant research issues are also discussed. The first one is the problem of the authenticity of the artefact, which was discovered more than a hundred years after Konarski’s death in the possession of a Warsaw optician Jakub Pik. It was then that the question started occupying the minds of researchers, including the rector of the Krakow college Adam Słotwiński. The question is made more relevant by the lack of any direct evidence from 1773 about the removal of Stanisław Konarski’s heart from his body after his death. The information gathered so far allow us to assume, with probability bordering on certainty, that it is authentic and the only surviving part of this famous monk’s body. Another question, totally absent from past reflections on the subject, is the reason why the heart was removed. This particular aspect turns our attention at a strikingly popular early-modern Polish tradition – first in royal families, later also among magnates and nobility – of burying hearts separately, usually by entombing them in a church founded by the deceased. It was found that a considerable number of hearts removed from bodies had been inhumed in Piarist churches (Rzeszów, Warsaw or Łowicz). This tradition, however, did not normally apply to monks. The case of Stanisław Konarski’s heart proves that in the juxtaposition of great merit and monastic vows of humility the merit prevailed. A third question, which contemporaneous researchers could not answer, is the original destination of the box with Konarski’s heart. A confrontation of scant mentions with the situation of Warsaw Piarists in the first half of the 19th century allows us to retrace its route. In 1773 it was placed in the monastic school chapel at Collegium Nobilium, then in 1811 it was relocated to the Piarist church in Długa street; in 1834 the order was deprived of the church, so Konarski’s heart was brought to their college in Jezuicka street. It was held there until 1866, and after the dissolution of the order it was in the possession of Jakub Pik. Pik carefully stored the relic and donated it to the Piarist church in Krakow, where in 1882 it was placed in an alcove in the presbytery. The decoration of the place was designed by Tadeusz Łepkowski, the then restorer. Stanisław Konarski’s bust was sculpted by Tadeusz Błotnicki from Krakow. Facial features were reproduced on the basis of an image from the times of Stanisław August – a sculpture by André Le Brun, displayed in a gallery of people of particular merit to the Republic of Poland opened in the Knights’ Hall at the Royal Castle in Warsaw in 1786.

6

Pietas Et Litterae. Wpływ kolegium pijarów w Podolińcu na rozwój dawnego szkolnictwa

58%

Mirek M.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2020

|

vol. 114

245-263

EN

The article refers to the exhibition Pietas et litterae in the ‘Old Synagogue’ Gallery in Nowy Sącz, where surviving souvenirs from the Piarist college in Podolínec were presented. Most of the exhibits presented have left their storage places during the exhibition for the first time in centuries. These included parchment diplomas, handwritten chronicles of colleges, books recording the students, monks and novices, books of deceased lecturers, old prints and books published in the nineteenth century, portraits of professors from Podolínec, the founder of the monastery and college in Podolínec, Stanisław Lubomirski, and paintings from the series of “Żywot św. Józefa Kalasantego”, as well as liturgical robes, a seal with the image of the Visitation of the Virgin Mary, a paramentary (i.e. a painted wardrobe for liturgical robes and instruments), a map of the Hungarian Piarist Province, a painted view of Podolínec from 1836 and school certificates of a student of the Jan Kaleta College. The exhibits presented at the exhibition have been borrowed from the Central Archive of the Hungarian Piarist Province in Budapest, the Museum in Stará Ľubovňa, the Piarist Archive and Library in Krakow, the National Museum in Krakow, the Józef Szujski Public Library in Nowy Sącz, the Piarist College in Prievidza, the Roman Catholic parishes in Podolínec and Toporec, as well as from the private collections of Ludwik Kaleta of Podolínec.

PL

Artykuł nawiązuje do wystawy Pietas et litterae w Galerii ,,Dawna Synagoga” w Nowym Sączu, na której prezentowano ocalałe pamiątki z kolegium pijarów w Podolińcu. Większość prezentowanych eksponatów po raz pierwszy od wieków opuściło na czas wystawy miejsca swego przechowywania. Wśród nich znalazły się m.in. dyplomy pergaminowe, rękopiśmienne kroniki kolegium, księgi rejestrujące uczniów, zakonników i nowicjuszy, księgi zmarłych wykładowców, stare druki i książki wydane w XIX wieku, portrety profesorów podolinieckich, fundatora klasztoru i kolegium w Podolińcu, Stanisława Lubomirskiego oraz obrazy z cyklu ,,Żywot św. Józefa Kalasantego”, a także szaty liturgiczne, pieczęć z wyobrażeniem Nawiedzenia Maryi Panny, paramentarz – malowana szafa na szaty i przybory liturgiczne, mapa Węgierskiej Prowincji Pijarskiej, malowany widok Podolińca z 1836 r. oraz świadectwa szkolne ucznia kolegium Jana Kalety. Prezentowane na wystawie eksponaty wypożyczone zostały m.in. z Centralnego Archiwum Węgierskiej Prowincji Pijarskiej w Budapeszcie, Muzeum Lubowniańskiego w Starej Lubowni, Archiwum i Biblioteki Pijarów w Krakowie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Sądeckiej Biblioteki Publicznej im. Józefa Szujskiego, Kolegium Pijarów w Prewidzy, parafii rzymskokatolickich w Podolińcu i Toporcu, a także ze zbiorów prywatnych Ludwika Kalety z Podolińca.

7

Polnische Studenten am Kollegium der Piaristen in Podolínec auf dem Slowakischen Gebiet im 17.-18. Jahrhundert

58%

Hašková V., Zubal P.

Roczniki Pedagogiczne

|

2016

|

vol. 8(44)

|

issue 2

109-120

DE

Die Studie befasst sich mit dem Studium des katholischen Gymnasiums (Kollegiums) auf dem Gebiet der heutigen Slowakei, in v Podolínec, geleitet vom Orden der Piaristen. Sie analysiert die Vertretung der Studenten aus Polen im Rahmen der Entwicklung der Schule, seit ihrer Entstehung im Jahre 1643 bis zu einer vorläufigen Schliessung in der Hälfte des 18. Jahrhunderts. Sie bringt den prozentuellen Anteil der Studenten polnischer Nationalität zum Ausdruck, sie entblösst die Nationalstruktur der Studenten und führt die Namen der bedeuutenden Studenten aus den Reihen des polnischen Adels an.

EN

The article discusses the work of the Catholic college in the area of the Slovak Republic, in Podolinec, that was run by the Piarist Order. It analyzes the representation of Polish students in the development of the shool from the moment it was established in 1643 until it was temporarily closed in the middle of the 18th century. It presents the percentage of Polish students in the national structure of the students of the college and lists the names of students coming from Polish nobility.

PL

Artykuł omawia działalność katolickiego gimnazjum (kolegium) w Podolińcu na Słowacji, prowadzonego przez zakon pijarów. Analizuje grupę uczęszczających do tego gimnazjum uczniów z Polski od momentu powstania gimnazjum w 1643 roku aż do tymczasowego jego zamknięcia w połowie XVIII wieku. Przedstawia procentowy odsetek studentów narodowości polskiej wśród wszystkich uczących się w tym gimnazjum i wymienia nazwiska studentów pochodzących ze szlachty polskiej.

8

Jak pijarzy dykcjonarz Daneta wydawali (czyli o pożytku sięgania do źródeł)

58%

Mączyński R.

Hereditas Monasteriorium

|

2013

|

vol. 2

219-251

EN

In 1743-1745 in Warsaw Piarists printing house was published an extremely useful work bearing two titles: Nouveau grand dictionnaire de M. l’Abbé Danet, françois, latin et polonois, enrichi des meilleures façons de parler, avec des notes de critique et de grammaire sur ces trois langues [...] imprimé = Nowy wielki dykcjonarz JMci X. Daneta, opata, francuski, łaciński i polski, obfitujący w najlepsze sposoby mówienia, z obserwacjami krytyki i gramatyki w każdym z tych trzech języków [...] wydany (The new great dictionary of Priest Danet, the abbot, French, Latin, and Polish, abounding with the best ways of speaking, with the observations of criticism and grammar in each of these three languages [...] released). An extensive lexicon (two volumes, with more than a thousand pages in folio format, containing about 50 thousand main and secondary terms) was clearly the most important compendium of linguistic knowledge of the Pole aspiring to the upper speheres of nobility in the age of enlightenment – magnates. Many times it became a later subject of interest to philologists, as it collects a very comprehensive lexical material for research. However, the superficial knowledge about the circumstances of the Warsaw edition emerging caused that very often a hasty general conclusions were drawn, regarding its lexical innovation of the author of Polish supplementation or the real intentions of publishing of this important work. In the archive of Piarists priests in Cracow one can find the contract signed on 18th July 1741 for printing the Polish version of the Danet dictionary, which reveals how the editorial works were conducted, and unambigously resolves all, appearing in the current literature on the subject, dillemmas. The author of the original work was the French cleric specializing in lexicography – Pierre Danet (1640-1709), the abbot of Regular Canons in Saint-Nicolas-du-Pré in Verdun. The initiator of the Polonization and release of the dictionary, and in the same time the potent incurring the expenses was the wife of the entailer, Antonina Zamoyska Zahorowska († 1747). The complementation of the French work with a third, native language was performed –at her order– by Piarist Dymitr Franciszek Kola (1699-1766), cultivating literary creation, original and translatorical, holding at that time the position of the rector of Warsaw Collegium Regium. In the light of the preserved agreement, the role of Zamoyska turns out to be crucial, she has even indicated the particular version of the Danet dictionary on which Kola should rely – Amsterdam edition from 1710. The contract specified various details concerning the planned work. It was to be printed on ”the dressed paper” with appropriate ”measure of the margins”, ”for each column eigthy lines counting”, and then –to avoid any doubts– it was added ”as the trial issued from the printing house indicates”. It was not precised in the contract, what is usually its inalienable element – the time needed for completion. There is only a general statement that it should be finalized ”as soon as possible”; most likely due to the difficulty in estimating the time of completing the dictionary with the Polish language. The dates of the agreement and printing of both volumes are making a clear, regular cycle – 1741 – 1743 – 1745, demonstrating that preparing one volume of the dictionary lasted two years. The rate for this range of plans was impressive. The contract, however, very precisely specified the print run of the dictionary. It was not very small – it contained 1000 copies for sale (additionally, there were copies not for sale: six copies for Zamoyska and 20 copies for Piarists’ libraries). Therefore, it was estimated bravely, as the scientific books at the beginning of Polish Enlightenment gained editions counting 300 copies and only at the end they started to reach such number. The agreement described also specific amounts of money and indicated dates, in which they should be paid. The total expenditure incurred by Zamoyska amounted 15,200 zlotys, including the 1,200 zlotys fee for Kola for completing the polonization of the work, and the rest of the given sum, which were costs of the paper and printing. In ”Kurier Polski” (”Polish Courier”) the ads informing about the issuing of French-Latin-Polish dictionary of Danet and possibility of purchasing it appeared twice. There were given the prices for two volumes –first cost 18 zlotys, and the second one– 20 zlotys (for unframed volumes). The distribution, however, was not given to Piarists, but to the competing against them the Order of Jesuits, with whom Zamoyska also maintained close relations. The sale was led by Jesuits in their residence, governed by the superior Michał Obrębski, on Senatorska street in Warsaw. Knowing the amount assigned for issuing the Danet dictionary, the cost of individual volume can be calculated – 15 zlotys and 6 gr. Knowing the amount of each of the volumes it can be estimated that after selling the entire run, the total revenue received was 7,600 zlotys (although there should be deducted a commission, which the Jesuits most likely took for their distribution services). It must therefore be concluded that Zamoyska regained her financial contribution, and even earned on the assigning founds for the dictionary edition, although it was not a quick profit. The preserved contract dispels doubts raised by the current researchers. It clearly indicates the people directly involved in the Polish edition of the French work. It is certain that the initiator of the project, and the founder as well, was Antonina Zahorowska Zamoyska. It is also certain that the author of the Polish supplement was the Piarist Dymitr Franciszek Kola. On the other hand, it is completely unjustified to draw too far-reaching conclusions about the modernity of Kola as the lexicographer, basing on the selection of the Danet dictionary, because it was not his choice – he only fulfilled the will of the mighty protector. And the last issue, repeated in different ways by philologists – a deep conviction, that printed by Piarists dictionary was intended for use in their schools. This statement is completely wrong, because it was never mentioned among the list of books recommended for youth education. The presence of the book in the Piarists libraries also cannot confirm that fact, since the students did not have the access to them. In fact, it was all about the ”public benefit”, and the polonized edition of the Danet dictionary was prepared primarily for the circle of wealthy consumers in the Republic, for which French language was the first and foremost.

9

Biskup poznański Andrzej Stanisław Kostka Młodziejowski w obronie Stanisława Konarskiego i polskich pijarów – nieznany list z grudnia 1769 roku

58%

Zając P.

Poznańskie Studia Teologiczne

|

2021

|

issue 39

61-83

EN

Hitherto unknown sources concerning the trial against Stanisław Konarski in the Holy Office, allow to describe more accurately the dispute between nuncio Angelo Maria Durini and the Piarists of the Polish Province. One of such sources is a letter written by Andrzej Stanisław Kostka Młodziejowski, bishop of Poznań, in defense of the Piarists. The article analyzes its contents, confronting it with the archival documentation of the Warsaw Nuntiature. While defending the Polish religious, the bishop of Poznań emphasized their orthodoxy, the special merits of S. Konarski, as well as the falsity of the slander directed at them by one of the insubordinate religious. He drew attention to the fact that Warsaw belongs to his ecclesiastical jurisdiction and that, in the first place, he himself supervises the discipline of clergy. Perhaps this intervention was not of key importance for the defense of the Piarists against the allegations of the nuncio, however the Holy See, following its own procedures, has eventually lifted the allegations against the Piarists.

PL

Nuncjusz Angelo Maria Durini bardzo krytycznie oceniał polskich pijarów. W serii depesz do sekretariatu stanu opisał ich domniemane nadużycia oraz negatywny wpływ, jaki na zakonników oraz młodzież im powierzoną wywierał Stanisław Konarski. Ponieważ w Rzymie zaczęto publicznie powtarzać te opinie, pijarzy podjęli się obrony swego dobrego imienia. Poparli ich w tym niektórzy polscy biskupi. W artykule omówiony został nieznany dotąd list biskupa poznańskiego Andrzeja Stanisława Kostki Młodziejowskiego, który pozwala na ukazanie konfliktu nuncjusza z pijarami z perspektywy jednej z najważniejszych osób w Rzeczypospolitej.

10

Biskup Jakub Arnošt z Lichtenštejnu-Castelcorna a hudba

51%

Sehnal J., Vomáčka I.

Hudební věda (Musicology)

|

2021

|

vol. 58

|

issue 1

2-42

EN

The Bishop of Olomouc, Jakob Ernst von Liechtenstein-Castelcorno (1690–1747), was the grandnephew of the famed Bishop Karl von L.-K. (1664–1695), whose music chapel at Kroměříž earned itself a niche in the history of European music. From 1728–1738 he served as the bishop in the Graz-Seckau diocese, between 1738 and 1744 he was the bishop in Olomouc, and from 1745–1747 he held the same position in Salzburg. Like his granduncle, he came to favour the Piarist Order. He founded a college destined for its members in Bílá Voda, in Silesia, to which he extended generous support all through his life. During the First Silesian War, in 1742, he hosted in his Olomouc residence King Frederick II of Prussia, notwithstanding which the Empress Maria Theresa picked him to officiate at her Prague coronation in 1743. Though Jakob Ernst did not have a music chapel of his own at Olomouc, he was a keen lover and generous patron of music. At Salzburg, the organist of the local cathedral, Matthäus Gugl (b. 1683 in Těchlovice, Bohemia; d. 1721 in Salzburg) gifted him his general bass manual, Fundamenta Partiturae (Salzburg 1719). Immediately upon his election as Bishop of Olomouc, Jakob Ernst had two triforia with organ installed upon the pillars of the triumphal arch in the Olomouc cathedral, imitating the positioning of organs in the cathedrals of Salzburg and Passau. To accompany the bishop’s enthronement, music di- rector Václav Gurecký composed the Missa obligationis. Also approximately at that time, Ignazio Maria Conti dedicated to him a collection of masses in stile antico, in token of gratitude for some favour. As the Archbishop of Salzburg, Jakob Ernst tried to introduce various reforms, but did not succeed. He was said to organize public banquets with music performed by a 24-strong orchestra. His affinity for music and organ in particular is documented by the IX Toccate e Fughe per l’Organo (Augsburg 1747), dedicated to him in the year of his death by court organist Johann Ernst Eberlin. The present text contains Jakob Ernst’s itinerary offering information about his personality traits and his relationship with music. The introductory part brings new findings about the youth of the bishop’s father, Franz-Karl von Liechtenstein-Castelcorno (1648–1706).

CS

Olomoucký biskup Jakub Arnošt z Lichtenštejnu-Castelcorna (1690–1747) byl prasynovcem slavného biskupa Karla z L.-C. (1664–1695), jehož hudební kapela v Kroměříži se zapsala do dějin evropské hudby. V letech 1728–1738 byl biskupem v diecézi Graz-Seckau, 1738–1744 biskupem v Olomouci a 1745–1747 v Salcburku. Podobně jako jeho prastrýc si oblíbil piaristický řád. Založil pro jeho členy roku 1724 kolej v Bílé Vodě ve Slezsku a po celý život ji štědře podporoval. Za první slezské války 1742 hostil ve své rezidenci v Olomouci pruského krále Fridricha II., ale přesto si ho Marie Terezie zvolila, aby ji roku 1743 v Praze korunoval. Jakub Arnošt neměl v Olomouci vlastní hudební kapelu, hudbu miloval a všemožně ji podporoval. V Salcburku mu věnoval varhaník tamního dómu Matthäus Gugl (nar. 1683 v Těchlovicích v Čechách, zemř. 1721 v Salcburku) svou příručku generálního basu Fundamenta Partiturae (Salcburk 1719). Ihned po svém zvolení olomouckým biskupem dal Jakub Arnošt vybudovat v olomoucké katedrále dvě empory s varhanami na pilíře triumfálního oblouku. Vzorem k tomu bylo podobné umístění varhan v dómech v Salcburku a v Pasově. K jeho intronizaci složil kapelník Václav Gurecký mši Missa obligationis. Někdy v té době mu věnoval Ignazio Maria Conti sbírku mší ve stile antico z vděčnosti za nějaké dobrodiní. Jako arcibiskup v Salcburku usiloval Jakub Arnošt o řadu reforem, ale nenašel tu pochopení. Údajně pořádal veřejné hostiny, při kterých účinkovala 24členná hudební kapela. Jeho vztah k hudbě a varhanám dokládá dílo IX Toccate e Fughe per l’Organo (Augsburg 1747), které mu ještě v roce jeho smrti věnoval dvorní varhaník Johann Ernest Eberlin. Je podán itinerář Jakuba Arnošta, ze kterého vysvítají jeho povahové vlastnosti a osobní vztah k hudbě. V úvodu jsou uveřejněny poznatky o mládí biskupova otce Františka Karla z L.-C. (1648–1706).

11

Kolegium pijarów w Chełmie. Historia – architektura – autorstwo

51%

Mączyński R.

Roczniki Humanistyczne

|

2019

|

vol. 67

|

issue 4: Historia sztuki

5-44

PL

Budynek dawnego kolegium pijarów w Chełmie – ulokowany przy ulicy Lubelskiej, nieopodal późnobarokowego kościoła Rozesłania Świętych Apostołów – stanowi obecnie siedzibę Muzeum Ziemi Chełmskiej im. Wiktora Ambroziewicza. Dotychczas nie wzbudzał większego zainteresowania badaczy i – jawiąc się jako dzieło architektury pozbawione wyrazistych cech stylowych – nie był przedmiotem naukowej refleksji. Sytuację tę zmienia ujawnienie w zbiorach Archivio Generale delle Scuole Pie w Rzymie zachowanego rysunku z 1698 roku, przedstawiającego ów budynek w rzucie poziomym i w ujęciu aksonometrycznym. Informacje zawarte w dokumentach pisanych przechowywanych w tymże archiwum pozwalają ustalić czas budowy na lata 1698-1700. Projekt dowodzi, że zachowany gmach nie zmienił zasadniczo swej bryły, jednopiętrowej, założonej na planie litery H. Innowacje ograniczyły się tylko do partii dachu nad korpusem głównym, który pierwotnie był dachem krakowskim, oraz do dokonanego w latach 1720-1724 przedłużenia jednego z bocznych skrzydeł (tak by kolegium połączyć z kościołem). Przekształcenia późniejsze nie naruszyły też w sposób zasadniczy podziałów wewnętrznych, w dwuipółtraktowym korpusie głównym, z wprowadzonym tam komunikacyjnym układem krzyżowo-korytarzowym, oraz w jednotraktowych skrzydłach bocznych. Kształt budowli tudzież surowość opracowania jej elewacji, reprezentujących barok w jego odmianie klasycyzującej, wskazują na osobę projektanta – to zapewne Józef Piola, architekt działający w Warszawie na przełomie XVII i XVIII wieku, realizujący podówczas na zlecenie zakonu pijarów również ich zespół kościelno-klasztorny w Szczuczynie. Natomiast dokonane w 1 połowie XVIII wieku przedłużenie skrzydła kolegium należy najpewniej wiązać z osobą innego stołecznego architekta – Karola Antoniego Baya, który w tym samym czasie, wraz ze swym zięciem, Vincenzo Rachettim, także architektem, wykonywał dla pijarów z Chełma oszacowanie dochodowości ich parceli położonej na przedmieściach miasta Lublina. Gmach w Chełmie pełnił funkcję zakonnego kolegium, a w pewnych okresach także profesorium, w którym wyższe nauki z filozofii pobierali pijarscy klerycy. Wbrew pojawiającym się sugestiom nigdy nie mieściła się w nim prowadzona przez pijarów szkoła publiczna. Ta pojawiła się tutaj – jako gimnazjum rosyjskie – dopiero po powstaniu styczniowym i kasacie domu zakonnego Scholarum Piarum.

EN

The building of the old College of Piarist in Chełm – located on Lubelska Street, near the late baroque Church of Holy Apostles the Messengers – is now the seat of the Wiktor Ambroziewicz Chełm Land Museum. Until now, it has not raised much interest among researchers and – appearing as a work of architecture devoid of expressive style features – has not been the subject of scientific reflection. This situation is changed by the disclosure of the preserved drawing from 1698, showing the building in a horizontal projection and axonometric view, stored in the Archivio Generale delle Scuole Pie in Rome. The information contained in written documents kept there allow to determine the time of construction of the building for the years 1698-1700. The project proves that the preserved edifice did not change substantially its one-story block, set on the plan of the letter H. The innovations concerned only the roof part over the main body, which was originally the Krakow roof, and the extension of one of the side wings in 1720-1724 (so that the college was connected to the church). Neither did the subsequent transformations significantly affect the internal divisions, be it in the two-and-a-half tract main corpus, with the cross-corridor communication system introduced therein, or in the single tract side wings. The shape of the building and the severity of the development of its facade, representing the baroque in its classicizing version, suggests the designer – Giuseppe Piola, an architect working in Warsaw at the turn of the 17th and 18th centuries, building, at the request of the Piarist order, also their church and monastery complex in Szczuczyn. However, the extension of the college wing made in the first half of the 18th century should probably be associated with the person of another capital architect – Carlo Antonio Bay, who at the same time, together with his son-in-law, Vincenzo Rachetti, also an architect, made calculations for the Piarist priests from Chełm for the profitability of their parcel located in the suburbs of the city of Lublin. The building in Chełm was a monastic college, and at certain times also a “profesorium”, in which Piarist clerics learned philosophy at a higher level of education. Contrary to some suggestions, there was never a public school run by the Piarists in this building. It was founded – as a Russian gymnasium – only after the January Uprising and the dissolution of the Scholarum Piarum community.

Refine search results

Sport in the Piarist Stanisław Konarski Gymnasium in Rakowice in 1909-39

Das Nikolsburger Piaristendrama Ein kurtzes Spiel oder Action von Bacchi Geburt Leben vnndt Todt (1654) : Kontext - Edition - Kommentar

Szkoła pijarska w Rosieniach

Instrumental Music Repertoire of the Piarist Ensemble from Podolínec

Wiekopomna zasługa i zakonna pokora – dzieje serca Stanisława Konarskiego

Pietas Et Litterae. Wpływ kolegium pijarów w Podolińcu na rozwój dawnego szkolnictwa

Polnische Studenten am Kollegium der Piaristen in Podolínec auf dem Slowakischen Gebiet im 17.-18. Jahrhundert

Jak pijarzy dykcjonarz Daneta wydawali (czyli o pożytku sięgania do źródeł)

Biskup poznański Andrzej Stanisław Kostka Młodziejowski w obronie Stanisława Konarskiego i polskich pijarów – nieznany list z grudnia 1769 roku

Biskup Jakub Arnošt z Lichtenštejnu-Castelcorna a hudba

Kolegium pijarów w Chełmie. Historia – architektura – autorstwo