Search results

1

Manipulation techniques aiming at discrediting the Church among soldiers of the Polish People’s Army during John Paul’s II second pilgrimage to Poland

100%

ORŁOWSKI P.

Historia i Świat

|

2023

|

issue 12

331–346

EN

The aim of the following article is to present how the Armed Forces of the Polish People's Republic reacted to the second pilgrimage of John Paul II to Poland. It outlines multiple processes, mainly of social origin, which occurred during the preparations for the visit, its course and after its completion. Moreover, the author depicts political and cultural circumstances in which soldiers and conscripts had to serve. At the same time, numerous manipulation techniques that were used to discredit the Catholic Church have been included.

2

The Vistula Programme. Nuclear Weapons for the Polish People’s Army in Case of War

100%

Pałka J.

Kwartalnik Historyczny

|

2018

|

vol. 125

|

issue 2

PL

During the Cold War (most certainly in 1970–90) nuclear weapons were stored in Poland under the strict control of the Soviet Army. In case of war these weapons were to have been made available to Polish Army units.

3

Służba wojskowa kleryków – żołnierzy jednostki wojskowej 4446 w Brzegu w świetle relacji kapłanów z diecezji krakowskiej i wrocławskiej (analiza pamięci świadków – wybrane aspekty)

94%

Chorazki M., Romański-Cebula S.

Wrocławski Rocznik Historii Mówionej

|

2020

|

vol. 10

122-147

EN

The article is an analysis of oral history accounts made by clergymen during their obligatory military service in the late 70s, which was a part of repressive policy of the state towards the Catholic Church. The accounts concentrate on experiences in the army, highlighting attempts at structuring and rationalizing the experience of military service. Moreover three characteristic themes seem to be important in the narrations: moment of departure to the army unit, everyday life in barracks and discharge from the army.

PL

Artykuł jest analizą relacji historii mówionej polskich duchownych, którzy pod koniec lat 70. XX w. odbyli obowiązkową służbę wojskową, będącą elementem represyjnej polityki państwa wobec Kościoła katolickiego. Opowieści koncentrują się na doświadczeniach z wojska i są próbą strukturyzacji i racjonalizacji doświadczenia służby wojskowej. W relacjach przewijają się trzy charakterystyczne wątki: moment wyjścia do jednostki wojskowej, codzienność w koszarach i zwolnienie z wojska.

4

Analiza „Protokołów badania jeńców” w niewoli żołnierzy „ludowego” Wojska Polskiego podczas walk na ziemiach polskich pomiędzy sierpniem 1944 a kwietniem 1945 r.

84%

Jaroniec P.

Studia z Dziejów Wojskowości

|

2017

|

vol. 6

365–386

EN

In Central Military Archive among the documents concerning the Second World War there are ‘Protocols covering tests on prisoners’ of soldiers from German divisions scattered across various units. The protocols refer to prisoners taken by ‘People’s’ Polish Army on ‘liberated’ Polish lands, namely the 1st and 2nd Recon¬naissance Divisions of the Allied Command and the Infantry Division (but only the 1st Army - Divisions 1, 2, 3, 4, 6.). Protocols were collected as the front was moving along in years 1944-1945. They constitute a valuable source for discovering mili¬tary situation, but also as regards the socio-political situation on the Eastern Front during the aforementioned period. In this article the author attempts at evaluating the contents of the ‘Protocols cov¬ering tests on prisoners’ – about 140 items. He analyzed the state of the saved docu¬mentation and the types of wards which prepared them as well as various titles of these documents. He concentrates on the description of ‘standard’ testimony content and discusses its consecutive points forming the whole. These included informa¬tion such as: the personal data of the prisoner, the place and method of capturing an individual, the present and then situation at the front (tasks, number and combatant status, commander level, chemical training) and moral and political situation in the final part. Finally, the author conducts an assessment of the documents.

RU

В Центральном военном архиве среди документов времен Второй миро¬вой войны сохранились разбросанные по разным частям «Протоколы опроса пленных» из немецких отрядов, попавших в руки солдат «народного» Войска Польского на «освобожденных» польских территориях. Они встречаются в разведывательных отрядах 1-й и 2-й армии с позиции общего командования и командования пехотной дивизии (но только 1-й армии – 1-я, 2-я, 3-я, 4-я, 6-я дивизии). Они накапливались по мере продвижения фронта в 1944–1945 гг. Они являются важным источником исследования не только военного положе¬ния, но и общественно-политической ситуации на восточном фронте в данный период. В статье автор попытался дать оценку «Протоколам опроса пленных». Всего их примерно 140. Он проанализировал состояние сохранившихся доку¬ментов, вид формирований, которые их составляли, и разнообразие титула¬туры документов. Он сосредоточился на описании содержания «стандартных» показаний и описал все пункты. В документе были такие пункты, как пер¬сональные данные пленного, положение на фронте в настоящий момент и в прошлом (функции, численное и боевое состояние, командиры, химическая подготовка), а в заключительной части – моральное состояние и политические взгляды. В конце автор дает оценку документам.

5

Początki i założenia studiów operacyjnych Zachodniego Teatru Działań Wojennych w Siłach Zbrojnych PRL

84%

Jędrysiak J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2019

|

issue 34

426-455

PL

Badania dotyczące problematyki operacyjnej w ludowym Wojsku Polskim wciąż są dalekie od kompletności. Wiele ważnych zagadnień pozostaje nieodkrytych, a znane przejawy planowania wojennego są bardzo trudne do osadzenia w odpowiednim kontekście i do interpretacji. Prowadzi to często do formułowania pod adresem badaczy usiłujących zgłębić tę tematykę zarzutów niezrozumienia faktycznego znaczenia badanych dokumentów. Celują w tym byli oficerowie LWP, uczestniczący w całym procesie, mający niejednokrotnie bardzo dobrą orientację w zasobie przechowywanym w wojskowej sieci archiwalnej. Do powstania w 2016 r. Wojskowego Biura Historycznego dostęp do tych akt był bardzo ograniczony i utrudniony. Niniejszy tekst stanowi próbę opisania znaczenia korpusu źródeł dokumentujących od 1958 r. zadanie prowadzenia studiów operacyjnych Zachodniego Teatru Działań Wojennych. Przyczyny i przebieg tego procesu nie zostały dostatecznie wyjaśnione w literaturze tematu, a przybliżenie początków i założeń jest niezbędne do osadzenia zachowanych dokumentów we właściwym kontekście procesu planowania wojennego w Siłach Zbrojnych PRL.

EN

Research on the operational issues of the Polish People’s Army is still far from complete. Many key issues remain obscure and the known elements of war planning are very difficult to match with the relevant context and interpretation. This often leads to accusations being levelled against the researchers working on these topics that they misunderstand the significance of the investigated documents. Former Polish People’s Army officers excel in this regard; they take part in the whole process, often very well-versed in the resources held in the network of military archives. Until the Military Historical Office was created in 2016, access to those files had been restricted and difficult to access. The text represents an attempt to describe the significance of the corpus of sources which are components of the operational studies on the Western Theatre of War Operations conducted since 1958. The causes and the course of that process have not been satisfactorily explained in literature on the subject; presenting the beginnings and objectives of that task is necessary in order to set the preserved documents in the relevant context of war planning in the Armed Forces of the Polish People’s Republic.

6

Udział 9 Pułku Piechoty w zwalczaniu polskiego podziemia niepodległościowego w powiecie chełmskim w 1945 roku

84%

Panasiuk D.

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

|

2021

|

issue 19

56-87

EN

An important and insufficiently researched matter regarding the recent Polish history is the question of involvement of the People’s Polish Army in fighting the Polish independence underground. Shortly after the end of World War II in Europe, the Polish communist authorities threw regular army units into the fight against the independence underground. On 24 May 1945, the Supreme Command of the Polish Army ordered three infantry divisions (1st, 3rd and 9th) to engage against the independence underground. They were sent to the voivodeships of Białystok, Lublin, Rzeszów, Warsaw and Cracow. The presence of the Army was to strengthen the communist power in these areas, and the individual units were to help the security apparatus in its fight against the underground. The 3rd Infantry Division included the 9th Infantry Regiment, which was to combat the structures of the anti-communist underground in the Chełm district. Partisan units subordinated to the Armed Forces Delegation for Poland and the National Armed Forces operated there. The regiment began its operations in the middle of June 1945 and finished them in August of the same year. Soldiers of the regiment participated in raids, arrests and executions of members of the underground. Thus, they largely contributed to the consolidation of the communists’ power in Poland.

PL

Ważnym i niedostatecznie opracowanym zagadnieniem badawczym dotyczącym najnowszej historii Polski jest kwestia zaangażowania ludowego Wojska Polskiego w zwalczanie podziemia niepodległościowego. Tuż po zakończeniu II wojny światowej w Europie polskie władze komunistyczne rzuciły do walki z podziemiem regularne jednostki wojska. 24 maja 1945 r. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego wydało rozkaz, na mocy którego do zwalczania wojskowej konspiracji skierowano trzy dywizje piechoty (1, 3 i 9). Wysłano je na teren województw: białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego, warszawskiego i krakowskiego. Obecność wojska miała wzmocnić na tych obszarach władzę komunistyczną, a zadaniem poszczególnych jednostek było pomaganie aparatowi bezpieczeństwa w walce z podziemiem. W skład 3 Dywizji Piechoty.wchodził 9 Pułk Piechoty, który miał zwalczać struktury antykomunistycznej konspiracji na terenie powiatu chełmskiego. Operowały tam oddziały partyzanckie podległe Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj i Narodowym Siłom Zbrojnym. Pułk rozpoczął działania w połowie czerwca, a zakończył je w sierpniu 1945 r. Żołnierze tej jednostki uczestniczyli w obławach, aresztowaniach i egzekucjach członków konspiracji, przyczyniając się tym samym do umocnienia władzy komunistów w Polsce.

7

At the Source of the Myth. The Historiography of the Polish People’s Republic on the Strategic and Operational Background of the Battle of Lenino

84%

Anduła K.

Institute of National Remembrance Review

|

2021-2022

|

vol. 4

143-203

EN

This article is an attempt to examine the Communist-era historiography of the Battle of Lenino by introducing the context of the fighting in Belarus in 1943. The operational and strategic analysis of the tasks of the Western Front and the forces serving there shows the scale of Soviet operations in the autumn of 1943, and the size of the defeats they suffered. One of the battles conducted at the turn of 1944 in the Belarusian direction was the second Orsha operation of October 12–18, 1943. Due to mistakes made at the planning stage, the offensive towards Orsha turned into a bloody battle that took place in the area between the towns of Lenino and Bayevo. Throughout the existence of the USSR, Soviet historiography diminished the importance of the fighting in Belarus in 1943 and avoided research into this operation. The military historians of the Polish People’s Republic were in a different situation; they had a keen interest in the Battle of Lenino because of its propaganda importance. In all the academic publications from the period of the Polish People’s Republic, military historians presented only the first two days of the battle of the 1st Infantry Division at Lenino, avoiding any descriptions of the broader background of the operation, even though they had access to German military sources. The reason was the political dependence of the Polish People’s Republic and the Polish People’s Army to the USSR, which made any criticism of the Red Army impossible. As a result, the battle of Lenino was mythologised: it was presented as a success for the soldiers of the 1st Infantry Division.

8

Rok w kamaszach – dokumenty dotyczące służby wojskowej Józefa Marii Ruszara

84%

Jędrysiak J.

Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989

|

2021

|

issue 19

275-321

EN

The publication in 2017 of Józef Maria Ruszar’s work Czerwone pająki. Dziennik żołnierza LWP has become an important contribution to for the further research concerning the use of the military draft for political repression. Until now, historians have been primarily interested in organised forms of oppression: mining battalions, clerical companies, field companies and special military camps. Repressions of a more focused nature have been analysed in a perfunctory manner, often without understanding their essence, which was facilitated by the difficult access to documentation held in military archives until 2016. Hence, it was only the publication of Ruszar’s account that opened a new field of research, demonstrating the way in which the military was able to make situational use of existing regulations in dealing with potentially problematic individuals. The story of Ruszar’s appointment to service at the Reserve Officers School at the Nalazek Family Land Forces Training Centre in Elbląg, and the subsequent suspicion of his refusal to take the oath and expulsion to perform basic military service, was reconstructed quite accurately in the diary. At that time, it was much more difficult to confirm Ruszar’s conviction that he had been deliberately conscripted to serve in the Armed Forces, and to reconstruct the course of the oppositionist’s surveillance by the bodies of the Army’s Main Political Board and the Military Internal Service. The presented collection is a supplement to the described edition, which is the result of over 2.5 years of searches in the Archives of the Institute of National Remembrance, the Military Archive in Oleśnica, the Military Archive in Toruń, and the Central Military Archives of the Military Historical Bureau.

PL

Publikacja w 2017 r. pracy Józefa Marii Ruszara Czerwone pająki. Dziennik żołnierza LWP stała się ważnym przyczynkiem do dalszych odkryć w zakresie wykorzystywania obowiązku służby wojskowej do celów represji politycznej. Do tej pory historyków interesowały przede wszystkim zorganizowane formy opresji: bataliony górnicze, kompanie kleryckie, kompanie polowe i wojskowe obozy specjalne. Represje o charakterze bardziej punktowym były analizowane zdawkowo, często bez zrozumienia ich istoty, czemu sprzyjał utrudniony do 2016 r. dostęp do dokumentacji przechowywanej w ramach wojskowej sieci archiwalnej. Stąd dopiero publikacja relacji Ruszara otworzyła nowe pole badawcze, pokazując sposób, w jaki wojsko potrafiło wykorzystywać sytuacyjnie istniejące przepisy w walce z potencjalnie problematycznymi jednostkami. Historia powołania Ruszara do służby w Szkole Oficerów Rezerwy przy Ośrodku Szkolenia Wojsk Lądowych im. Rodziny Nalazków w Elblągu, a następnie posądzenia go o chęć odmowy złożenia przysięgi, wydalenia go z SOR i skierowania do odbycia zasadniczej służby wojskowej została dość dokładnie zrekonstruowana w dzienniku. O wiele trudniej było wówczas potwierdzić przekonanie Ruszara o celowym powołaniu go do służby w lWP oraz odtworzyć przebieg inwigilacji opozycjonisty przez organa Głównego Zarządu Politycznego i Wojskowej Służby Wewnętrznej. Prezentowany zbiór stanowi uzupełnienie opisywanej edycji i jest efektem przeszło dwuipółrocznej kwerendy w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej, Archiwum Wojskowym w Oleśnicy, Archiwum Wojskowym w Toruniu i Centralnym Archiwum Wojskowym Wojskowego Biura Historycznego.

9

Sztandar dla 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty „ludowego” Wojska Polskiego. Mało znane wydarzenie w powojennym Andrychowie

67%

Fryś A.

Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny

|

2019

|

issue 22

7-20

EN

The article describes the state of affairs in Andrychów immediately after liberation by the Red Army, mentioning industrial reconstruction and organization of new municipal government. It covers the topic of presenting a banner for the 6th Pomeranian Infantry Division and attempts to analyze the profiles of the participants of the ceremony. The history of the 6th Division and traces of its presence in Wadowice is also briefly described.

PL

W artykule została przedstawiona sytuacja w Andrychowie bezpośrednio po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną. Autor opisał organizację lokalnej władzy i odbudowę infrastruktury przemysłowej w pierwszych miesiącach po zakończeniu wojny. Przedstawił historię sztandaru 6. Pomorskiej Dywizji Piechoty, uroczystość jego nadania oraz podjął próbę identyfikacji fundatorów sztandaru i uczestników uroczystości jego nadania. Opisana została także krótko historia samej Dywizji i jej obecności w Wadowicach.

10

Materiały dotyczące konsultacji na temat prowadzenia studiów operacyjnych Zachodniego Teatru Działań Wojennych z wybranymi armiami państw Układu Warszawskiego w latach 1970–1976

67%

Jędrysiak J.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2022

|

vol. XXIII (LXXIV)

|

issue 4(282)

245-298

EN

In recent years, significant progress has been made regarding our understanding of various aspects of operational planning in the Polish People’s Army. The establishment of the Military Historical Bureau in 2016 contributed to facilitating access to archival materials. Thanks to this, many detailed issues have become the object of analysis by historians, but they require continuous and in-depth research. An example of such an issue are the operational studies of the Western Theater of Military Operations. The subject matter concerning them has so far become the object of wider interest to only a few researchers. In the context of the task carried out by the First Operational Directorate of the General Staff of the Polish Army, it is still difficult to reach a consensus as to its importance and role in the overall operational planning of the Polish People’s Army. There is no doubt that from the moment studies were initiated in 1957, the Polish side attached great importance to them, disproportionate to the interest shown by other members of the Warsaw Pact. This resulted in numerous requests for consultations and a comparison of the ways in which studies were carried out. This article uses four reports that document consultations on operational studies carried out by the Polish side with the „fraternal” armies of Czechoslovakia, the Soviet Union and Hungary between 1970–1976.

DE

In den letzten Jahren wurden erhebliche Fortschritte beim Verständnis verschiedener Aspekte der operativen Planung in der Polnischen Volksarmee erzielt. Die Einrichtung des Militärhistorischen Büros im Jahr 2016 hat dazu beigetragen, den Zugang zu Archivmaterial zu erleichtern. Dadurch sind viele Detailfragen zum Gegenstand der Analyse durch Historiker geworden, die jedoch eine kontinuierliche und tiefgreifende Forschung erfordern. Ein Beispiel für ein solches Th ema sind die operativen Studien über das westliche Kriegsschauplatz. Deren Th ematik ist bisher nur für wenige Forscher von größerem Interesse. Im Zusammenhang mit der Aufgabe der Ersten Operativen Verwaltung des Generalstabs der polnischen Armee ist es immer noch schwierig, einen Konsens über ihre Bedeutung und Rolle in der gesamten Operationsplanung der polnischen Volksarmee zu finden. Es besteht kein Zweifel daran, dass die polnische Seite seit dem Beginn der Studien im Jahr 1957 ihnen große Bedeutung beimaß, die in keinem Verhältnis zum Interesse der anderen Mitglieder des Warschauer Paktes stand. Dies führte zu zahlreichen Konsultationsanfragen und zu einem Vergleich der Art und Weise, wie die Studien durchgeführt wurden. Dieser Artikel stützt sich auf vier Berichte, die Konsultationen über operative Studien dokumentieren, die von der polnischen Seite mit den „brüderlichen” Armeen der Tschechoslowakei, der Sowjetunion und Ungarn zwischen 1970 und 1976 durchgeführt wurden.

PL

W ostatnich latach dokonał się znaczny postęp w stanie wiedzy na temat różnych aspektów planowania operacyjnego w ludowym Wojsku Polskim. Powstanie w 2016 r. Wojskowego Biura Historycznego przyczyniło się do ułatwienia dostępu do materiałów archiwalnych. Dzięki temu wiele szczegółowych zagadnień stało się obiektem analizy historyków, wymagają one jednak ciągłych i pogłębionych badań. Przykładem takiego zagadnienia są studia operacyjne Zachodniego Teatru Działań Wojennych. Ta tematyka stała się jak do tej pory obiektem szerszego zainteresowania jedynie kilku naukowców. W kontekście tego realizowanego przez Zarząd I Operacyjny Sztabu Generalnego Wojska Polskiego zadania wciąż trudno o konsensus, jeśli chodzi o jego znaczenie i rolę w całokształcie planowania operacyjnego ludowego Wojska Polskiego. Nie ulega wątpliwości, że od momentu zainicjowania studiów w 1957 r. strona polska przywiązywała do niego dużą wagę, niewspółmierną do zainteresowania innych państw-stron Układu Warszawskiego. Efektem tego były liczne zabiegi o konsultacje i porównanie sposobów realizacji studiów. Niniejsze opracowanie zawiera edycję czterech sprawozdań, dokumentujących konsultacje na temat studiów operacyjnych dokonane przez stronę polską z „bratnimi” armiami Czechosłowacji, Związku Sowieckiego i Węgier w latach 1970–1976.

11

„Wychowanie na tradycjach” na szczeblu jednostek wojskowych LWP (1956–1980). Środki i metody oraz ich skuteczność w oddziaływaniu na pamięć zbiorową żołnierzy

67%

Leszkowicz T.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2016

|

issue 14

EN

The author, interested in the history of the Polish People’s Army (political work on the level of military units), focuses his attention on the problem of shaping collective memory of Poles in Poland under communists. The article is devoted to one of the elements of political and educational work in the Polish People’s Army – to the so-called “education based on tradition”, which was a tool of inculcation of the special vision of history in line with the political principles (emphasising “progressive traditions”, the history of workers’ movement and activities of communists during the World War II). Tools used for this “education based on tradition” included halls of tradition (which were the centres of this activity), political training, celebrations of important feast days and anniversaries, visual propaganda and cultural-educational work. In the closing part of the article the author presented also some limitations of this education, together with a selection of results of sociological research conducted in the army in the 1960s, which evidenced the effectiveness of propaganda work.

PL

Tematem artykułu jest sposób, w jaki w Ludowym Wojsku Polskim w latach 1956– 1980 prowadzono działania na rzecz przekazania żołnierzom określonej wizji historii i oddziaływania tym samym na ich pamięć zbiorową. Analiza, oparta na materiałach wojskowych, dotyczy działań obserwowanych na poziomie jednostki wojskowej. Wraz z ukazaniem różnych narzędzi oddziaływania zadano pytanie o jego ograniczenia oraz skuteczność.

12

Generał Zygmunt Duszyński – dowódca polskiego frontu nadmorskiego. Zarys biografii

67%

Pałka J.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2017

|

issue 15

PL

Artykuł jest zarysem biografii Zygmunta Duszyńskiego, wiceministra obrony narodowej i szefa Głównego Inspektoratu Szkolenia z końca lat pięćdziesiątych i początku sześćdziesiątych. Ten przedwojenny oficer rezerwy, w czasie okupacji niemieckiej był bliskim współpracownikiem Mariana Spychalskiego w podziemnej komunistycznej partyzantce (Gwardia Ludowa/Armia Ludowa). W 1947 r. jako jeden z najmłodszych oficerów Ludowego Wojska Polskiego otrzymał szlify generalskie i dowodził dywizją piechoty, walczył z sukcesami z podziemiem niepodległościowym. W czasie czystek stalinowskich odsunięty został na „boczny tor”. Gdy w 1956 r. władzę objął Władysław Gomułka, Duszyńskiego mianowano zastępcą szefa Sztabu Generalnego, a w 1959 r. wiceministrem obrony narodowej, zastępcą Spychalskiego. Był on także członkiem KC PZPR. Duszyński postrzegany był jako wysokiej klasy generał, fachowiec, w przypadku wybuchu III wojny światowej miał zostać dowódcą Frontu Polskiego działającego w ramach Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego w ofensywie przeciwko państwom NATO. W połowie lat sześćdziesiątych odsunięty został od władzy w wyniku rozgrywek w kierownictwie partii i wojska (konflikt pomiędzy „puławianami” i „natolińczykami” oraz „partyzantami”). General Zygmunt Duszyński – the first commander of the Polish Coastal Front. A brief biography The following article provides an outline of the biography of Zygmunt Duszyński, the Deputy Minister of National Defence and the chief of the Main Inspectorate of Training in the late ‘50s and the early ‘60s. This prewar reserve officer during the Nazi occupation served in the underground communist guerrilla (People’s Guard/People’s Army), where he was a close co-operator of Marian Spychalski, which paved him the way to the highest positions in the afterwar army. In 1947 Duszyński – as one of the youngest officers of the People’s Polish Army – became a general; right after the war he was leading an infantry division, he also successfully fought the Polish afterwar anti-communist resistance movement. During the Stalinist purges he was “sidelined”. In the 1956, when Władysław Gomułka took the power, Duszyński became the Deputy Chief of General Staff, then the Deputy Minister of National Defence, he was also a member of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party. He was perceived as a high-class general and a specialist, in the case of World War III he was supposed to lead a Polish Front within the Unified Armed Forces of the Warsaw Pact against NATO. In the mid-1960s, due to the internal political turmoil within the leadership of both the party and the army (a conflict between the party’s fractions called “puławianie”, “natolińczycy” and “partisans”), he was removed from power.

13

Pobór, wcielenie, „pruska dyscyplina”, dezercje. Wstęp do badań nad historią społeczną służby wojskowej w stalinowskiej Polsce (1950–1955)

67%

Jarosz D., Miernik G.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2018

|

issue 16

EN

Artykuł zawiera próbę wstępnej analizy wybranych zagadnień służby wojskowej w Polsce w latach 1950–1955. Autorzy próbują to uczynić przy zastosowaniu metodologii historii społecznej. Przedmiotem ich zainteresowania są: pobór i wcielenie do wojska, szykany, represje i nieregulaminowe kary stosowane wobec żołnierzy w jednostkach wojskowych (nazywane wówczas „pruską dyscypliną”) oraz zjawisko dezercji (definicje, legislacja, skala, przyczyny). Podstawę ustaleń stanowią przede wszystkim wojskowe dokumenty archiwalne. Conscription, incorporation, “Prussian drill”, desertions: an introduction to the research into the social history of military service in Stalinist Poland (1950–1955)An analysis of military files reveals that in the Stalinist period the mandatory military service was a mass social experience which abounded with conflicts and tensions. The conscription itself, and then the enlistment were conducive to the use of various social strategies that were to preserve young men from serving in the army. These efforts were often supported by their workplaces which appealed for a deferment for their employees necessary for the realization of their production plans.One of the main problems of everyday operations of military troops in Stalinist Poland was the prevalence of socially pathological phenomena. Both the regular officers and senior privateers subjected the young soldiers to harsh and even cruel treatment. This behaviour, involving harassment and persecution unrelated to the service, was termed the “Prussian drill”, and was officially condemned, although it was applied. Military sources contain descriptions of some cases, but it is impossible to establish their actual number.Conditions of military service in the Stalinist period, including cases of Prussian drill, were one of many reasons of some “extraordinary cases”, including desertions. Desertions were among three most frequent extraordinary cases (besides accidents of mechanical vehicles and unfortunate accidents) in the Polish People’s Army in the first half of the 1950s. Usually, they were caused by soldiers most freshly conscripted, who most badly tolerated not only persecutions but also separation from their home and family. Their relatively large number resulted also from a broad definition of desertion adopted in the contemporary law regulations that included acts by which a soldier did not seek to permanently abandon and forsake his duty of military service.

14

Co wydarzyło się w Lublinie na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku? Przyczynek do dziejów politycznych Polski

59%

Łochowski M.

Dzieje Najnowsze

|

2019

|

vol. 51

|

issue 4

PL

Artykuł porusza problem rywalizacji o władzę w Lublinie na przełomie lipca i sierpnia 1944 r. pomiędzy przedstawicielami Armii Krajowej i Delegatury Rządu na Kraj a polskimi komunistami wspieranymi przez Kreml. Akcja odzyskania władzy przez lokalnych przedstawicieli władz polskich w Londynie miała być realizowana jednocześnie z wystąpieniem zbrojnym w ramach operacji „Burza”. W krótkim okresie po dekonspiracji i rozpoczęciu jawnej działalności terenowi przedstawiciele Polskiego Państwa Podziemnego zostali aresztowani przez Sowietów i przetransportowani do ZSRS, gdzie trafili do obozów pod zarządem NKWD.

EN

The article discusses the problem of competition for power between representatives of the Home Army and the Government Delegation for Poland on the one side and Polish communists supported by the Kremlin which took place in Lublin at the end of July and early August 1944. The regaining of power by the local representatives of the Polish government in exile in London was to take place simultaneously with the Operation “Tempest”. Shortly after the disclosure, members of the Polish Underground State in Poland were arrested by the Soviets and transported to the USSR, where they were taken to NKVD special camps.

15

Bitwa w Pradolinie Redy-Łeby. Działania bojowe sowieckich wojsk pancernych na kierunku Gdyni (6–16 marca 1945 r.)

51%

Anduła K.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2020

|

vol. XXI (LXXII)

|

issue 4 (274)

42-83

EN

The history of battles in Gdańsk Pomerania in 1945 was shaped by Soviet historiography. Relying on the source material from the Central Archives of the Ministry of Defence of the Russian Federation, the article presents the operational activities of Soviet armoured units in the outskirts of Gdynia. Of great importance for the course of the fights for Gdynia was the battle in Reda-Łeba Glacial Valley. On March 6, 1945, the units of the 2nd Belorussian Front began a rapid offensive and quickly seized Sławno, Słupsk and Lębork. Despite the high speed of the offensive, the Soviets did not manage to destroy the retreating German forces. Basing on a system of anti-aircraft defense posts, German 2nd Army units managed to stop the Soviet attack at Wejherowo and Rumia. The thopographical characteristics of Gdańsk Pomerania had a strong influence on the fights. The course and effects of the battle in the Reda-Łeba Glacial Valley forced the command of the 2nd Belorussian Front to reconsider the previous operational assumptions. As consequence of the Soviet failure in the Reda-Łeba Glacial Valley, Marshal Konstantin Rokossovsky ordered to send additional forces to fight for Gdynia. For the sake of propaganda, the Polish 1st Armoured Brigade of the Heroes of Westerplatte was also engaged in the battle, which came at a price of heavy casualties.

RU

Историю сражений в Гданьском Поморье 1945 г. упорядочила советская историография. Цель данной статьи – представить оперативную деятельность советской бронетехники в окрестностях Гдыни на основе материалов из Центрального архива Министерства обороны Российской Федерации. Сражение в Прадолине Реды-Лебы имело большое значение для хода боев за Гдыню. 6 марта 1945 г. войска 2-го Белорусского фронта перешли в насту пление, в результате которого были быстро взяты Славно, Слупск и Лемборк. Несмотря на высокую скорость атаки, советским войскам не удалось уничтожить отступающих немцев. На основе системы противовоздушной обороны частям 2-й немецкой армии удалось остановить наступление советских войск под Вейхерово и Румей. Характер территории Гданьской Померании оказал большое влияние на ход боев. Ход и последствия боя в Прадолине Реды-Лебы заставили командование 2-го Белорусского фронта изменить принятую линию поведения. Следствием неудачи советских войск в Прадолине Реды-Лебы стал приказ маршала Константина Рокоссовского о направлении дополнительных сил для борьбы за Гдыню. Из пропагандистских соображений в сражении в Прадолине Реда-Леба приняла участие 1-я бронетанковая бригада им. Героев Вестерплатте, сформированная из рядов Польской Народной Армии, что привело к большим потерям.

PL

Historia bojów na Pomorzu Gdańskim w 1945 r. została ukształtowana przez historiografię sowiecką. Celem artykułu jest przedstawienie działań operacyjnych sowieckiej broni pancernej prowadzonych na przedpolu Gdyni na podstawie materiału źródłowego z zasobu Centralnego Archiwum Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej. Duże znaczenie dla przebiegu walk o Gdynię miała bitwa w Pradolinie Redy-Łeby. 6 marca 1945 r. wojska 2 Frontu Białoruskiego rozpoczęły ofensywę, skutkiem której było szybkie opanowanie Sławna, Słupska i Lęborka. Pomimo dużej szybkości natarcia wojska sowieckie nie zdołały zniszczyć sił niemieckich. W oparciu o system stanowisk obrony przeciwlotniczej jednostki niemieckiej 2 Armii zdołały zatrzymać sowieckie natarcie pod Wejherowem i Rumią. Ważny wpływ na przebieg walk miało charakterystyczne dla Pomorza Gdańskiego ukształtowanie terenu. Przebieg i skutki bitwy w Pradolinie Redy-Łeby wymusiły na dowództwie 2 Frontu Białoruskiego zmianę przyjętych założeń. Konsekwencją sowieckiego niepowodzenia w Pradolinie Redy-Łeby był rozkaz marszałka Konstantego Rokossowskiego o skierowaniu do walki o Gdynię dodatkowych sił, co wpłynęło na przebieg działań wojennych. Ze względów propagandowych w bitwę w Pradolinie Redy-Łeby została zaangażowana 1 Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte z szeregów ludowego Wojska Polskiego, co zostało okupione dużymi stratami.

16

U źródeł afery TUN. Generał Stanisław Tatar, rozpad Komitetu Trzech i przekazanie komunistycznemu wywiadowi wojskowemu funduszu „Drawa” 1947–1949

51%

Koreś D.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2021

|

vol. XXII (LXXIII)

|

issue 1 (275)

66-106

EN

Towards the end of May 1947, Brig. Gen. Stanisław Tatar and his associates – Col. Dipl. Stanisław Nowicki and Lt. Col. Dipl. Marian Utnik – openly decided to cooperate with the communist military intelligence services. Contact with Col. Józef Kuropieska, the Chief of Staff of the Warsaw government’s Military Mission, began in 1945 when Kuropieska was a military attaché stationed in London. The next two years were devoted to persuading the communist authorities of Poland, through the military intelligence channel headed by Brig. Gen. Wacław Komar, that they were attractive partners with regards to cooperation. Under the guise of noble goals, they fraudulently transferred vast amounts of cash and gold (which represented the treasury of the National Defense Fund and belonged to the Polish Government in Exile) that was held in the so-called „Drawa” fund to the new communist regime in Warsaw. In doing so they thought they could buy themselves a better future in Poland, however their assumptions were soon to be brutally curtailed. This synthesis of the activities of the self-proclaimed Committee of Three from 1947–1949 – until their arrest by the communist security service – represents not only the moral decline of three high ranking Polish Army officers and the Polish Armed Forces, but also a much more painful study of their mutual deliberations for the benefit of II Department of the General Staff of the Polish People’s Army.

RU

Мариан Утник – открыто решили сотрудничать с коммунистической военной разведкой. Контактировать с начальником штаба Военной миссии варшавского правительства (впоследствии военным атташе в Лондоне), полковником дипл. Юзефом Куропеской, они начали уже в 1945 году. Следующие два года были посвящены убеждению коммунистических властей Польши через канал военной разведки, возглавляемый бригадным генералом Вацлавом Комаром, что они являются привлекательным партнером для сотрудничества. Под прикрытием благородных целей, за деньги, находящиеся в распоряжении штаба Верховного главнокомандующего Польскими вооруженными силами, которые они спрятали в т. н. фонде „Драва”, а также за золото из Фонда национальной обороны, принадлежащего польскому правительству визгнании, они фактически купили себе лучшее будущее в Польской Народной Республике. По крайней мере, они так думали, потому что ближайшее будущее жестоким образом проверило их предположения. Этот синтез деятельности членов самопровозглашенного Комитета Трех в 1947–1949 гг. – до их ареста коммунистической службой безопасности – свидетельствует не только о моральном упадке трех высокопоставленных чиновников польской армии и польских вооруженных сил, но также и о гораздо более болезненном явлении их взаимных обвинений в интересах II Отряда Генерального штаба народного Войска Польского.

PL

W końcu maja 1947 r. gen. bryg. Stanisław Tatar i jego wspólnicy – płk dypl. Stanisław Nowicki oraz ppłk dypl. Marian Utnik – zdecydowali się jawnie na współpracę z komunistycznym wywiadem wojskowym. Kontakty z szefem sztabu Misji Wojskowej rządu warszawskiego (następnie attaché wojskowym w Londynie) płk. dypl. Józefem Kuropieską podjęli już w 1945 r. Następne dwa lata poświęcili na przekonanie komunistycznych włodarzy Polski, przez kanał wywiadu wojskowego kierowanego przez gen. bryg. Wacława Komara, że są atrakcyjnym partnerem do współpracy. Pod płaszczykiem szczytnych celów, za zdefraudowane pieniądze znajdujące się w dyspozycji Sztabu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych, które ukryli w tzw. funduszu „Drawa” oraz za złoto z Funduszu Obrony Narodowej, należące do polskiego rządu na emigracji, kupowali sobie faktycznie lepszą przyszłość w Polsce Ludowej. Tak przynajmniej sądzili, gdyż nieodległa przyszłość brutalnie zweryfikowała ich przypuszczenia. Niniejsza synteza działalności członków samozwańczego Komitetu Trzech z lat 1947–1949 – do momentu ich aresztowania przez komunistyczną służbę bezpieczeństwa – jest zapisem nie tylko upadku moralnego trzech wysokich stopniem i stanowiskiem oficerów Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych, lecz także o wiele bardziej bolesnym studium ich wzajemnego delatorstwa na rzecz Oddziału II Sztabu Generalnego ludowego Wojska Polskiego.

17

Projekt „Albatros”. Stanowisko dowodzenia dla Naczelnego Dowództwa Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego w Polsce

51%

Pałka J.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2023

|

vol. XXIV (LXXV)

|

issue 4(286)

164-184

EN

This article, based on documents located in the Archives of the Institute of National Remembrance (Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej), presents the subsequent phases of negotiations and the process of building a command post codenamed „Albatros” at Sieraków Śląski near Częstochowa in the 1970s. The structure was to serve as the forward command post of the United Armed Forces of the Warsaw Pact, whose troops intended to conduct an offensive against the armies of NATO countries in the event of the outbreak of World War III. The command post was to be connected to the BARS No. 201 tropospheric communication system built as part of the project. The paper also describes the changes that were planned with regards to the expansion of the post in the second half of the 1980s.

DE

In diesem Aufsatz werden die verschiedenen Phasen der Verhandlungen und des Baus eines Gefechtsstandes mit dem Codenamen „Albatros” in der Nähe von Sieraków Śląski bei Częstochowa in den 1970er Jahren dargestellt. Es war als vorgeschobener Gefechtsstand der vereinigten Streitkräfte des Warschauer Paktes geplant, deren Truppen im Falle des Ausbruchs des Dritten Weltkriegs eine Offensive gegen die Armeen der NATO-Staaten durchführen sollten. Der Gefechtsstand sollte an das im Rahmen des Projekts im Bau befindliche troposphärische Kommunikationssystem BARS Nr. 201 angeschlossen werden. Der Aufsatz beschreibt ferner die Änderungen, die im Zusammenhang mit dem Ausbau des Gefechtsstandes in der zweiten Hälfte der 1980er Jahre geplant waren. Der Aufsatz stützt sich auf die Materialien des Archivs des Instituts für Nationales Gedenken (Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej).

PL

Artykuł przedstawia kolejne fazy negocjacji i proces budowy stanowiska dowodzenia o kryptonimie „Albatros” w okolicach Sierakowa Śląskiego niedaleko Częstochowy w latach siedemdziesiątych XX w. W planach miało to być wysunięte stanowisko dowodzenia Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego, których wojska zamierzały prowadzić ofensywę przeciwko armiom państw NATO w przypadku wybuchu III wojny światowej. Stanowisko dowodzenia miało być połączone z budowanym w ramach projektu systemem łączności troposferycznej BARS nr 201. W artykule ponadto opisano zmiany, jakie planowano przeprowadzić w związku z rozbudową stanowiska w drugiej połowie lat osiemdziesiątych. Artykuł powstał na podstawie archiwaliów znajdujących się w Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej.

18

Jan Kotyza, żołnierz Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, ludowego Wojska Polskiego – zarys biograficzny

43%

Paduchowski W.

Przegląd Historyczno-Wojskowy

|

2020

|

vol. XXI (LXXII)

|

issue 4 (274)

145-169

EN

The article presents a biographical outline of Jan Kotyza, a soldier of the Home Army, Peasants’ Battalions and the Polish People’s Army. He was born in Bieńczyce near Cracow in a peasant family. Thanks to the persistence of his parents and teachers he finished high school and then studied physical education at the Jagiellonian University. Just before the outbreak of World War II, Kotyza took over the position of manager of the newly built city stadium at 3 Maja Avenue in Cracow. He was a reserve officer but did not take part in the Polish campaign of 1939. During the occupation he got involved in underground work. Initially, it consisted only in the distribution of underground magazines. He joined the Union of Armed Struggle (ZWZ) and took pseudonym „Krzemień”. Initially he organized a platoon in the villages of Bieńczyce, Krzesławice and Mistrzejowice. Then he became the commander of the ZWZ post „Mogiła”, which included municipalities: Mogiła, Ruszcza and Węgrzce. He left the ZWZ to join the Peasants’ Battalions (BCh). At the same time he became a member of the underground People’s Party „Roch”. After the BCh where merged with the Home Army, he took command of the „Pająk” battalion. In 1943, he was promoted within the BCh and became commander of the Cracow district codenamed „Forest Inspectorate No. 6”. Shortly after the liberation from the Germans, he answered the call of the new authorities to join the so-called Polish People’s Army. Initially he was not sent to the front, eventually he was sent to the 2nd Army. He did not manage to take part in fights against the Germans. He was near Dresden, from where he was withdrawn through Wrocław to Rzeszów, where he took part in fights with the Ukrainian Insurgent Army. After being demobilized, he returned to his hometown.

RU

В статье представлен биографический очерк Яна Котызы, солдата Армии Крайовой, Крестьянских батальонов и народного Войска Польского. Ян Котыза родился в Беньчице под Краковом, в крестьянской семье. Благодаря настойчивости родителей и учителей он окончил гимназию, а впоследствии учился по направлении „физическая культура” в Ягеллонском университете. Незадолго до начала Второй мировой войны Котыза занял должность управляющего недавно построенным муниципальным стадионом на улице Аллея 3 Мая в Кракове. Котыза был офицером запаса, но в Польской кампании 1939 г. участия не принимал. Во время оккупации он был задействован в конспиративных действиях, которые поначалу заключались только в распространении подпольной прессы. Он вступил Союз вооруженной борьбы (СВБ) принял псевдоним «Кшемень» („Кремень”). Первоначально он организовал взвод в деревнях Беньчице, Кшеславице и Мистшейовице. Затем он стал командиром поста СВБ „Могила”, который территориально охватывал три гмины: Могилу, Рушчу и Венгжце. Из Союза вооруженной борьбы Котыза перешел в Крестьянские Батальоны и одновременно с этим стал членом конспиративной Народной Партии „Рох”. После объединения Армии Крайовой и Крестьянских Батальонов он стал командовать батальоном „Пайонк” („Паук”). В 1943 г. в рамках Крестьянских Батальонов он получил повышение и стал комендантом краковского повята под криптонимом „Лесной округ №6”. Вскоре после освобождения от немцев он откликнулся на призыв новых властей присоединиться к народному Войску Польскому. Поначалу его не высылали на фронт, но затем все-таки отправили на фронт 2-ой армии Войска Польского. Котыза не успел принять участие в боях с Германией. Он был под Дрезденом, откуда был выведен через Вроцлав в Жешув, где принял участие в боях с УПА. После демобилизации вернулся на родину.

PL

Artykuł przedstawia zarys biografii Jana Kotyzy, żołnierza Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich oraz ludowego Wojska Polskiego. Urodził się w podkrakowskich Bieńczycach w rodzinie chłopskiej. Dzięki uporowi rodziców i nauczycieli ukończył gimnazjum, a następnie również Studium Wychowania Fizycznego przy Uniwersytecie Jagiellońskim. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Kotyza objął posadę kierownika nowobudowanego stadionu miejskiego przy Alei 3 Maja w Krakowie. Był oficerem rezerwy, ale nie wziął udziału w kampanii polskiej 1939 r. W czasie okupacji zaangażował się w pracę konspiracyjną. Pierwotnie polegała ona tylko na kolportażu podziemnych pism. Przystąpił do Związku Walki Zbrojnej, przyjął ps. „Krzemień”. Początkowo organizował pluton na terenie wsi Bieńczyce, Krzesławice oraz Mistrzejowice. Następnie został komendantem placówki ZWZ Mogiła, która obejmowała terytorialnie gminy Mogiła, Ruszcza oraz Węgrzce. Z szeregów ZWZ przeszedł do Batalionów Chłopskich. Jednocześnie został członkiem konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego „Roch”. Po scaleniu BCh z AK objął dowództwo batalionu krypt. „Pająk”. W 1943 r. awansował w ramach BCh i został komendantem powiatu krakowskiego krypt. „Nadleśnictwo nr 6”. W niedługim czasie po oswobodzeniu od Niemców zgłosił się na wezwanie nowych władz do tzw. ludowego Wojska Polskiego. Początkowo nie trafił na front, ostatecznie został wysłany do 2 Armii WP. Nie zdążył wziąć udziału w walkach z Niemcami – był pod Dreznem, skąd wycofano go przez Wrocław do Rzeszowa, gdzie brał udział w walkach z UPA. Po zdemobilizowaniu wrócił w rodzinne strony.

Refine search results

Manipulation techniques aiming at discrediting the Church among soldiers of the Polish People’s Army during John Paul’s II second pilgrimage to Poland

The Vistula Programme. Nuclear Weapons for the Polish People’s Army in Case of War

Służba wojskowa kleryków – żołnierzy jednostki wojskowej 4446 w Brzegu w świetle relacji kapłanów z diecezji krakowskiej i wrocławskiej (analiza pamięci świadków – wybrane aspekty)

Analiza „Protokołów badania jeńców” w niewoli żołnierzy „ludowego” Wojska Polskiego podczas walk na ziemiach polskich pomiędzy sierpniem 1944 a kwietniem 1945 r.

Początki i założenia studiów operacyjnych Zachodniego Teatru Działań Wojennych w Siłach Zbrojnych PRL

Udział 9 Pułku Piechoty w zwalczaniu polskiego podziemia niepodległościowego w powiecie chełmskim w 1945 roku

At the Source of the Myth. The Historiography of the Polish People’s Republic on the Strategic and Operational Background of the Battle of Lenino

Rok w kamaszach – dokumenty dotyczące służby wojskowej Józefa Marii Ruszara

Sztandar dla 6 Pomorskiej Dywizji Piechoty „ludowego” Wojska Polskiego. Mało znane wydarzenie w powojennym Andrychowie

Materiały dotyczące konsultacji na temat prowadzenia studiów operacyjnych Zachodniego Teatru Działań Wojennych z wybranymi armiami państw Układu Warszawskiego w latach 1970–1976

„Wychowanie na tradycjach” na szczeblu jednostek wojskowych LWP (1956–1980). Środki i metody oraz ich skuteczność w oddziaływaniu na pamięć zbiorową żołnierzy

Generał Zygmunt Duszyński – dowódca polskiego frontu nadmorskiego. Zarys biografii

Pobór, wcielenie, „pruska dyscyplina”, dezercje. Wstęp do badań nad historią społeczną służby wojskowej w stalinowskiej Polsce (1950–1955)

Co wydarzyło się w Lublinie na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku? Przyczynek do dziejów politycznych Polski

Bitwa w Pradolinie Redy-Łeby. Działania bojowe sowieckich wojsk pancernych na kierunku Gdyni (6–16 marca 1945 r.)

U źródeł afery TUN. Generał Stanisław Tatar, rozpad Komitetu Trzech i przekazanie komunistycznemu wywiadowi wojskowemu funduszu „Drawa” 1947–1949

Projekt „Albatros”. Stanowisko dowodzenia dla Naczelnego Dowództwa Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego w Polsce

Jan Kotyza, żołnierz Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, ludowego Wojska Polskiego – zarys biograficzny