Search results

1

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w Brudzeniu Dużym w latach 1972–1986

100%

Szymański A.

Opolskie Studia Administracyjno-Prawne

|

2016

|

vol. 14

|

issue 3

109-130

EN

In this text, the author presents the functioning of the Commune Committee of the Polish United Workers’ Party in Brudzń Duży, a commune lying near Płock, in the years 1972–1986. It is mainly the minutes of meetings of the commune party authorities, which were analyzed, paying special attention to their reaction towards the challenge of daily life in the period before – during – and after the political breakthrough in 1981. On the basis of the analysis of the source materials, heavy ideologization of thinking of the management staff of the Municipal Committee was found and in consequence – incapacity to respond to social expectations. Hence, it led to a collapse of the influence of the Polish United Workers’ Party all over the country and then – to the liquidation of the entire political formation.

2

PZPR a związki zawodowe w sądownictwie po sierpniu 1980 r.

94%

Niewiński K.

Z Dziejów Prawa

|

2015

|

vol. 8 (16)

143-168

EN

The burgeoning social reform movement which was conceived under the banners of NSZZ Solidarity in September of 1980 had numerous sympathisers within the judiciary system. The revolutionary ideas of Solidarity constituted a threat to the functioning of the judiciary system, closely monitored by the legislative and executive powers. The Ministry of Justice, left without the support of the Political Bureau and the Department of Administration—part of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party which supervised the judiciary—was unable to single-handedly stop the processes of rejuvenation among the judiciary staff. Both the judges as well as the administrative personnel, convinced of the necessity to undertake thorough reforms in the judiciary system, in order to achieve systemic guarantees of autonomy and independence of the judges, joined Solidarity in great numbers, ultimately forming an occupational branch of the union called NSZZ Solidarity of the Judiciary Staff. However, not all judges completely supported the ideas of the reform movement post-August 1980. The majority of the judges did not identify with the revolutionary program of the judiciary section of Solidarity; nonetheless, they understood the necessity of reform based on gaining influence on personnel decisions made by the Ministry of Justice and administrative boards of the judiciary. In fact, the autonomous union called NSZZ Solidarity of the Judicial Staff was initially formed by the aforementioned group of judges. Moreover, it was supported by the Ministry of Justice, in the hopes of taking control over the union and limiting the influence of Solidarity on the judiciary system. The autonomous judges, however, resisted those attempts at influencing their activities by the administration. In time, the judges who belonged to either of the unions—which, in total, comprised about 70% of the judiciary staff—began working together in order to exert pressure on the Ministry of Justice. This reformatory activity, however, was brought to an end by the martial law, introduced in Poland on December 13th, 1981.

3

„Gazeta Krakowska” wobec NSZZ „Solidarność”: wrzesień 1980 – grudzień 1981

94%

Juchowski P.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2019

|

issue 33

82-102

PL

P owstanie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność” po fali strajków na Wybrzeżu w sierpniu 1980 r. spowodowało polaryzację w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Artykuł przedstawia stosunek redakcji krakowskiego dziennika PZPR, „Gazety Krakowskiej” (do 31 grudnia 1980 r. – „Gazety Południowej”) do „Solidarności” od września 1980 r. (tj. zakończenia strajków na Wybrzeżu) do 13 grudnia 1981 r. (wprowadzenia stanu wojennego). Zawiera też opis podziału w par- tii. Na podstawie krytycznej analizy źródeł autor wyróżnił kilka problemów: poparcie dla działań „Solidarności”, promowanie umiarkowanego nurtu w NSZZ „Solidarność”, chęć mediacji pomiędzy PZPR a „Solidarnością” oraz nawoływanie do odejścia od możliwości konfrontacji siłowej z obu stron. W artykule została także przedstawiona krytyka działaczy partyjnych wobec stosunku „Gazety Krakowskiej” do „Solidarności”. Główne źródło do badań stanowią artykuły prasowe publikowane na łamach „Gazety Krakowskiej” od września 1980 r. do grudnia 1981 r. Ponadto artykuł oparty został na aktach przechowywanych w Archiwum Narodowym w Krakowie oraz Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie. Autor przeprowadził również rozmowy z Jerzym Sadeckim i Zbigniewem Reguckim.

EN

T he emergence of the Independent and Self-Governing “Solidarity” Trade Union fol- lowing a wave of strikes on the Polish coast in August 1980 polarized the Polish United Workers’ Party. The article discusses the attitude of the editorial board of the Cracow magazine of the PUWP “Gazeta Krakowska” (“Gazeta Południowa” until 31 December 1980) towards “Solidarity” in the period from September 1980 (i.e. the end of the stri- kes on the coast) until 13 December 1981) (i.e. the introduction of martial law). It also describes divisions within the Party. Based on a critical analysis of source evidence, the author specifies several problems: support for “Solidarity’s” operations, the promotion of a moderate stream within the ISGTU “Solidarity”, the intention to mediate between the PUWP and “Solidarity” and the appeal to both parties to refrain from engaging in a power struggle. Furthermore, the article presents the critical opinions of party acti- vists about the approach of “Gazety Krakowska” toward the “Solidarity” movement. Research was mainly based on press articles published by “Gazeta Krakowska” during the period from September 1980 until December 1981. The article was additionally based on the files stored by the National Archive in Cracow and by the Archive of the Institute of National Remembrance in Cracow. The author also interviewed Jerzy Sadecki and Zbigniew Regucki.

4

Wybrane aspekty dotyczące PZPR w latach 1948-1990 (liczebność, skład społeczny, dewizowe składki członkowskie i nomenklatura kadr)

94%

Żukowski M.

Komunizm: system – ludzie - dokumentacja

|

2013

|

issue 2

123-140

EN

The article describes the selected issues relating to the functioning of the PUWP. The author focuses on the issue of the number of members, the social composition, and nomenklatura. The analysis enables to establish that the PUWP was the massive, highly centralized party. Although the PUWP appealed to workers and peasants, they represented a minority in the party. It was a shy and fixed problem of party of power. This allows to show that PUWP party was entangling Poland with network of connections and analyse the founds of the party.

5

Produkcja kancelaryjna wojewódzkiej organizacji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w latach 1975-1990

94%

Magier D.

Komunizm: system – ludzie - dokumentacja

|

2013

|

issue 2

141-156

EN

The filing system of the Voivodeship-level party organisation of the Polish United Workers' Party in the years 1975-1990 covered the operations of the filing system of the Voivodeship Committee, the provincial centres of party work (from 1982), the committees of Cities, City-Communes, and Communes, and also staff committees and the central and branch party organisations. Depending on the volume and degree of industrialisation of a region, the organisation could show even as many as a thousand staff, who participated in recording the activities of the Communist party bureaucracy. In fact, every recorded piece of information which was created as a result of the party structures' functioning constituted a party document. The party documents consisted of internal and external records, which accumulated as a result of cases being conducted (the system of mcase files), and these comprised the whole of the documentation held moriginally in particular organisational units, whole organisations, and party organisational cells. Despite the existing rule of the reproducing of mthe work of superior party structures by the inferior units, the filing work of PUWP structures resulted in highly diverse documentation. In this marticle, the Author is going to attempt to answer three fundamental questions capturing the essence of "a party document", i.e. what were the main types of documentation produced by the Communist Party, what rules governed the formulation of the records in the party structures, and what rules governed the measures of authentication?

6

Stosunek elit partyjnych PZPR do Kościoła katolickiego w okresie transformacji ustrojowej na przykładzie województwa krakowskiego

83%

Łatka R.

Miscellanea Posttotalitariana Wratislaviensia

|

2015

|

vol. 3: Elity w krajach Europy Środkowej i Wschodniej po roku 1989

79 - 94

EN

The author of the article intends to discuss the important role of the Roman Catholic Church in the period of political transformation. He claims that a discourse on the shape of the denominational policy at the level of voivodeships is still nonexistent. The purpose of this text is a partial complement of a fundamental gap in research, as well as a detailed description of the relationship between the party elites and the Roman Catholic Church in the Kraków Voivodeship during the transition period. The author claims that the attitudes of the most important PUWP members towards the Roman Catholic Church were ambivalent and essentially based on commands sent from Warsaw. The impact of the Cracowian dignitaries on the shape of the relationship with the Roman Catholic Church resulted from executing tasks on behalf of the higher party structures.

7

„Pozycja prawie idealna”. Związek Polskich Artystów Plastyków wobec przemian politycznych, kryzysu gospodarczego i napięć środowiskowych w latach 1980–1981

83%

Banasiak J.

Artium Quaestiones

|

2021

|

issue 32

295-328

EN

This paper examines the participation of the Polish Artists' Union in the complex transformation of communist Poland in 1980–1981 . It is one of the most mythologized phenomena in Polish art history. The main approach to this period assumes that before the of “Solidarity” movement uprising, the Polish Artists' Union was totally dependent on the communist authorities. Then, after August 1980, the Union was to become idealistic, anti-communist organization. The following paper recognizes this kind of historiographical narrative as an example of the 'totalitarian model'. It is a model based on a simple, binary vision of the communist system as a field of permanent struggle between “innocent” society and “oppressive”, omnipotent authorities. The analysis presented here uses the perspective of social history (Sheila Fitzpatrick et al.). From this perspective, communism is viewed as a complex tangle of active, causative social actors (groups and individuals), who could be politically engaged, but may not be. One of those actors was the Polish Artists' Union. Based on various kinds of sources, I show how the Union tried to take the optimal political position after August 1980. To examine this issue I use two types of political mentality, which dominated in those days in the Party, in “Solidarity”, and also in the Union. One is termed “fundamental”, and treats politics in terms of morality, dignity, and so on. The other is called “pragmatic”, and is focused on institutional games, while also allowing compromises or concessions. To track the dynamics of how the Union functioned from August 1980 until martial law was declared (in December 1981), I introduce a division into three phases of the Solidarity revolution: September-December 1980, January-July 1981, and September-December 1981. An analysis of the Union's documents, art magazines, and Party's documents (both official and internal), shows that after the first phase, the Polish Artists' Union was ready to join the new configuration of power, based on Solidarity and the Polish United Workers' Party agreement. According to David Ost's theory, I define this project as a “neo-corporatist” model of the state socialism in the art system.

8

Przebieg procesu likwidacji Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa–Książka–Ruch”

71%

Polaczek-Bigaj M.

Państwo i Społeczeństwo

|

2012

|

issue 3

97-109

EN

The text is about the process of liquidation of Workers’ Publishing Collective “Prasa-Książka-Ruch”, which had been a particularly important element of political system in The Polish People’s Republic. The author says that this subject is not widely presented in the literature. Furthermore, she claims that for proper understanding of dismantling, she had met with the former last chairman of the Collective. Those meetings had given her a chance to write about aspects which hasn't often been presented in the literature. The text presents all the aspects and ways of liquidation but also shows main disadvantages of this process. Main signification has the act from 22nd March 1990 which started the liquidation. The author presents that the most important defect of this document was preparing the act in rush and lack of consciousness of the difficulty of this process. Accordingly, it caused many negative opinions about all the process.

9

Opolskie „przeciwdziałania ofensywie reakcyjnego kleru” w 1958 r.

71%

Hanich A.

Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka

|

2019

|

vol. 74

|

issue 1

113-140

EN

The letter from the Central Committee of Polish United Workers’ Party (Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – KC PZPR) from July 1958 regarding „Countering the offensive of reactionary clergy” exacerbated the depart from the “political thaw” course of October 1956. First of two documents published in this article, from 1958, originating from the Voivodeship (Provincial) Committee of PZPR (KW PZPR) in Opole, depicts the process of purging the party ranks of so-called “clericalists”; the second document pertains the presence of crosses in schools.

10

Pierwsi sekretarze komitetu partyjnego Polskiej Partii Robotniczej/Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przy WUBP/WUdsBP w Gdańsku w latach 1945–1956

71%

Czerwiński D.

Komunizm: system – ludzie - dokumentacja

|

2013

|

issue 2

27-64

EN

The Communist Party has played a pivotal role in Polish politics after World War II. Her branches were set up in every workplace, including the security apparatus. This text describes eleven silhouettes of people in charge of party structures in Voivodship Department of Public Security i Gdansk (in the period 1955–1956 as Voivodship Department for Public Security). They had different education, different biographies, but they had the most important feature – the confidence of the Party authorities. The first party secretaries were shown as a group. The author described the most important features of their biographies and juxtaposed them together. The article also explains the details of the selection of each of them, the most important events of every term and the circumstances of their dismissal from a position.

11

Better Not at All Than Not Well. A Review of a Biography of Władysław Gomułka

71%

Eisler J.

Kwartalnik Historyczny

|

2017

|

vol. 124

PL

Władysław Gomułka was the Polish communist leader who, most probably, played the most important role in the history of Poland. In the years 1943–48 he was the Secretary of the Polish Workers’ Party, and next, from 1956 to 1970, the First Secretary of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party. According to the rule ‘the more power the more responsibility’, which had particular significance in non-democratic systems, Gomułka was responsible or co-responsible for everything good but also for everything bad that happened in Poland during his rule. At the same time he is this Polish communist leader, on whose life and activity over twenty books were published. One of the recent ones was published by Anita Prażmowska. Unfortunately, this is not a successful attempt.

12

Pierwsza wizyta polskiej delegacji partyjno-rządowej w Chińskiej Republice Ludowej w 1954 r. w świetle artykułów „Trybuny Ludu”

60%

Bednarczyk M. J.

Przegląd Orientalistyczny

|

2016

|

issue 1-2

13-30

EN

Foreign visits by state delegations constitute a regular component of international relations. The case of Poland in the Stalinist era was no different in this respect, even though the foreign visits were usually limited to the democracies of their fellow comrades. Among such numerous visits made by the Polish officials of the time, one is of special interest to us. This was a party-governmental visit to the People’s Republic of China and the Mongolian People’s Republic, held from 24 September until 13 October 1954. The pretext for the “friendly visit” were the celebrations of the fifth anniversary of the rise of the People’s Republic of China, held on 1 October 1954. The invitation was issued by the Central Government of the People’s Republic of China, and addressed exclusively to representatives of the Communist states and parties. The four–member Polish delegation was headed by the Secretary General of the Central Committee of the Polish United Workers’ Party (henceforth as PUWP) Bolesław Bierut and it also included a Member of the Political Office (Politburo) of the Central Committee of PUWP, deputy prime minister Jakub Berman, deputy prime minister Stefan Jędrychowski and the vice-president of the Council of the State Stefan Ignar. It was the first visit by top-ranking Polish Communist officials in China, which would not have been possible without the prior reshuffle in the Soviet Union’s political regime after the death of Joseph Stalin. This article presents the course of events of the above–mentioned, exotic visit as reported by the press articles in “Trybuna Ludu” [People’s Tribune] – the major press title of the Central Committee of PUWP. Our analysis of these press reports, sent with a two-day delay via a correspondent of the Polish Press Agency, shows which facts relating to the event were highlighted by the journalists.

13

Reakcje na zabójstwo księdza Jerzego Popiełuszki. Na podstawie wybranych dokumentów Komitetu Krakowskiego PZPR i tekstów „Gazety Krakowskiej” (1984-1985)

60%

Łatka R.

Sowiniec

|

2013

|

issue 43

103-116

EN

The murder of priest Jerzy Popiełuszko, perpetrated by the officers of the Security Service [Służba Bezpieczeństwa], had far-reaching social and political consequences in the People’s Republic of Poland. The perpetrators’ trial was of equal importance. The trial was staged by the communist authorities in such a way that those who commissioned the murder could not be traced. The article aims at analysing, on a few examples, how the priest Popieluszko’s murder was received and what the far-reaching repercussions were, from the perspective of opinions by selected people from the Krakow region. The intentions of the Krakow Committee of the PZPR’s authorities who worked to ‘cover up the Popieluszko case’, as stated in one of the acts, are presented on the basis of selected archives. The first part of the article presents examples of the society’s reactions to the kidnapping and assassination of ‘Solidarity’s’ chaplain and the progress of his killers’ trial, the information gathered among the residents of the province by the order of the communist authorities. The second part of the article contains a brief analysis of the selected texts published in “Gazeta Krakowska”, associated with the aforementioned issue. The majority of these texts were submitted from the head office of the PZPR via the Polish Press Agency [PAP]; they were also statements made by Jerzy Urban, the communist government spokesperson. However, the editors of this party-endorsed daily newspaper also had their own ‘original’ contribution to propaganda attacks directed against priest J. Popieluszko (the articles by Stanislaw Stanuch).

14

Październikowa odwilż 1956 roku w dokumentach pułtuskiej PZPR. Wybór źródeł

60%

Wiśniewski K.

Studia Mazowieckie

|

2021

|

vol. 16

|

issue 1

83-152

EN

The article is a source publication devoted to the still insuffi ciently recognized effects of the events of October 1956 in the Mazovia Province. After the introduction, in which the content of the published source materials and the rules of their publication are briefly discussed, the following five documents are edited, produced by the County Committee of the Polish United Workers’ Party in Pułtusk in the period between October 1956 and January 1957. Records of intra-party discussions are an excellent historical source of learning about the views of the provincial activists on the functioning of the Polish United Workers’ Party and state administration, their opinions about the “mistakes and distortions” committed during the Stalinist period, and about the paths of development in the future. They also provide a lot of interesting information about the economic condition of the poviat.

PL

Artykuł jest publikacją źródłową poświęconą – wciąż niedostatecznie rozpoznanym – skutkom wydarzeń października 1956 r. na mazowieckiej prowincji. Po części wstępnej, w której w skrócie omówiono treść publikowanych materiałów źródłowych oraz zasady ich wydania, następuje edycja pięciu dokumentów wytworzonych przez Komitet Powiatowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w Pułtusku w okresie październik 1956 r. – styczeń 1957 r. Zapisy wewnątrzpartyjnych dyskusji są doskonałym źródłem historycznym do poznania poglądów prowincjonalnego aktywu na funkcjonowanie PZPR i administracji państwowej, ich opinii o popełnionych „błędach i wypaczeniach” w okresie stalinizmu, jak i o drogach rozwoju w przyszłości. Dostarczają też wielu ciekawych informacji na temat stanu gospodarczego powiatu.

15

Społeczna percepcja wyborów w PRL w świetle listów nadesłanych do władz podczas konsultacji projektu nowej ordynacji wyborczej do Sejmu w 1985 roku

60%

Siedziako M.

Dzieje Najnowsze

|

2018

|

vol. 50

|

issue 4

EN

Artykuł prezentuje przegląd opinii, które zawierają listy przesłane władzom PRL podczas tzw. konsultacji społecznych projektu nowej ordynacji wyborczej do Sejmu w 1985 r. Większość nadawców pisała krytycznie nie tylko o samym projekcie, ale także o systemie wyborczym PRL w ogóle. Zestawiając te opinie ze znanymi z innych publikacji listami z okresu budowy w Polsce systemu komunistycznego, autor stawia tezę, iż przez kolejne dziesięciolecia trwania rządów PPR/PZPR Polacy nawet jeśli brali udział w powszechnych głosowaniach, zdawali sobie sprawę z ich fasadowego charakteru. The article presents a survey of opinions expressed in the letters sent to the authorities of the Polish People’s Republic during the so-called social consultations of the draft of a new electoral law to the Sejm in 1985. A majority of people wrote critically not only about the project itself but also about the whole electoral system of the Polish People’s Republic. After a comparison of these opinions with other letters known from the period of building of a communist system in Poland, the author puts forward a thesis that in the successive decades of the rule of the Polish Workers’ Party/Polish United Workers’ Party, even if they had voted in universal elections, the Polish people were aware of their window-dressing nature.

16

Zmiany zaangażowania Komitetu Warszawskiego PZPR w sprawy gospodarki i przemysłu w latach 1950–1975

60%

Tymiński M.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2019

|

vol. 80

PL

W artykule przeprowadzono analizę ilościową zaangażowania aparatu Komitetu Warszawskiego PZPR w gospodarkę (ze szczególnym uwzględnieniem przemysłu) w latach 1950–1975. Po przedstawieniu materiału źródłowego i jego krytyki autor prezentuje zmiany poziomu aktywności KW określane poprzez liczbę spraw dyskutowanych podczas posiedzeń egzekutywy (rocznie), by następnie dokonać analogicznej analizy w odniesieniu do spraw gospodarczych i przemysłowych. W konkluzjach zostały wskazane podstawowe tendencje zaobserwowane w badanym okresie – ogólna tendencja spadkowa aktywności aparatu warszawskiego PZPR, momenty stanowiące punkty zwrotne w jego aktywności (przede wszystkim rok 1956) oraz gwałtowny wzrost zaangażowania KW w sprawy gospodarcze po dojściu do władzy Edwarda Gierka.

EN

The article focuses on quantitative analysis of the involvement of the Warsaw Committee of the Polish United Workers’ Party in economic matters (with particular emphasis on industry) in the years 1950–1975. After introducing and commenting on source material, the author discusses changes in the Committee’s general level of activity estimated on the basis of the number of items discussed during executive meetings (annually) and uses the same method in evaluating the activity concerning economic and industrial matters. The conclusions indicate basic trends which could be observed in the period in question – the overall decrease in the level of activity of the Warsaw Committee’s apparatus, watershed moments in its operation (primarily the year 1956) and a sudden surge in its involvement in economic matters after Edward Gierek’s rise to power.

17

Pierwszy po triumwirach, pierwszy po „Wiesławie” – Roman Zambrowski

60%

Spałek R.

Kwartalnik Historyczny

|

2016

|

vol. 123

|

issue 2

EN

In 1948–1963 Roman Zambrowski was one of the most important communist politicians and cabinet activists of the Polish United Workers’ Party. As a member of the Party authorities he survived two personal-ideological crises (in 1948 and 1956). Mirosław Szumiło has outlined Zambrowski’s life against the backdrop of the changing history of Poland and the communist movement (from its very onset to the 1970s).M. Szumiło has based the biography on an extremely meticulous, well devised, and successfully conducted survey of Polish and Russian archives, private collections, and accounts. The book’s chronological order is frequently interrupted by extensive descriptions of the history of the communist milieu, just as essential as the biographical motif. The publication is divided into seven chapters preceded by a methodological introduction and completed with a conclusion. From the factual point of view (facts, dates, statistical and percentage calculations, names, organisation structures) it reaches a very high level. In places, however, the narration falters due to the absence of a specialist who would explain and comment on the contents, compare new findings with existing ones, decipher the Party newspeak, and, consequently, draw the reader into the depicted world and, first and foremost, facilitate the absorption of the effects of the scientific research. The arrangement of the publication is also not entirely convincing: the book contains numerous interpretations in which Zambrowski vanishes in a crowd of other protagonists, facts, and data. We are thus dealing with a combination of two books written by applying different methods and dealing with unlike motifs: a life story and the development of an organisation. All these features do not reduce the cognitive value of the publication, which has already become one of the most relevant and indispensable studies for learning about the structures and mechanisms of the authorities of People’s Poland as well as the biographies of the communists who ruled the country.

PL

Roman Zambrowski był w latach 1948–1963 jednym z najważniejszych polityków komunistycznych i działaczy gabinetowych PPR/PZPR, a więc zarazem postacią wartą opisu. Biografia pióra Mirosława Szumiły jest oparta na bardzo sumiennej, przemyślanej i z sukcesem przeprowadzonej kwerendzie archiwów polskich, rosyjskich, zbiorów prywatnych i relacji. Książka została napisana w układzie chronologicznym, który jest wielokrotnie przerywany obszernymi opisami historii środowisk komunistycznych. Opisy te są równie istotne, co wątek biograficzny. Od strony formalnej biografia jest podzielona na siedem rozdziałów, które poprzedzone są metodologicznym wstępem, a zwieńczone zakończeniem. Od strony rzeczowej (fakty, daty, obliczenia statystyczne i procentowe, nazwiska, struktury organizacji) praca prezentuje bardzo wysoki poziom. Miejscami jednak niedomaga narracja. Brakuje wykładu specjalisty, który tłumaczy i komentuje, co napisał, porównuje nowe ustalenia z dotychczasowymi i odkodowuje nowomowę partyjną, a dzięki temu wciąga czytelnika w świat przedstawiony i – przede wszystkim – pozwala w maksymalnym stopniu przyswoić efekty swojej pracy naukowej. Nie do końca przekonująca jest też konstrukcja pracy. Znajdziemy dużo ujęć, w których Zambrowski niknie w tłumie innych bohaterów, faktów, danych. Mamy do czynienia z połączeniem dwóch książek pisanych inną metodą i co innego mających za meritum: życie człowieka – rozwój organizacji. Wszystko to nie umniejsza wartości poznawczej książki, która stanowi już teraz jedną z najważniejszych prac niezbędnych do poznania struktur i mechanizmów władzy Polski Ludowej, a także do poznania biografii rządzących nią komunistów.

18

„Społeczeństwo dało dowód dojrzałości politycznej”. Grudzień ’70 w województwie katowickim

60%

Dziuba A.

Polska 1944/45-1989. Studia i Materiały

|

2022

|

issue 19

113-148

EN

The paper discusses the social and political situation in the Katowice Voivodeship in December 1970 after the announcement of the increase in food prices, prevention and order activities undertaken by the Citizens’ Militia (MO) and the security apparatus during the crisis and the reaction of the Polish United Workers’ Party (PZPR) to the growing agitation of society. Despite mounting tension, reinforced by the news of workers’ revolt in the cities of the Coast, the police forces effectively paralysed weak attempts to stir up strikes and demonstrations in the Katowice Voivodeship. Political changes in the PZPR leadership prevented the crisis from escalating. The attitudes of the region’s inhabitants were also influenced by: the strong position of the PZPR, the preventive arrest of nearly a thousand potential leaders of protests and riots, relatively good living conditions in the Katowice Voivodeship, and the divergent interests of various groups of the province’s population.

PL

W artykule omówiono sytuację społeczno-polityczną w województwie katowickim w grudniu 1970 r., po ogłoszeniu podwyżki cen artykułów spożywczych, działania prewencyjne i porządkowe podejmowane przez MO i aparat bezpieczeństwa w dniach kryzysu oraz reakcję PZPR na wzrastające wzburzenie społeczeństwa. Mimo narastającego napięcia, wzmacnianego przez wieści o robotniczej rewolcie w miastach Wybrzeża, siły policyjne skutecznie paraliżowały słabe próby wzniecenia strajków i manifestacji w województwie katowickim. Polityczne zmiany w kierownictwie PZPR zapobiegły eskalacji kryzysu. Na postawy mieszkańców regionu wpłynęły ponadto: silna pozycja PZPR, prewencyjne aresztowanie blisko tysiąca potencjalnych liderów protestów i zamieszek, relatywnie nie najgorsze warunki życia w województwie katowickim, rozbieżne interesy różnych grup ludności województwa.

19

Postalinowska „odwilż” i polski rok 1956. Komitet Wojewódzki PZPR w Szczecinie na tle wydarzeń w kraju (1953–1956)

48%

Siedziako M.

Przegląd Zachodniopomorski

|

2017

|

issue 4

5-89

EN

The text provides an analysis of the activities of the Voivodeship Committee of the Polish United Workers’ Party in Szczecin in the context of the so-called Post-Stalin “Thaw” and the year 1956 in Poland. It was a period in the history of the Polish People’s Republic which featured at times significant paradigm shifts which, although they did not undermine the foundations of the Polish United Workers’ Party’s dictatorship, changed the socio-political reality of the regime permanently and noticeably for every citizen. On the national scale, the impulses for change stemmed from the very centre of power in Warsaw. The decision-makers in Warsaw acted under the influence of the events taking place in the Soviet Union and, from a certain moment, under the pressure from the Polish society. The outline demonstrates the way the processes associated with the “Thaw” were conducted in the local centre of power in the West Pomerania. Analysing the local reception of the key political events in Poland in 1953–1956, it considers the local peculiarity of these processes.

PL

Tytułowy okres postalinowskiej „odwilży” i polskiego roku 1956 był w historii PRL czasem istotnych przewartościowań, które, choć nie naruszyły podstaw dyktatury PZPR, trwale i w sposób odczuwalny dla każdego obywatela zmieniły realia społeczno-polityczne nadwiślańskiego reżimu. W skali ogólnopolskiej impulsy do zmian wychodziły z samego centrum władzy w Warszawie. Warszawscy decydenci działali z kolei pod wpływem wydarzeń w Związku Radzieckim i, dopiero od pewnego momentu, pod presją polskiego społeczeństwa. Szkic przedstawia, jak procesy związane z „odwilżą” przebiegały w lokalnym centrum władzy na Pomorzu Zachodnim. Analizując lokalną recepcję kluczowych wydarzeń politycznych w Polsce latach 1953–1956, uwzględnia miejscową specyfikę rzeczonych procesów.

20

„Tu bratają się sekretarz z handlarzem”, czyli skomplikowane związki gór, ekonomii i ideologii

48%

Kochanowski J.

Artifex Novus

|

2021

|

issue 5

4-19

EN

The conclusion of the state commission addressed in 1972 to Zakopane was: “in Zakopane, the state is in a position worse than in capitalism. It has been reduced to the role of not even a night-watchman, but of an unpaid street-sweeper”. The peculiar “autonomy” of Podhale-Region was affected by historical, social, cultural and geographical conditions that are usually mentioned, on the other hand the state was also an important actor and nowise ambiguous. The tendency to take a strict supervision of sectors decisive for the image and the importance of Zakopane and the Tatra region – tourism and sport, existed at the central level since the mid of ‘50s to the ‘80s, but at the regional level, the policy encountered very strong limitations. On the one hand, the reason for that was the emergence of specific social networks linking the private sector with the structures of local government, state and party, or even with the police and judicatory, on the other only thanks to them it was possible – under the organizational inefficiency of the state – to fulfill the modernizing society needs for leisure and related services, that were instantly growing after 1956. Only in the first half of 70s the socialist state was able to provide a relatively rational program, thanks to being an influential factor for modernization mostly thanks to still being in disposal of material resources. However, in the period of disintegration of the system, in the end of ‘70s and in the ‘80s, state’s program was no longer a barrier and alternative for the social actors.

PL

W konkluzji partyjnej komisji wysłanej w 1972 r. do Zakopanego stwierdzano, że „państwo w Zakopanem zostało postawione w sytuacji gorszej niż w kapitalizmie, bowiem zostało zepchnięte na pozycje nawet nie nocnego stróża, ale bezpłatnego dróżnika i zamiatacza ulic”. Na tę swoistą „autonomię Podhala miały wpływ uwarunkowania historyczne, społeczne, kulturowe i geograficzne, typowe dla społeczeństw (wysoko)górskich na całym świecie. Z drugiej strony ważnym aktorem było pod Tatrami również państwo, które od początku lat 50. do końca lat 80. XX w. próbowało objąć ścisłym nadzorem turystykę i sport, sektory decydujące o wizerunku i znaczeniu Zakopanego i regionu tatrzańskiego. Polityka taka napotykała jednak na szczeblu regionalnym na bardzo silne ograniczenia i sprzeciwy. Z jednej strony przyczyną tego stanu rzeczy były specyficzne sieci społeczne łączące sektor prywatny ze strukturami samorządowymi, państwowymi i partyjnymi, a nawet z milicją i wymiarem sprawiedliwości. Z drugiej zaś tylko dzięki przymknięciu oczu na często sprzeczną z obowiązującym prawem aktywność gospodarczą aktorów społecznych, zarówno górali, jak i przyjezdnych, było możliwe – przy niewydolności organizacyjnej państwa – zaspokajanie rosnących błyskawicznie po 1956 r. potrzeb modernizującego się społeczeństwa na usługi rekreacyjne. Dopiero w pierwszej połowie lat 70. socjalistyczne państwo było w stanie, dzięki zwiększonemu finansowaniu, zapewnić w miarę racjonalny rozwój infrastruktury turystycznej (np. Hotel Kasprowy). Jednak już od drugiej połowy lat 70. strukturalny kryzys systemu i w następnej dekadzie jego całkowita dezintegracja doprowadziły do sytuacji, w której instytucje państwowe musiały ustąpić pola aktorom społecznym.

Refine search results

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w Brudzeniu Dużym w latach 1972–1986

PZPR a związki zawodowe w sądownictwie po sierpniu 1980 r.

„Gazeta Krakowska” wobec NSZZ „Solidarność”: wrzesień 1980 – grudzień 1981

Wybrane aspekty dotyczące PZPR w latach 1948-1990 (liczebność, skład społeczny, dewizowe składki członkowskie i nomenklatura kadr)

Produkcja kancelaryjna wojewódzkiej organizacji Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w latach 1975-1990

Stosunek elit partyjnych PZPR do Kościoła katolickiego w okresie transformacji ustrojowej na przykładzie województwa krakowskiego

„Pozycja prawie idealna”. Związek Polskich Artystów Plastyków wobec przemian politycznych, kryzysu gospodarczego i napięć środowiskowych w latach 1980–1981

Przebieg procesu likwidacji Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa–Książka–Ruch”

Opolskie „przeciwdziałania ofensywie reakcyjnego kleru” w 1958 r.

Pierwsi sekretarze komitetu partyjnego Polskiej Partii Robotniczej/Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przy WUBP/WUdsBP w Gdańsku w latach 1945–1956

Better Not at All Than Not Well. A Review of a Biography of Władysław Gomułka

Pierwsza wizyta polskiej delegacji partyjno-rządowej w Chińskiej Republice Ludowej w 1954 r. w świetle artykułów „Trybuny Ludu”

Reakcje na zabójstwo księdza Jerzego Popiełuszki. Na podstawie wybranych dokumentów Komitetu Krakowskiego PZPR i tekstów „Gazety Krakowskiej” (1984-1985)

Październikowa odwilż 1956 roku w dokumentach pułtuskiej PZPR. Wybór źródeł

Społeczna percepcja wyborów w PRL w świetle listów nadesłanych do władz podczas konsultacji projektu nowej ordynacji wyborczej do Sejmu w 1985 roku

Zmiany zaangażowania Komitetu Warszawskiego PZPR w sprawy gospodarki i przemysłu w latach 1950–1975

Pierwszy po triumwirach, pierwszy po „Wiesławie” – Roman Zambrowski

„Społeczeństwo dało dowód dojrzałości politycznej”. Grudzień ’70 w województwie katowickim

Postalinowska „odwilż” i polski rok 1956. Komitet Wojewódzki PZPR w Szczecinie na tle wydarzeń w kraju (1953–1956)

„Tu bratają się sekretarz z handlarzem”, czyli skomplikowane związki gór, ekonomii i ideologii