Orzecznictwo sądów powszechnych dotyczące przestępstw przewidywanych przez tzw. mały kodeks karny zachowywało daleko idącą jednolitość na obszarze całego kraju 104 . Wymiar kar orzekanych przez sądy okręgowe w tego rodzaju sprawach był stosunkowo łagodny. Miało to miejsce również w wypadku orzeczeń Sądu Okręgowego w Głogowie z siedzibą w Nowej Soli. Można zatem przyjąć, że budowa od podstaw nowych struktur społecznych, a także polskiego wymiaru sprawiedliwości na tzw. ziemiach odzyskanych nie wywierała znaczącego wpływu na wymiar kary wymierzanych sprawcom omawianych typów czynów zabronionych
The so-called “the Cultural Revolution” or “fight for culture” was one of the most important slogans of the People’s Republic of Poland equally concerning between the cities and countryside. This meant supporting and promoting the artistic groups, the widespread built libraries and reading points, community centres and cinemas. The official goals of such activities were to encourage readership, fighting with illiteracy and others. However, cultural centres and related cultural events have been primarily created with propaganda purposes. Therefore, the content of performances, films or library collections were censored.
PL
Tzw. „rewolucja kulturalna” lub też „walka o kulturę” była jednym z najważniejszych haseł Polski Ludowej dotyczących zrównywania poziomu wsi i miasta. Oznaczało to wspieranie i propagowanie artystycznych zespołów ludowych, powszechne powstawanie bibliotek i punktów czytelniczych, domów kultury i kin. Oficjalnymi założeniami prowadzonych działań była m.in. walka z analfabetyzmem czy zachęcanie do czytelnictwa. Jednakże, tworzone jednostki kultury oraz związane z nimi wydarzenia kulturalne miały przede wszystkim cele propagandowe, a treść występów, filmów czy zbiory bibliotek poddawane były cenzurze.
RESEARCH OBJECTIVE: Determining how the existing inter-war law was approached and how new legal regulations were introduced in the early Polish People’s Republic. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The new political situation that took place in Poland after World War II, due to the seizure of power by the communists, brought about a fundamental change in systemic and legal matters. The understanding of the function of law has changed, which seems to have affected the legislative process as well. The scientific goal was realized on the basis of normative acts, theoretical and legal literature as well as historical and legal literature. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The following parts of the article attempt to answer the following questions: How was the new legal regulation created? How was the law instrumentalised in common and military courts? To what extent have secret organizational orders been used as a way to create new courts and extrajudicial bodies? RESEARCH RESULTS: At the beginning of the functioning of the People’s Republic of Poland, the legislative activity was not aimed at enacting the law in accordance with the principles of establishing legal provisions and the principles of legislative technique. All the rules known to a democratic state were disregarded. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: The discussed issue is important not only from the point of view of historians of law, but also historians, lawyers and political scientists.
PL
CEL NAUKOWY: Ustalenie, w jaki sposób podchodzono do zastanego prawa międzywojennego i jak stanowiono nowe przepisy prawne w początkach Polsce Ludowej. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Nowa sytuacja polityczna, która miała miejsce w Polsce po II wojnie światowej w związku z przejęciem władzy przez komunistów, przyniosła zasadniczą zmianę w kwestiach ustrojowych i prawnych. Zmianie uległo rozumienie funkcji prawa, co najprawdopodobniej wpłynęło również na proces legislacyjny. Cel naukowy został realizowany na podstawie aktów normatywnych, literatury teoretycznoprawnej i historycznoprawnej. PROCES WYWODU: W kolejnych fragmentach artykułu podjęto próbę odpowiedzi na następujące pytania: W jaki sposób stanowiono nowe przepisy prawne? Jak dokonywano instrumentalizacji prawa w sądownictwie powszechnym i wojskowym? W jakim zakresie wykorzystywano tajne rozkazy organizacyjne jako sposób na tworzenie nowych sądów i organów pozasądowych? WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Działalność legislacyjna w początkach funkcjonowania Polski Ludowej nie miała na celu stanowienie prawa zgodnie z zasadami stanowienia przepisów prawa i zasadami techniki legislacyjnej. Lekceważono wszystkie zasady znane państwu demokratycznemu. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Omawiana problematyka jest istotna nie tylko z punktu widzenia historyków prawa, ale również historyków, prawników i politologów.
The post-war urban development of Greater Poland aff ected gaps in the network of parishes within the Church of the Archdiocese of Poznań. The proper functioning of the Archdiocese was also impaired by the destruction of churches during World War II. Regrettably, the policy of the communist authorities was aimed at laicization of the society and causing the greatest possible obstacles to the development of religiouslife in Poland. The Archdiocese of Poznań – similarly to other dioceses – had to struggle against the counteraction of the authorities in the fi eld of sacred architecture.
PL
Powojenny rozwój urbanistyczny Wielkopolski spowodował luki w systemie sieci parafialnej Kościoła poznańskiego. Nie bez znaczenia dla poprawnego funkcjonowania archidiecezji były też zniszczenia świątyń, powstałe w czasie II wojny światowej. Niestety, polityka władz komunistycznych obliczona była na laicyzację społeczeństwa i spowodowanie możliwie największych utrudnień w rozwoju życia religijnego w Polsce. Archidiecezja poznańska – podobnie jak inne diecezje – w całym okresie Polski Ludowej musiała zmagać się z przeciwdziałaniem władz w zakresie budownictwa sakralnego.
Cel badań stanowiło sondażowe sprawdzenie obecności historii PRL-u w narracji muzealnej w latach 1989–2017. Należy zaznaczyć, iż jest to ponowione, uzupełnione oraz pogłębione badanie względem badania przedstawionego w artykule PRL w narracji muzealnej ostatniego 25-lecia, który ukazał się w 2014 r. w czasopiśmie „Światowid. Rocznik Muzeum PRL-u (w organizacji)”. Prezentowane w niniejszym tekście badania są częścią dysertacji doktorskiej i stanowią ich drugi etap. W wyniku prowadzonych badań w oparciu o materiał dostarczony w formie ankiet z muzeów i na podstawie indywidualnych kwerend powstała baza danych obejmująca 642 wystawy. Przy opracowaniu danych jako metodę zastosowano analizę ilościową (quantitative analysis). W badaniu, po dokonaniu oczyszczenia danych, poddano analizie następujące trendy statystyczne: długość trwania wystaw w całym badanym okresie, procentowy udział długości trwania wystaw w badanym okresie, procentowy udział tematów wiodących, procentowy udział tematów w poszczególnych miastach. Przeprowadzona analiza umożliwiła zaobserwowanie trendów w narracji muzealnej dotyczącej Polski Ludowej. Prowadzone prace pozwoliły określić, jaka długość wystaw jest najbardziej powszechna w narracji muzealnej w wybranym okresie (do dwóch lat oraz wystawy stałe). Wskazano najpopularniejsze kategorie: historia sztuki, historia polityczna, historia życia codziennego. Wyszczególniono trzy grupy ośrodków miejskich, w których narracja muzealna dotycząca Polski Ludowej jest obecna z różnym natężeniem. Czwarta grupa obejmuje miasta, w których w muzeach tematu Polski Ludowej nie podjęto w ciągu 28 lat lub nie można tego wiarygodnie stwierdzić.
Dziecko rozpoczynające naukę w szkole wkracza w zupełnie nowy etap swojego życia. Aby mogło sprostać stawianym przed nim wymaganiom, niezbędne jest osiągnięcie przez nie gotowości szkolnej. Celem niniejszej analizy jest ukazanie ewolucji zaleceń kierowanych do rodziców w zakresie przygotowania dziecka do rozpoczęcia edukacji szkolnej. Przedmiotem badania są cechy oraz umiejętności, jakie twórcy poradników uznawali za niezbędne dziecku w chwili podjęcia przez nie nauki w szkole. Materiał źródłowy podjętych analiz stanowią poradniki dla rodziców wydane w latach 1918-1989.
The result of the codification works that were carried out in the years 1960-1971 on substantive misdemeanour law in Poland was a Code on Misdemeanours of 1971. The measures created in this Code were strongly influenced by the idea of misdemeanours polarization and stratification of responsibilities. According to this idea, severe repression was supposed to be limited to the most serious misdemeanours. Towards other offenders progressive leniency was provided, with non-criminal means replacing them. Under influence of political factors the character of general part of Code on Misdemeanours was determined by provisions which were introduced aimed at severe treatment of serious offenders. Also the specific part was shaped in the repressive spirit. The conditions to realise the assumptions accepted by codifiers of the substantive misdemeanour law were created only after the fall of communist system in Poland, when in 1990 the adjudicating boards were cut off from the influence of Ministry of Internal Affairs and placed in the structures of the Ministry of Justice.
This paper is a confrontation of the statements made by eminent Polish Professor of Law, Adam Strzembosz, in the interview published in the form of a book Między prawem i sprawiedliwością, with the views presented in the legal, historical, and sociological literature. I describe the ways judicial independence was limited in Communist Poland, and the strategies judges undertook to counteract that phenomenon. Special emphasis is put on the attitude of the “Solidarity” movement towards this problem and the judge’s behavior under Martial Law. In conclusion, I try to prove that the post-totalitarian trauma in Polish judiciary provoked an “over-sensitivity” in regard to the judicial independence.
The aim of this article is to present a model of health care, its configuration during People’s Poland and the III Republic of Poland. In the years 1945–2009 Polish health care system underwent profound changes and was affected by country’s social, economic and political situation. In Poland the model of health care proceeded from universal health care in the years of 1948–1991 to public health care which was based on the act on health care public services of 1991.
PL
Celem artykułu jest ukazanie modelu ochrony zdrowia, sposobu jego kształtowania w okresie Polski Ludowej oraz w III Rzeczypospolitej Polskiej. W latach 1945–2009 w Polsce system ochrony zdrowia uległ różnorodnym przeobrażeniom. Jego charakter był uzależniony od aktualnie panujących warunków społecznych, gospodarczych, politycznych. W Polsce poszukiwanie modelu ochrony zdrowia przebiegało od powszechnej służby zdrowia obejmującej lata 1948–1991 do publicznej ochrony zdrowia, której podstawę do funkcjonowania dała ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z 1991 roku.
A curriculum vitae written in 2006 by late Professor Ryszard Szawłwoski, a tireless researcher of the life and achievements of Rafał Lemkin. The curriculum vitae was supplemented in 2008. An appendix features the list of the author’s publications updated by the Editors.
PL
Te krótką autobiografię przygotował śp. prof. Ryszard Szawłowski ok. 2006 r. Odnaleziona została w komputerze osoby, która przepisywała opracowania prof. Szawłowskiego. Nosiła tytuł Curriculum vitae, co wskazywałoby, że powstała dla konkretnych potrzeb. Po naradzie z Panią Hanną, żoną śp. Profesora, postanowiliśmy opublikować tekst w całości, uzupełniając notatką z 2008 r. z listu do ministra spraw zagranicznych oraz notatką z 2009 r., celu powstania której nie ustalono. Taka swoista autobiografia ma szczególne znaczenie, gdyż życie i dzieło śp. Profesora Szawłowskiego nie jest szerzej znane. Redakcja dziękuje Pani Hannie Szawłowskiej oraz Pani Ewie Siemaszko za przekazanie materiału.
Poland, after the Second World War, was in communist bloc. Due to immense political changes which took place against religion and Church. Legal situation of the Church in the Communist Period was extremely difficult because legal status of the Church had not been regulated. The article includes a legal situation of Catholic Church in Polish People’s Republic. At the beginning it was defined the term of “communist regime” regarding churches and other religious unions. The grounds for communist regime is ideological and political monism . It is characterized by negative opinion of religion’s role in social life. Society was manipulated by big discrepancy between statutory law and its application. The following article shows the application of communist regime in Poland. Polish society resisted against the application of that system. Political system against the Church were changing within the years. Finally, the Author showed that dialogue between the Church and communist authorities had a material impact on the legal regulation.
W 1947 r. w wyniku akcji „Wisła” Łemków wysiedlono na Ziemie Zachodnie i Północne Polski. Tym samym ich materialny dorobek życia pozostał w dawnym miejscu zamieszkania i był narażony na dewastację. Z takim stanem rzeczy nie godziła się część Łemków, która po 1956 r. powróciła w swe rodzinne strony i postanowiła uratować kulturę materialną i duchową. Zaczęto odradzać amatorski ruch artystyczny oraz postanowiono zaopiekować się materialnymi śladami kultury łemkowskiej. Tym samym zrodził się pomysł utworzenia etnograficznego muzeum łemkowskiego. W 1968 r. na bazie zagrody Teodora Gocza w Zyndranowej stworzono izbę muzealną, która z czasem przyjęła nazwę Muzeum Kultury Łemkowskiej. Placówka ciągle borykała się z wieloma trudnościami. Brakowało środków finansowych oraz merytorycznego zabezpieczenia jej funkcjonowania. Niemniej cały czas powiększano zbiory muzealne oraz pozyskiwano nowe budynki. Twórcom muzeum przyświecał cel nie tylko zabezpieczenia i eksponowania materialnych śladów kultury łemkowskiej, lecz również utrzymania więzi wysiedlonych Łemków z ich dawną ojczyzną. Muzeum zaczęło także pełnić bardzo ważną rolę w zachowaniu tożsamości etnicznej Łemków.
The topic of the article is the reception of the phenomenon of James Bond in cultural writings from the times of the Polish People’s Republic. Though an average member of the Polish audience could not be directly familiar with the character (neither in literature nor in film), the scale of the popularity of the brand in the West meant that the echoes of the so-called Bondomania started to reach countries behind the Iron Curtain. Polish critics and journalists tried to acquaint their readers with the issue and explain it using various interpretative categories. The article attempts to reconstruct these categories and their hierarchy of values. Based on theses formulated by Janet Staiger (Interpreting Films: Studies in the Historical Reception of American Cinema), the author analyses the changes to Polish interpretations and opinions on the Bond phenomenon in subsequent decades and indicates the historical conditions that influenced those changes. The text focuses primarily on two periods: 1964–1971 and the latter half of the 1980s, because it was in those times that the interest of Polish critics in James Bond was particularly strong.
The article introduces basic issues relating to the genesis, circumstances surrounding the creation, activity and finally the liquidation of the social insurance judiciary as it existed in Poland in the years 1945–1975. This institution was comprised of regional social insurance courts operating in selected voivodeship cities – as the court of first instance with the Social Insurance Tribunal in Warsaw [Trybunał Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie] – as the court of second instance. The text discusses key issues related to the system, organization, and scope of material property as well as the judicial competence of the social security judiciary determining its character. Author also demonstrates that social insurance courts were the only administrative courts in existence in the Polish People's Republic before the creation of the Supreme Administrative Court [Naczelny Sąd Administracyjny].
Niniejsza publikacja przygląda się z bliska kwestiom związanym z kształtowaniem się ideału wychowania w polskiej, zmierzającej ku komunizmowi powojennej rzeczywistości; ideału opartego na wytycznych w znacznej mierze zaimportowanych zza wschodniej granicy, z ZSRR. Analizie poddane zostają wybrane artykuły (w całości lub częściowo traktujące o wychowaniu), które w latach 1945-1949 ukazały się na łamach periodyku Nowa Szkoła, stanowiącego w ówczesnych czasach jedną z kluczowych lektur dla pedagogów, a zatem wykorzystywanego wielokrotnie w celach propagandowych.
In the period of the People’s Poland (1944–1989), ruled by the communists, Poland was in the sphere of influence of the Soviet Union. The Act on the Transfer of Certain Minor Offences as Offences to Criminal-Administrative Jurisdiction, passed in 1966, gave the status of a misdemeanour to a large group of existing offences against property and acts detrimental to consumer interests. The purpose of transferring these offences as misdemeanours to the jurisdiction of penal-administrative colleges was to relieve the courts of the burden of dealing with cases of minor offences. The transfer operation was accompanied by the introduction of a number of solutions in the field of criminal law, which created conditions for a more flexible criminal policy in cases of misdemeanours. The Transfer Act was fully incorporated into the Code of Misdemeanours adopted in 1971, the specific part of which includes another group of misdemeanours resulting from the transformation of existing offences. The Transfer Act finally placed the law on misdemeanours in the area of criminal law in its broadest sense, which resulted in a departure from the concept of the misdemeanours law, developed during the Stalinist period, as one of the branches of administrative law.
PL
W okresie Polski Ludowej (1944–1989) rządzona przez komunistów Polska znajdowała się w strefie wpływów Związku Radzieckiego. Uchwalona w 1966 r. ustawa o przekazaniu niektórych drobnych występków jako wykroczeń do orzecznictwa karno-administracyjnego nadawała rangę wykroczeń licznej grupie dotychczasowych występków przeciwko mieniu i czynów godzących w interesy konsumentów. Przekazanie tych występków jako wykroczeń do właściwości kolegiów karno-administracyjnych miało na celu odciążenie sądów od rozpatrywania spraw o drobne czyny karalne. Operacji przekazania towarzyszyło wprowadzenie do prawa wykroczeń szeregu rozwiązań z dziedziny prawa karnego, co stworzyło warunki dla prowadzenia bardziej elastycznej polityki karnej w sprawach o wykroczenia. Ustawa o przekazaniu została w całości uwzględniona w uchwalonym w 1971 r. Kodeksie wykroczeń, którego część szczególna zawiera kolejną grupę wykroczeń powstałych z przekształcenia dotychczasowych występków. Ustawa o przekazaniu ostatecznie uplasowała prawo wykroczeń w obszarze szeroko pojmowanego prawa karnego, co skutkowało odejściem od stworzonej w okresie stalinowskim koncepcji prawa wykroczeń jako jednej z gałęzi prawa administracyjnego.
In December 1951, the reform of the system of criminal and administrative judicature introduced the magistrate model of resolving cases of misconduct involving the social factor. Magistrate courts penalised transgressions of order, yet were also used for the repression of political opponents of Communist authorities. The practice of adjudicating prison sentences and high pecuniary penalties exchanged for detention was characteristic of the operation of the magistrate courts in the capacity of an instrument for combating political opposition until the end of the People’s Republic of Poland.
PL
Reforma systemu orzecznictwa karno-administracyjnego z grudnia 1951 r. wprowadziła kolegialny model rozstrzygania spraw o wykroczenia z udziałem czynnika społecznego. Kolegia karały wykroczenia porządkowe, lecz były wykorzystywane do represjonowania przeciwników politycznych władzy komunistycznej. Praktyka orzekania kar aresztu i wysokich grzywien zamienianych na areszt zastępczy będzie cechować pracę kolegiów jako instrumentu zwalczania opozycji politycznej do końca istnienia Polski Ludowej.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.